Pontificum nomine adhibitae, qui- bus indoles pactionis synallagmaticae Concordatis asseritur. Haec tamen cum obiiciunt, scientiae principiis nuncium mittunt, eiusque funda- menta convellunt. Distinguere scili- cet inter argumenta aut nesciunt, aut nolunt, quaenam illa sint, quae vim dignitatemque probationis merean- tur, quaeve inter meras obiectiones recenseri debeant. Vera proprieque dicta probatio nonnisi a certis, im- mutabilibus atque omnium consen- su admissis principiis hauriri peti- que potest. Si qua hisce adversa ac repugnans auctoritas proferatur, quae consistere cum iis nullo pacto possit, nihilo maioris aestimanda erit, quam quaedam obiectio, quae dissol- vi et enodari debet, impropriatis etiam, ut aiunt, si necesse fuerit vo- cibus, iuxta notissimas ac traditas in iure regulas. Quid igitur Romani Pontifices voluere, tum cum indolem pacti synallagmatici Concordatis tri- buisse visi sunt? Nihil profecto aliud, nisi ut quaslibet suspicionum um- bras dissiparent certum sibi esse pro- fitentes , ita firmiter, quamdiu per se licuisset, ea quae in Concordatis statuta fuerant, se servaturos, ac si pacta essent synallagmatica, neque ratione dissimili, ac in eiusmodi pa- ctis fieri consuevit. Haec vero, quae polliciti sunt, immota sanctaque fide adeo semper servarunt ut extremos quoque officii sui limites aliquando attigerint: quod porro eorum intem- perantiam satis superque revincit, qui de potestate Pontificis suspicio-

X xt. 543 sos ac pavidos se perpetuo exhibent. At si ea, quae constituta sunt, re- tinere, in potestate Pontificis am- plius non sit, si Ecclesiae incolumi- tas, si salus animarum, si conscien- tiae proinde iudicium, ac divina vox Christi curam gregis sui haberi im- perantis, immutari illa, aut penitus aboleri iubeat, quis adeo excors ac caecus esse potest, qui hoc sibi per- suadeat, in hisce etiam circumstan- tiis sua se potestate suoque se mu- nere Romanos Pontifices exuere vo- luisse, denique ea se obligatione il- ligasse, quae, natura ipsa sua, illicita fuisset atque irrita? An hoc nobis dicent, in iis rerum adiunctis Roma- num Pontificem iudicio Principis, cum quo Concordatum initum est, an ea revera necessitas urgeat, sub- iicere se debere? Perinde nimirum hoc esset, ac si dicas, Romanum Pontificem in iis rerum adiunctis divinam Ecclesiae constitutionem im- mutare debere: cumque Christus Ec- clesiae regimen industriae curaeque eius personali (Amas me?) commi- serit, laicos ab eodem removerit, in eos ipsos illud debere, ab humeris propriis excussum, transferre. Perin- de etiam hoc esset, ac iuris publici principia convellere, ea regula con- stituta, ut legislator, isque legisla- tor, qui non a populo, sed a Christo ipso potestatem habet, in legibus immutandis ab eorum assensu, qui sibi subiecti sunt, pendere debeat. Perinde denique hoc esset, ac nor- mam praescriptionesque rationis pervertere, id nimirum exige n do, ut