m. » L i t t e r i s apostolicis falsis scienter utentes, vel crimini ea in

r e cooperantes ( 1 ) .

impositis, ac aliis etiam incognitis vel ma- xime exquisitis rationibus, ita ut reipsa abortus inde sequutus fuerit."

Hic quaeri potest, quid esset sentiendum si abortus sequutus quidem fuerit, sed ex alia accidentali causa, non vero ex causis studiose adhibitis, incurrerentne procurantes in hanc censuram?

Respond. Non videntur in hanc censu- ram incurrere, si tamen satis constaret vel media studiose adhibita fuisse inefficacia, vel constaret, effectum adscribendum esse causae accidentali. Articulum secundum aperte quo- que declarant relata verba Sixtina* Consti- tutionis, ita ut abortus reipsa secutus fue- rit; quae verba coniunguntur cum mediis studiose adhibitis, tamque effectus cum sua causa efficiente.

Sixtus V in indicata Constitutione, ea iustitiae severitate, qua in crimina erat in- census, omnibus quibus poterat poenis pro- curantes abortum foetus animati vel inani- mati mulctavit, atque etiam procurantes ste- rilitatem : sed postea eam Constitutionem Gregorius XIV magna ex parte mitigavit per Constitutionem, Sedes Apostolica, editam anno 1591, atque ceterae poenae canonicae inflictae per Sixtinam Constitutionem viden- tur iam redactae ad ius commune; idest, quod si abortus fuerit animatus, qui fuerint causae abortus poenis mulctantur quibus in iure mulctantur homicidae voluntarii. Adverte tamen eiusmodi poenas et ceteras eiusdem generis per ss. canones inflictas, ut priva- tio Beneficiorum ipso facto vel privilegiorum clericalium aliorumque similium, generatim exsecutioni mandari non Bolere, nisi per sententiam Iudicis declaratoriam: id ex ae- quitate canonica est inductum.

Cl) Hic Articulus vix expositione indi- get: placet tamen nonnulla documenta ad eruditionem referre, quae, licet in Decreta- libus contineantur, paucis tamen sunt c«gnita. Innocentius III in cap, 4 de Crimine Falsi

ad evitandum quoque periculum, id temporis certo non infrequens, ne Litterae Apostolicae f alsarentur haec constituit : « Statuimus et sub excommunicationis poena et suspensionis Ordinis et Beneficii districtius inhibemus, ne quis apud Sedem Apostolicam litteras nostras nisi a nobis vel de manibus illorum recipiat, qui de mandato nostro ad illud sunt officium deputati. Si vero persona tantae auctoritatis exstiterit, ut ipsam deceat per nuntium litte- ras nostras recipere, nuntium ad Cancella- riam nostram vel ad nos ipsos mittat ido- neum, per quem litteras Apostolicas iuxta formam praescriptam recipiat. Si quis autem in hac parte mandati nostri transgressor exstiterit, si laicus fuerit excommunicationi subiaceat, si Clericus officii et Beneficii sus- pensione damnetur.

» Aducientes statuimus , ut generalem excommunicationis sententiam promulgetis, quam per singulas paroecias faciatis frequen- tius innovari, quod si quis falsas litteras so habere cognoscit, intra viginti dies litteras illas aut destruat aut resignet, si poenam excommunicationis voluerit evadere, quam Cnisi forsan in mortis articulo) sine speciali mandato nostro, a quoquam nolumus rela- xari, nec etiam si praesumpta fuerit contra hoc absolutio, quicquam habeat firmitatis. »

Atque in cap. 7 eod. tit., postquam gra- vissimas censuras et canonicas poenas in falsarios intulerit, sic sanxit de his qui fal- sis litteris Apostolicis utantur: * Qui vero sub nomine nostro litteris falsis utuntur; si Clerici fuerint, officiis et Beneficiis ec- clesiasticis spolientur; si laici tamdiu ma- neant excommunicationi subiecti, donec sa- tisfaciant competenter, ita tamen ut in istis et in illis malitia gravius quam ne- gligentia puniatur.»

Idem Pontifex varia indicia dedit, ex quibus argui posset litterarum Apostolicarum falsitas: sic ex. gr. in cap. 6 eod. M. ad Epi- scopum Antimacensem argute pro suo mora