70 APPENDIX u.

c. 4 i> pus es sanctus esto. . . Cum au- V tem ecclesiam Dei congregas, velut D magnae navis gubernator, iube cum » omni prudentia et disciplina fieri 7> conventus,, praecipiens Diaconis , D sicut nautis, ut loca fratribus quasi D navigantibus, adhibita omni cura » et decentia, disponant. Ac primo » quidem sit aedes oblonga, ad orien- » tem versa, pastophoria ex utraque » parte versus orientem habens, et n quae navi sit similis. Positus autem 7> in medio sit Episcopi thronus (1) » et utrimque sedeat coetus Presby- 7) terorum et Diaconi astent, expe- rt diti, leviter induti, utpote similes » nautis et iis qui remigio praesunt. » Eorum autem cura, in altera parte, n hinc laici sedeant cum multa pace v et pulchro ordine, illinc mulieres T) separatim quoque sedeant, silentio » faventes. Medius autem eorum Le- 7> ctor ex loco edito legat (2) libros

(Xi Ad eam vocem haec adnotat Emus Pitra in opere Iuris ecclesiae. Graecorum vol. 1 pag. 220 : « Anastasias bibliothecarius quoddam S. Nili epistolion primus latinum " fecit, et primus ego post eum edidi, in quo sic nostra aperte referuntur: Caeterum epi- » scopalis thronus, qui in medio cunctorum Presbyterorum est, cathedram insinuât ma- fi gni Pontificis Domini Nostri Iesu Christi.» Speeil. Solesm. t. 3 pag. 398.

(2) Id temporis inferiorum Clericorum officia, quum aptissime convenirent cum liturgico ordine eius temporis, magna in aestimatione erant coram fidelium coetu: ipsimet Clerici in- feriores, qui dereliquissent susceptam clericalem militiam, apostatae in iure sunt appellati. Recentioribus saeculis ob magnam catholicae Ecclesiae amplitudinem, disciplina pedetentim immutata, horum Clericorum officia evaserunt nomina propemodum effectu vacua; et unicui- que horum Clericorum Uberum denique fuit clericalem susceptam militiam derelinquere. Attamen eorum publica iura non multum imminuta fuerant, qaorum praecipua sunt privi- legia Canonis et Fori de quorum privUegiis post Tridentinum Concilium multum Canonistae scripserunt.

Referre placet aliquod exemplum desumptum ex epistolis S. Cypriani ex quo apparet quo in pretio haberetur coram fidelium coetu Lectoris officium. Cyprianus in epistola 34 soribens ad Presbyteros et Diaconos et universam plebem, eisdem enarrat summa merita, quae in acerrima africanae ecclesiae persecutione consecuti erant tum quidam Celerinus tum quidam Aurelio, eosdem denunciai a se constitutos in ecclesiae presbyterio in gradu lectoris.

De Celerino inter cetera S. Cyprianus scripsit: « Hunc ad nos fratres dilectissimi cum tanta Domini dignatione venientem, testimonio et miraculo eins ipsius, qui se persecutus fuerat, illustrem, quid aliud quam super pulpitum, idest super tribunal ecclesiae oportebat

nensis, qui legitur etiam in distinct. 70 de quo canone loquar in Appendice XIII.

Episcopus autem cum omni suo clero iuxta s. ordinationis gradum disposito praeerat omnium fidelium civitatis conventui, et omnia sacra in una eademque ecclesia Episcopo praeside ita peragebantur, ut com- pacta omnium fidelium unitas oculis conspiceretur.

Expedit referre ea, quae tradun- tur in lib. 2 c."6 earum vetustissi- mam») Constitutionum quae ap- pellantur Constitutiones Apostolicae; eiusmodi Constitutiones Apostolicae appellatae, sicut etiam celebres illi canones Apostolorum dicti, exhibent ius ecclesiasticum ex traditione Apo- stolica deriva tum: et conscripti certe fuerunt ante Nicaenam Synodum. Sic autem in allegato capite liturgia describitur: a Tu vero, qui Episco-