In pentecosten (homilia 11)

 Λουκᾶν, Μάρκον, Ἰωάννην, οἵτινες πᾶσαν κώμην καὶ πατρίδα καὶ πόλιν ἀρδεύουσι τοῖς θείοις διδάγμασιν. Εἰ γὰρ ἀστὴρ ἀστέρος διαφέρει ἐν δόξῃ, κατὰ τὴν τ

 τοὺς βλασφήμους καὶ βορβορώδεις λάκκους βοῶντος οὕτως· Ἐμὲ ἐγκατέλιπον πηγὴν ὕδατος ζῶντος, καὶ ὤρυξαν ἑαυτοῖς λάκκους συντετριμμένους, οἳ οὐ δυνήσοντ

 ἀπόστολοι θεοῦ δεκάτην ἡμέραν ἀργοὶ διατελοῦμεν; Ταῦτα τῶν ἀποστόλων πρὸς ἑαυτοὺς ἀντιβαλλόντων καὶ εἰς μακρὰν ἔτι τῆς ἐλπίδος τὴν ἐπαγγελίαν καραδοκο

 Φέρεις ἐν μνήμῃ πάντως, ὦ φίλε, ὅτι ὁ θεὸς πρὸ πάντων τοὺς μάγους ὁδηγῶν, δι' ἀστέρος αὐτοὺς ὡδήγησεν· παντί που δῆλον ὅτι πῦρ ὁ ἀστήρ. Ὁμοίως ὁ κύριο

 ἀντιστρόφου κινηθέντες τῷ φθόνῳ, καὶ οὗτοι ἤρξαντο ἀντιλέγειν, καθὼς ἀρτίως ἤκουες, ὅτι γλεύκους μεμεστωμένοι εἰσίν. Τί ἐστι γλεύκους μεμεστωμένοι εἰσ

 πραχθέν, μήτε ὁ ῥύπος τῆς ἐσθῆτος τὴν ψυχὴν κηλιδωσάτω. Ἔστι γὰρ καὶ τοῦτο ἐνέργεια τοῦ ἁγίου πνεύματος· ἔστι γὰρ καὶ ὕδωρ καὶ ἔλαιον καὶ πῦρ. Ἡ δὲ το

Φέρεις ἐν μνήμῃ πάντως, ὦ φίλε, ὅτι ὁ θεὸς πρὸ πάντων τοὺς μάγους ὁδηγῶν, δι' ἀστέρος αὐτοὺς ὡδήγησεν· παντί που δῆλον ὅτι πῦρ ὁ ἀστήρ. Ὁμοίως ὁ κύριος τὸ ἑαυτοῦ σῶμα τὸ τῆς ἱερᾶς τραπέζης ἄνθρακα πυρὸς προσηγόρευσεν. Καὶ πότε τοῦτο; Ἄκουε Ἡσαΐου ἐκ πολλῶν τῶν χρόνων βοῶντος· Ἀπεστάλη πρός με ἓν τῶν σεραφίμ, καὶ ἐν τῇ χειρὶ αὐτοῦ εἶχεν ἄνθρακα ὃν τῇ λαβίδι ἔλαβεν ἀπὸ τοῦ θυσιαστηρίου καὶ ἥψατο τῶν χειλέων μου καὶ εἶπέ μοι· Ἰδοὺ ἥψατο τοῦτο τῶν χειλέων σου καὶ ἀφελεῖ τὰς ἀνομίας σου καὶ τὰς ἁμαρτίας σου περικαθαριεῖ. Ποῖος δὲ ἄνθραξ ἁμαρτίας ἀφίησιν, εἰ μὴ ἡ δεσποτικὴ κοινωνία; Ὡσαύτως ὁ κύριος καὶ τὸ βάπτισμα τῆς ἀναστάσεως ἡμῶν πῦρ προσηγόρευσεν. Καὶ πόθεν τοῦτο δῆλον; Ἄκουε Ἰωάννου τοῦ βαπτιστοῦ βοῶντος· Ἔρχεταιὀπίσω μου ὁ ἰσχυρότερός μου, οὗ οὐκ εἰμὶ ἄξιος τὰ ὑποδήματα βαστάσαι· αὐτὸς ὑμᾶς βαπτίσει ἐν πνεύματι ἁγίῳ καὶ πυρί. Τὸ δέ γε πάντων κεφαλαιωδέστερον, ὅτι ἐν πυρὶ κατῆλθε τὸ ἅγιον πνεῦμα. Ταύτην τὴν παράδοξον ἐνέργειαν τοῦ ἁγίου πνεύματος οἱ συνετώτεροι τῶν Ἰουδαίων κατανοήσαντες, καὶ ὅτι οἱ πρὸ τούτου μονόλαλοι ἀπόστολοι ἄνευ ἑρμηνευτοῦ πρὸς ἕνα ἕκαστον τῶν προσιόντων αὐτοῖς ἐκ παρηλλαγμένων πατρίδων τῇ ἐπιχωριαζούσῃ γλώσσῃ παρεῖχον τὰ διδάγματα τῆς εὐσεβείας, καθὼς ἀρτίως ἤκουες, καταπλαγέντες οἱ συνετώτεροι τῶν Ἰουδαίων ἤρξαντο λέγειν πρὸς ἑαυτούς· Οὐχ ἰδοὺ πάντες οὗτοί εἰσιν οἱ λαλοῦντες Γαλιλαῖοι; Καὶ πῶς ἡμεῖς ἀκούομεν ἕκαστος τῇ ἰδίᾳ διαλέκτῳ ἡμῶν ἐν ᾗ ἐγεννήθημεν, Πάρθοι καὶ Μῆδοι καὶ Ἐλαμῖται καὶ οἱ κατοικοῦντες τὴν Μεσοποταμίαν, Ἰουδαίαν τε καὶ Καππαδοκίαν, Πόντον καὶ τὴν Ἀσίαν, Φρυγίαν τε καὶ Παμφυλίαν, Αἴγυπτον καὶ τὰ μέρη τῆς Λιβύης τῆς κατὰ Κυρήνην, καὶ οἱ ἐπιδημοῦντες Ῥωμαῖοι, Ἰουδαῖοί τε καὶ προσήλυτοι, Κρῆτες καὶ Ἄραβες, ἀκούομεν λαλούντων αὐτῶν ταῖς ἡμετέραις γλώσσαις τὰ μεγαλεῖα τοῦ θεοῦ; Κατεπλάγησαν οἱ Ἰουδαῖοι θεωροῦντες τοὺς ἀποστόλους ποικιλογλωττοῦντας· ὅθεν καταπλαγέντες ἔλεγον πρὸς ἑαυτούς· Οὐχ ἰδοὺ πάντες οὗτοι οἱ λαλοῦντές εἰσι Γαλιλαῖοι, πένητες καὶ ἰδιῶται; Οὐκ εἰσὶν ἀγράμματοι καὶ δικτυοπλόκοι; Οὐ παρὰ τούτων συχνῶς ἰχθύας ἠγοράσαμεν; Πόθεν αὐτοῖς ἡ γνῶσις αὕτη; Μὴ ἆρα ἀντὶ ἰχθύων γλώσσας ἐσαγήνευσαν οὗτοι; Ἀλλ' ὁρῶμεν αὐτοὺς πρὸ τούτου μονογλώσσους. Πόθεν τῆς οἰκουμενικῆς ἐνθήκης τὰς διαφόρους ὁμιλίας ὡς ἐκ βαλλαντίου τοῦ λάρυγγος προβάλλονται; Πόθεν αὐτοῖς ἡ γνῶσις αὕτη; Νῦν ἐμάθομεν ὅτι ἀληθῶς θεὸς ὁ τούτων διδάσκαλος· νῦν ἐμάθομεν ὅτι τὰ ἀρχαῖα παρῆλθεν, ἰδοὺ γέγονε καινὰ τὰ πάντα. Πέτρος ῥωμαΐζει, ὅπερ Μωϋσῆς οὐκ ἴσχυσε ποιῆσαι. Οὐκ ἠκούσαμεν αὐτοῦ λέγοντος· Ἰσχνόφωνός εἰμι καὶ βραδύγλωσσος; Καὶ παρῃ τεῖτο τὴν ἀποστολικὴν θείαν πρόσταξιν διὰ τὸ τῆς φωνῆς σπινῶδες, καὶ διόρθωσιν οὐκ ἐδέξατο, ἀλλ' ἔμεινεν ἔχων ὅπερ ἡ φύσις ἐχαρίσατο. Μωσέα καταλείψωμεν καὶ τούτους μακαρίσωμεν, μᾶλλον δὲ τὸν ἐν αὐτοῖς παραδοξοποιοῦντα θεὸν δοξάσωμεν, τὸν διὰ τὴν κοινὴν τῶν πάντων ὠφέλειαν τὸ μονοειδὲς τῶν ἁλιέων γλωττιαῖον ὄργανον πρὸς τὴν χρείαν τοῦ προσιόντος μεταρρυθμίζοντα. Τί τοιοῦτον τῷ Ἀβραὰμ παρεσχέθη; Ὑπερηκόντισαν οὗτοι πάντας· χρημάτων διαπτύουσιν, δόξης καταφρονοῦσιν, ἀμισθὶ θεραπεύουσιν, δι' ὅλου νηστεύουσιν, ὡς τρυφῶντες φαιδρύνονται, τοῖς νεκροῖς ἐπιτάττουσιν, νόσους φυγαδεύουσιν καὶ δαίμονας μαραίνουσιν, ἀγγαρευόμενοι χαίρουσιν, ῥαπιζόμενοι ἀντιστρέφουσι καὶ τὴν ἄλλην σιαγόνα, ἄνευ ῥάβδου καὶ πήρας καὶ διπλοῦ χιτῶνος πορεύονται, χρυσὸν καὶ ἄργυρον καὶ χαλκὸν οὐδὲ ἀκοῇ προσδέξασθαι βούλονται. Τούτοις προσδράμωμεν τοῖς λαλοῦσι τὰ μεγαλεῖα τοῦ θεοῦ, τοὺς λοιποὺς ἀποστραφῶμεν τοὺς φλυαροῦντας καὶ μηδὲν ὀνοῦντας. Ἀλλὰ ταῦτα μὲν οἱ συνετώτεροι τῶν Ἰουδαίων ἔλεγον, οἱ δὲ παράνομοι πάλιν τῶν Ἰουδαίων ἐξ