4 5 2 INSTRUCTIO DE CLANDESTINA CONIUGIIS.

(1) Integer huius celebris capitis tex- tus ita se habet: «Inquisitioni tuae re- » spondentes credimus distinguendum, » utrum alter coniugum pro certo sciat » impedimentum coniugii, propter quod » sine mortali peccato non valet cama- » le commercium exercere, quamvis i l - » lud apud Ecclesiam probare non pos- » sit, an non sciat pro certo, sed credat. » In primo casu debet potius excommu- » nicationis sententiam humiliter susti- » nere, quam per carnale commercium » peccatum operari mortale. In secundo • distinguimus, utrum habeat conscien-

» tiam huiusmodi ex credulitate levi et » temeraria, an probabili et discreta; et » quidem ad sui pastoris consilium (con- » scientia levis et t emerar ie credulitá- » lis explosa) licite potest non solum » reddere, sed exigere debitum coniu- » gale. Verum cum conscientia pulsat » animum ex credulitate probabili et dis- » creta, quamvis non evidenti et mani- » festa, debitum quidem reddere potest, » sed postulare non debet, ne in alteru- » tro, vel contra legem coniugi', vel con- » tra iudicium conscientiae committat » offeiisam.»

stas ex i s t imant val idasque? C u m huiusmodi poenitente hanc esse

diligentiam caut ionemque observandam E m i P a t r e s censuerunt .

P lac ide eumdem interroget Confessarius, u trum c u m prima illa

muliere concubueri t affectu motus mari ta l i , an affectu illicito ac

fornicario. Si poenitens hoc a l terum respondebit , in pace dimit-

te t , nec de validitate Matrimonii deinceps contract i dubitat io-

nem ullam movebi t . S i vero poenitens respondebit , se c u m pri -

ma illa mul iere affectu coivisse mari ta l i , grav i ter a d m o n e b i t ,

eum non alterius esse m a r i t u m , sed pr imae , ad ipsamque redire

omnino debere iuxta saepe m e m o r a t a m Capit is , Is qui, praescr i -

pt ionem. Sed aliam quoque caut ionem prae oculis habeant Mis-

s ionari i : videlicet si acc ideret , poenitentem huiusmodi in foro

e x t e r n o minime probare posse carna lem copulam ab se c u m

pr ima muliere habitam , ac propterea adigeretur Ecc le s ias t i c i

Praesidis iudicio ad nuptias in conspectu Ecc les iae c o n t r a c t a s in

honore re t inendas ; id si acc ideret deberet ille q u a m c u m q u e poe-

nam et iam excommunicat ion i s to lerare pat ienter , potius q u a m ,

cer tus impedimento se irretiri l i gamini s , c u m a l tera non sine

gravi culpa c o n c u m b a t . Nota enim est Innocentii III. P. M. prae-

scriptio Cap. 4 4 . de sent. Eoccom. e x p r e s s a . - S i a l ter coniugum (ita ille) pro c e r t o sciat impedimentum coniugii propter quod

sine peccato mortali non valet carnale c o m m e r c i u m e x e r c e r e ,

quamvis illud apud Ecc les iam probare non possit . . . debet potius

excommunicat ionis sentent iam humil i ter sust inere, quam per c a r -

nale c o m m e r c i u m pecca tum morta le o p e r a r i - ( 1 ) .

» Ex hactenus consideratis Responsum ad huiusmodi II Du-