URBIS ET ORBIS. 305

ralis et auctoritas continetur, quam excedere nefas esset; nec prae- termittenda auctoritas, quamquam ea privata sit, Theologorum probatorum, praesertim Sanctorum eorumque qui classici audiunt: nemo inquit reprehendet S. Auctorem si haec omnia peregerit, dummodo ad rem factum sit.

e Atqui (pergit Orator) S. Auctor non modo Doctorum aucto- rumque sententias allegat, sed etiam rationes allatas, ac obiectio- nes seu difficultates ipsis obstantes sedulo examinat atque pon- dérât, et demum iudicium suum pronunciat: haud raro rationem in lancem imponens, qua nemo antea usus erat. In praefatione ad Theologiam moralem ait: Ceterum sategi, ut plurimum, meam exponere sententiam, iustum pondus tribuendo maioris, vel aequalis, vel minoris probabilitatis cuique sententiae, prout meae imbecilli- tati visum fuit, ne ancipitem relinquerem lectorem, more aliquo- rum, qui sententias aliorum tantum referentes non parum exosos legentibus se praebent.

» Maximam porro laudem (scitissime prosequitur Orator cuius verba refero) ingenii praestantissimi ille dicendus est meruisse, qui in scientia multis tenebris offusa, multis obsita dumis, multis quaestionibus perplexa, tutam planamque viam comperiat, quae ad veritatem perducat, nec dextrorsum nec sinistrórsum defle- ctens; repertum vero tramitem aliis ostendat dilucide, et ita pro- bet, ut iis quibus iudicium pertinet, placeat, ac suffragia sapien- tium sibi conciliet. Haec sedulo retine, et quid S. Antistes per- egerit, inspice. Vertente medio saeculo XVIII discordia inter Au- ctores, Theologiam moralem pertractantes, adeo increverat, ut vix ulla capita remanerent, de quibus non disputantur. Tutio- ristae rigidiores, Tutioristae mitiores, Probabilistae strictiores, Probabilistae laxiores acriter suas defendebant opiniones. In pri- mis Rigoristae dogmata sua intolerabilia, tamquam Evangelio et SS. Patrum placitis Unice conformia haberi volebant, quibus ob- loqui sine aperto aeternae damnationis periculo nemini liceret. In tanta opinionum varietate, Confessariis optio nulla praesto erat, praeterquam aut in alicuius scholae vel magistri verba iu- rare, aut laborem suscipere gravissimum et difficillimum, cui pauci sane pares erant; nempe ut omnes opiniones controversas examinarent, ac eas seligerent, quae ipsis a rigorismo aeque ac laxismo distare viderentur. Opus ergo erat Viro acuto ingenio,

Acta, tom. VI, fase. LXVIJ. $f)