Index Rerum Quae In Hoc Tertio Volumine Continentur.

In Tertium Tomum Praefatio. 9-10

Admonitio In Libros De Doctrina Christiana. 13-14

S. Aurelii Augustini, Hipponensis Episcopi, De Doctrina Christiana Libri Quatuor. 15-16

Prologus. Ibid.

Liber Primus.—Principio fit partitio totius operis, quo Scripturarum studiosus cum ad earum investigandum sensum, tum ad edisserendum instituatur. Mox observata eorum de quibus doctrina tradenda est distinctione in res et signa, suscipitur in hocce priore libro tractatio de rebus. Res porro alias esse quibus frui, alias quibus nonnisi uti liceat: et quidem Deo soli fruitione inhaerendum esse, eoque nos ipsius incarnatione Verbi et rebus ab ipso temporaliter, gestis, atque traditis Ecclesiae clavibus promoveri; inter eas vero res quae in usum veniunt, nonnullas esse quibus dilectio jure impenditur, sed in Deum relata. Quibus explicatis docetur totius Scripturae sacrae plenitudinem et finem esse geminam charitatem, Dei propter seipsum ac proximi propter Deum. 19-20

Caput Primum. Inventione et enuntiatione nititur Scripturae tractatio; quae cum Dei auxilio suscipienda. Ibid.

II. Quid res, quid signa. Ibid.

III. Rerum divisio. Ibid.

IV. Frui et uti, quid sit. Ibid.

V. Deus Trinitas, res qua fruendum. 21

VI. Deus ineffabilis, quomodo. Ibid.

VII. Deum omnes intelligunt in quo nihil melius. 22

VIII. Deus cum sit sapientia incommutabilis, rebus omnibus anteponendus. Ibid.

IX. Sapientiam immutabilem mutabili praeferendam esse omnes norunt. 23

X Ad videndum Deum purgandus animus. Ibid.

XI. Purgandi animi exemplum Sapientia incarnata. Ibid.

XII. Quomodo Sapientia Dei ad nos venit. Ibid.

XIII. Verbum caro factum est. 24

XIV. Hominem quomodo sanarit Dei Sapientia. Ibid.

XV. Resurrectione et ascensione Christi fulcitur fides, excitatur judicio. Ibid.

XVI. Ecclesia Christi corpus et conjux medicinalibus molestiis ab ipso purgatur. 25

XVII. Christus donando peccata viam aperuit ad patriam. Ibid.

XVIII. Claves traditae Ecclesiae. Ibid.

XIX. Corporis et animi mors atque resurrectio. Ibid.

XX. Qui non ad vitam, sed ad supplicia renascantur. 26

XXI. Rursus de corporis resurrectione. Ibid.

XXII. Solo Deo fruendum. Ibid.

XXIII. Homini praecepto non opus est, ut se et suum corpus diligat. Prava sui dilectio. 27

XXIV. Nemo carnem suam odit, nequidem illi qui in eam insurgunt. Ibid.

XXV. Etsi aliquid amplius diligitur quam corpus, non tamen corpus odio habetur. 28

XXVI. Praeceptum de Deo et proximo, imo et de ipso diligendo datum est. 29

XXVII. Ordo dilectionis. Ibid.

XXVIII. Cui succurrendum, quando succurrere omnibus vel duobus non possis. 30

XXIX. Optandum et agendum ut omnes Deum diligant. Ibid.

XXX. Proximi nostri omnes homines et ipsi Angeli. Ibid.

XXXI. Deus nobis non fruitur, sed utitur. 32

XXXII. Deus homine quomodo utatur. Ibid.

XXXIII. Quomodo homine frui conveniat. Ibid.

XXXIV. Prima ad Deum via Christus. 33

XXXV. Scripturae plenitudo finisque, amor Dei et proximi. 34

XXXVI. Interpretatio Scripturae, licet vitiosa, non est mendax nec perniciose fallax, si modo utilis sit aedificandae charitati. Corrigendus tamen interpres qui sic fallitur. Ibid.

XXXVII. Multum inest periculi in hac interpretatione vitiosa. 35

XXXVIII. Charitas perpetuo manet. Ibid.

XXXIX. Scripturis non indiget homo fide, spe et charitate instructus. 36

XL. Qualem lectorem Scriptura postulet. Ibid.

2454 Liber Secundus.—Jam de signis verbisque Scripturae sacrae sermonem instituit Augustinus, ostenditque hujus germanum sensum plerumque ideo non percipi, quia signa illa aut ignota sunt, aut ambigua. Quapropter prolato in primis divinorum librorum canone, declarare pergit quarum potissimum linguarum peritia, quaenamve disciplinae ac scientiae conferant ad illam signorum ignorantiam removendam. Ubi data occasione de repudiandis superstitiosis artibus et doctrinis strictim, sed profunde disputat. Quemadmodum etiam animo comparatus is esse debeat, qui operam studio Scripturarum navaturus sit, declarat sub initium et ad finem libri. 35-36

Caput Primum. Signum quid et quotuplex. Ibid.

II. De quo signorum genere hic tractandum. 37

III. Inter signa principatum obtinent verba. Ibid.

IV. Unde litterae. 38

V. Diversitas linguarum. Ibid.

VI. Obscuritas Scripturae in tropis et figuris quorsum utilis. Ibid.

VII. Gradus ad sapientiam: primus, timor; secundus, pietas; tertius, scientia; quartus, fortitudo; quintus, consilium; sextus, purgatio cordis; septimus gradus seu finis, sapientia. 39

VIII. Libri canonici. 40

IX. Qua ratione vacandum studio Scripturae. 42

X. Scripturam contingit non intelligi ob ignota signa vel ambigua. Ibid.

XI. Ut ignorantia signorum tollatur necessaria est linguarum cognitio, ac praesertim graecae et hebraeae. Ibid.

XII. Diversitas interpretationum utilis. Ex verborum ambiguitate ut accidit error interpretum. 43

XIII. Interpretationis vitium unde emendari possit. 44

XIV. Ignoti verbi et ignotae locutionis unde eruenda locutio. 45

XV. Commendatur Itala versio latina, et graeca septuaginta Interpretum. 46

XVI. Ut translata signa intelligantur, juvat tum linguarum notitia, tum rerum. Ibid.

XVII. Origo fabulae Musarum novem. 49

XVIII. Profani si quid bene dixerunt, non aspernandum. Ibid.

XIX. Doctrinarum genera duo reperta apud Ethnicos. 50

XX. Scientiae quas homines instituerunt, aliquae superstitionum plenae. Catonis dictum lepidum. Ibid.

XXI. Superstitio mathematicorum. 51

XXII. Observatio siderum ad cognoscendam vitae seriem vana. Ibid.

XXIII. Cur repudianda genethliacorum scientia. 52

XXIV. Societas et pactum cum daemonibus in superstitioso rerum usu. 53

XXV. In institutis humanis non superstitiosis quaedam superflua, quaedam commoda et necessaria. 54

XXVI. Quae hominum instituta fugienda, et quae amplectenda sint. 55

XXVII. Scientiarum quas homines non instituerunt aliquae juvant ad intelligentiam Scripturarum. Ibid.

XXVIII. Historia quatenus juvet. Ibid.

XXIX. Ad Scripturarum intelligentiam quatenus conducat animalium, herbarum, etc., praesertimque siderum cognitio. 56

XXX. Quid eodem conferant artes mechanicae. 57

XXXI. Quid juvet dialectica. Sophismata. Ibid.

XXXII. Veritas connexionum non ab hominibus instituta est, sed tantum observata. 58

XXXIII. In falsis sententiis conclusiones verae esse possunt, et in veris falsae. 59

XXXIV. Aliud est nosse leges conclusionum, aliud veritatem sententiarum. Ibid.

XXXV. Scientia definiendi et dividendi non est falsa, etiamsi falsis adhibeatur. Falsum quid. 60

XXXVI. Eloquentiae praecepta vera sunt, quamvis eis interdum falsa persuadeantur. Ibid.

XXXVII. Quae utilitas rhetoricae et dialecticae. Ibid.

XXXVIII. Numerorum scientia non ex hominum instituto, sed ex rerum natura est ab hominibus adinventa. 61

XXXIX. Quibus ex supra notatis disciplinis quove animo danda opera. Leges humanae. 62

2455 XL. Ab Ethnicis si quid recte dictum, in nostrum usum est convertendum. 63

XLI. Studium Scripturae sacrae qualem animam requirat. Hyssopi proprietates. 64

XLII. Sacrae Scripturae cum profana comparatio. Ibid.

Liber Tertius.—Postquam egit in superiore libro de removenda signorum ignorantia, transit nunc S. Doctor ad considerationem ambiguitatis quae cum in propriis tum in translatis signis occurrit. In propriis quidem ex interpunctione vocum, et earum pronuntiatione, ex ancipiti significatu; quod genus ambiguitatis ex contextu sermonis, et collatione interpretum, aut ejus linguae unde Scriptura translata est inspectione resolvi ostendit. In translatis vero signis ambiguitas contingit, cum ipsa dictio non ad litterae sensum ponitur in Scripturis; qua de re operosius disputat, traditque regulas quibus dignoscatur an locutio figurata sit, et siquidem figurata, quo pacto debeat explicari. Ad extremum ipsius Tichonii septem regulas singulatim expendit. 65-66

Caput Primum. Summa superiorum librorum, et scopus sequentis. Ibid.

II. Ambiguitas ex verborum distinctione quo modo tollenda. Ibid.

III. Qua ratione expediatur ambiguitas ex pronuntiatione. Percontatio et interrogatio quo differant. 67

IV. Ambiguitas dictionis qua ratione expediatur. 68

V. Scripturae figuratas locutiones ad litteram accipere servitus miserabilis. Ibid.

VI. Judaeorum servitus sub signis utilibus. 69

VII. Servitus gentium sub signis inutilibus. 70

VIII. Aliter Judaei a signorum servitute liberati, aliter gentiles. Ibid.

IX. Quis signorum servitute premitur, quis non. Baptismus. Eucharistia. Ibid.

X. Unde dignoscatur an figurata sit locutio. Regula generalis. Charitas. Cupiditas. Flagitium. Facinus. Utilitas. Beneficentia. 71

XI. Regula de iis quae saevitiam redolent, referunturque nihilominus ex persona Dei vel sanctorum. 72

XII. Regula de dictis et factis quasi flagitiosis imperitorum judicio, quae Deo vel sanctis viris tribuuntur. Facta judicantur ex circumstantiis. Ibid.

XIII. Continuatio ejusdem argumenti. 74

XIV. Error opinantium nullam esse justitiam per seipsam. Ibid.

XV. Regula in figuratis locutionibus servanda. Ibid.

XVI. Regula de locutionibus praeceptivis. Ibid.

XVII. Alia omnibus communiter, alia singulis seorsim praecipi. 75

XVIII. Quo tempore quid praeceptum vel licitum sit considerandum. Ibid.

XIX. Mali alios de suo aestimant ingenio. 76

XX. In quavis vivendi ratione boni sui sunt similes. Ibid.

XXI. David quanquam in adulterium lapsus, longe fuit a libidinosorum intemperantia. 77

XXII. Regula de Scripturae locis, ubi laudantur facta quaedam bonorum hodie moribus contraria. 78

XXIII. Regula de locis ubi magnorum virorum peccata referuntur. Ibid.

XXIV. Ante omnia considerandum genus locutionis. Ibid.

XXV. Idem verbum non idem significat ubique. Ibid.

XXVI. Obscura ex locis apertioribus explicanda. 79

XXVII. Eumdem locum varie intelligi nihil prohibet. 80

XXVIII. Locus incertus tutius per alios Scripturae locos quam per rationem manifestatur. Ibid.

XXIX. Troporum cognitio necessaria. Ibid.

XXX. Regulae Tichonii donatistae expenduntur. 81

XXXI. Regula prima Tichonii. 82

XXXII. Regula secunda Tichonii. Ibid

XXXIII. Regula tertia Tichonii. Liber de Spiritu et Littera. 83

XXXIV. Regula quarta Tichonii. Ibid.

XXXV. Regula quinta Tichonii. 86

XXXVI. Regula sexta Tichonii. Ibid.

XXXVII. Regula septima Tichonii. 88

Liber Quartus.—Hactenus de investigando Scripturae sensu, nunc demum agitur de disserendo. Et quidem rhetoricae artis praecepta ad hujus libri institutum pertinere non vult Augustinus; sed tamen summa diligentia christiani oratoris partes persequitur: cui sacrarum litterarum auctores et doctores ecclesiasticos dicendi sapientia, imo et eloquentia longe praestantissimos imitandos proponit, ex eorum scriptis elocutionis exempla in vario dicendi genere subjiciens. Postremo ipsum ecclesiasten hortatur, ut in primis orationi det operam, et quod verbis docet alios, id omnino vita et moribus praestet. 89-90

2456 Caput Primum. Rhetoricae praecepta tradere non est hujus instituti. Ibid.

II. Rhetorica facultate christianum doctorem uti convenit. Ibid.

III. Rhetoricae praecepta qua aetate quave ratione disci possunt. Ibid.

IV. Officium doctoris christiani. 91

V. Interest magis ut sapienter dicat christianus orator, quam ut eloquenter. Unde consequi id valeat. Ibid.

VI. Sapientia juncta cum eloquentia in sacris auctoribus. 92

VII. Pulchre docet, adductis exemplis, in sacris Litteris inesse germanam eloquentiam, quae sapientiae adhaeret velut inseparabilis comes. Exempla ponuntur ex Epistolis Pauli et ex Amos propheta. Exemplum aliud sanae eloquentiae ex Amos VI, 1. 93

VIII. Obscuritas sacrorum auctorum, licet eloquens, non imitanda a doctoribus christianis. 98

IX. Difficilia intellectu apud quos et quomodo tractanda. 99

X. Perspicuitatis in dicendo studium. Ibid.

XI. Quare conanti docere dicendum perspicue, non tamen insuaviter. 100

XII. Oratoris est docere, delectare, flectere, ex Cicerone, de Oratore. Quo modo haec tria praestare debet. 101

XIII. Dicendo demum flectendi animi. Ibid.

XIV. Dictionis suavitas pro ratione argumenti procuranda est. 102

XV. Orandus Deus auctori ecclesiastico ante concionem. 103

XVI. Docendi praecepta non superfluo dantur ab homine, tametsi dolores efficiat Deus. Ibid.

XVII. Ad docendum, delectandum et flectendum pertinet triplex dicendi genus. 104

XVIII. Ecclesiasticus orator in materia grandi semper versatur. 105

XIX. Alias alio utendum dicendi genere. 106

XX. Exempla ex sacris Litteris: primum, dictionis submissae; deinde, temperatae; postremo, grandis: haec tria ex Epistolis Pauli. 107

XXI. Exempla triplicis hujus generis dictionis ex doctoribus ecclesiasticis, nempe Cypriano et Ambrosio, desumuntur. 111

XXII. Omnibus generibus dictio varianda est. 114

XXIII. Quomodo intermiscenda dictionis genera. 115

XXIV. Sublime dicendi genus quid efficiat. Ibid.

XXV. Temperatum dicendi genus quem in finem referri decet. 116

XXVI. In unoquoque dicendi genere intendere debet orator ut intelligenter, libenter et obedienter audiatur. 117

XXVII. Obedientius audiri cujus vita dictioni respondet. 118

XXVIII. Veritati potius quam verbis studendum. Verbis contendere quid sit. 119

XXIX. Non culpandus ecclesiastes, qui a peritiore sumit conscriptum eloquium, quod ad populum proferat. Ibid.

XXX. Concionator praemittat orationem ad Deum. 120

XXXI. Excusat prolixitatem libri. 121

Admonitio De Libro De Vera Religione. 121-122

S. Aurelii Augustini Hipponensis Episcopi, De Vera Religione Liber Unus, in quo, praemisso veram religionem non reperiri apud Paganos, neque in secta ulla praeterquam in catholica Ecclesia, mox divinae oeconomiae erga humanam salutem historia (quod quidem christianae religionis caput ac fundamentum est) sic explicatur, ut Manichaeorum de duabus praesertim naturis seu de mali origine et natura errores revincantur. Agitur de duplici via qua Deus hominibus consulit, auctoritate credentes ad salutem vocans, intelligentes ratione. Quippe ratione subnixus homo ex rebus inferioribus ad Deum evehitur; imo ad ipsum prosequendum admonetur ex ipsis vitiis de quorum triplici genere prolixum hic sermonem instituit Augustinus; qui denique unum verum Deum, id est Trinitatem, Patrem, et Filium, et Spiritum sanctum vera religione colendum esse concludit. Ibid.

Caput Primum. Philosophi de religione aliud in scholis docebant, aliud in templis profitebantur. Ibid.

II. De diis quid Socrates senserit. Mundus hic pro Deo habitus. 123

III. Vera religio christiana, quae hominibus persuasit quod illis persuaderi posse Plato non credidit. Ibid.

IV. Philosophi qui sensibilibus toti haerent contemnendi. 126

2457 V. In quibus sectis vera religio. Munus divinum. Spiritus sanctus. Ibid.

VI. Vera religio in sola Ecclesia catholica, quae omnibus errantibus utitur ad provectus suos. Boni nonnunquam ex Ecclesia per seditiosos expulsi. 127

VII. Catholicae Ecclesiae religio amplectenda. Quid illa profiteatur. 128

VIII. Quae primo auctoritate ducti credidimus, postmodum ratione intelligimus. Haeretici prosunt Ecclesiae. 129

IX. Manichaeorum error de duobus principiis et duabus animabus. Ibid.

X. Historiam divinae oeconomiae erga nostram salutem narraturus, ostendit primum unde error in religione contingat, et quomodo perfecta religio Deo subveniente instauretur. 130

XI. Omnis vita a Deo. Mors animae, nequitia. 131

XII. Lapsus et reparatio totius hominis. 132

XIII. Angelorum differentia. 133

XIV. A libero arbitrio peccatum. Ibid.

XV. Poena ipsa peccati ad resipiscendum erudimur. 134

XVI. Incarnato Verbo beneficentius homini consultum est. Ibid.

XVII. Doctrinae ratio in vera religione quam optima, seu Vetus, seu Novum Testamentum spectetur. 136

XVIII. Creaturae quare mutabiles. 137

XIX. Bona sunt, sed non summa bona, quae vitiari possunt. Ibid.

XX. Unde animae vitium. 138

XXI. Anima seducitur, dum fugaces corporum pulchritudines consectatur. 139

XXII. Rerum transeuntium administratio solis impiis displicet. 140

XXIII. Omnis substantia bona. Ibid.

XXIV. Duplici via saluti hominis consulitur, auctoritate et ratione; ac primo de auctoritatis subsidio agitur usque ad caput 29. 141

XXV. Quorum hominum seu librorum auctoritati de Dei cultu credendum. 142

XXVI. Divina providentia erga nostram salutem ad sex aetates hominis veteris ac novi. 143

XXVII. Utriusque hominis decursus in universo hominum genere. 144

XXVIII. Quae, quibus et quo pacto tradenda. Ibid.

XXIX. De altero salutis subsidio, scilicet ratione; quomodo hac duce ad Deum homo evehitur: haec primum sensibus praestare deprehenditur. 145

XXX. At ratione praestantior lux immutabilis, scilicet veritas secundum quam judicat. Ibid.

XXXI. Deus summa ista lex est, secundum quam ratio judicat, sed quam judicare non licet. 147

XXXII. Unitatis in corporibus est vestigium, sed ipsa unitas nonnisi mente conspicitur. 148

XXXIII. Non corpora, nec sensus corporis, sed judicium mentitur. Differunt mentiens et fallens. 149

XXXIV. Conficta phantasmata quomodo judicentur. 150

XXXV. Vacandum ut Deus cognoscatur. 151

XXXVI. Verbum Dei ipsa est veritas, quia omnino implet id a quo principio unum est quidquid est unum. Falsitas non ex rebus, sed ex peccatis. Ibid.

XXXVII. Impietas idololatriae multiplicis orta ex amore creaturae. 152

XXXVIII. Aliud idololatriae genus, quo peccator triplici cupiditati servit. 153

XXXIX. Ex ipsis vitiis suis animam admoneri ut primam pulchritudinem requirat: quod primo de vitio voluptatis ostenditur usque ad caput 43. 154

XL. De pulchritudine corporum carnisque voluptate, et de peccantium poena. 155

XLI. In peccantis animae poena pulchritudo. 156

XLII. Voluptas carnis admonet ut numeros indivisibiles quaeramus. An tales insint in aliquo vitali motu. 157

XLIII. In homine vis judicandi de corporum et temporum proportione. Qui in perpetua veritate modus ordinis. 158

XLIV. Dei imago Filius, ad quam facta quaedam. 159

XLV. Voluptatis imbecillitas protrudit nos ad sublimiora. De superbiae vitio usque ad cap. 49: quomodo per hoc admonemur ad amplectendam virtutem. Ibid.

XLVI. Invictus qui id solum amat quod amanti eripi non potest, id est Deum ex toto corde, et proximum sicut seipsum. 160

XLVII. Vera proximi dilectio, quam qui impendit invictus est. 162

XLVIII. Quae sit perfecta justitia. 163

XLIX. De curiositate deinceps, ut hoc vitio admonemur 2458 ad contemplandam veritatem. 164

L. Scripturarum et interpretationum ratio. Allegoria quotuplex. 165

LI. Scripturarum perscrutatio in curiositatis medelam. 166

LII. Et curiositas, et alia vitia sunt occasio ad virtutem. Ibid.

LIII. Scopi stultorum ac sapientium diversi. 167

LIV. Supplicia damnatorum quam habeant rationem ad eorum vitia. 168

LV. Epilogus exhortans ad veram religionem, et a falsa deterrens. Qualis erat Manichaeorum religio. Falsae opiniones de diis. Vera religio. 169

De Duobus Libris De Genesi Contra Manichaeos. 171-172

S. Aurelii Augustini, Hipponensis Episcopi, De Genesi Contra Manichaeos Libri Duo. 173-174

Liber Primus.—A Manichaeorum calumniis vindicatur initium Geneseos, scilicet ab hocce versiculo cap. 1: In principio creavit Deus coelum et terram, usque ad versiculum 2, cap. 2, quo Deus septimo die requievisse dicitur. Ibid.

Caput Primum. In veteris Legis defensionem contra Manichaeos Scripturus est stilo ad imperitiorum captum demisso. Ibid.

II. Versiculus 1 cap. 1 Geneseos vindicatur contra obtrectantes quid faceret Deus ante mundi creationem, et unde subito placuerit ei mundum creare. Ibid.

III. Defenditur vers. 2. 176

IV. In defensionem vers. 3 ostenditur tenebras nihil esse. Ibid.

V. Ut intelligendum quod spiritus Dei superferebatur super aquas, juxta vers. 2. 177

VI. Materies informis ex nihilo, et ex illa omnia. 178

VII. Informis materia variis nominibus designata. Ibid.

VIII. Reprimitur Manichaeorum calumnia de vers. 4. 179

IX. Agitur pro altera parte ejusdem vers. et pro prima parte vers. seq. 180

X. Ut recte intelligitur coepisse et transisse dies unus juxta vers. 5. Ibid.

XI. Aquae ut firmamento divisae, vers. 6-8. 181

XII. Aquarum congregatio, de qua vers. 9 et 10, est ipsa earum formatio. Ibid.

XIII. Exploditur conquestio circa vers. 11. 182

XIV. Resolvuntur difficultates circa vers. 14-19. Ibid.

XV. Aerem nebulosum aquae nomine designari vers. 20, etc. 184

XVI. Perniciosa animantia cur creata. Ibid.

XVII. Ut intelligitur ad imaginem Dei factus homo, juxta vers. 26. 186

XVIII. Potestas hominis in bestias. 187

XIX. Ut spiritualiter accipiendus vers. 28. Ibid.

XX. Bestiis dominari, per allegoriam. Ibid.

XXI. In vers. 31, cur dicitur, Bona valde. 188

XXII. Requies diei septimi per allegoriam, cap. 2, vers. 1-3. 189

XXIII. Septem dies, et septem aetates mundi. 190

XXIV. Aetates mundi quare inaequales. 193

XXV. Septem dierum altior allegoria. Ibid.

Liber Secundus.—Persequitur expositionem Geneseos ab hoc versiculo 4, cap. 2: Hic liber creaturae coeli et terrae, etc., usque ad illum cap. 3, quo Adam et Eva de Paradiso ejiciuntur. Ad extremum Ecclesiae dogmata cum Manichaeorum erroribus confert. 195-196

Caput Primum. Recitatio secundi et tertii capitis Geneseos. Ibid.

II. Genesis ad litteram ubique non potest exponi. 197

III. Viride agri quid designat, vers. 5, cap. 2. Ibid.

IV. Quid sit, Nondum pluerat super terram, vers. 5. 198

V. Fons irrigans terram allegorice. Superbia quid est. 199

VI. Invisibilia quibus vocabulis signantur. 200

VII. Linus quid habeat mysterii. Ibid.

VIII. Insufflatio spiritus quid. Quid in Scripturis dicatur spiritus hominis. 201

IX. Paradisi deliciae quid allegorice. 202

X. Flumina quatuor quid notent. 203

XI. Opera hominis in paradiso; mulier in adjutorium facta. 204

XII. Sopito Adae juncta Eva, quid sibi velit. 205

XIII. Spirituale conjugium in homine. 206

XIV. Serpens diabolus, Eva affectus. Ibid.

XV. Tentatio quomodo dejicit. 207

XVI. Absconsio, ambulatio, percontatio quid signent. 208

XVII. Rejectio culpae et serpentis poena. 209

XVIII. Serpentis cum Eva inimicitia. 210

XIX. De poenis mulieri inflictis. Ibid.

2459 XX. De viri poena. 211

XXI. Quare post transgressionem Adam vitam vocaverit ipsam Evam, et de pellicearum tunicarum significatione. 212

XXII. Expulsio Adae quid allegorice. 213

XXIII. Cherubim et framea versatilis quid notent. 214

XXIV. Adam Christus, Eva Ecclesia. 215

XXV. Haeretici et Manichaei maxime, per serpentem designati. 216

XXVI. Serpens haereticus Manichaeus. 217

XXVII. Adae lapsus et poena allegorice. 218

XXVIII. Per epilogum singulas refellit Manichaeorum calumnias. Ibid.

XXIX. Confert Ecclesiae dogmata cum Manichaeorum erroribus. 219

S. Aurelii Augustini, Hipponensis Episcopi, De Genesi Ad Litteram Imperfectus Liber. 219-220

Tractatur initium Geneseos usque ad huncce versiculum 26: Faciamus hominem ad imaginem, etc. Ibid.

Admonitio In Subsequentes De Genesi Ad Litteram Libros Duodecim. 245-246

S. Aurelii Augustini, Hipponensis Episcopi, De Genesi Ad Litteram Libri Duodecim. Ibid.

Liber Primus.—Expenditur initium Geneseos, cap. 1, vers. 1: In principio fecit Deus coelum et terram, usque ad vers. 5: Et vocavit Deus lucem diem, etc. Ibid.

Caput Primum. In Scriptura quid considerandum. Ibid.

II. Quomodo dixit Deus, Fiat lux, an per creaturam, an per aeternum verbum. 248

III. Quid sit lux illa; curve non dictum, Fiat coelum, etc., sicut, Fiat lux. Responsio prima. Ibid.

IV. Altera responsio ad superiorem quaestionem. 249

V. Informem esse creaturam intellectualem, nisi perficiatur conversa ad divinum Verbum. Spiritus sanctus cur super aquam terri dictus est antequam narraretur dixisse Deum, Fiat lux. Ibid.

VI. Trinitas insinuata cum in inchoatione, tum in perfectione creaturae. 250

VII. Spiritus Dei cur dictus est superferri super aquam. 251

VIII. Dei amor in creaturas spectat eis ut sint et ut maneant. Ibid.

IX. Utrum in tempore dictum sit, Fiat lux, an sine tempore. Ibid.

X. Quomodo dies unus peractus fuit, sive in creatione, sive post creationem lucis. Primus explicandi modus improbatur. Secundus dicendi modus difficultatibus implicatur. 253

XI. De solis officio nova difficultas in superiore modo dicendi. 254

XII. Alia difficultas de successione trium dierum et noctium ante solis creationem. Congregatio aquarum quomodo facta. 255

XIII. Aqua et terra quando creatae. 256

XIV. Ratio cur in primo versiculo Geneseos subintelligatur materia informis. Ibid.

XV. Materia origine, non tempore formam praecedit. 257

XVI. Alia ratio explicandi quomodo dies et nox facta fuerit, emissione scilicet et contractione lucis, non probatur. Ibid.

XVII. De spirituali luce difficultas, quomodo in ea sit vespera et mane, divisioque a tenebris. 258

XVIII. Quomodo Deus operatur. 260

XIX. In obscuris Scripturae locis nihil temere asserendum. Ibid.

XX. Genesim cur interpretetur sententias varias proferendo, non aliquam unam asserendo. 261

XXI. Quis fructus hujusmodi interpretationis, qua nihil temere asseritur. 262

Liber Secundus.—De eo quod scriptum est cap. 1, vers. 6: Et dixit Deus, Fiat firmamentum, etc., usque ad vers. 19: Et factum est vespere, etc. Nonnulla in fine contra Genethliacos. 263-264

Caput Primum. Firmamentum in medio aquarum quid. Aquas supra sidereum coelum esse quidam negant. Ibid.

II. Aer terra superior. Ibid.

III. Ignis superior aere. 265

IV. Aquae supra coelum aereum, quod firmamentum appellari quidam observavit. Ibid.

V. Aquae supra coelum etiam sidereum. 266

VI. De eo quod additum est, Et fecit Deus, etc., an eo declaretur Filii Dei persona. 267

VII. De eadem re. 268

VIII. De luce cur non additum, Et fecit Deus, sicuti solet de aliis creaturis dici. 269

IX. De figura coeli. 270

X. De coeli motu. 271

2460 XI. De vers. 9 et 10, ubi explicat quid de terrae informitate intelligendum sit. 272

XII. De vers. 11, 12 et 13, quare seorsum de herbis et lignis dictum sit, Et factum est sic, etc. 273

XIII. De vers. 14, 15, etc., cur luminaria die quarto condita. Ibid.

XIV. Quomodo luminaria sint in signa et tempora, in dies et annos. 274

XV. Luna qualis creata fuerit. 275

XVI. An sidera aequaliter fulgeant. 277

XVII. In Genethliacos. 278

Liber Tertius.—De vers. 20: Et dixit Deus, educant aquae, et reliquis usque ad primi capitis finem. 279-280

Caput Primum. Animalium ex aquis eductio prius narratur quam quae de terra. Quod aqua aeri, aer coelo proximum elementum sit. Ibid.

II. Coelos diluvio periisse, et aerem in aquae naturam transiisse. Ibid.

III. De elementorum commutatione sententiae. Aer in Genesis historia non praetermissus. Ibid.

IV. Quinque sensus ad quatuor elementa referri. 281

V. Ut ad quatuor elementa varie se habet sentiendi vis in quinque sensibus. 282

VI. Aeris elementum non esse praetermissum a scriptore Geneseos. Ibid.

VII. Volatilia ex aquis non immerito dicuntur creata. Ibid.

VIII. Reptilia animarum vivarum pisces cur appellati. 283

IX. Quod quidam philosophi cuique elemento sua animalia tribuerunt. 284

X. Concesso daemones esse aeria animalia, nihil detrahitur Scripturae docenti producta fuisse ex aquis volatilia. Venti, tonitrua, nubes, pluvia, nix, grando, serenitas. Ibid.

XI. Tractantur vers. 24 et 25, ubi de variis animantium generibus creatis de terra. 285

XII. Quid secundum genus, quod de quibusdam creaturis, non de homine dicitur. 287

XIII. Benedictio cur solis aquatilibus sicut homini impertita. Officium gignendi. 288

XIV. De insectorum creatione. Ibid.

XV. De creatione animalium venenatorum. 289

XVI. Bestiae invicem nocentes cur creatae. Ibid.

XVII. Scrupulus de corporibus mortuorum devoratis. 290

XVIII. Spinae et tribuli lignaque infructuosa cur et quando creata. Ibid.

XIX. Cur in solius hominis creatione dictum, Faciamus. 291

XX. In quo homo factus sit ad imaginem Dei. Cur de hominis creatione non dicitur, Et sic est factum. 292

XXI. De hominis immortalitate difficultas ex cibo ipsi praestito. 293

XXII. Opinio quorumdam animae creationem signari his verbis, Et fecit, etc., corporis vero istis, Et finxit Deus, etc. Ibid.

XXIII. Quo spectet illud vers. 30, Et sic est factum. 294

XXIV. Cur de homine non singulatim, uti de caeteris, dictum sit, Vidit Deus quia bonum est. Ibid.

Liber Quartus.—Tractatur initium cap. 2 Geneseos; postque nonnulla de senarii numeri perfectione, movetur quaestio rursum, circa vers. 5 cap. 1, quomodo scilicet creata luce, facta sit vespera et factum mane, sicque dies numerati usque ad sextum et septimum. 295-296

Caput Primum. Dies sex quomodo accipiendi. Ibid.

II. De senarii numeri perfectione. Ibid.

III. De eo quod scriptum est Sap. XI, 21, Omnia in mensura, etc. 299

IV. In Deo esse mensuram sine mensura, numerum sine numero, et pondus sine pondere. Ibid.

V. In Deo ipso exstat ratio mensurae, numeri et ponderis, ad quam disposita sunt omnia. 300

VI. Ubi cernebat Deus unde omnia disponeret. 301

VII. Senarii numeri perfectionem quomodo cernamus. Ibid.

VIII. Quies Dei in die septimo ut intelligenda. Ibid.

IX. Quo sensu Deus requiescere dicitur. Tristitia laudabilis. 302

X. Quaestio an ipse Deus proprie requiescere potuerit. 303

XI. Quomodo utrumque constat, Deum in die septimo requievisse, et nunc usque operari. Ibid.

XII. Alia ratio conciliandi Scripturam de requie et de continua operatione Dei. 304

XIII. De sabbati observatione. Sabbatum christianum. 305

XIV. Cur Deus sanctificaverit diem quietis suae. Ibid.

XV. Solvitur quaestio superius proposita. 306

XVI. Dei requies ab operibus suis in septimo die. Ibid.

XVII. Quies nostra in Deo. 307

XVIII. Septimus dies cur mane habuerit, non vesperam. 308

2461 XIX. Alia ratio qua intelligitur septimus dies habuisse mane sine vespera. 310

XX. Dies septimus an creatus. Ibid.

XXI. De luce quae ante luminaria fuit ad vicissitudinem diei et noctis. 311

XXII. Lux spiritualis quomodo diei et noctis vicissitudinem exhibuisse intelligitur. Ibid.

XXIII. Cognitio rerum in Verbo Dei et in seipsis. 312

XXIV. Scientia angelorum. 313

XXV. Cur sex diebus non addatur nox. Ibid.

XXVI. Numerus dierum quomodo accipiendus. 314

XXVII. Usitati dies hebdomadae longe dispares septem diebus Geneseos. Ibid.

XXVIII. Interpretatio data de luce et die spirituali non existimetur impropria et figurata. Ibid.

XXIX. In angelica cognitione dies, vespera et mane. 315

XXX. Nihilo ignobilior angelica scientia, licet in hac sit vespera et mane. Ibid.

XXXI. Initio creationis rerum quomodo non simul dies, vespera et mane in angelica cognitione. 316

XXXII. Si tunc ista omnia simul in Angelorum scientia, saltem non sine quodam ordine fuerunt. Ibid.

XXXIII. An simul omnia, an per intervalla dierum condita fuerint. 317

XXXIV. Omnia et simul facta, et nihilominus per sex dies facta. 319

XXXV. Conclusio de diebus Geneseos. 320

Liber Quintus.—De eo quod scriptum est in cap. 2 Geneseos, v. 4: Hic est liber creaturae coeli, etc., usque ad illud, v. 6: Fons autem ascendebat de terra. 321-322

Caput Primum. Sex vel septem Geneseos dies unius diei repetitione numerari potuisse. Ibid.

II. Viride agri cur additum. Ibid.

III. Ex narrationis ordine intelligitur omnia simul creata fuisse. Ibid.

IV. Cur fenum antequam exoriretur factum fuisse dicitur. 323

V. Ordo creationis rerum per sex dies, non intervallis temporum, sed connexione causarum. 325

VI. De versiculo, Non enim pluerat, etc. An intelligendum omnia simul creata esse. 327

VII. De fonte qui rigabat totam terram, etc. 328

VIII. Quae Scriptura reticet, quatenus conjectando proferre juvat. 329

IX. Difficultas de fonte terram universam irrigante. Ibid.

X. Fons ille terram totam rigans ut intelligendus. Ibid.

XI. Rerum creationem primam factam esse sine temporis mora; administrationem non ita. 330

XII. Opera Dei sub triplici consideratione. 331

XIII. Omnia antequam fierent, in Sapientia Dei. Ibid.

XIV. Illud ex Joanne, Quod factum est, etc., quomodo distinguendum. Ibid.

XV. Omnia qualis vita sunt in Deo. 332

XVI. Deum facilius mente percipimus quam creaturas. 333

XVII. Ante saecula, a saeculo, in saecula. Ibid.

XVIII. Creaturae plures nobis ignotae. Qua ratione a Deo et ab Angelis noscuntur. Cognitio matutina et vespertina. 334

XIX. Angeli Dei nuntii mysterium regni coelorum noverunt a saeculis. Ibid.

XX. Deum adhuc operari. 335

XXI. Omnia gubernari divina providentia. 336

XXII. Argumenta divinae providentiae. 337

XXIII. Quomodo Deus omnia simul creaverit, et nunc usque operetur. Ibid.

Liber Sextus.—In vers. 7 cap. 2 Geneseos: Et finxit Deus hominem pulverem de terra, etc., quomodo seu quando de limo formatus fuerit homo inquiritur; tum dilata tantisper consideratione animae, dicitur de corpore Adami. 339-340

Caput Primum. An istud: Et finxit Deus, etc., de prima hominis formatione facta die sexto, an de altera posterius et per temporis moram facta intelligendum. Ibid.

II. Res exploratur ex contextu Scripturae. Ibid.

III. Eadem quaestio ex aliis locis Scripturae discutitur. Ibid.

IV. Idem expenditur ad Gen. II, 8-9. 341

V. De eadem re. Ibid.

VI. Sententiam suam liquidius explicat, ne male intelligatur. 342

VII. Dici non posse animas prius creatas quam corpora. 343

VIII. Difficultas de voce Dei ad hominem sexto die directa. 344

IX. Jeremias quomodo Deo notus antequam formatus. Merita nondum natorum. Ibid.

X. Res variis modis existentes. 346

XI. Opera creationis die sexto quomodo et jam consummata, et adhuc inchoata. Ibid.

2462 XII. Corpus hominis an singulari modo a Deo formatum. 347

XIII. Qua aetate aut statura conditus fuerit Adam. 348

XIV. Rationes causales mundo primum inditae cujus generis fuerint. 349

XV. Primus homo non aliter quam primordiales causae haberent, formatus fuit. Ibid.

XVI. In rei natura est ut quid esse possit; ut futurum sit nonnisi in Dei voluntate. 350

XVII. Ex futuris quaenam vere futura. Ibid.

XVIII. Colligitur Adamum non formatum fuisse contra quam erat in primordialibus causis institutum. 351

XIX. Adamo non spirituale, sed animale corpus a Deo formatum est. Ibid.

XX. Difficultas contra superiorem sententiam. Opinio corpus Adami prius animale, postea spirituale factum fuisse in paradiso. 352

XXI. Exploditur illa opinio. Ibid.

XXII. Adamum peccato mortem animae, non corporis meruisse, quidam non recte arbitrantes. 353

XXIII. In eos qui dicunt Adae corpus ex animali spirituale factum in paradiso. Ibid.

XXIV. In renovatione quomodo id recipimus, quod Adam perdidit. Ibid.

XXV. Adae corpus mortale simul et immortale. 354

XXVI. Corpus Adae et nostrum diversa. Ibid.

XXVII. Quomodo mente et corpore ad id renovamur, quod Adam perdidit 355

XXVIII. Adam licet spiritualis mente, corpore fuit animalis etiam in paradiso. Ibid.

XXIX. De anima tractandum in sequenti libro. 356

Liber Septimus.—Illud Geneseos cap. 2, vers. 7: Et flavit in faciem ejus flatum vitae, etc., illustratur uberrima tractatione de anima. 355-356

Caput Primum. De anima tractatio suscipitur. Ibid.

II. Animam non esse ejusdem naturae cum Deo ex proposito Scripturae loco arguitur. Ibid.

III. Urgetur idem argumentum. 357

IV. Deum sufflando non fecisse de seipso animam, nec de elementis. 358

V. An anima ex nihilo. Ibid.

VI. An ut corporis, ita et animae praecesserit aliqua materies. Ibid.

VII. Dici non posse qualis fuisset illa materies animae. 359

VIII. Beatam fuisse materiem illam admitti non potest. Ibid.

IX. Neque illam materiem esse quamdam irrationalem animam. 360

X. Ex morum similitudine non effici ut anima hominis in pecus transeat. Ibid.

XI. Fictitiae quarumdam animarum transmigrationes. Manichaeorum deterior quam philosophorum opinio. 361

XII. Anima non est ex corporeo elemento. 362

XIII. Medicorum sententia de corpore humano. Ibid.

XIV. Animam non esse ex elementis. 363

XV. Anima incorporea. Ibid.

XVI. Cur dictum sit, Factus est homo in animam vivam. Ibid.

XVII. In faciem hominis cur dicitur Deus sufflasse. 364

XVIII. Tres ventriculi cerebri. Ibid.

XIX. Animae praestantia supra res corporeas. Ibid.

XX. Aliud anima, aliud organa corporis. 365

XXI. Anima neque ullo ex corpore, neque ullum corpus est. Ibid.

XXII. An causalis ratio animae fuerit condita in diebus Geneseos. 366

XXIII. An illa causalis ratio animae fuerit inserta in angelica natura. 368

XXIV. Anima an creata sit priusquam corpori inserta. Ibid.

XXV. Anima si extra corpus existebat, an suopte nutu ad corpus venerit. Ibid.

XXVI. Anima si proprio nutu corpori inserta, non fuit praescia futuri. Liberum arbitrium. 369

XXVII. Animam naturali appetitu ferri in corpus. Ibid.

XXVIII. Difficultates, cum dicitur animam Adae non prius creatam quam ejus corpori inspiratam fuisse. 370

Liber Octavus.—De eo quod legitur Gen. 2, vers. 8: Et plantavit Deus paradisum in Eden, etc., usque ad illud, vers. 17: De ligno autem cognoscendi bonum et malum non nunducabitis de illo, etc. 371-372

Caput Primum. Paradisus in Eden plantatus et proprie et figurate accipiendus. Ibid.

II. Genesim alias contra Manichaeos cur secundum allegoriam exposuerit. 373

III. De vers. 8 et 9, ubi rursus de creatione ligni. 374

IV. De altera parte vers. 9, lignum vitae et vere creatum esse, et sapientiam figurasse. 375

V. De eodem ligno vitae, ipsum et figuram, et nihilominus rem veram fuisse. 376

VI. Lignum scientiae boni et mali arbor vera et innoxia. 2463 Obedientia. Inobedientia. 377

VII. De vers. 10, 11, 13 et 14; illic accipienda esse vera flumina. Tiberis prius Abula. Nilus, qui prius Geon. Ganges, qui prius Phison. 378

VIII. De vers. 15; an homo positus in paradiso ut agriculturae operam daret. 379

IX. Agriculturae opus allegorice. Ibid.

X. Quid sit, Ut operaretur et custodiret. 380

XI. Cur hic addita dictio, Dominus. Dominus verus. 382.

XII. Hominem non posse quidquam boni agere sine Deo. Discessus a Deo. Ibid.

XIII. Cur homo prohibitus a ligno scientiae boni et mali. Inobedientia. 383

XIV. Ex divini praecepti contemptu experientia mali. 384

XV. Lignum scientiae boni et mali cur sic appellatum. 385

XVI. Hominem ante mali experimentum potuisse intelligere quid esset malum. 386

XVII. An utrique, Adamo et Evae, datum sit praeceptum. 387

XVIII. Quomodo Deus locutus sit homini. Ibid.

XIX. Ut intelligatur operatio Dei in creaturis, quid in primis de ipso sentiendum. Ibid.

XX. Creatura corporalis loco et tempore, spiritualis tempore tantum, Creator ipse neutro modo mutabilis. 388

XXI. Quomodo Deus immotus moveat creaturas, exemplo animae deprehendi. Ibid.

XXII. Quomodo Deus moveat, quomodo anima. 389

XXIII. Deus semper quietus, omnia tamen agens. Ibid.

XXIV. Quaenam beatis Angelis subditae creaturae. 390

XXV. Natura universitatis, partesque ejus quomodo administrentur. Ibid.

XXVI. Deus semper idem et immotus administrat omnia. 391

XXVII. Quomodo locutus sit Deus Adae. 392

Liber Nonus.—De eo quod legitur Gen. cap. 2, vers. 18: Et dixit Dominus Deus: Non est bonum hominem esse solum, etc., usque ad illud, vers. 24: Et erunt duo in carne una. 393-394

Caput Primum. Cur dictum sit, Et finxit Deus adhuc de terra, etc. De terrae vocabulo. Ibid.

II. Quomodo id locutus sit Deus, Non est bonum, etc. Ibid.

III. Mulier in adjutorium propter sobolem facta. 395

IV. Quare non coierint primi parentes in paradiso. Ibid.

V. Mulier facta in adjutorium non alia quam sobolis causa. 396

VI. Filiorum successio qualis si Adam non peccasset. Ibid.

VII. Mulier pariendi causa. Unde laudabilis virginitas et nuptiae. Matrimonii triplex bonum. 397

VIII. Fuga vitiorum in contraria. Ibid.

IX. Mulier propter gignendos filios, etiamsi ex peccato non fuisset necessitas moriendi. 398

X. Libidinis morbus ex peccato. Ibid.

XI. Femineus sexus conformatus propter sobolem, non tamen cum libidine, nisi homo peccasset, procreandam. Obedientia. 400

XII. Animalia vere adducta esse ad Adam, ut iis nomina imponeret; sed hac re gesta aliquid figurari. Ibid.

XIII. Formatio mulieris eo modo quo narratur facta est, ut quidpiam praenuntiaretur. 402

XIV. Quomodo animalia adducta ad Adam. Ibid.

XV. Formatio mulieris non per alium quam Deum. 403

XVI. Tarditas ingenii humani non assequitur opera Dei. 404

XVII. Mulieris formandae ratio an in hominis causali conditione ad sextum diem pertinere praeexstabat. 405

XVIII. Mulieris formandae ratio sic praeexistebat uti erat mysterio conveniens. 406

XIX. Ecstasis Adae. 408

Liber Decimus.—Tractatur de animarum origine. 407-408

Caput Primum. Animam mulieris ex anima viri factam esse quorumdam opinio. Ibid.

II. Quid in superioribus investigatum circa originem animae. 409

III. Originis animarum triplex modus. 410

IV. De animae natura et origine quid certum. 411

V. Anima nec ex Angelis, nec ex elementis, nec ex Dei substantia. Ibid.

VI. Opiniones de anima duae ad Scripturae testimonia expendendae. 412

VII. Utri opinioni faveat illud, Sortitus sum animam bonam, etc. 413

VIII. Neutri sententiae adversari illud, Auferes spiritum, etc. Ibid.

IX. Item illud, Et convertatur, etc., inter utramque opinionem consistere. 414

X. Quaestio de anima non facile solvitur ex Scripturis. 415

XI. An utrique sententiae possit accommodari illud, Per unum hominem, etc. Baptismus infantium. Ibid.

2464 XII. Carnalis concupiscentiae causam non in carne sola, sed etiam in anima esse. 416

XIII. Illa sententia de concupiscentia carnis, quam sit expedita. Peccata puerorum. 417

XIV. Argumentum pro opinione animarum ex traduce, desumptum ex reatu et baptismo parvulorum, discutitur. 418

XV. Idem argumentum penitius examinatur 419

XVI. De eodem argumento. 420

XVII. Testimonium ex libro Sapientiae in utramque partem tractatur. Ibid.

XVIII. De anima Christi, an possit in ipsum convenire illud, Puer autem ingeniosus eram, etc. 421

XIX. Anima Christi non fuit in lumbis Abrahae, ideoque non est ex traduce. 423

XX. Ad argumentum nunc allatum quid respondendum pro defendentibus animarum traducem. Ibid.

XXI. Christum, si in Abrahamo secundum animam fuisset, non potuisse non decimari. 425

XXII. Utrique opinioni de animae origine accommodatur locus ille Joannis, Quod natum, etc. Ibid.

XXIII. Ex duabus de anima sententiis quaenam praeponderet. Consuetudo Ecclesiae in Baptismo parvulorum. Ibid.

XXIV. Quid cavendum his qui opinantur animas esse ex traduce. 426

XXV. Tertulliani error ex anima. 427

XXVI. De animae incrementis quid Tertulliano visum. 428

Liber Undecimus.—In illud cap. 2 Geneseos, vers. 25: Et erant nudi, etc., et in totum cap. 3, cujus illustrandi causa dicitur de conditione et casu diaboli. 429-430

Caput Primum. Recitato textu Geneseos, explicatur vers. 25, cap. 2. Ibid.

II. Serpentis sapientia qualis et unde. 430

III. Diabolus nonnisi per serpentem tentare permissus. 431

IV. Tentatio hominis quare permissa. Ibid.

V. Homo a tentatore dejectus, quia superbus. 432

VI. Cur Deus permiserit hominem tentari. Ibid.

VII. Cur homo non talis creatus, qui nollet unquam peccare. 433

VIII. Quare creati qui praesciebantur futuri mali. Ibid.

IX. De eadem difficultate. 434

X. Malorum voluntatem in bonum convertere potest Deus; quare non faciat. Ibid.

XI. Malorum poenis non indiget Deus, sed ex eis consulit bonorum saluti. Ibid.

XII. Cur tentatio per serpentem fieri permissa. 435

XIII. In Manichaeos qui diabolum in creaturis Dei censeri nolunt. 436

XIV. Causa ruinae angelicae. Superbia; invidia. Ibid.

XV. Superbia et amor privatus fontes malorum. Amores duo. Civitates duae. Opus de Civitate Dei pollicetur. Ibid.

XVI. Diabolus quandonam lapsus sit. 437

XVII. An beatus fuerit diabolus ante peccatum. 438

XVIII. Homo ante peccatum quomodo beatus fuerit. Ibid.

XIX. Angelorum conditio. 439

XX. Opinio de diabolo creato in malitia. Ibid.

XXI. Refellitur haec opinio. 440

XXII. Opinionis ejusdem fundamenta convelluntur. Ibid.

XXIII. Ut intelligendum est diabolum in veritate nunquam stetisse. 441

XXIV. De corpore mystico diaboli intelligendum esse illud, Quomodo cecidit, etc. Ibid.

XXV. De eodem corpore diaboli dictum esse illud, Tu es signaculum, etc. Paradisus Ecclesia. 442

XXVI. Conclusio de diaboli conditione et lapsu. 443

XXVII. De tentatione diaboli per serpentem. Ibid.

XXVIII. An serpens verba prolata intellexerit. 444

XXIX. Serpens cur dictus prudentissimus. Ibid.

XXX. Colloquium serpentis cum muliere. 445

XXXI. Ad quid aperti oculi Adami et Evae. Ibid.

XXXII. Mortalitatis et libidinis origo. Ficulnea succinctoria. 446

XXXIII. Vox Dei ambulantis in paradiso. 447

XXXIV. Adam ob nuditatem sese abscondens interrogatur a Deo. 448

XXXV. Excusationes Adami et Evae. Ibid.

XXXVI. Maledictio serpentis. 449

XXXVII. Poena mulieris. 450

XXXVIII. Poena Adami et nomen mulieri impositum. Ibid.

XXXIX. Tunicae pelliceae. Exprobratio superbiae. 451

XL. Expulsio e paradiso. Excommunicatio. Ibid.

XLI. Opiniones de hominis peccato; quale fuerit. 452

XLII. An Adam crediderit serventi, quave ratione ad peccandum inductus sit. Ibid.

2465 Liber Duodecimus.—De paradiso et tertio coelo quo raptus est Paulus, deque multiplici visionum genere disputatur. 453-454

Caput Primum. De paradiso locus Apostoli examinandus. Ibid.

II. Apostolum potuisse nescire an extra corpus paradisum viderit, si vidit in ecstasi. 455

III. Apostolus certus se vidisse tertium coelum, incertus quomodo viderit. Ibid.

IV. Vere tertium coelum fuisse illud quo raptus est Apostolus. Difficultas quomodo Apostolus certus sit de coelo viso, et incertus de modo quo visum fuit. 456

V. Eadem difficultas enodatur. 457

VI. Visionum genera tria. 458

VII. Genera visionum: corporale, spirituale, intellectuale. Corporale proprie et translate. Spirituale pluribus modis. 459

VIII. Unde spirituale dicitur visionum genus secundum. 460

IX. Prophetiam ad mentem pertinere. 461

X. Intellectuale genus visionis. Ibid.

XI. Corporalem visionem referri ad spiritualem, hanc vero ad intellectualem. 462

XII. Corporalis et spiritualis visio. 463

XIII. An insit in anima vis divinationis. 464

XIV. Intellectualis visio non fallit. In aliis falli non semper est perniciosum. 463

XV. Somnia venerea sine peccato contingere. 466

XVI. Corporalium similitudines a spiritu in seipso formari. Ibid.

XVII. Similitudines animo expressae unde innotescant daemonibus. Visiones quaedam mirae. Phrenetici. Puer aegrotans. 467

XVIII. De visionum causis. 469

XIX. Unde nascantur visiones. 470

XX. Visa quae a corpore occasionem habent, non tamen exhiberi a corpore. Ibid.

XXI. Visa corporalibus similia in quae anima rapitur, non ideo esse naturae diversae. 472

XXII. Quomodo contingant visa illa, ex quibus divinationes occulto instinctu seu casu factae. Ibid.

XXIII. Spiritualem naturam, ubi tam multis causis similitudines corporalium formentur, in nobis existere. 473

XXIV. Visionem intellectualem spirituali, spiritualem corporali praestare. 474

XXV. Solam intellectualem visionem non fallere. 475

XXVI. Raptus animae duplex, spirituali visione et intellectuali. 476

XXVII. Quo genere visionis Deus a Moyse visus. 477

XXVIII. Tertium coelum et paradisum de quo Apostolus, posse intelligi tertium genus visionis. 478

XXIX. An ut plures coeli, ita in spirituali et intellectuali visione plures gradus. Ibid.

XXX. In spirituali genere visionis alia visa quasi divina, alia humana. 479

XXXI. In intellectuali visione alia sunt quae in anima videntur, aliud lumen quo ipsa illustratur. Lumen animae Deus. Ibid.

XXXII. Anima corpore exuta quo feratur. 480

XXXIII. De interis quaestio. Animam esse incorpoream. Sinus Abrahae. 481

XXXIV. De paradiso et tertio coelo quo raptus est Paulus. 482

XXXV. Resurrectio corporum ad perfectam beatitudinem animae cur sit necessaria. 483

XXXVI. Tria visionum genera quomodo erant in beatis. 484

XXXVII. Sententia quorumdam de tertio coelo. Ibid.

De Subsequenti Locutionum Opere. 485-486

S. Aurelii Augustini, Hipponensis Episcopi, In Heptateuchum Locutionum Libri Septem. Ibid.

Liber Primus.—Locutiones de Genesi. Ibid.

Liber Secundus.—Locutiones de Exodo. 501-502

Liber Tertius.—Locutiones de Levitico. 515-516

Liber Quartus.—Locutiones de Numeris. 521-522

Liber Quintus.—Locutiones de Deuteronomio. 531-532

Liber Sextus.—Locutiones de Jesu Nave. 537-538

Liber Septimus.—Locutiones de Judicibus. 541-542

De Subsequenti Quaestionum Opere. 545-546

S. Aurelii Augustini, Hipponensis Episcopi, Quaestionum In Heptateuchum Libri Septem. 547-548

Liber Primus.—Quaestiones in Genesim. Ibid.

Liber Secundus.—Quaestiones in Exodum, et in fine descriptio Tabernaculi. 597-598

Liber Tertius.—Quaestiones in Leviticum. 673-674

Liber Quartus.—Quaestiones in Numeros. 717-718

Liber Quintus.—Quaestiones in Deuteronomium. 747-748

Liber Sextus.—Quaestiones in Jesum Nave. 775-776

2466 Liber Septimus.—Quaestiones in Judices. 791-792

De Subsequenti Annotationum In Job Opere. 282

S. Aurelii Augustini, Hipponensis Episcopi, Annotationum In Job Liber Unus. Ibid.

Admonitio In Librum Cui Titulus Speculum. 887-888

S. Aurelii Augustini, Hipponensis Episcopi, De Scriptura Sacra Speculum. Ibid.

Praefatio. Ibid.

De libro Legis, qui Exodus nominatur. 890

De Levitico. 892

De Numeris. 895

De Deuteronomio. 896

De Jesu Nave. 902

De Psalmis. Ibid.

De Proverbiis. 913

De Ecclesiaste. 925

De Cantico canticorum. Ibid.

De libro Job. 926

De libro Osee. 928

De libro Joel. Ibid.

De libro Amos. Ibid.

De libro Michaeae. 929

De libro Habacuc. 930

De libro Sophoniae. Ibid.

De libro Zachariae. 931

De libro Malachiae. Ibid.

De libro Isaiae. 932

De libro Jeremiae. 937

De libro Ezechielis 941

De libro Sapientiae. 947

De Ecclesiastico. 948

De libro Tobiae. 969

De Evangelio secundum Matthaeum. 970

De Evangelio secundum Marcum. 980

De Evangelio secundum Lucam. 983

De Evangelio secundum Joannem. 992

De libro Actuum Apostolorum. 993

De Epistola B. Pauli ad Romanos. 994

De Epistola I B. Pauli ad Corinthios. 999

De Epistola II B. Pauli ad Corinthios. 1007

De Epistola B. Pauli ad Galatas. 1011

De Epistola B. Pauli ad Ephesios. 1012

De Epistola B. Pauli ad Philippenses. 1015

De Epistola I B. Pauli ad Thessalonicenses. 1017

De Epistola II B. Pauli ad Thessalonicenses. 1018

De Epistola B. Pauli ad Colossenses. 1019

De Epistola I B. Pauli ad Timotheum. 1020

De Epistola II B. Pauli ad Timotheum. 1023

De Epistola B. Pauli ad Titum. 1025

De Epistola B. Pauli ad Philemonem. 1026

De Epistola ad Hebraeos. Ibid.

De Epistola I Petri. 1029

De Epistola II Petri. 1032

De Epistola Jacobi. 1033

De Epistola I Joannis. 1036

De Epistola II Joannis. 1039

De Epistola III Joannis. Ibid.

De libro Apocalypsis. 1040

Admonitio In Libros De Consensu Evangelistarum. Ibid.

S. Aurelii Augustini, Hipponensis Episcopi, De Consensu Evangelistarum Libri Quatuor. 1041-1042

Liber Primus.—Dicto breviter de Evangelistarum auctoritate, numero, ordine ac varia scribendi ratione, Augustinus, priusquam de eorumdem consensu agat, illis hoc libro occurrit qui vel moventur cur Christus ipse nihil scripserit, vel fingunt scriptos ab ipso fuisse libros de magicis; quique adversus evangelicam doctrinam jactitant Christi discipulos non tantum magistro suo amplius tribuisse quam re vera erat, dicendo illum Deum; sed etiam deorum cultum prohibendo, non hoc docuisse quod ab ipso didicissent. Contra quos doctrinam Apostolorum ex prophetarum eloquiis vindicat, ostendens Deum Israel solum colendum esse qui solus a Romanis quod deos alios coli secum vetaret, ante non receptus, jam demum Romanum imperium suo nomini subjugavit, atque apud omnes gentes, uti per suos prophetas futurum promiserat, idola comminuit per Evangelii praedicationem. Ibid.

Caput Primum. Evangeliorum auctoritas. Ibid.

II. Ordo Evangelistarum, et scribendi ratio. 1043

III. Matthaeus cum Marco ad regiam, Lucas ad sacerdotalem Christi personam intentionem retulit. 1044

IV. Joannes ipsius divinitatem exprimendam curavit. 1045

V. Virtutes duae, circa contemplativam Joannes, circa activam Evangelistae alii versantur. Ibid.

VI. Quatuor animalia ex Apocalypsi de quatuor Evangelistis 2467 alii aliis aptius intellexerunt. 1046

VII. Causa suscepti operis de Evangelistarum consensu. Occurritur iis qui dicunt Christum nihil scripsisse, discipulos vero ejus Deum illum praedicando mentites fuisse. 1047

VIII. Si fama narrante Christus creditur sapientissimus, cur majori fama praedicante non credatur Deus. 1048

IX. Quidam fingunt Christum scripsisse libros de Magicis. 1049

X. Eosdem libros Petro et Paulo inscriptos quidam delirant. Ibid.

XI. In eos qui somniant Christum magica arte populos ad se convertisse. 1050

XII. Judaeorum Deus, illis subjugatis, ideo non fuit a Romanis receptus, quod is juberet se solum coli simulacris deletis. Ibid.

XIII. Judaeos cur Deus passus est subjugari. 1051

XIV. Deus Hebraeorum victis illis se victum non esse ostendit idolorum eversione et gentium omnium ad ipsius cultum conversione. Ibid.

XV. Pagani Christum laudare compulsi, in ejus discipulos contumeliosi. 1052

XVI. Apostoli de subvertendis idolis nihil a Christo vel a prophetis diversum docuerunt. Ibid.

XVII. In Romanos qui Deum Israel solum rejecerunt. 1053

XVIII. Hebraeorum Deus a Romanis non receptus, quia se solum coli voluerit. Ibid.

XIX. Hunc esse verum Deum. 1054

XX. Contra Deum Hebraeorum nihil a Paganorum vatibus praedictum reperitur. Ibid.

XXI. Hic solus Deus colendus, qui cum alios coli prohibeat, coli non prohibetur ab aliis. 1055

XXII. Opinio gentium de Deo nostro. Ibid.

XXIII. De Jove et Saturno quid nugati sint Pagani. 1056

XXIV. Non omnes deos colunt, qui Deum Israel rejiciunt, nec eum colunt, qui alios colunt. 1058

XXV. Dii falsi alios coli secum non prohibent. Deum Israel esse Deum verum convincitur ex operibus ejus et praedictis et impletis. 1059

XXVI. Idololatria per Christi nomen et Christianorum fidem juxta prophetias eversa. 1060

XXVII. Urget idololatrarum reliquias, ut demum serviant vero Deo idola ubique subvertenti. 1061

XXVIII. Praedicta idolorum rejectio. 1062

XXIX. Deum Israel quidni colant Pagani, si eum vel praepositum elementorum esse opinantur. 1063

XXX. Deus Israel impletis prophetiis jam ubique innotuit. Ibid.

XXXI. Prophetia de Christo impleta. 1064

XXXII. Apostolorum contra idololatriam doctrina vindicatur ex prophetiis. 1066

XXXIII. In eos qui rerum humanarum felicitatem per christiana tempora diminutam esse conqueruntur. 1068

XXXIV. Epilogus superiorum. 1069

XXXV. Mediatoris mysterium antiquis per prophetiam, nobis per Evangelium praedicatur. Ibid.

Liber Secundus.—Matthaei Evangelium usque ad coenae narrationem ex ordine pertractat Augustinus, cumque eo comparat alia Marci, Lucae et Joannis Evangelia, demonstrans perpetuam inter quatuor Evangelistas reperiri consensionem. 1071-1072

Caput Primum. Quare usque ad Joseph generatores Christi commemorentur, cum de illius semine Christus non sit natus, sed de Virgine Maria. Ibid.

II. Quomodo sit Christus filius David, cum ex Joseph filii David concubitu non sit natus. Ibid.

III. Quare alios progeneratores Christi Matthaeus enumerat, alios Lucas. Ibid.

IV. Quare quadraginta generationes, excepto ipso Christo, inveniuntur apud Matthaeum, cum quatuordecim triplicet. 1074

V. Quomodo Matthaei ordini congruat ordo Lucae in his quae de conceptu et de infantia vel pueritia Christi alius praetermittit, alius commemorat. 1077

VI. De ordine praedicationis Joannis Baptistae inter omnes quatuor. 1084

VII. De duobus Herodibus. 1086

VIII. Quomodo Matthaeus dicat timuisse Joseph ire cum infante Christo in Jerusalem, propter Archelaum; et non timuisse ire in Galilaeam, ubi erat tetrarcha Herodes frater ejus. Ibid.

IX. Quomodo dicat Matthaeus ideo isse in Galilaeam Joseph cum intante Christo quia timuit Archelaum pro suo patre regnantem in Jerusalem, cum Lucas dicat ideo isse in Galilaeam, quia ibi erat Nazareth 2468 civitas eorum. 1086

X. Quomodo Lucas dicit, Ibant parentes ejus per omnes annos in Jerusalem in die solemni Paschae cum illo puero; cum dicat Matthaeus quod metu Archelai timuerint illuc ire ab Aegypto redeuntes. 1087

XI. Quomodo potuerint, completis diebus purgationis matris Christi, sicut Lucas dicit, ascendere cum illo in templum ad peragenda solemnia, si secundum Matthaeum jam Herodi per Magos notum erat eum natum, pro quo, cum eum quaereret, tot occidit infantes. Ibid.

XII. De verbis Joannis inter omnes quatuor. 1088

XIII. De baptizato Jesu. 1092

XIV. De verbis vocis factae de coelo super baptizatum. Ibid.

XV. Quomodo secundum Joannem Evangelistam dicat Joannes Baptista, Ego non noveram eum; cum secundum alios inveniatur quod jam noverat eum. 1093

XVI. De tentato Jesu. Ibid.

XVII. De vocatione apostolorum piscantium. 1094

XVIII. De tempore secessionis Jesus in Galilaeam. 1097

XIX. De illo sermone prolixo quem secundum Matthaeum habuit in monte. 1098

XX. Quomodo dicat Matthaeus centurionem ad eum accessisse pro puero suo, cum Lucas dicat quod amicos ad eum miserit. 1100

XXI. De socru Petri quo ordine narratum sit. 1101

XXII. De ordine rerum quae post hoc narrant, utrum nil inter se dissentiant Matthaeus, Marcus et Lucas. 1102

XXIII. De illo qui ait Domino, Sequar te quocumque ieris, et aliis quae juxta sunt, quo ordine narrentur a Matthaeo et Luca. 1103

XXIV. De transfretatione ejus, ubi dormivit in navicula, et de expulsis daemoniis, quos permisit in porcos, quomodo ea quae gesta vel dicta sunt, conveniant inter Matthaeum, Marcum et Lucam. 1104

XXV. De paralytico cui dixit, Dimittuntur tibi peccata, et, Tolle grabatum tuum, maxime utrum locus ubi hoc factum est, conveniat inter Matthaeum et Marcum; quia Matthaeus dicit in civitate sua, Marcus autem in Capharnaum. 1105

XXVI. De vocatione quoque Matthaei, utrum Marco et Lucae, qui dicunt Levin Alphaei, idem Matthaeus congruat. 1106

XXVII. De convivio ubi objectum est ei quod cum peccatoribus manducaret, et quod non jejunarent discipuli ejus, quod videtur alius alios dicere a quibus objectum sit, et de verbis eorum, responsisque Domini, utrum Matthaeus, Marcus et Lucas, congruant. 1107

XXVIII. De filia Archisynagogi resuscitata, et muliere quae tetigit fimbriam vestimenti ejus: utrum ordo quo dicta sunt nihil cuiquam eorum adversetur, a quibus dicta sunt; et maxime de verbis Archisynagogi, quibus rogavit Dominum. 1109

XXIX. De duobus caecis et muto daemonio, quae solus Matthaeus dicit. 1111

XXX. Ubi turbarum misertus misit discipulos suos, dans eis potestatem sanitatum praestandarum, et eis multa mandavit, ordinans quemadmodum viverent; ubi quaerendum est quomodo Matthaeus Marco et Lucae congruat, maxime de virga quam secundum Matthaeum dicit non ferendam, secundum Marcum autem solam ferendam; et de habitu calceamentorum atque vestium. Ibid.

XXXI. Ubi Joannes Baptista misit ad Dominum de carcere discipulos suos, quid Matthaeus et Lucas dicunt. 1115

XXXII. Ubi exprobravit civitatibus quod non egerint poenitentiam, quod et Lucas dicit: ubi quaerendum est quemadmodum illi Matthaeus ipso ordine congruat. Ibid.

XXXIII. Ubi vocat ad tollendum jugum et sarcinam suam, quemadmodum Matthaeus a Luca non discrepet in narrandi ordine. 1116

XXXIV. Ubi discipuli spicas vellentes manducaverunt, quemadmodum inter se congruant Matthaeus, Marcus et Lucas in narrandi ordine. Ibid.

XXXV. De illo qui manum aridam cum haberet, sabbato curatus est, quemadmodum narratio Matthaei concordet cum Marco et Luca, vel rerum ordine, vel Domini et Judaeorum verbis. Ibid.

XXXVI. Considerandum utrum ab isto cujus arida manus sanata est, digrediantur hi tres Evangelistae ut in nullo sibi adversentur ipso narrationis ordine. 1117

XXXVII. De muto et caeco qui daemonium habebat, quomodo Matthaeus Lucasque consentiant. Ibid.

2469 XXXVIII. Ubi ei dictum est quod in Beelzebub ejicit daemonia, quidquid ex ipsa occasione locutus est de blasphemia adversus Spiritum sanctum, et de duabus arboribus, utrum in nullo Matthaeus a duobus aliis, maxime a Luca, dissentiat. 1118

XXXIX. Quod respondit petentibus signum, de Jona propheta et de Ninivitis, et de regina Austri, et de spiritu immundo, qui cum exierit ab homine, redit et invenit domum mundatam, quemodo Matthaeus Lucae congruat. Ibid.

XL. Ubi ei nuntiata est mater et fratres ejus, utrum a Marco et Luca ordo ipse non discrepet. 1119

XLI. Quod ex navicula turbis locutus est de illo cujus in seminando aliud cecidit in via, etc., et de illo cui superseminata sunt zizania, et de grano sinapis, et de fermento; et quod in domo locutus est, de thesauro abscondito in agro, et de margarita, et de sagena missa in mare, et de proferente de thesauro nova et vetera, quomodo Marco et Lucae Matthaeus consentiat, vel in his quae cum illo dixerunt, vel narrationis ordine. 1120

XLII. Quod venit in patriam suam, et mirabantur doctrinam, cum genus ejus contemnerent: quomodo consentiat Marco et Lucae Matthaeus, maxime utrum narrandi ordo nihil alteri adversetur. Ibid.

XLIII. Quemadmodum inter se conveniant Matthaeus, Marcus et Lucas de verbis Herodis cum audisset de mirabilibus Domini, vel de ipso narrationis ordine. 1122

XLIV. De Joanne incluso, vel etiam occiso, quo ordine ab his tribus narretur. 1123

XLV. Ad miraculum de quinque panibus quo ordine ab omnibus, et quemadmodum ventum sit. 1124

XLVI. In ipso de quinque panibus miraculo quemadmodum inter se omnes quatuor conveniant. 1125

XLVII. Quod ambulavit super aquas, quomodo qui hoc dixerunt inter se conveniant; et quomodo ab illo loco digrediantur, ubi turbas de quinque panibus pavit. 1127

XLVIII. Quomodo Matthaeus et Marcus non adversentur in eo quod ab eis tribus narratur quid posteaquam transfretarunt factum sit. 1129

XLIX. De muliere Chananaea quae dixit, Et canes edunt de micis cadentibus de mensa dominorum suorum, quomodo inter se Matthaeus Lucasque consentiant. Ibid.

L. Cum de septem panibus pavit turbas, utrum inter se Matthaeus Marcusque conveniant 1130

LI. Quod dicit Matthaeus inde eum venisse in fines Magedan, quomodo congruat Marco; et in eo quod petentibus signum respondit iterum de Jona. 1131

LII. De fermento Pharisaeorum quomodo cum Marco conveniat, vel re vel ordine. Ibid.

LIII. Cum interrogavit discipulos, quem illum dicerent homines, utrum nihil inter se repugnent Matthaeus, Marcus et Lucas, rebus aut ordine. Ibid.

LIV. Ubi praenuntiavit discipulis passionem suam, quae sit inter Matthaeum, Marcum et Lucam convenientia. 1132

LV. Ubi subjungunt iidem tres quomodo praeceperit Dominus ut post eum qui voluerit veniat, quam secum concordent. Ibid.

LVI. Quod se Dominus tribus discipulis in monte ostendit cum Moyse et Elia, quomodo inter se congruant tres isti ordine et rebus, et maxime propter numerum dierum, quia Matthaeus et Marcus dicunt post sex dies factum, quod Lucas post octo. 1133

LVII. Ubi de adventu Eliae locutus est eis, quae sit convenientia inter Matthaeum et Marcum. Ibid.

LVIII. De illo qui ei obtulit filium suum, quem discipuli sanare non potuerunt, quemadmodum tres isti consentiant etiam ordine narrationis. 1134

LIX. Ubi de passione sua cum eis dixisset, contristati sunt, quod tres ipsi eodem ordine commemorant. Ibid.

LX. Ubi de ore piscis solvit tributum, quod Matthaeus solus dicit. Ibid.

LXI. De puero parvulo quem proposuit imitandum, de scandalis mundi, de membris corporis scandalizantibus, de angelis parvulorum qui vident faciem Patris, de una ove ex ovibus centum, de fratre corripiendo in secreto, de solvendis ligandisque peccatis, de concordia duorum et congregatione trium, de dimittendis peccatis usque septuagies septies, de servo cui dimissum est multum debitum, et ipse parvum non dimisit conservo, Matthaeus quemadmodum caeteris non repugnet. Ibid.

LXII. Quando interrogatus est utrum liceat dimittere uxorem, quemadmodum inter se consentiant Matthaeus 2470 et Marcus, maxime de ipsis interrogationibus vel Domini vel Judaeorum atque responsis, in quibus videntur aliquantulum variare. 1135

LXIII. De parvulis quibus manus imposuit, de divite cui dixit: Vende omnia tua; de vinea quo conducti sunt operarii per horas diversas, quemadmodum Matthaeus duobus aliis non repugnet. 1136

LXIV. Ubi secreto duodecim discipulis de passione sua praedixit, et mater filiorum Zebedaei cum filiis suis petiit ut unus eorum ad dexteram ejus, alter ad sinistram sederet, quomodo non repugnet Matthaeus aliis duobus. 1137

LXV. De caecis Jericho illuminatis, quemadmodum non adversetur Matthaeus vel Marco vel Lucae. Ibid.

LXVI. De asinae pullo, quomodo Matthaeus caeteris congruat, qui solum pullum commemorant. 1138

LXVII. De expulsis templo vendentibus et ementibus, quemadmodum tres isti non repugnent Joanni qui hoc idem longe alibi dicit. 1139

LXVIII. De arefacta arbore ficulnea, et quae juxta narrata sunt, quomodo non repugnet Matthaeus caeteris, et maxime Marco de ordine narrationis. 1140

LXIX. Cum Dominum interrogaverunt Judaei, in qua potestate ista faceret, quomodo inter se consentiant isti tres. 1141

LXX. De duobus quibus imperaverit pater ut irent in vineam, et de vinea, quae locata est aliis agricolis, quomodo non adversetur Matthaeus illis duobus, cum quibus eumdem ordinem tenet, et maxime in hac parabola quam omnes tres dicunt de vinea locata, propter responsionem eorum quibus dicebatur, ubi aliquantum videtur variare. 1142

LXXI. De nuptiis filii Regis ad quas turbae invitatae sunt, quem Matthaeus ordinem tenuerit, propter Lucam qui tale quiddam alibi dicit. 1145

LXXII. De nummo Caesari reddendo, cujus habeat imaginem, et de muliere quae septem fratribus nupserat, quemadmodum tres isti concordent. Ibid.

LXXIII. De illo cui commendata sunt duo praecepta dilectionis Dei et proximi, qui ordo sit narrantium Matthaei et Marci, ne a Luca discrepare videantur. 1146

LXXIV. Quod Judaei interrogantur de Christo, cujus eis filius videatur, utrum non repugnet Matthaeus aliis duobus; quia secundum istum dicitur, Quid vobis videtur de Christo? cujus est filius? Cui responderunt, David; secundum illos autem, Quomodo dicunt Scribae Christum filium esse David? 1147

LXXV. De Pharisaeis sedentibus super cathedram Moysi, et dicentibus quae non faciunt, caeterisque in eosdem Pharisaeos a Domino dictis, utrum sermo Matthaei congruat aliis duobus, et maxime Lucae, qui non hoc ordine, sed alibi similem commemorat. Ibid.

LXXVI. Cum praenuntiavit templi eversionem, quomodo aliis duobus narrandi ordine congruat. 1149

LXXVII. De sermone quem habuit in monte Oliveti, quaerentibus discipulis quando erit consummatio, quemadmodum tres isti inter se congruant. 1150

LXXVIII. Quod commemorant Matthaeus et Marcus ante biduum futurae Paschae, et postea dicunt quod in Bethania fuit, quomodo non repugnet Joanni, qui cum ipsis narrat hoc idem quod factum est in Bethania, et dicit, Ante sex dies Paschae. 1152

LXXIX. De coena in Bethania, ubi mulier unguento pretioso Dominum perfudit, quomodo inter se congruant Matthaeus, Marcus et Joannes, et quomodo Lucae non adversentur tale aliquid alio tempore commemoranti. 1154

LXXX. Ubi mittit discipulos ut praeparent ei manducare Pascha, quomodo inter se congruant Matthaeus, Marcus et Lucas. 1156

Liber Tertius.—Evangelistarum a coenae narratione ad Evangelii finem concordia, collato simul ordineque digesto singulorum contextu, demonstratur. 1157-1158

Caput Primum. De coena Domini, et de expresso traditore ejus, quemadmodum inter se quatuor conveniant. Ibid.

II. De praedicta negatione Petri, quemadmodum ostendantur nihil inter se repugnare. Ibid.

III. De his quae dicta sunt a Domino donec exiret de domo ubi coenaverant, quemadmodum nihil discrepare monstrentur. 1163

IV. De his quae gesta sunt in illo praedio vel horto, quo ex illa domo post coenam venerunt, quomodo trium, id est Matthaei, Marci et Lucae consonuntia demonstretur, quoniam Joannes de hoc tacet. 1164

2471 V. De his quae in ejus apprehensione facta et dicta omnes commemorant, quomodo inter se nihil appareat dissentire. 1166

VI. De his quae gesta sunt cum duceretur Dominus ad domum principis sacerdotum, et quae in ipsa domo cum nocte perductus esset, et maxime de Petri negatione, quemadmodum inter se omnes congruant. 1168

VII. De his quae mane gesta sunt, priusquam Pilato traderetur, quomodo Evangelistae inter se non discrepent; et de testimonio Jeremiae quod Matthaeus propter Domini pretium interposuit, cum hoc in ejusdem prophetae Scriptura non inveniatur. 1173

VIII. De his quae apud Pilatum gesta sunt, quomodo inter se nihil dissentiant. 1176

IX. De illusione qua illusus est a cohorte Pilati, quomodo non dissonent tres qui hoc dicunt, Matthaeus, Marcus et Joannes. 1181

X. Quomodo non repugnet quod Matthaeus, Marcus et Lucas angariatum dicunt, qui portaret ejus crucem, cum Joannes dicat quod eam Jesus ipse portaverit. 1182

XI. De potu quem dederunt ei priusquam commemorata esset ejus crucifixio, quomodo conveniat inter Matthaeum et Marcum. Ibid.

XII. De divisione vestimentorum ejus, quomodo inter se omnes conveniant. 1183

XIII. De hora dominicae passionis, quemadmodum non inter se dissentiant Marcus et Joannes, propter tertiam et sextam. Ibid.

XIV. De duobus latronibus cum illo crucifixis, quomodo omnes concordent. 1189

XV. De his qui Domino insultaverunt, quomodo inter se consonent Matthaeus, Marcus et Lucas. 1190

XVI. De latronum insultatione, quomodo non repugnent Matthaeus et Marcus Lucae, qui dixit unum eorum insultasse, alium credidisse. Ibid.

XVII. De potu aceti, quomodo inter se omnes consentiant. 1191

XVIII. De vocibus Domini quas continuo moriturus emisit, quomodo non repugnent Matthaeus et Marcus Lucae, et ipsi tres Joanni. 1192

XIX. De scissione veli quomodo non dissentiant Matthaeus et Marcus a Luca, quo ordine factum sit. Ibid.

XX. De admiratione centurionis et eorum qui cum illo erant, quomodo inter se consentiant Matthaeus, Marcus et Lucas. 1193

XXI. De mulieribus quae ibi stabant, quomodo Matthaeus, Marcus et Lucas, qui dixerunt eas a longe stetisse, non repugnent Joanni, qui nominavit unam earum juxta crucem stetisse. 1194

XXII. De Ioseph qui corpus Domini petiit à Pilato, quomodo omnes consentiant, et quomodo a seipso Joannes non dissentiat. 1195

XXIII. De sepultura ejus, quomodo tres a Joanne non dissentiant. Ibid.

XXIV. De his quae circa tempus resurrectionis Domini facta sunt, quemadmodum omnes non inter se dissentiant. 1196

XXV. In eo quod se postea discipulis manifestavit, quomodo sibi omnes Evangelistae non adversentur, collatis testimoniis et de apostolo Paulo et de Actibus Apostolorum. 1203

Liber Quartus.—De iis quae peculiaria sunt Marci, Lucae et Joannis. 1215-1216

Caput Primum. In Evangelio Marci, exceptis his quae cum Matthaeo dixit, quomodo nulla repugnantia demonstretur, ab initio usque ad illud ubi ait, Et ingrediuntur Capharnaum, et statim sabbatis docebat eos, quod cum Luca dicit. 1216-1217

II. De homine a quo spiritus immundus ejectus est convexans eum, quomodo Lucae qui hoc cum eo dixit, non repugnet. 1217

III. De nomine Petri, quomodo etiam atque etiam commendetur, non repugnare Joanni, qui dixit quando hoc nomen accepit. Ibid.

IV. Quod dixit, Quanto magis eis praecipiebat ut tacerent, tanto magis plus dicebant, quomodo non repugnet praescientiae ipsius, quae in Evangelio commendatur. 1218

V. De quo suggessit Joannes, quod in nomine ejus ejiceret daemonia non sociatus discipulis, et dixit, Nolite prohibere eos: qui enim contra vos non est, pro vobis est; quomodo non repugnet illi sententiae ubi ait, Qui non mecum est, adversus me est. 1219

VI. Quod in occasione hujus qui in nomine Christi ejiciebat daemonia, quamvis cum discipulis non sequeretur, 2472 Marcus amplius quam Lucas Dominum dixisse narravit, quomodo ostendatur ad hoc ipsum pertinere quod illum in nomine suo virtutem facientem vetuit prohiberi. 1220

VII. Hinc usque ad coenam Domini unde omnia omnium considerari coeperunt, nullam de Marco quaestionem esse tractatam. 1221

VIII. De Lucae Evangelio, quomodo principium ejus congruat principio libri Actuum Apostolorum. Ibid.

IX. Quomodo ostendatur quod de piscibus captis Lucas commemoravit non pertinere ad illud quod videtur simile Joannes narrasse post Domini resurrectionem, atque inde jam usque ad coenam Domini, unde omnium omnia usque ad finem considerata sunt, nullam etiam ex Evangelio Lucae tractatam esse quaestionem 1222

X. De Joanne evangelista, quid a caeteris tribus distet. 1223

Admonitio In Libros De Sermone Domini In Monte. 1229-1230

S. Aurelii Augustini, Hipponensis Episcopi, De Sermone Domini In Monte Secundum Matthaeum Libri Duo. Ibid.

Liber Primus.—Explicatur prior pars sermonis a Domino in monte habiti, contenta Matthaei capite quinto. Ibid.

Liber Secundus.—In posteriorem partem sermonis Domini in monte, contentam Matthaei capitibus sexto et septimo. 1269-1270

S. Aurelii Augustini, Hipponensis Episcopi, Quaestionum Evangeliorum Libri Duo. 1321-1322

Prologus. Ibid.

Liber Primus.—Quaestiones in Evangelium secundum Matthaeum. 1323-1324

Liber Secundus.—Quaestiones in Evangelium secundum Lucam. 1333-1334

Admonitio In Librum Septemdecim Quaestionum Super Matthaeum. 1363-1364

Quaestionum Septemdecim In Evangelium Secundum Matthaeum Liber Unus. 1365-1366

Admonitio De Tractatibus In Joannem. 1375-1376

Praefatio Incerti Auctoris. 1377-1378

S. Aurelii Augustini, Hipponensis Episcopi, In Joannis Evangelium Tractatus CXXIV. 1379-1380

Tractatus Primus. In illud Joannis, In principio erat Verbum, et Verbum erat apud Deum, et Deus erat Verbum, etc., usque ad id, Et tenebrae eam non comprehenderunt. Cap. I, V\. 1-5. Ibid.

Tract. II. De eo quod scriptum est, Fuit homo missus a Deo, cui nomen erat Joannes, etc., usque ad id, Plenum gratiae et veritatis. Cap. I, V\. 6-14. 1388

Tract. III. Ab eo quod scriptum est, Joannes testimonium perhibet de seipso, etc., usque ad id, Unigenitus Filius, qui est in sinu Patris, ipse enarravit. Cap. I, V\. 15-18. 1396

Tract. IV. Ab eo quod scriptum est, Et hoc est testimonium Joannis, quando miserunt Judaei ab Jerosolymis sacerdotes, etc., usque ad id, Ipse est qui baptizat in Spiritu sancto, etc. Cap. I, V\. 19-33. 1406

Tract. V. Rursum in illud, Et ego nesciebam eum, etc. Quid novi Joannes didicerit de Domino per columbam. Cap. I, V\. 33. 1414

Tract. VI. In eumdem Evangelii locum. Quare Deus per columbae speciem ostendere voluerit Spiritum sanctum. Cap. I, V\V\. 32, 33. 1425

Tract. VII. Ab eo quod scriptum est, Et ego vidi, et testimonium perhibui quia hic est Filius Dei, usque ad id, men dico vobis, videbitis coelum apertum, et Angelos ascendentes et descendentes super Filium hominis. Cap. I, V\. 34-51. 1437

Tract. VIII. Ab eo Evangelii loco, Et die tertia nuptiae factae sunt in Cana Galilaeae; usque ad id, Quid mihi et tibi est, mulier? nondum venit hora mea. Cap. II, V\. 1-4. 1456

Tract. IX. In eamdem Evangelii lectionem. Quid mysterii sit in miraculo facto in nuptiis apud Cana Galilaeae. Cap. II, V\. 1-11. 1458

Tract. X. Ab eo Evangelii loco, Post haec descendit in Capharnaum ipse et mater ejus, etc., usque ad id, Ille autem dicebat de templo corporis sui. Cap. II, V\. 12-21. 1466

Tract. XI. Ab eo quod scriptum est, Cum autem esset Jerosolymis in Pascha in die festo multi crediderunt in nomine ejus; usque ad id, Nisi quis renatus fuerit ex aqua et Spiritu, non potest introire in regnum Dei. Cap. II, V\. 23-25, et cap. III, V\. 1-5. 1474

Tract. XII. Ab eo Evangelii loco, Quod natum est de carne, caro est, etc., usque ad id, Qui autem facit 2473 veritatem, venit ad lucem, ut manifestentur ejus opera, quia in Deo sunt facta. Cap. III, V\. 6-21. 1484

Tract. XIII. Ab eo Evangelii loco, Post haec venit Jesus et discipuli ejus in Judaeam terram, etc., usque ad id, Amicus autem sponsi, qui stat et audit eum gaudio gaudet propter vocem sponsi. Cap. III, V\. 22-29. 1492

Tract. XIV. Ab eo Evangelii loco, Hoc ergo gaudium meum impletum est, etc., usque ad id, Qui autem incredulus est Filio, non videbit vitam, sed ira Dei manet super eum. Cap. III, V\ 29-36. 1502

Tract. XV. Ab eo Evangelii loco, Ut ergo cognovit Jesus quia audierunt Pharisaei quia Jesus plures discipulos facit, etc., usque ad id, Et scimus quia hic est vere salvator mundi. Cap. IV, V\. 1-42. 1510

Tract. XVI. Ab eo Evangelii loco, Post duos autem dies exiit inde, et abiit in Galilaeam; usque ad id, Et credidit ipse, et domus ejus tota. Cap. IV, V\. 43-53. 1522

Tract. XVII. Ab eo quod scriptum est, Post haec erat dies festus Judaeorum, et ascendit Jesus Jerosolymam; usque ad id, Quaerebant eum Judaei interficere, quia non solum solvebat sabbatum, sed et patrem suum dicebat Deum, aequalem se faciens Deo. Cap. V, V\. 1-18. 1527

Tract. XVIII. In eum Evangelii locum, Amen, amen dico vobis, non potest Filius a se facere quidquam, nisi quod viderit Patrem facientem; quaecumque enim ille fecerit, haec et Filius similiter facit. Cap. V, V\. 19. 1535

Tract. XIX. Ab eo quod scriptum est, Non potest a se Filius facere quidquam, nisi quod viderit Patrem facientem; usque ad id, Quia non quaero voluntatem meam, sed voluntatem ejus qui misit me. V\. 19-30. 1543

Tract. XX. Rursum in illud, Amen, amen dico vobis, non potest Filius a se facere quidquam, nisi quod viderit Patrem facientem; quaecumque enim Pater facit, haec eadem et Filius similiter facit. Cap. V, V\. 19. 1556

Tract. XXI. Ab eo quod scriptum est, Pater enim diligit Filium, et omnia demonstrat ei quae ipse facit; usque ad id, Qui non honorificat Filium, non honorificat Patrem qui misit illum. Cap. V, V\. 20-33. 1564

Tract. XXII. Ab eo quod scriptum est, Amen, amen dico vobis, quia qui verbum meum audit, et credit ei qui misit me, habet vitam aeternam, usque ad id, Quod non quaero voluntatem meam, sed voluntatem ejus qui misit me. Cap. V, V\. 24-30. 1574

Tract. XXIII. In illam lectionem Evangelii, Si ego testimonium perhibeo de me, etc., usque ad id, Et non vultis venire ad me, ut vitam habeatis. Tum etiam repetuntur superiores lectiones jam ante tractatae, scilicet ab his verbis, Amen, amen dico vobis, non potest Filius a se facere quidquam, etc. Cap. V, V\. 19-40. 1582

Tract. XXIV. Ab eo quod scriptum est, Post haec abiit Jesus trans mare Galilaeae, quod est Tiberiadis; usque ad id, Hic est vere propheta qui venit in mundum. Cap. VI, V\. 1-14. 1592

Tract. XXV. Ab eo quod scriptum est, Jesus ergo cum cognovisset quod venissent ut raperent eum; usque ad id, Et ego resuscitabo eum in novissimo die. Cap. VI, V\. 15-44. 1596

Tract. XXVI. Ab eo quod scriptum est, Murmurabant ergo Judaei de illo, quia dixisset, Ego sum panis qui de coelo descendi; usque ad id, Qui manducat hunc panem, vivet in aeternum. Cap. VI, V\. 41-59. 1606

Tract. XXVII. Ab eo quod scriptum est, Haec dixit, in synagoga docens sabbato in Capharnaum; usque ad id, Ille enim traditurus erat eum, cum esset unus ex duodecim. Cap. VI, V\. 60-72. 1615

Tract. XXVIII. Ab eo Evangelii loco, Et post haec ambulabat Jesus in Galilaeam; usque ad id, Nemo tamen palam loquebatur de eo, propter metum Judaeorum. Cap. VII, V\. 1-13. 1622

Tract. XXIX. In illud Evangelii, Jam autem die festo mediante, ascendit Jesus in templum; usque ad id, Qui misit illum, hic verax est, et injustitia in illo non est. Cap. VII, V\. 14-18. 1628

Tract. XXX. Ab eo loco, Nonne Moyses dedit vobis Legem, et nemo ex vobis facit Legem? usque ad id, Nolite judicare secundum faciem, sed justum judicium judicate. Cap. VII, V\. 19-24. 1632

Tract. XXXI. Ab eo loco, Dicebant ergo quidam ex Jerosolymis, Nonne hic est quem quaerebant Judaei interficere? usque ad id, Quaeretis me, et non invenietis; et ubi sum ego, vos non potestis venire. Cap. VII, V\. 25-36. 1636

2474 Tract. XXXII. Ab eo loco, In novissimo autem die festivitatis stabat Jesus et clamabat, dicens, Si quis sitit, veniat ad me, et bibat; usque ad id, Nondum enim erat Spiritus datus, quia Jesus nondum fuerat glorificatus. Cap. VII, V\. 37-39. 1642

Tract. XXXIII. Ab eo loco Evangelii, Ex illa ergo turba cum audissent hos sermones ejus, etc., usque ad id, Nec ego te condemnabo; vade, et amplius noli peccare. Cap. VII, V\. 40-53, et cap. VIII, V\. 1-11. 1647

Tract. XXXIV. In illud, Ego sum lux mundi: qui sequitur me, non ambulat in tenebris, sed habebit lumen vitae. Cap. VIII, V\. 12. 1652

Tract. XXXV. Ab eo quod legitur, Dixerunt ergo Pharisaei, Tu de teipso testimonium perhibes, etc., usque ad id, Verum est testimonium meum, quia scio unde veni, et quo vado. Cap. VIII, V\. 13-14. 1657

Tract. XXXVI. Ab eo quod scriptum est, Vos secundum carnem judicatis, ego non judico quemquam; usque ad id, Ego sum qui testimonium perhibeo de me ipso, et testimonium perhibet de me, qui misit me Pater. Cap. VIII, V\. 15-18. 1662

Tract. XXXVII. Ab eo quod scriptum est, Dicebant ergo, Ubi est pater tuus? usque ad id, Et nemo apprehendit eum, quia nondum venerat hora ejus. Cap. VIII, V\. 19-20. 1670

Tract. XXXVIII. Ab eo quod scriptum est, Dixit ergo eis Jesus, Ego vado, et quaeretis me; usque ad id, Dixit eis Jesus, Principium, quia et loquor vobis. Cap. VIII, V\. 21-25. 1675

Tract. XXXIX. Ab eo quod scriptum est, Multa habeo de vobis loqui et judicare; usque ad id, Et non cognoverunt quia Patrem ejus dicebat Deum. Cap. VIII, V\V\. 26-27. 1682

Tract. XL. Ab eo loco, Dixit ergo eis Jesus: Cum exaltaveritis Filium hominis; usque ad id, Et cognoscetis veritatem, et veritas liberabit vos. Cap. VIII, V\V\. 28-32. 1686

Tract. XLI. Rursum in illud, Dicebat autem Jesus ad eos qui crediderunt; usque ad id, Si ergo vos Filius liberaverit, vere liberi eritis. Cap. VIII, V\. 31-36. 1692

Tract. XLII. Ab eo quod scriptum est, Scio quia filii Abrahae estis, sed quaeritis me interficere; usque ad id, Propterea vos non auditis, quia ex Deo non estis. Cap. VIII, V\. 37-47. 1700

Tract. XLIII. Ab eo quod scriptum est, Responderunt igitur Judaei et dixerunt ei; usque ad id, Tulerunt ergo lapides Judaei ut jacerent in eum; Jesus autem abscondit se, et exivit de templo. Cap. VIII, V\. 48-59. 1706

Tract. XLIV. Ab eo quod scriptum est, Et praeteriens vidit hominem caecum a nativitate; usque ad id, Nunc vero dicitis, Quia videmus: peccatum vestrum manet. Cap. IX. 1713

Tract. XLV. Ab eo quod scriptum est, Amen, amen dico vobis, qui non intrat per ostium in ovile ovium, sed ascendit aliunde, ille fur est et latro; usque ad id, Ego veni ut vitam habeant, et abundantius habeant. Cap. X, V\. 1-10. 1719

Tract. XLVI. Ab eo quod scriptum est, Ego sum pastor bonus, etc., usque ad id, Mercenarius autem fugit, quia mercenarius est, et non pertinet ad eum de ovibus. Cap. X, V\. 11-13. 1727

Tract. XLVII. Ab eo quod scriptum est, Ego sum pastor bonus, et cognosco oves meas, etc., usque ad id, Numquid daemonium potest caecorum oculos aperire? Cap. X, V\. 14-21. 1732

Tract. XLVIII. Ab eo loco, Facta sunt encaenia in Jerosolymis; usque ad id, Omnia autem quaecumque dixit Joannes de hoc, vera erant, et multi crediderunt in eum. Cap. X, V\. 22-42. 1741

Tract. XLIX. Ab eo quod legitur, Erat autem quidam languens, Lazarus; usque ad id, Abiit in regionem juxta desertum, in civitatem quae dicitur Ephrem, et ibi morabatur cum discipulis suis. Cap. XI, V\. 1-54. 1746

Tract. L. Ab eo loco, Proximum erat Pascha Judaeorum; usque ad id, Multi propter illum abibant, et credebant in Jesum. Cap. XI, V\V\. 55, 56, et cap. XII, V\. 1-11. 1758

Tract. LI. Ab eo quod scriptum est, In crastinum autem turba multa quae venerat ad diem festum, etc., usque ad id, Si quis mihi ministraverit, honorificabit illum Pater meus. Cap. XII, V\. 12-26. 1764

Tract. LII. Ab eo quod scriptum est, Nunc anima mea turbata est; et quid dicam? usque ad id, Haec locutus est Jesus, et abiit, et abscondit se ab eis. Cap. XII, V\. 27-36. 1769

2475 Tract. LIII. Ab eo quod scriptum est, Cum autem tanta signa fecisset coram eis, non credebant in eum; usque ad id, Dilexerunt gloriam hominum magis quam gloriam Dei. Cap. XII, V\. 37-43. 1774

Tract. LIV. Ab eo quod scriptum est, Qui credit in me, non credit in me, sed in eum qui misit me; usque ad id, Quae ego loquor, sicut dixit mihi Pater, sic loquor. Cap. XII, V\. 44-50. 1780

Tract. LV. Ab eo loco, Ante diem festum Paschae, sciens Jesus quia venit hora ejus; usque ad id, Et coepit lavare pedes discipulorum, et extergere linteo quo erat praecinctus. Cap. XIII, V\. 1-5. 1784

Tract. LVI. Ab eo quod scriptum est, Venit ergo ad Simonem Petrum, etc., usque ad id, Qui lotus est non indiget nisi ut pedes lavet, sed est mundus totus. Cap. XIII, V\. 6-10. 1787

Tract. LVII. Quonam modo Ecclesia timeat inquinare pedes, dum pergit ad Christum. 1789

Tract. LVIII. Ab eo quod Dominus dicit, Et vos mundi estis, sed non omnes; usque ad id, Exemplum dedi vobis, ut quemadmodum ego feci vobis, ita et vos faciatis. Cap. XIII, V\. 10-15. 1792

Tract. LIX. Ab eo quod Dominus dicit, Amen, amen dico vobis: non est servus major domino suo; usque ad id, Qui autem me accipit, accipit eum qui misit me. Cap. XIII, V\. 16-20. 1795

Tract. LX. In illud, Cum haec dixisset Jesus turbatus est spiritu. Cap. XIII, V\. 21. 1797

Tract. LXI. Ab eo quod Dominus ait, Amen, amen dico vobis quia unus ex vobis tradet me; usque ad id, Ille est cui ego tinctum panem porrexero. Cap. XIII, V\. 21-26. 1799

Tract. LXII. Ab eo quod scriptum est, Et cum tinxisset panem, dedit Judae; usque ad id, Nunc clarificatus est Filius hominis. Cap. XIII, V\. 26-31. 1801

Tract. LXIII. De eo quod Dominus ait, Nunc clarificatus est Filius hominis; usque ad id, Et continuo clarificabit eum. Cap. XIII, V\V\. 31, 32. 1803

Tract. LXIV. In id quod Dominus dicit, Filioli adhuc modicum vobiscum sum: quaeretis me, et sicut dixi Judaeis, quo ego vado, vos non potestis venire; et vobis dico modo. Cap. XIII, V\. 33. 1805-1806

Tract. LXV. In id quod Dominus ait, Mandatum novum do vobis, ut diligatis invicem sicut dilexi vos ut et vos invicem diligutis; in hoc cognoscent omnes quia mei discipuli estis, si dilectionem habueritis in invicem. Cap. XIII, V\V\. 34, 35. 1807-1808

Tract. LXVI. De eo quod sequitur, Dicit ei Simon Petrus: Domine, quo vadis? usque ad id, Amen amen dico tibi, non cantabit gallus, donec ter me neges. Cap. XIII, V\. 36-38. 1810

Tract. LXVII. De eo quod Dominus dicit, Non turbetur cor vestrum; usque ad id, Iterum venio, et accipium vos ad meipsum. Cap. XIV, V\. 1-3. 1811-1812

Tract. LXVIII. In eamdem lectionem. 1813

Tract. LXIX. In id quod Dominus dicit, Et quo ego vado scitis, et viam scitis; usque ad id, Nemo venit ad Patrem, nisi per me. Cap. XIV, V\. 4-6. 1815

Tract. LXX. De eo quod Dominus ait, Si cognovissetis me, et Patrem meum utique cognovissetis; usque ad id. Non credis quia ego in Patre, et Pater in me est? Cap. XIV, V\. 7-10. 1818

Tract. LXXI. In id quod Dominus dicit, Verba quae ego loquor vobis, a meipso non loquor; usque ad id, Si quid petieritis Patrem in nomine meo, hoc faciam. Cap. XIV, V\. 10-14. 1820

Tract. LXXII. In eamdem lectionem. 1822

Tract. LXXIII. Item in eamdem lectionem. 1824

Tract. LXXIV. De eo quod ait, Si diligitis me, mandata mea servate; usque ad id, Apud vos manebit, et in vobis erit. Cap. XIV, V\. 15-17. 1826

Tract. LXXV. De eo quod ait Jesus, Non relinquam vos orphanos; usque ad id, Et ego diligam eum, et manifestabo ei meipsum. Cap. XIV, V\. 18-21. 1829

Tract. LXXVI. De eo quod sequitur, Dicit ei Judas, non ille Iscariotes, etc., usque ad id, Sermo quem audistis non est meus, sed ejus qui misit me, Patris. Cap. XIV, V\. 22-24. 1831

Tract. LXXVII. De eo quod sequitur, Haec locutus sum vobis apud vos manens; usque ad id, Pacem meam do vobis; non quomodo mundus dat, ego do vobis. Cap. XIV, V\. 25-27. 1833

Tract. LXXVIII. In id quod Dominus dicit, Non turbetur cor vestrum, neque formidet, etc. Cap. XIV, V\. 27-28. 1835

Tract. LXXIX. De eo quod ait, Et nunc dixi vobis priusquam fiat, etc., usque ad id, Surgite, eamus hinc. Cap. XIV, V\. 29-31. 1837

2476 Tract. LXXX. De eo quod dicit, Ego sum vitis vera, et Pater meus agricola est; usque ad id, Jam vos mundi estis propter sermonem quem locutus sum vobis. Cap. XV, V\. 1-3. 1839

Tract. LXXXI. De eo quod ait, Manete in me, et ego in vobis; usque ad id, Quodcumque volueritis petetis, et fiet vobis. Cap. XV, V\. 4-7. 1841

Tract. LXXXII. De eo quod Dominus dicit, In hoc clarificatus est Pater meus, ut fructum plurimum afferatis; usque ad id, Et maneo in ejus dilectione. Cap. XV, V\. 8-10. 1842

Tract. LXXXIII. In haec verba, Haec locutus sum vobis, ut gaudium meum in vobis sit, et gaudium vestrum impleatur. Hoc est praeceptum meum, ut diligatis invicem, sicut dilexi vos. Cap. XV, V\V\. 11, 12. 1844

Tract. LXXXIV. In illud, Majorem hac dilectionem nemo habet, ut animam suam ponat quis pro amicis suis. Cap. XV, V\. 13. 1846

Tract. LXXXV. De eo quod dicit, Vos amici mei estis, si feceritis quae praecipio vobis. Jam non dico vos servos; quia servus nescit quid faciat dominus ejus. Cap. XV, V\V\. 14, 15. 1848

Tract. LXXXVI. De eo quod Dominus ait, Vos autem dixi amicos, usque ad id, Ut quodcumque petieritis Patrem in nomine meo, det vobis. Cap. XV, V\V\. 15, 16. 1850

Tract. LXXXVII. De eo quod ait Jesus, Haec mando vobis ut diligatis invicem; usque ad id, Sed ego elegi vos de mundo; propterea odit vos mundus. Cap. XV, V\. 17-19. 1852

Tract. LXXXVIII. De eo quod dicit Jesus, Mementote sermonis mei, etc., usque ad id, Sed haec omnia facient vobis propter nomen meum, quia nesciunt eum qui misit me. Cap. XV, V\V\. 20, 21. 1854

Tract. LXXXIX. De eo quod dicit Dominus, Si non venissem, et locutus eis fuissem; usque ad id. Qui me odit, et Patrem meum odit. Cap. XV, V\V\. 22, 23. 1856

Tract. XC. In illud, Qui me odit, et Patrem meum odit. Cap. XV, V\. 23. 1858

Tract. XCI. Si opera non fecissem in eis, quae nemo alius fecit; usque ad id, Quia odio habuerunt me gratis. Cap. XV, V\V\. 24, 25. 1860

Tract. XCII. In haec verba, Cum autem venerit Paracletus quem ego mittam vobis a Patre, Spiritum veritati, etc. Cap. XV, V\V\. 26, 27. 1862

Tract. XCIII. De eo quod Dominus dicit, Haec locutus sum vobis, ut non scandalizemini; usque ad id, Sed haec locutus sum vobis, ut, cum venerit hora eorum, reminiscamini, quia ego dixi vobis. Cap. XVI, V\. 1-4. 1864

Tract. XCIV. De eo quod dicit Jesus, Haec autem vobis ab initio non dixi, quia vobiscum eram; usque ad id, Si autem abiero, mittam eum ad vos. Cap. XVI, V\. 5-7. 1868

Tract. XCV. In haec verba superioris lectionis, Cum venerit ille, arguet mundum de peccato, et de justitia, etc. Cap. XVI, V\ 8-11. 1870

Tract. XCVI. In haec verba, Adhuc multa habeo vobis dicere; sed non potestis portare modo; cum autem venerit ille Spiritus veritatis, docebit vos omnem veritatem. Cap. XVI, V\V\. 12, 13. 1875

Tract. XCVII. In eamdem lectionem. 1877

Tract. XCVIII. In eamdem lectionem. 1880

Tract. XCIX. In illud, Non enim loquetur a semetipso, sed quaecumque audiet, loquetur. Cap. XVI, V\. 13. 1885

Tract. C. In ejusdem lectionis verba postrema. 1890

Tract. CI. De eo quod Dominus dicit, Modicum et jam non videbitis me; usque ad id, Et in illo die me non rogabitis quidquam. Cap. XVI, V\. 16-23. 1893

Tract. CII. De eo quod Dominus ait, Amen, amen dico vobis, si quid petieritis Patrem in nomine meo, dabit vobis; usque ad id, Iterum relinquo mundum, et vado ad Patrem. Cap. XVI, V\. 23-28. 1896

Tract. CIII. De eo quod sequitur, Dicunt ei discipuli ejus: Ecce nunc palam loqueris; usque ad id, Sed confidite, ego vici mundum. Cap. XVI, V\. 29-33. 1899

Tract. CIV. In id quod sequitur, Haec locutus est Jesus, et sublevatis oculis in coelum dixit: Pater, venit hora, clarifica Filium tuum, ut Filius clarificet te. Cap. XVII, V\. 1. 1901

Tract. CV. Ab eo quod Dominus ait, Ut Filius tuus clarificet te; usque ad id, Claritate quam habui, priusquam mundus esset, apud te. Cap. XVII, V\. 1-5. 1904

2477 Tract. CVI. De eo quod Dominus dicit, Manifestavi nomen tuum hominibus, usque ad id, et crediderunt quia tu me misisti. Cap. XVII, V\. 6-8. 1908

Tract. CVII. De eo quod dicit Jesus, Ego pro eis rogo; etc., usque ad id, Ut habeant gaudium meum impletum in semetipsis. Cap. XVII, V\. 9-13. 1942

Tract. CVIII. De eo quod ait Jesus, Ego dedi eis sermonem tuum; usque ad id, Ut sint et ipsi sanctificati in veritate. Cap. XVII, V\. 14-19. 1915

Tract. CIX. In illud, Non pro his autem rogo tantum, sed et pro eis qui credituri sunt per verbum eorum in me. Cap. XVII, V\. 20. 1917

Tract. CX. De eo quod sequitur, Ut omnes unum sint, etc., usque ad id, Et dilexisti eos, sicut et me dilexisti. Cap. XVII, V\V\. 21, 23. 1920

Tract. CXI. De eo quod Dominus dicit, Pater, quos dedicti mihi, volo ut ubi ego sum, et illi sint mecum; usque ad id, Ut dilectio qua dilexisti me, in ipsis sit, et ego in ipsis. Cap. XVII, V\. 24-26. 1925

Tract. CXII. In id quod sequitur, Haec cum dixisset Jesus, egressus est cum discipulis suis, etc., usque ad id, Comprehenderunt Jesum, et ligaverunt eum. Cap. XVIII, V\. 1-12. 1929

Tract. CXIII. Ab eo quod legitur, Et adduxerunt eum ad Annam primum; usque ad id, Iterum ergo negavit Petrus, et statim gallus cantavit. Cap. XVIII, V\. 13-27. 1932

Tract. CXIV. Ab eo loco, Adducunt ergo Jesum ad Caipham in praetorium; usque ad id, Ut Sermo Jesu impleretur quem dixit, significans qua morte esset moriturus. Cap. XVIII, V\. 28-32. 1936

Tract. CXV. De eo quod dicitur, Introivit ergo iterum in praetorium Pilatus; usque ad id, Erat autem Barabbas latro. Cap. XVIII, V\. 33-40. 1938

Tract. CXVI. In id quod sequitur, Tunc ergo apprehendit Pilatus Jesum, et flagellavit; usque ad id, Susceperunt autem Jesum, et eduxerunt. Cap. XIX, V\. 1-16. 1941

Tract. CXVII. De eo quod sequitur, Et bajulans sibi crucem, exiit in eum qui dicitur Calvariae locum; usque ad id, Respondit Dilatus: Quod scripsi, scripsi. Cap. XIX, V\. 17-22. 1944

Tract. CXVIII. In haec verba, Milites ergo cum crucifixissent eum, acceperunt vestimenta ejus, etc. Cap. XIX, V\V\. 23, 24. 1947

Tract. CXIX. Ab eo quod sequitur, Et milites quidem haec fecerunt; usque ad id, Et inclinato capite tradidit spiritum. Cap. XIX, V\. 24-30. 1950

Tract. CXX. Ab eo quod sequitur, Judaei ergo, quoniam parasceve erat, etc., usque ad id, Nondum enim sciebant Scripturam, quia oportet eum a mortuis resurgere. Cap. XIX, V\. 31-42, et cap. XX, V\. 1-9. 1952

Tract. CXXI. De eo quod sequitur, Abierunt ergo iterum ad semetipsos discipuli; usque ad id, Beati qui non viderunt et crediderunt. Cap. XX, V\. 10-29. 1955

Tract. CXXII. De eo quod sequitur, Multa quidem et alia signa fecit Jesus; usque ad id, Et cum tanti essent, non est scissum rete. Cap. XX, V\V\. 30, 31, et cap. XXI, V\. 1-11. 1959

Tract. CXXIII. De eo quod dicit Jesus, Venite, prandete; usque ad id, Hoc autem dixit, significans qua morte clarificaturus esset Deum. Cap. XXI, V\. 12-19. 1965

Tract. CXXIV. Ab eo loco, Et cum hoc dixisset, dicit ei: Sequere me, etc., usque in finem Evangelii Cap. XXI, V\. 19-25. 1969

S. Aurelii Augustini, Hipponensis Episcopi, In Epistolam Joannis Ad Parthos Tractatus Decem. 1977-1978

Prologus. Ibid.

Tractatus Primus.—De eo quod Joannes scribit, Quod erat ab initio, quod audivimus, et quod vidimus, etc.; usque ad id, Quoniam tenebrae excaecaverunt oculos ejus. Cap. I, et cap. II, V\. 1-11. Ibid.

Tract. II. Ab eo versiculo, Scribo vobis, filioli, quia remittuntur vobis peccata per nomen ejus; usque ad istum, Qui autem fecerit voluntatem Dei, manet in aeternum, sicut et ipse manet in aeternum. Cap. II, V\. 12-17. 1988

Tract. III. De eo quod sequitur, Pueri, novissima hora est; usque ad id, Unctio ipsius docet vos de omnibus. Cap. II, V\. 18-27. 1997

Tract. IV. De eo quod sequitur, Et verax est, et non est mendax; usque ad id, In hoc manifestatus est Filius Dei, ut solvat opera diaboli. 2005

Tract. V. In id quod sequitur, Omnis qui natus est ex Deo, non facit peccatum; usque ad id, Non diligamus verbo tantum et lingua, sed opere et veritate. Cap. III, V\V\. 9, 10. 2012

2478 Tract. VI. In illud, Et in hoc cognoscimus quia ex veritate sumus; usque ad id, Et hic est Antichristus, de quo audistis, etc. Cap. III, V\. 19-24, et cap. IV, V\. 1-3. 2019

Tract. VII. Ab eo quod sequitur, Jam vos ex Deo estis filioli; usque ad id, Deum nemo vidit unquam. Cap. IV, V\. 4-12. 2029

Tract. VIII. De eo quod sequitur, Si diligamus invicem, Deus in nobis manebit; usque ad id, Deus dilectio est; et qui manet in dilectione, in Deo manet, et Deus in eo. Cap. IV, V\. 12-16. 2035

Tract. IX. De eo quod sequitur, In hoc perfecta est dilectio in nobis; usque ad id, Et hoc mandatum habemus ab ipso, ut qui diligit Deum, diligat et fratrem suum. Cap. IV, V\. 17-21. 2045

Tract. X. De eo quod Joannes scribit, Omnis qui credit quod Jesus sit Christus, ex Deo natus est; usque ad id, Haec est enim dilectio Dei, ut praecepta ejus servemus. Cap. V, V\. 1-13. 2053.

S. Aurelii Augustini, Hipponensis Episcopi, Expositio Quarumdam Propositionum Ex Epistola Ad Romanos. 2063-2064

S. Aurelii Augustini, Hipponensis Episcopi, Epistolae Ad Romanos Inchoata Expositio.—Liber Unus, in quo salutatio tantummodo expeditur, et disputatur de peccato in Spiritum sanctum. 2087-2088

S. Aurelii Augustini, Hipponensis Episcopi, Epistolae Ad Galatas Expositionis Liber Unus. 2105-2106

Appendix Tomi III Operum S. Augustini, complectens aliquot in Scripturam tractatus ipsi olim falso adscriptos. 2149-2150

Admonitio In Opusculum De Mirabilibus Sacrae Scripturae. Ibid.

De Mirabilibus Sacrae Scripturae Libri Tres. Ibid.

Liber Primus.—De Moysi Pentateucho. 2151-2152

Caput Primum. De Deo Creatore et constitutione creaturarum. Ibid.

II. De rationabilium naturarum dissimili peccato. Ibid.

III. De Abel et Henoch primatum tenentibus in hominum justitia. 2154

IV. De eo quod terrena tantum animalia in diluvio mortificata sunt. 2155

V. De animalibus quae nec in terra tantum vivere, nec in aqua tantum possunt, quomodo diluvium evaserint. 2156

VI. De eruptione aquarum diluvii. Ibid.

VII. De recessu aquarum diluvii. 2157

VIII. De cursu solis et lunae in diluvio. 2160

IX. De dispersione linguarum. Ibid.

X. De Sodomitica vindicta. 2161

XI. De uxore Loth in statuam salis mutata. Ibid.

XII. De Sara nonagenaria pariente filium. 2162

XIII. De puteo quem vidit Agar ejecta cum filio. Ibid.

XIV. De ariete quem Abraham obtulit pro filio. Ibid.

XV. De Jacob et Joseph, quare unus in terra repromissionis, alter in Aegypto sepelitur. Ibid.

XVI. De Moyse et rubo in Oreb. 2163

XVII. De duobus signis, id est manu in sinum conversa, et virga in colubrum mutata. 2164

XVIII. De aqua in sanguinem versa. Ibid.

XIX. De caeteris plagis Aegyptiorum. 2165

XX. De recedente et siccato mari Rubro. 2166

XXI. De carmine consono filiorum Israel. 2167

XXII. De Aquis indulcatis in Marath. Ibid.

XXIII. De manna pluente de coelo. 2168

XXIV. De petra percussa in Oreb. 2169

XXV. De filiis Moysi, quare ducatu sacerdotum privati sunt. 2170

XXVI. De jejunio quadraginta dierum. Ibid.

XXVII. De populo carnes postulante. Ibid.

XXVIII. De Aethiopissa uxore Moysi, et lepra murmuratricis Mariae. 2171

XXIX. De Chore et Dathan et Abiron. Ibid.

XXX. De plaga quae descendit in populum, quando Moyses fugit in Tabernaculum. Ibid.

XXXI. De virga Aaron quae fronduerat. 2172

XXXII. De petra bis percussa in Cades. Ibid.

XXXIII. De serpente aeneo. Ibid.

XXXIV. De Balaam et asina ejus. Ibid.

XXXV. De Moyse pergente in montem Abarim. 2173

Liber Secundus.—De Prophetia. 2173-2174

Caput Primum. De Jesu Filio Nun, et dirempto Jordane in transitu populi. Ibid.

II. De calceamentis et vestibus Filiorum Israel. Ibid.

III. De subversione Jericho. Ibid.

IV. De sole et luna stantibus ad imperium Josue. 2175

V. De Gedeone et duobus signis. 2176

VI. De Samsonis fortitudine in capillis. 2177

VII. De arca Domini in terra Philistiim. Ibid.

2479 VIII. De coeli fragore quo territi sunt Allophyli. 2178

IX. De vocibus et pluviis quando Saül ordinatus est. Ibid.

X. De Saül prophetante inter prophetas. Ibid.

XI. De Samuele suscitato a Pythone. 2179

XII. De percussione Osae. Ibid.

XIII. De David numerante populum. 2180

XIV. De duobus signis juxta altare Bethel. Ibid.

XV. De trium annorum et sex mensium siccitate. Ibid.

XVI. De vidua in Sarepta Sidoniorum. 2181

XVII. De mortuo unico viduae filio quem suscitavit Elias. Ibid.

XVIII. De holocausto in monte Carmeli. Ibid.

XIX. De quadraginta dierum jejunio. 2182

XX. De igne descendente super quinquagenarios. Ibid.

XXI. De transeuntibus Jordanem Elia et Elisaeo. 2183

XXII. De ascensione Eliae. Ibid.

XXIII. De virtutibus Elisaei. Ibid.

XXIV. De lepra Naaman curata, et adhaerente Giezi. 2184

XXV. De ferri supernatatione. 2185

XXVI. De victoria per Elisaeum. Ibid.

XXVII. De captivitate populi, et Sennacherib veniente in Judaeam. 2186

XXVIII. De infirmitate et signo Ezechiae. 2187

XXIX. De captivitate Babylonica. 2188

XXX. De Daniele clarente in Babylone. Ibid.

XXXI. De tribus pueris qui ignis tormentum sine laesura evaserunt. 2189

XXXII. De Daniele quiescente in lacu leonum. 2190

XXXIII. De Esdra restituente legem. 2191

XXXIV. De bellis praecipuis quae Domini auxilio peracta sunt. Ibid.

Liber Tertius.—De novo Testamento. 2191-2192

Caput Primum. De visione Zachariae et nativitate Joannis Baptistae. Ibid.

II. De Incarnatione Domini nostri Jesu Christi, et nativitate ex Maria Virgine. 2193

III. De pastoribus quibus angeli natum infantem nuntiaverunt. Ibid.

IV. De magis ab Oriente et stella duce. 2194

V. De baptismate Christi. 2195

VI. De Christi tentatione et jejunio. 2196

VII. De virtutibus Evangelii usque ad ambulationem super mare. Ibid.

VIII. De ambulante Domino super undas. 2197

IX. De caeteris virtutibus Domini nostri Jesu Christi. Ibid.

2480 X. De panibus et piscibus saturantibus millia populorum. 2197

XI. De visione Domini in monte cum Moyse et Elia colloquentibus. Ibid.

XII. De Lazaro et caeteris resuscitatis mortuis. 2198

XIII. De solis eclipsi in passione Domini. 2199

XIV. De corporibus sanctorum venientibus de monumentis suis post resurrectionem Domini. Ibid.

XV. De cibo Domini post resurrectionem. 2200

XVI. Petrus paralyticum restituit. Ibid.

XVII. Virtus Petri. Ibid.

Admonitio In Opusculum De Benedictionibus Jacob Patriarchae. 2199-2200

De Benedictionibus Jacob Patriarchae. Ibid.

Admonitio In Librum Quaestionum Veteris Et Novi Testamenti. 2205-2206

Elenchus Quaestionum. 2207-2208

Quaestiones Veteris Et Novi Testamenti. 2213-2214

Ex Veteri Testamento. Ibid.

Ex Novo Testamento. 2249-2250

Quaestiones Ex Utroque Mixtim. 2297-2298

Quaestionum Ex Veteri Testamento Pars Secunda. 2385-2386

Quaestionum Ex Novo Testamento Pars Secunda. 2391-2392

Quaestionum Ex Utroque Mixtim Pars Secunda. 2411-2412

Admonitio De Expositione In Apocalypsim. 2415-2416

Expositio In Apocalypsim B. Joannis. 2417-2418

Homilia prima. Ibid.

Homil. II. Ibid.

Homil. III. 2421

Homil. IV. 2423

Homil. V. 2424

Homil. VI. 2425

Homil. VII. 2429

Homil. VIII. 2432

Homil. IX. 2433

Homil. X. 2435

Homil. XI. 2436

Homil. XII. 2438

Homil. XIII. 2439

Homil. XIV. 2441

Homil. XV. 2442

Homil. XVI. 2443

Homil. XVII. 2445

Homil. XVIII. 2447

Homil. XIX. 2450

2479 Explicit Tomi Tertii Pars Posterior.