- 5 -

Aliae praeterea sunt interpretationes seu explanationes authen- ticae, quae non tam legem interpretantur, quam mentem legislatoris, in lege non satis significatam, declarant: et ideo sunt interpretationes praeter legem, et habent rationem novae legis; quae quidem inter- pretationes, quamvis non sint facile optandae, sunt tamen apprime servandae: pertinent enim ad eandem legem, quae, quum iam debitis formis promulgata sit, neque ipsa nova indiget promulgatione ob eiusmodi extensivas interpretationes, neque eaedem interpretationes promulgari solent tamquam nova lex : sufficit enim cognoscere eas ex eadem auctoritate quae legem condidit prodiisse, ut vim obligandi habeant.

Dixi: interpretatio privati auctoris tantum valet quantum de- monstrat: id intelligendum est iuxta leges scientiae, non iuxta leges moralis prudentiae. Namque, iuxta moralis prudentiae leges, sen- tentia privati auctoris, quin demonstretur, aut scientifice expenda- tur, potest identidem habere talem auctoritatem, ob rerum peritiam eiusdem auctoris quae sit cum probitate coniuncta, ut quisque, sen- tentiae eiusdem auctoris acquiescens, prudenter agere dicendus sit. Qui autem prudenter agit bene recteque agit.

Haec agendi rectitudo ex eo oritur, quod ille, qui assentit au- ctori privato, rei de qua agit perito, habet rationabile motivum ei credendi, quod est eius perspecta peritia cum probitate coniuncta, et non habet rationabile motivum dubitandi, vel saltem non habet grave motivum aliter tenenda. Qui in hisce adiunctis privato auctoii assentit, eiusque opinionibus ducitur, prudenter, ideoque recte agit.

Quod si ita non esset, plurimi semper in scrupulis versaremur in omnibus propemodum fluctuantes. Eiusmodi prudentiae leges sunt, quae non tantum res conscientiae dirigunt, sed propemodum totum socialem vitam: non enim possumus habere omnium rerum, quibus indigemus, plenam cognitionem vel certitudinem: cognitionis autem vel scientiae vel certitudinis carentiam prudentia suppleat necesse est.

Cessaret autem esse prudentia, statim ac opinio, quam seque- bamur, demonstrata esset vel falsa vel improbabilis, quo in casu esset deserenda; multoque magis deserenda esset, si sententiis e su- premis S; Sedis tribunalibus opponeretur.

Haec ob eam causam adnotavi, quia non desunt, qui semper vel- lent in suis dubitationibus authenticum ab auctoritate responsum ; quasi vero prudentiae moralis leges cessassent, vel hae non essent satis ad recte agendum.

Sacra ipsa Poenitentiaria, quae est practicum S. Sedis tribunal,