Epistola Blanchini Ad Musellium.

Clarissimo et benemerentissimo viro Joanni Francisco Musellio sanctae Veronensis Ecclesiae canonico archipresbytero Joseph Blanchinus Veronensis presbyter congregationis Oratorii S. Philippi Nerii de urbe salutem et vitam.

Annus jam agitur XV, ex quo, pro singulari tuo de Sacris Litteris benemerendi studio, auctor mihi fuisti, ut codicem illum purpureum celeberrimae bibliothecae Dd. canonicorum amplissimi capituli Veronensis, cujus jam ego pars ima fui, tu vero, archipresbyter praestantissime, summum es caput, et decus, typis ederem, atque illustrarem; quoniam exhibet antiquam Latinam Italam translationem, jam 0123C inde ab apostolorum temporibus usu receptam, caeterisque praelatam (ob verborum tenacitatem, cum perspicuitate sententiae) fere usque ad aetatem Sancti Gregorii Magni. Quare, cum tua voluntas maximae legis vim, pro summa tua non modo auctoritate, verum etiam sapientia, obtinere apud me debeat; scias velim, me ita animatum, ita paratum esse tibi hac in re, ut in omnibus aliis libenter obsequi, ut non detrectem editionem suscipere, agere, et praestare, quoquo modo possum. Nosti observantiam meam, postquam etiam Verona discessi, ut in hanc Congregationem Sancti Philippi Nerii me conferrem: semper enim tibi optemperavi, atque una fui, saltem commercio litterarum; in quibus non ego quidem tuam vocem audio, neque tu meam, sed quae 0123D voci subest res, eam nihilominus percipio, quam cum istic canonicum agerem. Tot annorum lapsus, tantaque locorum intercapedo, obsequium erga te meum nullatenus immutarunt: immo ipsum augetur in dies, ad summumque perducitur, archipresbyter ter colende. Cum itaque nihil habuerim antiquius, nihilque exspectaverim magis, et observaverim diligentius, quam ut firma ad te colendum animi mei propensio aliquo publico tibi pateret officio, en tuae libens nunc obsequor voluntati; quam ego semper tanti facere soleo, ut eadem mihi loco jussionis habeatur. Descriptionem tamen codicis Evangeliarii Veronensis, V vel VI saeculo exarati, heic non attexam, quoniam liber penes vos est, atque id jam 0124A praestiti in parte II, versa hujus editionis. Posteritatis potius adjuvandae studio, ut me vehementer, et saepius es cohortatus, efficiam, ut in praecipuas ejusdem Evangeliarii lectiones incumbam, quae abeunt a nostra editione Vulgata: sique ac ratione catholicae Ecclesiae juvari causa poterit, ut certe potest, magnopere spero fore, ut neque te officii tui in me cohortando, neque incomparabilis liberalitatis Joannis V, Portugalliae et Algarbiorum regis in adjuvando poeniteat. En ergo praecipuorum locorum Florilegium, quod ex Ss. Patrum Antehieronymianorum operibus diligenter excerptum, nunc ad te mitto. Antequam vero ordiar texere eorumdem collationem, scire te volo, fuisse nonnullos, qui, in Veronensi codice Joannis capite I, versu 13, ubi legitur: Qui non 0124B ex sanguine, neque ex voluntae carnis, neque ex voluntate viri, sed ex Deo natus est, vetustate hujus lectionis ignoratione, sunt arbitrati, codicem nostrum ab haereticis fuisse corruptum. Lubricam mihi fateor hanc esse defensionem. Nam eos ego quanti faciam, norunt, quicumque me norunt. Res tamen ipsa subigit me, ut dicam eos reprehendendi sacerrimi codicis, paulo quam par erat, cupidiores fuisse. Si enim, natus est, ipsi nusquam forte alibi legerant, non statim confugiendum eis erat ad illud ut dicerent, in omnibus Patribus scriptum, nati sunt. Quod si volunt, ut ego alicujus veteris scriptoris proferam testimonium, a quo illius lectionis mentio fiat, jure quidem id postulant. Nam Veronensi codici ego quidem plurimum tribuo, non tantum tamen, ut satis sit, αυτὸς ἔφα. Patres 0124C illius lectionis testes habeo locupletes, Irenaeum, Tertullianum, Jo. Chrysostomum, Augustinum, Vigilium Tapsensem, et Joannem Damascenum. Libet singulorum verba proferre. S. Irenaeus, lib. III contra Haereses luculenter demonstrans, unum et eumdem esse Jesum Christum, Unigenitum Dei Filium, verum Deum, ac verum hominem, capite XVI (Pag. 204, col. 2, num. 2, lit. o) , ita inquit: «Potuerat dicere Matthaeus, Jesu vero generatio sic erat: sed praevidens Spiritus Sanctus depravatores, et praemuniens contra fraudulentiam eorum, per Matthaeum ait: Christi autem generatio sic erat; et quoniam hic est Emmanuel: ne forte tantum eum hominem putaremus, ( non enim ex voluntate carnis, neque ex voluntate viri, sed ex voluntate 0124D Dei, Verbum caro factum est); neque alium quidem Jesum, alterum autem Christum suspicaremur fuisse, sed unum et eumdem sciremus esse.» Et cap. XIX (P. 212, col. 2, num. 2, lit. m) , ejusdem libri, ut probet ex Scripturis, eumdem Jesum Christum verum esse Dei Filium ex Deo Patre genitum, et verum hominem filium ex Virgine natum, Esaiae (cap. LIII, 8) , ac (cap. XVII, 9) Jeremiae geminos profert locos, et ait: «Propter hoc generationem ejus quis enarrabit? quoniam homo est, et quis agnoscet eum? Cognoscit autem illum is, cui Pater, qui est in coelis, revelavit: ut intelligat, quoniam is, qui non ex voluntate carnis, neque ex voluntate viri natus est filius hominis, hic est 0125A Christus Filius Dei vivi.» Item cap. XXI (Pag. 217, col. 1, n. 5) , ostensurus, Spiritum Dei per apostolos annuntiasse, ex Virgine natum esse Emmanuel, insignem Esaiae recitat prophetiam, pravamque, et haereticam adversariorum interpretationem confutat, dicens: «Propter hoc enim, et de fructu ventris ejus regem promisit, quod erat proprium Virginis praegnantis; et non de fructu lumborum ejus, nec de fructu renum ejus, quod est proprium viri generantis, et mulieris ex viro conceptionem facientis. Circumscripsit igitur genitalia viri in promissione Scriptura: immo vero nec commemoratur; quoniam non ex voluntate viri erat, qui nascebatur.» Dein veram ejusdem prophetae sententiam explicat, et confirmat aliis tum Danielis, tum Esaiae 0125B prophetiis, atque ita concludit (P. 217, c. 2, n. 7) : «Propter hoc autem et Daniel praevidens ejus adventum, lapidem sine manibus abscissum advenisse in hunc mundum (hoc est enim, quod sine manibus) significabat (cap. XXVIII, Dan. II, 34) ; quod, non operantibus humanis manibus, hoc est, virorum illorum, qui solent lapides caedere, in hunc mundum ejus adventus erat; id est, non operante in eum Joseph, sed sola Maria cooperante dispositioni. Hic enim lapis a terra ex virtute et arte constat Dei. Propter hoc autem et Esaias ait: Sic dicit Dominus: Ecce ego mitto in fundamenta Sion lapidem pretiosum, electum, summum, angularem, honorificum; uti non ex voluntate viri, sed ex voluntate Dei, adventum ejus, qui secundum hominem 0125C est, intelligamus.» Demum lib. V, cap. 1, luculenter ostendit, Valentinum, ac Ebionem, qui Incarnationem Filii Dei ex Maria Virgine, Spiritu Sancto operante factam respuebant, manere in veteri Adae damnatione, atque ita concludit: «Non enim effugit aliquando Adam manus Dei, ad quas Pater loquens, dicit: Faciamus hominem ad imaginem, et similitudinem nostram. Et propter hoc in fine non ex voluntate carnis, neque ex voluntate viri, sed ex placito Patris manus ejus vivum perfecerunt hominem, uti fiat Adam secundum imaginem et similitudinem Dei.» Vide ergo, vir Cl., an ii, qui putant lectionem Veronensis Evangeliarii nullo veteri testimonio fultam esse, veritati litent. Sed placet alia quoque testimonia proponere, ac in primis 0125D insignem quemdam Tertulliani locum, in quo tamen, qui se veterum scriptorum quasi medicos esse gloriantur, latentia ulcera (inoptimis quibusque codicibus non apparentia) deprehendunt. Legitur itaque ad hunc modum in libro de Carne Christi cap. 19, ubi disserit adversus Valentinianos: «Quid est ergo: Non ex sanguine, neque ex voluntate carnis, neque ex voluntate viri, sed ex Deo natus est? Hoc quidem capitulo ego potius utar, quum adulteratores ejus obduxero. Sic enim scriptum esse contendunt: Non ex sanguine, nec ex carnis voluntate, nec ex viri, sed ex Deo natus est? . . . . . Intelligimus ergo ex concubitu nativitatem Domini negatam, quod sapit voluntas viri, et carnis, non ex vulvae participatione. Et quid utique 0126A tam exageranter inculcavit non ex sanguine, nec ex carnis voluntate, aut viri natum; nisi quia ex ea erat caro quam ex concubitu natam nemo dubitaret? etc.» Paria habet idem Tertullianus in eodem libro de Carne Christi cap. 24, ubi locum, de quo scribo, adversus Ebionem affert: «Ideo» inquit «etiam Marcionem prospiciens (Spiritus Sanctus): Ego sum, inquit, Deus, et alius absque me non est. Et cum alias idipsum eodem modo dicit, nescio quas illas Valentinianorum aeonum genealogias pulsat. Et, non ex sanguine, neque ex carnis, et viri voluntate, sed ex Deo natus est.» Sanctus quoque Joannes Chrysostomus ad eamdem lectionem nostri Evangeliarii Veronensis (in aliquo proinde Graeco exemplari a se repertam, lectamque) videtur respexisse, cum inquit: 0126B Διὰ τοῦτο διπλῆ γήγονεν ἡ γέννησις, καὶ ἐοικυῖα ἡμῖν, καὶ ὐπερβαίνουσα τὴν ἡμετέραν· τὸ μὲν ἐκ γυναικὸς γεννηθῆναι, ἡμῖν συνέβαινε· τὸ δἐ μὴ ἐ αἵματος, μηδὴ ἐκ θελήματος ἀνδρὸς ἢ σαρκὸς, ἀλλ᾽ ἐκ Πνεύματος Ἁγίου, τὴν ὑπερβαίνουσαν ἡμᾶς καὶ τὴν μέλλουσαν προαναφανεῖ γέννησιν, ἣν ἡμῖν ἔμελλεν ἐκ Πνεύματος χαρίζεσθαι. Ideoque duplex (Christi) generatio fuit; et quae similis nostrae esset, et quae nostram exsuperaret. Etenim ex muliere nasci nobis competit; nasci autem non ex sanguine, non ex voluntate viri, et carnis, sed ex Spiritu Sancto, generationem nos exsuperantem, et futuram praenuntiat, quae ex spiritu nobis concedenda erat. Et ut haec leviora sint, quoniam non manifesta, locum certe, quem subjiciam, conciliare aliquam huic epistolae gratiam, ac pondus controversae lectioni, vel 0126C apud fastidiosos aestimatores, potest. Itaque S. Augustinus in libro Confessionum VII, cap. 9, ait: «Et primo volens ostendere mihi, quam resistas superbis, humilibus autem des gratiam, et quanta misericordia tua demonstrata sit hominibus via humilitatis, quod Verbum tuum caro factum est, et habitavit inter homines; procurasti mihi per quemdam hominem, immanissimo typho turgidum, quosdam Platonicorum libros ex Graeca lingua in Latinam versos; et ibi legi, non quidem his verbis, sed hoc idem omnino multis, et multiplicibus suaderi rationibus, quod in principio erat Verbum, et Verbum erat apud Deum, et Deus erat Verbum. Hoc erat in principio apud Deum: omnia per ipsum facta sunt, et sine ipso factum est nihil. Quod factum est in eo, vita est, et vita 0126D erat lux hominum, et lux in tenebris lucet, et tenebrae eam non comprehenderunt. Et quia hominis anima, quamvis testimonium perhibeat de lumine, non est tamen ipsa lumen, sed Verbum Dei, Deus, est lumen verum, quod illuminat omnem hominem venientem in hunc mundum. Et quia in hoc mundo erat, et mundus per ipsum factus est, et mundus eum non cognovit. Quia vero in sua propria venit, et sui eum non receperunt, quotquot autem receperunt eum, dedit eis potestatem filios Dei fieri, credentibus in nomine ejus, non ibi legi. Item ibi legi, quia Deus Verbum, non ex carne, non ex sanguine, non ex voluntate viri, neque ex voluntate carnis, sed ex Deo natus est: sed quia Verbum caro factum est, 0127A et habitavit in nobis, non ibi legi.» Auctor quoque Dialogorum de Ss. Trinitate, qui Vigilius Tapsensis creditur (ut ostendi in Enarratione Pseudo-Athanasiana in Symbolum, quam Veronae edidi), ad probandum nomen aeterni Patris esse in Filio, ac Spiritu Sancto, alterum eorum, qui colloquuntur, videlicet Orthodoxum, ita dicentem in palaestram inducit: «Sed ex Deo natum esse (Christum) Joannes testatur: In sua venit, et sui eum non receperunt: quotquot autem receperunt eum, dedit eis potestatem filios Dei fieri, credentibus in nomine ejus, qui non ex sanguine, neque ex volunte carnis, neque ex voluntate viri, sed ex Deo natus est. Huic tandem accedit etiam S. Joannes Damascenus, qui tom. I, lib. III, de Fide Orthodoxa, cap. 7, pag. 204, edit. Parisiensis P. Michaelis Lequien 0127B ord. Ff. Praedicat. 1712 ait: Καὶ ὁ Λόγος σὰρξ ἀτρέπτως ἐγένετο, ἐκ Πνεύματος ἁγίου, καὶ Μαρίας τῆς ἁγίας ἀειπαρθένου, καὶ Θεοτόκου· καὶ μεσίτης Θεοῦ καὶ ἀνθρώπων χρηματίζει, ὁ μόνος Φιλάνθρωπος, οὐκ ἐκ θελήματος, ἢ ἐπιθυμίας, ἢ συναφείας ἀνδρὸς, ἢ γεννήσεως ἐνηδόνου, ἐν τῇ ἀχράντῷ μὴτρᾳ τῆς Παρθένου συλληφθεὶς, ἀλλ᾽ ἐκ Πνεύματος ἁγίου, καὶ τῆς πρώτης τοῦ Αδὰμ γενέσεως, quae Graeca verba laudatus doctissimus editor Latine ita reddidit: «Quocirca Verbum caro absque ulla mutatione de Spiritu Sancto, et Sancta Maria semper Virgine, Deique Genitrice factum est: deique et hominum mediator existit solus ille in homines benignissimus, non ex voluntate, aut concupiscentia, aut congressu viri, aut generatione cum voluptate conjuncta, in intemerato Virginis 0127C utero conceptus, sed de Spiritu Sancto, ac prima illa Adami productione.»

Matth. cap. V, 1, deest, Jesus, in Veron. et Brixian. et ita in textu Graeco, necnon in plerisque Latinis mss. vetustioribus Vaticanae Bibliothecae.

Matth. cap. IX, 28, in Veron. deest. vobis, et ita in Graeco exemplari, ac in nonnullis vetustioribus libris Evangeliorum.

Matth. cap. XXI, 4, in Veronen. Corbeien. et Brixian. deest, totum. et ita in Graecis melioris notae, et in Latinis reginae Suecorum mss. libris.

Joan. cap. I, 12, Veronen., credentibus, juxta textum Graecum, τοῖς πιστεύουσιν.

Joan. cap. VI, 58, Veronen. vivo per Patrem; et ipse vivit per me. Graecus, διὰ τὸν πατέρα, per Patrem.

0127D Joan. cap. XV, 6, Veronen. et Corbeien., et aruit, propius Graeco textui.

Luc. cap. II, 34, Veronen., Hic positus est in casum. et ita textus Graecus εἰς πτῶσιν, id est, in casum. Casus autem ibi ponitur pro exitio, quia is, qui cecidit, facile ab hoste opprimitur, et censetur perditus: ita, resurrectio, pro, salute; quod, qui erectus steterit, salvus videatur.

Luc. cap. IV, 8, Veronen., Vade post me, Satanas; scriptum est enim: Dominum Deum tuum adorabis. Graecus legit, Ὕπαγε ὀπίσω μου, Σατανᾶ· γέγραπται γὰρ, etc. hoc est, recede a me, Satanas; scriptum est enim, etc. quae verba ex Matthaei cap. IV, 10, desumpta 0128A sunt. Porro magno numero codices hanc additionem non habent.

Luc. cap. VI, 35, Veronen., super gratos, et malos. Haec lectio referri videtur ad codices, quibus usus est Tertullianus in lib. IV contra Marc. cap. 17, in quibus post versum 36, hoc assumentum habebatur, qui pluit super bonos, et malos, et solem suum oriri facit super justos, et injustos; quomodo et habebat Graecum exemplar, quod adhibuit auctor homiliarum Clementinarum Homil. 3, § 57.

Luc. cap. X, 15, Veronen., usque in infernum. In Graeco fonte eadem verba occurrunt, ἕως ᾃδου καταβιβαθὴσῇ, usque in infernum.

Luc. cap. XII, 55, Veronen., et ita fiet. Gat., Mm., Vindobonen. et Brixian., et ita fit. τὁ ita, addunt 0128B etiam nonnulli codd. Graeci, et versio Aethiop.

Marc. cap. I, 11, Veron., in quo bene placuit mihi, Brixian. qui mihi bene complacuisti. Graeci codices impressi, et manu exarati quamplures, cum Matthaeo consentientes, habent, in quo complacui. Vulgatae favent Lucas, et major librorum numerus.

Marc. cap. VI, 33, Veronen., et convenerunt illuc. Graecus quoque textus addit, et convenerunt ad illum.

Matth. cap. XII, 31. Veronen., qui autem in Spiritum Sanctum blasphemaverit, non remittetur illi peccatum, Corbeien. qui autem in Spiritum Dei blasphemaverit, non remittetur ei, Brixian. Spiritus autem blasphemia non remittetur hominibus. S. Athan. in lib. de Trinit. Tom. I, pag. 981, qui autem blasphemaverit in 0128C Spiritu Sancto non remittetur ei, et in fragm. secundum Matthaeum Tom. I, Part. II, pag. 1169, blasphemia autem in Spiritum non remittetur illis.

Luc. cap. XII, 38, Veronen., et si venerit vespertina vigilia, et ita invenerit, beati sunt; quoniam jubebit illos discumbere, et ministrabit illis, Corbeien. si venerit vespertina vigilia, et ita invenerit, beati sunt; quia jubebit illos discumbere, et transiet, et ministrabit eis: si secunda, et si tertia, beati sunt, Mm., et si venerit vespertina vigilia, et ita invenerit, beati sunt servi illi; quia jubebit illos discumbere, et transiens ministrabit illis: et si venerit in secunda vigilia, et si in tertia, et ita invenerit, beati, etc. Vindobon., et si venerit vespertina hora vigilia, et ita invenerit, beati sunt . . . quia jubebit illos discumbere, et transiet, et ministrabit illis: et si 0128D secunda, et si tertia, beati sunt. Etiam in codice Catholico, quo hic usus est Marcion, ante versum 38, ita legebatur, καὶ ἐὰν ἔλθῃ ἐν τῇ ἑσπερινῇ φυλακῇ καὶ εὕρῃ οὕτω, μακάριοί εἰσιν ὅτι ἀνακλινεῖ αὐτοὺς, καὶ ἐλθὼν πᾶν διακονήσει αὐτοῖς. Atque hoc assumentum non esse, putat Millius, sed genuinam D. Lucae lectionem p. 33, in Proleg. eam namque firmant lectionem exemplar Vulgatae (ante Hieronymum) Irenaei interpretis, Ambros. in Com. in Luc. lib. VII, cap. 2, et Methodius Orat. 5, de Convivio Virginum. Verum, cum initialia versiculi hujus eadem sint, quae versus proxime subsequentis; atque item postrema ejus verba, sint eadem ipsa, quae versus immediate praecedentis; errore admodum facili factum esse videtur, 0129A ut ista e corpore textus jam olim exciderint, tam in Graecis, quam in Latinis exemplaribus manuscriptis, in quibus totus versus 38, Vulgatae editionis ab Antiquario praetermissus est. Haec Millius.

Matth. cap. I, 25, Veronen. Corbeien. et Brixian. et non cognovit eam. et ita S. Ambros. in lib. de Instit. Virg. cap. 5, pag. 257 et 258, nec non in Exposit. Evangelii secund. Luc. pag. 1284, et S. Gregor. Magn. in lib. VIII, cap. 7, Beati Job. pag. 286.

Matth. cap. III, 3, Veron., semitas Dei nostri et ita S. Irenaeus in lib. III, contra Hereses.

Matth. cap. IV, 13, Veron. et Brixian. in Capharnaum maritimam. et ita Itala versio, teste Millio in Proleg. Novi Testamenti pag. 51.

Matth. cap. XXVII, 6, Veron., in loculum. et ita 0129B S. Ambrosius in psalm. LXI, num. 13.

Joan. cap. XII, 1, Veronen., erat Lazarus, qui fuit mortuus. Brixian. erat Lazarus, qui fuerat mortuus. Graecus, λάζαρος ὁ τεθνηκώς, Lazarus, qui fuerat mortuus.

Luc. cap. II, 2, Veronen., Vercellen., Corbeien. et Gat. secundis curis, professio. Millius in Proleg. pag. 52, ait, profiteri, non, describi, vertit Latinus interpres ex Graeco, ἀπογράφεσθαι: et professio, ἀπογραφὴ ver. 2, voces haud vulgati jam usus, sed revera censuales, ut ab eruditis notatum, et quasi technicae. Et quidem elegantius, inquit Boysius, ut profiterentur, quam, ut describerentur, hoc praesertim in loco, ubi, τὸ ἀπογράφεσθαι, non ad censum agentes, sed ad eos, qui censentur, refertur. Sic, ἀπογραφὴ, 0129C eos, qui censentur, respiciens, est proprie, professio.

Luc. cap. V, 14, Veron., offers munus. Tertullianus pag. 420, offer munus. S. Augustinus in lib. VI contra Faustum, Tom. VIII, pag. 206, offer munus tuum.

Matth. cap. V, 11, Veron. et Brixiam. eritis. et ita Tertull. pag. 144 et 494, S. Cyprian. in Epist. 26, pag. 84, et Hilar. Diac. in commentariis in Paulum, sub Ambrosii nomine vulgatis, Epist. 5, ad Roman. pag. 52.

Matth. cap. V. 23, Veronen. et Vercell. offeres. et ita plerique mss. libri S. Augustini in Encbirid. de Fide, Spe, et Charitate, et in lib. XXI de Civitate Dei.

0129D Matth. cap. VIII, 12, Veron. Vercellen. et San-Germanen., ibunt. et ita S. Ireneaus in lib. IV, contra Haereses tom. I, pag. 281. S. Cyprianus vero in lib. I adversus Judaeos ad Quirinum cap. 23, pag. 348, habet, exibunt.

Matth. cap. XII, 7, Veron. Corbeien. et Brix. quam sacrificium, et ita aliqui mss. libri S. Irenaei lib. IV, contra Haereses.

Matth. cap. XV, 26, Veron. et Vercellen. et dare canibus, et ita S. Hilar. in comment. in hunc Matth. locum, et Tertul. adversus Marcionem in lib. IV, cap. 7.

Matth. cap. XV, 32, Veronen. et Vercell., et non habent escam, et ita S. Ambrosius.

0130A Matth. cap. XVI, 19, Veronen., Corbeien. et Brixian., et quaecumque . . . erunt ligata . . . et quaecumque . . . erunt soluta, etc. et ita S. Ambrosius in lib. I, de Poenitent. cap. 7, pag. 399. Tertull. in lib. de Pudic. cap. 21, legit, soluta. S. Cyprian. et quae . . . erunt ligata . . . et quaecumque . . . erunt soluta, etc. Pacianus quoque contra Tractatus Novatianorum in epist. 2, habet, soluta erunt.

Matth. cap. XVI, 24, Veronen. et San-Germanen. abneget se sibi. S. Irenaeus in lib. III, contra Haereses tom. I, pag. 210, neget se. S. Hilarius in commentar. in hunc Matthaei locum, juxta tres mss. codd., abneget seipsum sibi, et ita S. Ambrosius in Epist. LXIII, prim. class. pag. 1040. In lib. autem II, de Poenitent. cap. X, pag. 437, habet, abneget semetipsum 0130B sibi.

Matth. cap. XXI, 9, Vercellen. Fili David. et ita S. Irenaeus.

Matth. cap. XXII, 10, Vercellen. et Veronen. quotquot invenerunt. et ita S. Irenaeus, et Lucifer Calaritanus in lib. II, pro S. Athanasio. Cod. Corb. quoscumque invenerunt.

Matth. cap. XXII, 30, Veronen., In resurrectione autem neque nubunt, neque uxores ducunt. Sanctus Cyprianus quoque pag. 209, habet, autem. S. Ambros. in lib. I, de Virgin. cap. 8, pag. 159, in resurrectione autem neque nubent, neque uxores ducent. S. Zeno Veronensis in lib. I Tract. 5 de Continentia, pag. 49, neque nubunt. Graecus textus, non nubunt.

Joan. cap. XIII, 18, Veron. et Brixian., super me. 0130C et ita S. Ambrosius in Enarr. in psal. XL, p. 876.

Joan. cap. XVI, 9, Veron. et Corbeien., non credunt. Quidam mss. libri in div. Bibliothec. S. Hieronymi habent, non credent.

Joan. cap. XVI, 12, in Veronen. post verbum, potestis, additur, ea, in Vercellensi autem, illa. Et ita in S. Ambrosii lib. III, de Spir. Sanc. cap. 14, pag. 687.

Luc. cap. I, 39, Veron., Corb. et Brix., Judaeae, et ita S. Ambrosius in lib. III, Exposit. Evang. secund. Luc. p. 1315.

Luc. cap. II, 37, Veronen. et Vercellen., annorum LXXXIV; S. Ambrosius in libro unico de Viduis cap. 4, p. 191, octoginta et quatuor annorum, et in Epist. class. I, p. 968, annorum octoginta quatuor.

0130D Luc. cap. III, 1, Veron. et Vercell., Judaeae, et ita vetus interpres, teste Millio in Proleg., p. 52.

Luc. cap. V, 10. Veron. Vercellen. et Corbeien. vivificans, et ita S. Ambrosius in lib. VI, Hexaem. cap. 8, p. 133.

Luc. cap. VII, 42, Veron., Vercellen., Corbeien., Gat., Mm. et Brixian., a vento moveri? Unus Vaticanus, et duo reginae Suecorum mss. codices in div. Bibl. S. Hieronymi, vento moveri?

Luc. cap. XVI, 6, Veron. et Corbeien, accipe litteras tuas, et ita S. Gaudentius in Serm. XVIII, p. 202.

Marc. cap. III, 27, Veron., Mm. et Brixian., alligaverit, et ita S. Ambrosius in Exposit. Evang. sec. Luc. lib. II, p. 1307.

0131A Marc. cap. III, 35, post, soror, deest, mea, in Veron. et Brixian. et ita in Graecis plerisque exemplaribus, et in uno reginae Suecorum ms. libro, relato in div. Bibl. S. Hieronymi.

Marc. cap. X, 17, Veron. praecurrens, et ita S. Augustinus in Speculo de Evangelio secundum Marcum, Tom. III, Part. I, p. 765.

Matth. cap. XXIV, 31, Veron. huic versiculo addit, Cum coeperint autem haec fieri, respicite, et levate capita vestra, quoniam, adpropiat redemptio vestra. Sanctus Lucas capite XXI, versiculo 28, et vetus Matthaei codex Cantabrigiensis Graeco-Lat. apud Mil. hic addunt similiter, His autem fieri incipientibus, respicite, et levate capita vestra, quoniam appropinquat redemptio vestra.

0131B Matth. cap. XXVI, 27, Veron., accipite, et bibite ex hoc, et ita S. Ambrosius in lib. IV de Sacrament. cap. 5, p. 371.

Matth. cap. XXVI, 53, Veron. et Brixian. XII millia, S. Augustinus in lib. de Spiritu et Littera, cap. I, tom. X, pag. 85, Legas (inquit) etiam duodecim millia legiones angelorum pro Christo, ne pateretur, pugnare potuisse, nec tamen factum. Item cap. 35, pag. 121, ait: Hinc ex Evangelio, et ex Lege quaedam posuimus in sermonis hujus exordio, sicuti de cameli transitu per foramen acus, et de duodecim millibus legionum angelorum, qui potuerunt, si vellet, pugnare pro Christo . . . . . . . quae omnia facta non sunt. Vide tom. X, Edit. Maurin. p. 85 et 121.

Luc. cap. I, 3, Veronen. Placuit et mihi, et Spiritui 0131C Sancto. Et ita vetusti quidam Graeci libri, Εδοξε κᾀμοὶ καὶ τῷ Πνεύματι ἁγίῳ, hoc est, visum et mihi, et Spiritui Sancto. Haec forte a Marcionitis expuncta, qui partem Evangelii Lucae admittentes, partem repudiabant. Contra ipsos agit S. Iren. in lib. III, cap. 14.

Luc. cap. I, 34, Veron., Ecce ancilla Domini, contingat mihi secundum verbum tuum. Hunc ordinem pariter servant versio Syriaca, Arabica, Persica, et Aethiopica, nec non S. Ambrosius in Exposit. Evang. secund. Luc. Cod. corb. versu 38, habet, contingat mihi. Et ita S. Ambr. in Epist. class. 1, pag. 967.

Luc. cap. X, 1, Veron. et Brix., Designavit autem et alios septuaginta. Graeca quoque exemplaria quamplura, Syriaca versio, Coptica, Arabica, S. Irenaeus, S. Ambrosius, Tertullianus, aliique multi, legunt 0131D dumtaxat, septuaginta, non, septuaginta duos. Iidem illi tamen, qui in libris suis habuere, septuaginta, fatentur discipulos fuisse duos et septuaginta; ut videre est apud Var. Lect. Mil. hic, et Maldonat. et Grotium, et Seldenum in lib. II de Synedriis cap. 9, art. 8.

Luc. cap. XI, 4, Veron. et Corbeien. addunt, sed libera nos a malo. Vindob. et Brixian. sed eripe (Brixian.) erue nos a malo. Graeci quoque quamplures libri tum editi, tum manu exarati legunt, sed libera nos a malo. Vulgata tamen, plurimique codices optimae notae haec verba omittunt: qua de re videndus Mil. Var. Lect. hic, et S. Augustinus.

Luc. cap. XII, 9, Veron. Qui autem negaverit me coram hominibus, negabo et ego eum coram Patre meo, 0132A qui est in coelis. Forte hoc assumentum exstabat etiam in codicibus Ambrosianis; nam S. Ambrosius, exponens hunc locum Matthaei, cap. X, 33, ait: Atque ita scriptum est, non solum in eo libro, qui secundum Matthaeum scribitur. Evangelii Domini Jesu, sed etiam in eo lectum est, quem secundum Lucam reperimus; ut scias, non otiose id posuisse utrumque.

Matth. cap. X, 29, Veronen. addit, qui est in coelis, et ita S. Irenaeus in lib. V contra Haereses, cap. 22, Cod. Corbeien., qui in coelis est.

Joan. cap. XII, 25, in Veron. post, animam suam, primo loco additur, in hoc mundo. In S. Cypriano autem p. 199, 337, 516 et 518, in hoc saeculo.

Luc. cap. VII, 11, in Veron. post verbum, ejus, additur, multi. τό multi, irrepsisse videtur ex v. 12. 0132B Vide Millium in proleg. pag. 44, col. 1.

Marc. cap. IX, 40, in Veron. Gat. et Brixian. post, aquae, additur, frigidae. Et ita in aliquibus editionibus S. August. Specul. de Evang. sec. Marc.

Matth. cap. XI, 8, Veron. et Brixian. mollibus vestimentis indutum? et ita S. Ambrosius in lib. V Hexaem. cap. 23, p. 109.

Matth. cap. XV, 32, in Veron. et Corbeien. ante, in Brix. vero post vocem, turbae, additur, huic. In S. Ambr. l. V Hexaem. c. 25, p. 114, legitur, hujus.

Matth. cap. XVIII, 20, Veron. et Vercellen., ibi et ego. Et ita S. Ambros. in lib. de Mysteriis cap. 5, pag. 332, et Victor. Vitens. Histor. Vand. Edit. Ruin. p. 56, cod. Corb. habet, ibi ego. Et ita S. Ambros. in lib. II, de Cain et Abel cap. 2, p. 208, 0132C et in Epist. 63 prim. class. p. 1023, cod. San-Germ., ibi sum et ego.

Matth. cap. XX, 23, in Veron., Vercellen. et Corbeien. additur, Jesus. Et ita in S. Ambros. lib. V de Fide cap. 5, p. 562.

Matth. cap. V, 48, in Veron. et San-Germanen. post, ergo, additur, et, sicut in S. Ambros. lib. III de Offic. Ministr. cap. 2, p. 110.

Matth. cap. VII, 15, Veron. et San-German. post, attendite, addunt, vobis. Et ita Tertull. pag. 203, 217 et 218; S. Ambros. in lib. II de Spir. San. cap. 10, p. 655, et in lib. VI Hexaem. cap. 6, p. 127, et cap. 8, p. 132.

Matth. cap. VIII. 20, Veronen. Vercellen. et San-German. caput suum. Et ita S. Ambrosius Hexaem. 0132D lib. VI, cap. 8, pag. 131.

Matth. cap. IX, 15, in Veronen. Vercellen. et San-Germanen. post, jejunabunt, additur, in illis diebus. Et ita in S. Ambr. Ep. 32 prim. class., pag. 915.

Matth. cap. XXI, 37, Veron. forsitan verebuntur. Et ita S. Ambrosius in lib. II de Poenitent. cap. V, p. 424. S. Irenaeus, forte verebuntur. Corbeien. verebuntur utique. Brixian. reverebuntur, ut quidam cod. Claromont. in loco laudato S. Irenaei.

Joan. cap. III, 36, Veron. secundo loco habet, vitam aeternam. Et ita multae edit. S. Augustini.

Joan. cap. XVI, 33. Veron., Corbeien. et Brixian., in hoc autem mundo. S. Cyprianus in lib. de Bono Patientiae p. 316, in mundo autem.

0133A Luc. cap. VII, 44, in Veron. et Brixan. post, lacrymis, additur, suis, et ita in S. Ambrosii Epist. 42 class. 1, p. 919.

Luc. cap. XXII, 6, in Veron. et Vindob. additur, eis, in Corbeien. et Brix. illis. Addimentum est ex Matth. cap. XII, 38.

Luc. cap. XIII, 10, Veron. in una synagogarum. Verba, in una synagogarum explicationem marginalem putat Millius: sed id mihi minus arridet, cum in omnibus Graecis codicibus reperiatur. Brixian. in quadam synagoga.

Luc. cap. XIV, 23, in Veron., Corbeien. et Brixian. ante saepes, additur, circa. et ita in S. Ambros. Enarr. in psal. XL, pag. 877.

Luc. cap. XVI, 9, post, tabernacula, additur, sua, 0133B in Veron. et ita in S. Ambrosii lib. III de Offic. Ministr. cap. 22, pag. 140, et in lib. I de Abraham cap. 5, pag. 295.

Luc. cap. VIII, 13, Veron. et Corb. addunt, Domine, et ita S. Ambros. in lib. I de Cain et Abel cap. 9, p. 199.

Marc. cap. I, 24. Veron. Corbeien., Mm. et Brixian., scio te, etc., et ita S. Ambrosius in Epist. class 1, pag. 880.

Matth. cap. I, 25, in Veron. et in San-Germanen. desunt verba, suum primogenitum, ut in S. Ambros. et S. Gregor. Magno.

Joan. cap. VII, 53, in Veron. et Brix. desideratur, ut in quam plurimis mss. codicibus.

Matth. cap. IV, 4, Veron. et San-Germanen. 0133C verbo Dei, et ita S. Ambrosius in lib. III de Virgin. cap. 4, pag. 174, et in Epist. 63 prim. class., pag. 1026, nec non in lib. I de Cain et Abel cap. 5, p. 191.

Matth. cap. VI, 33, in Veron. deest, primum. et ita in S. Ambros. I de Cain et Abel cap. 4, p. 188.

Matth. cap. VIII, 29, omittitur in Veron. et San-Germanen., huic, et ita in S. Ambrosii Expositione psalmi CXVIII, pag. 1036, et in Expositione Evangel. secund. Luc. pag. 1283.

Joan. cap. XXI, 7, deest, Petro, in Veronen. et ita in duobus mss. lib. div. Bibl. S. Hieronymi.

Joan. cap. XXI, 15, verba, plus his, omittuntur in Veron. Vercellen. et Corbeien. et ita in Sancti Ambrosii Apol. David cap. 9, pag. 692.

Joan. cap. XXI, 15, Veronen. et Vercellen. utique, 0133D Domine, et ita S. Ambrosius in loco citato.

Joan. cap. XXI, 16, Veron. oviculas meas, et ita S. Ambrosius in Prologo lib. V de Fide p. 551. In lib. vero II de Spir. S. cap. 13, pag. 662, habet, agniculos meos.

Luc. cap. XXIV, 45, desunt verba illa, tertia die, in codice Veron. et in Sancto Iren.

Marc. cap. I, 2, verba, ante te, omittuntur in Veron. et Vercellen. et ita in quibusdam Graecis exemplaribus, in versionibus Syriaca, Coptica, Persica, et Aethiopica, in S. Irenaeo, in Origene, nec non in aliquibus mss. Lat. div. Bibl. S. Hieronymi.

Marc. cap. X, 6, in Veron. et Corbeien. deest. creaturae, et ita in Syr. et Pers. Ibidem in Ver., Corb. 0134A et Brix. ante Deus, deest, eos, et ita in Syr. et Pers.

Matth. cap. VI, 13, Veron. Vercellen. et Corbeien. omittunt, Amen, et ita vetus liber Cantabrigiensis, aliique quamplures Graeci, et Latini, codd duo mss. in div. Bibl. S. Hieron., Tertullianus, S. Cyprianus, S. Augustin. et versio Syriaca: eaque vox addita videtur ab altera, quam a Matthaei manu, postquam in liturgicis precibus in fine Dominicae Orationis usurpari coepit.

Matth. cap. VI, 34. In Veron. et Vercellen. deest, ergo, et ita in S. Cypr. pag. 221, et in S. Augustin. lib. II, de Serm. Dom. in monte tom. II, part II, p. 222.

Matth. cap. VII, 27, in Veron. et San-Germ. deest, et, primo, secundo, et tertio loco, et ita in S. Cypr.

Matth. cap. IX, 13, in Veron. deest, enim, et ita 0134B in S. Ambrosii lib. I de Poenitent. cap. 12, pag. 405, et in Exposit. psalmi CXVIII, pag. 1101.

Matth. cap. IX, 18, in Veronen. et Vercellen. deest, Domine, et ita in aliquibus reginae Suecorum mss. libris relatis in divina Biblioth. S. Hieronymi.

Matth. cap. XI, 10, in Veron. Vercellen. et San-Germanen. deest, enim, et ita in Sancto Ambrosio.

Matth. cap. XIII, 37, omittitur, illis, in Veron. Vercellen. et Corbeien. et ita in Graecis melioris notae, et in Latinis mss. regio Vaticanis divinae Bibliothecae S. Hieronymi.

Matth. cap. XVI, 11, in Ver. et Vercel. deest, vobis, et ita in S. Ambros. lib. I de Poenit. c. 15, p. 411.

Matth. cap. XIX, 29, in Veron. Vercellen. et Corbeien. deest, aut uxorem, et ita in S. Ambrosii de 0134C Offic. Minist. lib. II, cap. 2, pag. 71, et in Exposit. in psalm. CXVIII, pag. 1059.

Matth. cap. XX, 4, in Ver. deest, meam, et ita in duobus reginae Suec. mss. divin. Bib. S. Hieronymi.

Matth. cap. XXI, 12, Veron., in templum, omisso, Dei, et ita ubique Novum Testam., et Origenes.

Matth. cap. XXII, 2, in Ver. Corb. et Brix. deest, factum, et ita in S. Iren. l. IV cont. Haer. tom. l, p. 279.

Matth. cap. XXII, 21, Veron. Vercellen. et Corbeien., reddite, quae, omisso, ergo, et ita Tertull. pag. 94, 97, 338, 339, 499, 522, et S. Ambrosius in Epist. class. prim., pag. 872, nec non in lib. de Benedict. Patriarch. cap. 8, pag. 524.

Matth. cap. XXII, 30. Veron. et Brixian. Angeli, omisso, Dei, et ita S. Zeno Veronensis.

0134D Matth. cap. XXIV, 21, deest, tunc, in Veron. et ita in S. Iren. lib. IV contra Haereses tom. I, p. 274.

Joan. cap. I, 21, in Veron. ante, Helias, deest, quid ergo? et ita in Coptica versione.

Joan. cap. VI, 39, in Ver. et Brix. deest, Patris, et ita in S. Amb. lib. II de Fide Resur. p. 1157.

Joan. cap. VII, 37, in Veron. deest, ad me, et ita in S. Cypriani lib. I, adversus Judaeos ad Quirinum cap. 22, pag. 348.

Joan. cap. X, 29, In Veronen. et Vercellen. deest, meus, et ita in S. Ambrosii Tract. de Trinitate pag. 328, in lib. V de Fide cap. 11, pag. 576, et in lib. I de Spiritu Sancto cap. 2, in fin. p. 607, nec non in lib. III, cap. 16, pag. 689.

0135A Joan. cap. X, 37, deest, mei, in Veronen. et Ver cellen. et ita in S. Cypriano.

Joan. cap. XI, 45, Omittitur Jesus, in Veronen., Gat. et Mm. et ita in nonnullis Graecis cod. nec non in quibusdam Lat. mss. divin. Bibliothec. S. Hieron.

Joan. cap. XII, 40, Veron., Gat. et Mm. et intelligant corde, omisso, non. Et ita S. Ambros. in lib. III de Spiritu Sancto cap. 22, pag. 699, et corde intelligant, omisso pariter, non.

Joan. cap. XIII, 26, deest, ego, in Veron. et ita in S. Ambrosii Sermon. 27, pag. 429.

Joan. cap. XIV, 28, deest, utique, in Ver., Vercellen. et Corb. et ita in S. Cypriano, p. 161, 345, et 463.

Joan. cap. XVII, 18, deest, tu, in Veronen. et Vercellen. et ita in Ambrosiastro in Epist. prim. ad 0135B Corinth. cap. 11, pag. 147, et in Ep. ad Cor. II cap. 11, pag. 147, et in Epist. ad Corinthios. II, capite 3, p. 175.

Joan. cap. XX, 17, deest, meum, primo loco in Veron. et ita in S. Iren. contra Haer. tom. I, p. 331.

Luc. cap. II, 21, deest, puer, in Veron. et Brixian. et ita in Graecis melioris notae codicibus, et in uno reginae Suecor. ms. relato in div. Bibl. S. Hieron. in altero autem secundis curis additus est.

Luc. cap. V, 7, deest, pene, in Veron., Vercellen., Corbeien., Gat. et Brixian., et ita in nonnullis reginae Suecorum mss.

Luc. cap. XXXI, 38, Veron., conmotam, supereffluentem, et ita 8. Ambrosius in lib. de Offic. Minist. cap. 31, pag. 43, omisso, et, ante, supereffluentem, 0135C quae conjunctio abest etiam a Vercel. et Corb.

Marc. cap. II, 5, post, peccata, deest, tua, in Veron. et ita in duobus reginae Suecorum mss. divin. Bibl. S. Hieronymi.

Marc. cap. II, 23, deest in Veronen., Vindob., et Brixian., Dominus, et ita in quibusdam mss. relatis in divina Biblioth. sancti Hieronymi; Vercellen., Corb., Gat. et Mm. habent pro, Dominus, eum.

Marc. cap. X, 6, Veronen. et Corbeien., Ab initio enim (Corbeien. autem) masculum, et feminam fecit Deus. Syrus, Persa, et Vetus Cantab. dumtaxat ferunt, Ἀπὸ δὲ ἀρχῆς κτίσεως, id est, ab initio masculum et feminam fecit Deus, non autem, κτίσεως.

Marc. cap. XIII, 6, in Veronen. et Gat. deest, quia, et ita in S. Cypr. lib. ad Fortun. de Exhortat. 0135D Martyr. cap. 11, pag. 334

Matth. cap. XXII, 30, Veron., Corbeien. et Brixian., sunt, et ita Graecus textus, et duo reginae Suecorum mss. divin. Bibliothec. S. Hieronymi.

Matth. cap. XXIV, 15, Veron., stans et ita Italica, Graeco addicta, teste Millio in Proleg. p. 51.

Joan. cap. I, 13, Veron., sed ex Deo natus est. Et ita S. Irenaeus in libris contra Haereses, Tertul., S. Jo. Chrys., Vigil. Tapsensis, et alii.

Joan. cap. I, 13, Veron. sanguine, et ita omnes mss. cod. S. Hilarii lib. I de Trinitate num. 10.

Joan. cap. I, 34, Veron. quoniam ipse est Dei filius electus, Vercellen., quoniam hic est electus filius Dei; Corbeien. quia hic est electus Dei. S. Ambrosius 0136A in Exposit. Evang. secund. Luc. lib. V, tom. I, pag. 1377, quoniam hic est electus Dei.

Luc. cap. XI, 4, Veronen. et Corbeien., debita nostra, et ita S. Ambrosius.

Matth. cap. III, 17, Veron. de coelo; et ita S. Hilarius in tract. in psalm. CXXXVIII, tom. I, pag. 565.

Matth. cap. VI, 17, Veronen. et Vercellen. vos autem, cum jejunatis, unguite caput vestrum, et faciem vestram lavate, et ita S. Ambros. in lib. de Elia et Jejun. cap. 10, pag. 546; cod. San-Germ., vos autem, cum jejunatis, ungite capita vestra, et faciem vestram lavate.

Matth. cap. VI, 18, Veronen. et Vercellen., ne pareatis hominibus jejunantes, sed Patri vestro . . . . . . et Pater vester . . . reddet vobis. S. Ambros. in lib. de 0136B Elia et Jejunio, cap. 10, pag. 546, ne pareatis hominibus, quia jejunatis, sed Patri vestro . . . . . et Pater vester . . . . . reddet vobis. San-Germanen, ut non videamini hominibus jejunantes, sed Patri vestro . . . . . et Pater vester . . . . . reddet vobis.

Matth. cap. VI, 23, Veron. et tunc jurabo, et ita S. Hilar. in lib. 9 de Trinit. n. 65.

Matth. cap. VI, 33, Veron. et San-Germanen., praestabuntur vobis. Vercellen., et omnia haec praesta sunt vobis. S. Ambros. in lib. I de Cain et Abel cap. IV, pag. 488, praesto sunt vobis.

Matth. cap. VII, 27, Veronen. Vercellen. et San-Germanen. et facta est ruina ejus magna, et ita S. Cyprian., Brixian. vero, et facta ruina ejus magna.

Matth. cap. X, 22, Veronen. et San-Germanen., 0136C omnibus hominibus, et ita vetusta Corbeiensis Biblia, et S. Augustinus in Speculo de Evangelio secundum Matth. tom. III, part. 1, pag. 758.

Matth. cap. XI, 12, Veron., regnum coelorum cogitur, et cogentes diripiunt illud, et ita S. Ambrosius in lib. I de Cain et Abel cap. 4, pag. 188, item in Enarratione in ps. XLIII, pag. 902, et in Epist. 63, prim. class., pag. 1046. Vercellen . . . . . . m cogitur et cogentes deripiunt illud; San-Germanen., deripiunt illud.

Matth. Cap. XI, 38, Veron. acceperit . . . . . et secatus fuerit me. Corbeien. acceperit, . . et subsecutus me fuerit, S. Hieronymus in Epist. CXLV, ad Exuperantium, tom. I, pag. 1073, habet, tulerit . . . . . . . . et secutus me fuerit.

0136D Matth. cap. XII, 1, Veronen., Corbeien. et Brixian., Sabbathis; S. Ambrosius in Exposit. Evangel. secund. Luc. lib. V, tom. I, pag. 1363, Sabbatha.

Matth. cap. V, 25, Veron., Vercellen. et San-Germanen., in triticum; S. Irenaeus, inter frumentum; S. Ambrosius in lib. III Hexaem. cap. 10, pag 49. inter triticum.

Matth. cap. XVII, 12, Veronen., Vercellen. et Corbeien. quanta voluerunt, et ita vetus Italica, teste Millio in Prolegom. pag. 55.

Matth. cap XVIII, 3, Veronen. et Vercellen. sicut pueri; Corbeien. sicut infans hic est. S. Ambros. in Enarrat. in Psalm. XXXVI, pag. 800, sicut puer iste.

Matth. cap. XIX, 12, Veronen., Vercellen, et Corbeien. 0137A habent, spadones, primo, secundo, et tertio loco, et ita S. Ambrosius in lib. de Virginitate cap. VI, p. 220, et in lib. de Viduis cap. XIII, Tertullian. pag. 147, 158, 342, 525, 534, 543, sunt spadones, qui seipsos castraverunt, etc, et ita S. Ambrosius in Epist. 72, 2 class., pag. 1075.

Matth. cap. XIX, 17, Veronen., si vis in vitam aeternam venire, etc.; et ita S. Ambrosius in lib. de officiis Ministrorum cap. XI, pag. 11, Vercellen., in vitam venire, conformiter S. Cypriano pag. 395. San Germanen., ad vitam venire, et ita Hilarius diaconus, qui et Ambrosiaster dicitur, in Epistol. ad Roman. cap. 7, pag. 66.

Matth. cap. XX, 30, Veronen. miserere nobis; et ita S. Ambrosius in lib. V de Fide cap. 8, p. 569,

0137B Matth. cap. XXI, 24, Veronen. et Vercellen. unum verbum, quod, et ita S. Ambrosius in lib. de Benedict. Patriarch. cap. VIII, pag. 524.

Matth. cap. XXI, 32, Veronen. et San-Germanen. in regno Dei, et ita S. Zeno in aliquibus editionibus. Vercellen . . . Regno Dei. Corbeien., in regno coelorum et ita S. Irenaeus.

Matth. cap. XXI, 34, Veronen., Vercell. et Corbeien. ad colonos, et ita Lucifer Calaritanus in lib II pro S. Athanasio.

Matth. cap. XXI, 39, Veronen. et Vercellen. coloni, et ita S. Irenaeus in lib. IV contra haereses, tom. I, p. 277, et Lucifer Calaritanus in l. II pro S. Athanasio.

Matth. Cap. XXI, 39, Veronen. et Vercellen, occiderunt et ejecerunt extra vineam, et ita Lucifer Calaritanus 0137C ex Marco.

Matth. cap XXI, 43, Veronen. et Corbeien. fructum, et ita aliqui mss. codices S. Irenaei.

Matth. cap. XXII, 12, Veronen. et Corbeien. venisti; et ita S. Irenaeus, et Victor Vitensis in Histor. Vand. pag. 79, Edit. Ruin.

Matth. cap. XXIII, 6, Veron. primum recubitum, S. Cyprian. in lib. III Testimon. adversus Judaeos cap. 5, pag. 374, primum recumbendi locum.

Matth. cap. XXIII, 38, Veron. relinquitur, et ita S. Irenaeus in lib. IV contra haereses tom I, p. 281.

Matth. cap. XXIV, 16, Veronen. et Vercellen. in montibus, S. Irenaeus in lib. V contra haereses, tom. I, p. 322, et S. Cyprianus in lib. de Exhortatione Martyrii num. 11, in montes.

0137D Matth. cap XXIV, 46, Veronen. et Corbein. quem veniens, etc.; et ita S. Hilarius in lib. IX de Trinitate tom. II, pag. 310.

Matth. cap. XXV, 33, Veronen. ad dextris suis aedos autem ad sinistris, Corbeien., ad dexteram suam, haedos autem ad sinistram. Sanctus Cyprianus, ad dexteram, haedos vero ad sinistram.

Matth. cap. XXV, 40, Veronen. uni horum fratruum meum minimorum. Vercellen. uni horum fratruum meorum minimorum. S. Ambrosius, in lib. V de Fide cap 14, pag. 582, in Epist. I, prim. class. pag. 753 et pag. 961, in Epist. 70, secund. class. pag. 1065, necnon in lib. I de Abraham cap. 5, pag. 295, uni horum minimorum. Corbeien, uni ex minimis istis, 0138A et ita S. Hilarius in Tract. in Ps. CXXXII, t. I, p. 515.

Matth. cap. XXVI, 29, Veronen. creatura vitis, et ita S. Cyprianus in Epist. 63 ad Caecilianum. Vercellen. . . . . . tura. . . . .

Matth. cap. XXVI, 41, Veronen. ut non veniatis, S. Cyp. in lib. de Oratione Dominica p. 270, ne veniatis.

Matth. cap. XXVI, 52, Veronen. accipiunt, et ita Lucifer Calaritanus in lib. de non parcendo in Deum delinquentibus.

Matth. cap. XXVI, 64, Veronen. cum nubibus, etc. Vercellen. cum. . . . . bibus; et ita S. Ambrosius in lib. de Joseph Patriarcha cap. 12, pag. 506.

Matth. cap. XXVI, 73, Veron. et Vercell. loquela tua similis est. Lectionem hanc genuinam existimo; submotam vero fuisse a Notariis ex Vulgata, cum 0138B interpretamentum, δῆλόν σε ποιεῖ, magis probarent. Et forte e margine Marci, migravit in Evangelicum ipsius contextum. Quamobrem verba tam insignia ex hoc Matth. loco in Marcum invecta crediderim; cum in isto ea non legant Cantab. et versio Copt. nec agnoscat Eusebius in lib. III Dem. Evang.

Matth. cap. XXVI, 75, Veronen. et Corbeien., amarissime, et ita S. Pacianus contra tractatus Novatianorum in Epist. III.

Matth. cap. XXVII, 4, Veronen. et Vercellen. peccavi, quod tradiderim, etc., et ita S. Ambrosius in lib. II de Poenit., cap. 4, pag. 422.

Matth. cap XXVII, 39, Veron. et Vercellen. transeuntes. S. Ambrosius in Enarr. in Psalm. XLIII, pag. 911, qui transibant.

0138C Matth. cap. XXVII, 46, Veron. lama zaptani? et ita vetustior reginae codex in div. Biblioth. S. Hieronymi. Vercellen. lema zahthani? San-Germanen., zabacthani?

Matth. cap. XXVIII, 7, Veronen., Vercellen. et Corbeien., dixi, et ita S. Augustinus; Brixian. dixit.

Joan. cap. I, 4, Veronen. in eo, et ita sanctus Hilarius in lib. I de Trinitate, tom II, pag. 7, et lib. II, tom II, pag. 37; Vercellen., Gat. et Mm., in illo, et ita S. Cyprianus in lib. II Testim. adversus Judaeos ad Quirinum cap. 3, pag. 352.

Joan. cap. I, 8, Veronen. et Vercellen., lumen; et ita S. Iren. in lib. III contra haereses tom. I, p. 189.

Joan. cap. I, 16, Veronen., quoniam de plenitudine, etc.; et ita S. Ambrosius in lib. IV de Fide cap. 0138D 11, pag. 548. Duo mss. et aliquae editiones ejusdem S. Ambrosii in Exposit. Psal. CXVIII, unde, etc. Vercellen., quia de plenitudine, etc.

Joan. cap. I, 18, Veron. Gat. et Mm. nisi unigenitus, etc.; et ita S. Irenaeus, in lib. IV contra haereses, tom. I, pag. 255, S. Ambrosius, in lib. III de Fide cap. 3, pag. 501, in lib. de Spir. Sanct. cap. I, pag. 605; in Epist. 22 prim. class., pag. 875, et in Sermon. 12, pag. 406, Vercellen. nisi unicus.

Joan. cap I, 26, Veronen. ego quidem baptizo vos, Vercellen. ego baptizo vos, Gat. baptizo vos. S. Cyprian. in lib. II Testimon. adversus Judaeos cap. 19 p. 359, ego quidem baptizo; sed alius ejusdem S. Cypriani ms. Codex addit, vos.

0139A Joan. cap. I, 32, Veronen., descendentem de caelo, et manentem, etc.; et ita Vercellen. et S. Ambrosius in lib. III de Spir. Sanct. cap. I, pag 665. In lib. autem de Myster. cap. 4, p. 331, habet, descendentem de caelo . . . . . . . et manentem, etc. S. Hieron. quoque in Comm. in Is. lib. IV, cap. 11, pag. 156, et manentem.

Joan. cap. III, 18, Veron. et Vercell. tertio loco habent, non credidit; et ita S. August. in Joan. Evang. cap. III, Tractat. 13, tom. III, part. 2, pag. 389. Sic etiam legitur in antiquis Corbeiae Bibliis, juxta Graecum, πεπίστευκεν.

Joan. cap. III, 20, Veronen., ne arguantur; S. Irenaeus, ne traducantur.

Joan. cap. IV, 13, Veronen., Vercellen., Gat., Mm. et Brixian., biberit; et ita S. Cyprianus pag. 228.

0139B Joan. cap. V, 4, Veron., Vercel., Gat. et Mm., in natatoria, Corbeien. in natatoriam, et ita S. Ambrosius in lib. de Mysteriis cap. 4, pag. 330.

Ibidem Veronen. et Vercellen., tenebatur, et ita S. Ambrosius in loco citato. Gat. et Mm., teneretur.

Joan. cap. V, 43, Veronen. Vercellen., Corbeien., Gat. et Mm. accepistis, et ita S. Ambrosius in lib. I de Spiritu Sancto, cap. 13, pag. 628.

Joan. cap. VI, 69, in Veronen. additur, dixit; in S. Cypriano, dicens.

Joan. cap. VI, 70, Veronen. quoniam tu es filius Dei; Corbeiensis, et sanctus Cyprianus, quoniam tu es filius Dei vivi.

Joan. cap. VII, 15, Veronen. et Vercellen. litteras novit, etc., et ita S. Amb. in l. II de Fide c. 9, pag. 485.

0139C Joan. cap. VII, 23, Veronen. et Vercellen., mihi irascimini, etc., et ita S. Ambrosius in exposit. Psalm. CXVIII, pag. 1092.

Joan. cap. VII, 39, Veronen. et Corbeien, honorificatus, et ita S. Ambrosius in lib. de Incarn. Domin. Sacram. cap. VI, pag. 714.

Joan. cap. X, 38, in Veronen. et Brixian., vel operibus, etc., et ita S. Ambrosius in lib. de Mysteriis cap. 2, p. 327; et in Exposit. Ps. CXVIII, p. 1118.

Joan. cap. XII, 13, Veronen., Vercellen. et Corbeien., flores palmarum. S. Ambrosius in lib. IX Exposit. Evang. secund. Luc. tom. I, pag. 1497, medullas palmarum; et ita auctor Quaest. Vet. et Nov. Testament. quaest. 82, in Append. 3 t. S. Aug. nov. edit.

Joan. cap. XII, 27, Veronen. et Vercellen., turbatur, 0139D et ita S. Amb. in lib. II, de Fide cap. 5, pag. 477.

Joan. cap. XII, 40, Veronen., sanabo eos, et ita S. Ambrosius.

Joan. cap. XII, 41, Veronen. et Corbeien. majestatem ejus, et ita S. Ambrosius.

Joan. cap. XVI, 13, Veron. quae audit, S. Ambrosius in lib. V, de Fide cap. 11, pag. 575, quaecumque audit; at in lib. II, de Spir. San. cap. 11, p. 656, habet, quae.

Joan. cap. XV, 5, Veronen et Vercellen. adferet Corbeten. Mm. et Brixian., adfert, et ita S. Hieronymus: Servatus autem Lupus legit, adferet.

Luc. cap. I, 17, Veronen., Vercellen. et Corbeien., incredibiles, et ita duo reginae Suecorum 0140A Mss. codices relati in div. Bibl. S. Hieronymi.

Luc. cap. I, 55, Veronen., Abrahae; et ita S. Irenaeus.

Luc. cap. II, 28, Veronen, in manibus, Brixian. in manus suas, et ita S. Irenaeus in lib. I contra haereses tom. I, pag. 40.

Luc. cap. II, 32, Veron., ad revelationem oculorum. Quidam mss. codices S. Irenaei, in revelatione oculorum.

Luc. cap. IV, 7, Veronen. et Vercellen. si procidens adoraveris ante me; Brixian. si procidens adoraveris me, et ita S. Ambrosius in Enarr. in Psalm. XXXVI, tom. I, pag. 797, et in lib. I de Cain et Abel cap. 5, num. 17, et alibi, nec non aliqui mss. libri in div. Bibl. S. Hieronymi.

0140B Luc. cap. VI, 35, Veronen. amate, et ita sanctus Ambrosius in lib. de Tobia cap. 16, pag. 609.

Luc. cap. VII, 47, Veronen. remissa sunt . . . . . . . . . . . quia, et ita S. Ambrosius in lib. de Isaac et Anna. In lib. vero II, de Poenit. cap. 8, pag. 431, dimissa sunt, etc.; sed in Epist. 41 class. I, p. 953, remissa sunt, etc. Codex Brixian. dimittuntur . . . . . quia.

Luc. cap. XVI, 7, Veronen. ait et illi, Vercellen., dixit autem et huic; S. Gaudentius, et ait illi.

Luc. cap. XVIII, 14, Veronen. et Brixian. dico itaque, Gat. et Mm. amen dico, et ita quidam mss. codices S. Cypriani.

Luc. cap. XXIV, 49, Veronen. et Corbeien. promissa; et ita S. Ambros., in lib. II de Spirit. Sanct. cap. 2, 0140C pag. 638.

Marc. cap. XII, 31, Veronen., secundum simile illi, Vindob., simile huic. S. Cyprianus in lib. de Oratione Dominica pag. 271, et secundum simile huic.

En, Muselli doctissime, a me excerptarum ex Veronensi Evangeliario praecipuarum lectionum, quae cum Ss. Patribus concordant, insigne spicilegium. Vale, Veronensis Ecclesiae praesidium, et decus. Deus Optimus Maximus votis diu obsecundet meis; efficiatque, ut patriae serus intersis, quae te, post incomparabilem praesulem Joannem Bragadinum, de restituta Ecclesiastica disciplina, et de sacris litteris optime meritum, veluti patrem colit et veneratur. Amorem mihi tuum, cujus equidem memoria valde recreor, cupio conserves, et, si par pari referre vis, amorem non vulgarem. Munus hoc erit omnium munerum praestantissimum; quod ego, quoniam mei erga te animi ipse mihi conscius sum, quasi debitum 0140D exspecto. Si quid est, in quo amplissimo atque illustrissimo capitulo tuo opera mea usui possit esse, id, si ipse intelligere potuero, mea sponte suscipiam: sin secus, a te admonitus efficiam; ut quisque Dd. canonicorum, esse eorum apud me plurimi voluntatem, intelligat. Doctissimum, atque Cl. virum comitem Ottolinum Ottolinium, cujus sapientiam atque ingenium Roma etiam mirata est, saluta meis verbis plurimum. Audio nobilissimum Antonium Musellium ex fratre nepotem tuum, quod in antiquis moribus, atque in Ecclesiastica disciplina te dignum se praestet. Quanti nunc tuam laudem facit, quae Deo etiam maxime curae est, tantum in dies magis magisque enitatur. In omnibus cupio similem esse tui. Iterum vale.