CAPUT IX.

Gustavit, et vidit quia bona est negotiatio ejus: Non exstinguetur in nocte lucerna ejus.

sig. 1

THET

AdminBookmark

Thet interpretatur inter, vel bonum: quibus simul junctis idem est quod internum bonum, et ita alludit sententiae sequentis versus, quae est de gustu interni et aeterni boni.

De interno autem bono praenotanda est distinctio. Est enim internum bonum gaudium conscientiae, et est interilum honum experimentum coelestis regni.

De primo habetur, II ad Corinth. I, 12: Gloria nostra haec est, testimonium conscientiae nostrae. Item, in Proverh. xv, 15: Secura mens quasi juge convivium. Per contrarium dicitur de mala conscientia, Sapient. XVII, 10: Cum sit timida nequitia, dat testimonium condemnationis: semper enim praesumit saeva, perturbata conscientia.

De secundo hahetur in definitione spei: quia " spes est, ut dicit Augusti-" nus, certa exspectatio futurae beatitu-" dinis, ex conscientia meriti et largitate " Dei proveniens. " Hinc est quod dicit, infra, v. 29: Multae filiae congregaverunt divitias: tu supergressa es universas. Et, in Psal. XLIV, 14: Omnis gloria ejus filiae regis ab initis, etc. De tertio dicitur in Evangel. Luc. XVII, 21: Regnum Dei intra vos est. Quid autem sit regnum illud, dicit Apostolus. ad Roman. XIV,

17: Non est enim regnum Dei esca, et potus: sed justitia, et pax, et gaudium in Spiritu sancto. Augustinus in lib. X Confessionum: " Aliquando intromittis " me in affectum multum insinuatum in-" trorsus, ad nescio quam dulcedinem, " quae si perficiatur in me, nescio quid " erit quod vita ista non erit. Sed recido " in haec aerumnosis ponderibus, et re- " sorbeor solitis et teneor, et multum " fleo, sed multum teneor: tantum con-" suetudinis sarcina degravat. Hic esse " valeo, nec volo, illic volo, nec valeo, " miser utrobique. "

Sequitur sententia versus, quae in duobus consistit, scilicet in gustu et visu negotiationis, et in eo quod non exstinguetur lucerna ejus in tenebris.

Circa primum notanda sunt tria, scilicet experimentum gustus per se, et experimentum visus per se, et experimentum gustus conjuncti cum visu.

Est autem experimentum gustus per se duplex, scilicet experimentum mali ut fugiatur: et hoc experimur in gustu per displicentiam ut ejiciamus, non ut incorporamus nobis: et sic gustatur a Sanctis peccatum, secundum quod dicit Job, VI, 6: Numquid poterit cornedi insulsum, quod non est sale conditum ? aut potest aliquis gustare quod gustatum a ff ert mortem ? Insulsum est indiscretus actus qui sale sapientiae divinae non est conditus: et hoc gustatum, quando incorporatur, affert mortem aeternam: sed gu-

statum u t ejiciatur, affert vitam: et hoc significatur in gustu Domini in cruce, de quo dicitur: Cum gustasset acetum, noluit bibere . ''Sed rejecit illud, signans in hoc quod ejicienda a nobis erat omnis putredo peccati.

Est etiam per gustum experimentum honi dulcedinis aeternorum: et hoc dupliciter, scilicet ad suavitatem affectus, et ad illuminationem intellectus. De gustu ad suavitatem affectus, I Petri, II, 3: Si tamen gustastis quia dulcis est Dominus. Et, Job, XII , 11: Nonne auris verba dijudicat ? et fauces comedentis, saporem , scilicet coelestis et divinae bonitatis ? De gustu quantum ad illuminationem intellectus habetur, I Reg. XIV, 29: Dicit Jonathas:... Vidistis ipsi quia illuminati sunt oculi mei, eo quod gustaverim paululum de melle isto. ''Mel est dulcedo coelestium quae gustata illuminat oculos ad aeterna debite cognoscenda, et eliminanda terrestria. Unde, Gregorius: " Gustato spiritu desipit omnis caro, " id est, carnalis delectatio.

Circa experimentum visus notanda est quadruplex visio, qua experimur aeternam veritatem:

Rationis secundum fidem,

Fidei secundum donum intelle- ctus, Visio Intellectus secundum beatitudinem munditiae cordis,

I Secundum fructum qui dicitur fides. Quod ut apertius intelligatur, ratio ad hoc homini data est ut aeternam veritatem contempletur et videat: sed quia per seipsam non potest, ideo datur ei lumen fidei quo possit illud. Et de hac visione dicitur, II ad Corinth. v, 7: Per fidem ambulamus, non per speciem, id est, per apertam visionem. Et, I ad Corinth. XIII, 12: Videmus nunc per speculuni in aenigmate : tunc autem facie

ad faciem. Speculum dicitur imago et vestigium. creaturae: aenigma autem obscura allegoria in Scriptura: quae duo nos illuminant ad fidem.

Cum autem fides convaluerit in corde hominis ut de omnibus credibilibus cogitet admirando cum consensu firmissimo veritatis internae, tunc incipit ei coruscare lumen intellectus: ita ut etiam certitudinem quamdam in lumine infuso concipiat, quo sibi videtur nihil rationabilius fide et visione fidei secundum intellectum. Et de hac visione dicitur, Job, XLII, 5 et 6: Auditu auris audivi te, nunc autem oculus meus videt te. Idcirco ipse me reprehendo, et ago paenitentiam in favilla et cinere. Dum enim sola fide credimus, quasi per solum auditum Scripturae et praedicationis veritati Dei. assentimus: quia sicut dicitur, ad Ro- man. x, 17: Fides ex auditu, auditus autem per verbum Christi. Cum autem lumen nobis infunditur ut nobis fides rationabilis et certa videatur, tunc donum intellectus nobis infusum est, sicut dicit Gregorius, quod " intellectum Deus dat, " dum de auditis mentem illustrat. " Et tunc quasi oculis Domini videmus, et nosipsos reprehendimus, eo quod ante tardi et pigri ad. credendum fuimus, agentes de hoc poenitentiam in humilitate, quae per favillam et emerem significafur.

Cum vero in lumine internae veritatis sic illuminamur, studium nobis est ut cor ab omni terrena occupatione et phantasia mundemus, ut in ipso lumine beatificemur: quod fit quando jam. secundum modum beatorum videre incipimus, et tantum de lumine nobis infunditur ut radii a facie animae nostrae emittantur. Et de hoc dicitur, Matth. v, 8: Beati mundo corde, quoniam ipsi Deum videbunt. Et, I Joan. III, 2: Cum apparuerit, similes ei erimus: quoniam vide- bimus eum sicuii est. De visione autem beatitudinis secun- dus fructus, hoc est, munditiae cordis, secundum fructum qui dicitur fides, generatur in nobis quando mundatum habemus cor, et sumus beati et illuminati in lumine divino, ita quod nihil nobis videatur visione Dei certius et beatius: et incipit in ipso lumine refici et impleri quadam dulcedine, ita ut merito dicamur fieri lumine illo: et ille fructus dicitur fructus Spiritus, ad Galat. v, 22 . Et vocatur fides, quam exponit Ambrosius, " esse certitudinem mvisibiliurn, id " est, aeternorum. " Et debet addl refectio fruitionis in lumine illo: et tunc perfectus est homo. De his visionibus simul intelligitur illud Psal. lxxxiii, 8: Ibunt de virtute in virlutem: videbitur Deus deorum in Sion. Similiter et illud Apostoli, II ad Corinth. iii, 18: Nos omnes, revelata facie gloriam Domini speculanles, in eamdem imaginem transformamur, a claritate in claritatem, tamquam a Domini Spiritu. ''Prima visio est populi fidelis, et communiter omnium. Secunda autem est Doctorum et specialiter. Tertia contemplantium, sicut Moysi in monte, Exod. XXXIII, 11. Quarta autem est raptorum, sicut Pauli, II ad Corinth. XII, 4 et seq.

Sequitur de experimento gustus et visus simul. Habet autem visus experimentum cum tactu. Cum gustu experitur duo, scilicet negotiationem boni, et suavitatem Domini cui negotiatur.

De primo habetur hic: " Gustavit et vidit quia bona, etc. " Et intelligitur de negotiatione agri et vineae. Et in agro negotiatur panem gratiae, ut diximus supra: et in vinea, vinum gaudii.

De secundo habetur in Psal. XXXIII, 9: Gustate, et videte quoniam suavis est Dominus. Gustus autem cum tactu veritatem resurrectionis et gloriam experi-

tur. Unde, Lucae, XXIV, 39: Palpate, et videte: quia spiritus carnem et ossa non habet.

Sed libet adhuc aliter considerare negotiationem hujus mulieris quam videt et gustat, quia bona est. Negotiatur igitur in terra sua de pecunia viri sui, et negotiatur in terra viventium de pecunia communi quae sua est et viri sui. Pecunia propria est facultas et substantia sua, quae est bona fortunae hujus mundi.

De his negotiatur pro pauperibus terrae suae: quia pauperes semper secum in terra sua habet, Matth. XXVI, 11 . Mercando ab eis, sicut dixit Dominus: Facite vobis amicos de mammona iniquitatis: ut cum defeceritis, recipiant uos in aeterna tabernacula . Et de hac negotiatione habetur, Isa. XXIII, 18: Erunt negotiationes ejus et mercedes ejus sanctificatae Domino: non condenlur, neque reponentur: quia his, qui habitaverint coram Domino, Glossa, veris pauperibus, erit negotiatio ejus, ut manducent in saturilalern, ei vestiantur usque ad veluslalem,

Secunda negotiatio est quam facit de pecunia viri sui, et haec est pecunia verbi, sicut dicit Dominus in Evangel. Lucae, XIX, 12 et 13: Homo quidam nobilis abiit in regionem longinquam accipere sibi regnum et reverti. Vocatis autem decem servis suis, dedit eis decem mnas, et ait ad illos: Negotiamini dum venio . Bona autem illa nihil sunt quam pecunia verbi. Negotiatur de illis extra terram suam, quia cirea peccatores qui sunt in longinqua regione dissimilitudinis.

Tertia negotiatio explet de pecunia communi quae est devotio cordis, et orationis instantia: qua quaerit mercari gustum aeternitatis qui abundat in terra viventium. Et de hac habetur in Evan- gel. Matth. XIII, 45 et 46, quod simile est regnum caelorum homini negotiatori, quaerenti bonas margaritas. Inventa autem una pretiosa margarita, abiit, et vendidit omnia quae habuit, et emit eam. Vere una pretiosa, quia nulla huic valet comparari:. et haec est gustus divinae bouitatis in donis suis quae, largitur in devotione animae quaerenti et desideranti

sig. 2

Sequitur de secunda parte versiculi, quae est de securitate lucernae suae, quia dicit: " Non exstinguetur in nocte lucerna ejus. "

Circa quod tria notanda occurrunt, scilicet, quid sit lucerna, et quae tenebrae in quibus non exstinguitur, et ratio quare non exstinguitur.

Est autem hujus mulieris lucerna quintuplex, scilicet lucerna redemptionis, lucerna verbi, lucerna exempli, lucerna intentionis rectae, et lucerna discussionis in judicio.

De prima habetur in Evangelio, Luc. xv, 8 et 9, quod mulier habens drachmas decem, si perdiderit drachmam unam, nonne accendit lucernam, et everrit domum, et quaerit diligenter, donec inveniat ? Et cum invenerit, convocat amicas et vicinas, dicens: Congratulamini mihi, quia inveni drachmam, quam perdideram. Mulier est Dominus Jesus Ghristus propter virtutem foecundativam. Domus est machina mundi. Lucerna autem lux in testa est lux divinitatis in testa nostrae mortalitatis. Quaesitio autem est omne opus quod fecit ad nostram redemptionem, sicut praedicatio sua et passio. Inventio autem. est recuperatio hominis. Amici, sancti Patriarchae. Vicini, sancti Angeli qui congratulantur nostrae redemptioni.

De lucerna, verbi habetur in Psal. CXVIII, 105: Lucerna pedibus meis ver-bum tuum, et lumen semitis meis, Pedes sunt affectus qui reguntur secundum lucernam verbi. Semitae autem sunt modi conversationis hujus vitae et modi operis, in quibus etiam homo dirigitur per verbum Dei.

De lucerna autem exempli, in Evangel. Luc. XI, 33: Nemo lucernam accendit, et in abscondito ponit, nequesub modio: sed supra candelabrum, ut qui ingrediuntur, lumen videant. Lucerna est lux bonorum operum in fama et notitia proximorum. Candelabrum autem. est auctoritas et oratio in Praelato, vel fulgor charitatis in quolibet subdito. Domus autem est Ecclesia. Qui ingrediuntur sunt qui per sacramenta et formam vitae Catholicam ad Ecclesiam recipiuntur, et hi vident lucernam ut secundum exempla bonorum mores corrigant, et vitam emendent.

De lucerna intentionis etiam in Evangelio habetur, Luc. XI, 34, 36: Lucerna corporis tui est oculus tuus. Si oculus tuus fuerit simplex, totum corpus tuum lucidum erit... et sicut lucerna fulgoris illuminabit te. " Oculus, ut dicit Glossa, " est intentio quae dirigit opus ad Domi-" num: et hic oculus simplex est, quan-" do est sine plica mali. " Corpus autem dicitur hic universitas nostrorum operum quae illuminatur ab hac lucerna, scilicet fulgore magno.

De lucerna autem discussionis judicii dicitur, Sophoniae, I, 12: Scrutabor Jerusalem in lucernis, hoc est, in discussione judicii: quia per hanc lucernam discutiet nos Dominus in judicio. Et per hanc lucernam nos hic scrutari deberemus, ut in futuro non scrutaretur nos Dominus: sicut dicitur, 1 ad Corinth. XII, 31: Si nosmetipsos dijudicaremus, non utique judicaremur.

Sequitur quae sunt tenebrae in quibus lucerna non exstinguitur. Sunt autem quinque tenebrae in quibus lucent quinque lucernae. Lucerna enim redemptionis lucet in tenebris peccati et reatus ori- ginalis: lucerna autem verbi Dei lucet in tenebris hujus ignorantiae: lucerna vero boni, exempli in tenebris conversationis: et lucerna discussionis in occulto tenebrarum cordis, vel conscientiae.

De primis tenebris, hoc est, peccati et reatus originalis habetur, Joan. I, 5: Lux in tenebris lucet, et ienebrae eam, non comprehenderunt. Super illud dicit Chrysostomus in originali, quod " lux est be-" ne ficium et gratia redemptionis quae " lucet in tenebris peccati et mortis, sed " tenebrae eam non comprehenderunt, id " est, non exstinguunt: sed ipsa dissipat " tenebras mortis et peccati. "

De tenebris autem. ignorantiae, in quibus lucet lucerna verbi Dei dicitur, Job, iii, 23: Viro cujus abscondita est via, ei circumdcdit eum Deus tenebris. Ibi Glossa Gregorii, " Tenebris ignorantiae. " Et, Act. XVII, 30: Tempora hujus ignorantiae despiciens Deus, nunc annuntiat hominibus ut omnes ubique paenitentiam agant.

De tenebris hujus mundi, in quibus lucet lucerna boni exempli, dicitur, ad Ephes. v, 8: Eratis aliquando tenebrae, nunc autem lux in Domino. Ut filii lucis ambulate.

De tenebris conscientiae, in quibus lucet lucerna intentionis, habetur. Matth. VI, 23: Si lumen, quod in te est, tenebrae suni: ipse ienebrae quantae erunt ? hoc est, si lumen intentionis tenebra sit, ipsae tenebrae cordis quantae erunt? Quia quando intentio mala conjungitur malo operi, tunc tenebrae efficiuntur sine mensura. Quamdiu enim, est intentio hona, tamdiu est peccatum saltem cum timore: sed quando intentio est corrupta, tunc efficitur peccans sine spe reversionis.

De tenebris autem judicii dicitur, Joel, II, 10 et 11: Sol et luna obtenebrati sunt, et stellae retraxeruntsplendorem suum. Et Dominus dedit vocem suarn ante faciem exercitus sui: quia multa sunt nimis castra ejus, quia fortia, ei facientia v erbum ejus.

Sol est lumen prosperitatis hujus mundi: luna autem mutabilitas temporalium harum delectationum quae obtenebrescent in die judicii. Stellae autem sunt vigores sensuum in quibus hic vivunt peccatores: sed tunc non possunt amplius volunfates sensuum suorum habere. Et Dominus dabit vocem terribilem, Matth. xxv, 41: Discedite a me, maledicti, in ignem aeternum. Anie faciem exercitus sui, id est, ante Angeios et Sanctos qui judicabunt cum ipso. Et haec dicuntur castra ejus, et orbis qui pugnabit pro ipso contra insensatos , quando exacuet creaturam in ultionem peccantium. Et facientia verbum ejus ''in detrudendo peccatores in infernum.

Sequitur de tertio et ultimo, de causa scilicet quare istae lucernae non exstinguuntur. Et sunt quinque lucernam conservantia, scilicet firma custodia vitri extrinsecus, abundantia olei in fomento ignis, et rutilans fervor flammae, et munditia lychni, et cautela in modo ferendi lucernam.

Firma vitri custodia est firma custodia puritatis secundum castitatem corporis, de qua habetur, Job, XXVII, 17: Non adaequabitur ei aurum vel vitrum, hoc est, sapientiae divinae. Et exponitur hic vitrum a Gregorio de puritate nostrorum corporum. Et hoc ostendit ipsa vitri natura, quia fit de cinere, et fit perspicuum: ita corpus nostrum fit de terra humili, sed perspicuum est quando concupiscentia in puritate non sordidatur.

Oleum autem ad lucem conservandum est oleum pietatis quod secum acceperunt sapientes virgines in vasis suis cum lampadibus quando media nocte sponso occurrunt : et defecerunt in hoc fatuae virgines quae castitatem sine pietate exhibuerunt: habentes quidem exterius speciem pietatis, virtutem autem ejus penitus interius abnegantes. Et ideo lampades earum exstinctae sunt ante ingres- sum ostii cum sponso: et in tenebris permanserunt, sicut legitur, Matthaei, xxv, 12 et 13.

Rutilans autem flamina est ferventissimas et inexstinguibilis charitatis ardor, de quo dicitur, Canticor. VIII, 7: Aquae multae non potuerunt exstinguere charitatem, nec flumina obruent illam. Aquae multae sunt luxuriae concupiscentiae carnalis, quae multae sunt, quia multis motibus se erumpere ostendunt. Flumina autem sunt concupiscentiae hujus mundi in pompis Satanae et spectaculis vanitatum. Sed quantumcumque humidae sunt istae aquae per humorem voluptatis, et quantumcumque lubricae et frigidae per inconstantiam vanitatum, tamen de corde ardenti non exstinguunt charitatem.

Lychnus autem purissimus ardens isto igne est desiderium animae. Sicut enim quando fit lychnus de materia terrestri non est aptum flammam lucidam emitte-

re, sed fumat incensum et foetet: sic etiam desiderium terrestre si quandoque invitaturab alio ad charitatem. non ardet lucide, sed fumum foetidum concupiscentiae carnalis emittit: sed econtra factus lychnus de materia pura, ardet lucide et sine foetore. Ita est de desiderio a terrenis depurato: ardet enim in igne charitatis in lucem Ecclesiae: unde dicit Dominus de Joanne Baptista, Joan. v, 35: Ille erat lucerna ardens et lucens. Vos autem voluistis ad horam exsultare in luce ejus.

Cautela vero summa in portando est: in portando humiliter ne ventus vanae gloriae exstinguat, vel etiam ne turbo superbiae lucernam infringat. Job, XVIII, 5 et 6: Nonne lux impii exstinguetur, nec splendebit flamma ignis ejus ? Lux obtenebrescet in tabernaculo illius, et lucerna, quae super cum est, exstinguetur.