E PISTOLA ENCYCLICA. 261

(1) Ep. 8 1. 4 . - ( 2 ) Ep. 12 1. 4.

concessio cautionum, de quibus loquimur, non per se ipsa lucu- lentissima documento est, Nobis quibus data divinitus auctoritas est leges ferendi ordinem moralem et religiosum spectantes, No- bis, qui naturalis ac divini iuris interpretes in toto orbe consti- tuti sumus, leges imponi, easque leges, quae ad regimen univer- sae Ecclesiae referuntur, et quarum conservationis ac exequutio- nis non aliud est ius quam quod voluntas laicarum potestatum praescribat ac statuat? Quod autem ad habitudinem pertinet in- ter Ecclesiam et Societatem civilem, optime nostis, Venerabiles Fratres, praerogativas omnes et omnia auctoritatis iura ad regen- dam universam Ecclesiam necessaria Nos in persona Beatissimi Petri ab ipso Deo directe accepisse, immo praerogativas illas ac iura, aeque ac ipsam Ecclesiae libertatem, sanguine Iesu Christi parta fuisse et quaesita, atque ex hoc infinito divini sanguinis eius pretio esse aestimanda. Nos itaque male admodum, quod absit, de divino Redemptoris Nostri sanguine mereremur si haec iura Nostra, qualia praesertim nunc tradi vellent adeo deminuta ac turpata, mutuaremur a Principibus terrae. Filii enim, non do- mini Ecclesiae sunt Christiani Principes; quibus apposite inquie- bat ingens illud sanctitatis et doctrinae lumen Anselmus Can- tuariensis Archiepiscopus: « Ne putetis vobis Ecclesiam Dei quasi domino ad serviendum esse datam, sed sicut advocato et defen- sori esse commendatam; nihil magis diligit Deus in hoc mundo quam libertatem Ecclesiae suae (1).» Atque incitamenta eis ad- dens alio loco scribebat: « Nunquam aestimetis vestrae celsitu- dinis minui dignitatem, si Sponsae Dei et Matris vestrae Eccle- siae amatis et defenditis libertatem, ne putetis vos humiliari si eam roboratis. Videte, circumspicite; exempla sunt in promptu, considerate Principes qui illam impugnant et conculcant, ad quid proficiunt, ad quid deveniunt? satis patet, non eget dictu. Certe qui illam glorineant, cum illa et in illa glorificabuntur (2).»

» Iamvero ex iis quae alias ad vos, Venerabiles Fratres, et mo- do a Nobis exposita sunt, nemini profecto obscurum esse potest, iniuriam huic S. Sedi hisce acerbis temporibus inlatam in omnem Christianam Rempublicam redundare. Ad omnem enim, uti aiebat S. Bernardus, spectat Christianum iniuria Apostolorum glorioso-