S9

APPENDIX I.

ADNOTATIO HISTORICO-IURIDICA DE CENSURIS BULLAE COENAE, QUAE REFERUNTUR

AD APOSTATAS A FIDE,- HAERETICOS ET SCHISMATICUS.

Ad rectam intellectionem ss. ea nonum eorundemque valorem aeque aestimandum maxime iuvat traditio- nem eorundem canonum inquirere; idest quaerere historicas causas a quibus canones originem habuerunt, quomodo lapsu temporis aucti vel temperati fuerint, quomodo commu- niter intellectu Eiusmodi inquisitio, quamquam non facilis , efficit ut, ss. canonum valorem melius intelli- gentes, eos facilius applicare possi- mus minusque evadat errandi peri- culum. Haec est quaedam regula in legum interpretatione, quando de canone vel plene intelligendo vel eo applicando agitur, quae in usu est apud tribunalia in quaestionibus quae exsurgant sive circa ipsum mo- dum intelligendi canonem sive in ipso canone applicando ad facti speciem.

Nihilominus est animadverten- dum , eiusmodi inquisitionem fieri solere, quando quaestio aliqua dici possit, aliqua ratione , nova ; quae non habeat similes quaestiones iam definitas: namque si quaestiones si- miles iam fuerint definitae, tunc ne- cessarium non est traditionem cano- nis inquirere, sed ipsae definitae quaestiones habendae sunt tamquam

normae ad alias iudicandas: ratio est quia usus non controversus iam sen- sum canonis determinavit.

Immo tanti valoris sunt quae- stiones plures quae similes sint et iuxta eandem normam iudicatae, ut his in adiunctis si sensus originalis canonis forte adversetur, relinquen- dus sit primaevus sensus, atque pro norma tenendae sint recentiores re- solutiones, quae determinarunt sen- sum legis.

Possem haec multis illustrare exemplis quorum aliquod in expla- nanda bac Constitutione occurrit. Neque desunt exempla, in quibus aliqua allegetur lex, cuius originem si inquiras eiusque primaevum sen- sum, nihil iuvaret ad ostendendum id, quod per allegatam legem ostendi velit: tamen non inutiliter eiusmodi leges allegantur ; namque per eas indicatur aliquod traditionale prin- cipium quod invaluerit, quamquam in allegata lege non contentum. Ius enim ecclesiasticum in toto suo com plexu et amplitudine est potius tra- ditionale quam scriptum.

Constitutio de qua agimus est nova, sed plurima continet vetera: atque in ipso constitutionis exordio canon interpretationis datur per haec