QUAESTIO VIII

Utrum Universale sit Univocum ad quinque Praedicabilia.

D. Thom. 1. Contra Gentes cap. 32. et Opusc. 52. in quaestionibus Univers. quaest. 2. Boetius et Ammon. super cap. de Genere. Canteriis in Antepraedicam. cap. 4. Joan. Angi. Bras. et Rodrignes Super hanc quaest. Sotus quaest. 4. Univers. et cap. de Genere. 9. unica. Tolet quaest. 2. Univers. Suarius 1. Tom. Metaph. disp. 6. sect. 8 Javellus tract. 4. de praedicat. cap.l.5.et 6. Ruvius q. 7. Univers. num. 75. Fuente q. 6. diff. 6. art. 1. Complut. disp. 4. q. Ultima. Sanchez. lib. 2. q. 8. Merinero disp. 4. q. 2.

Juxta hoc quaeritur de unitate istorum quinque, in hoc quod est Universale. An videlicet Universale sit univocum ad haec quinque ? Quod non probo. Quia omne univocum multis, se habet ad illa sub ratione alicujus Universalis : sed Universale non comparatur ad haec quinque, sub ratione Universalis : ergo, etc. Probatio minoris, quia non sub ratione alicujus istorum quinque ; quia nullum istorum convenit aliis, sed quodlibet est distinctum ab aliis ; si ergo sub ratione alterius, erit sextum Universale.

Dicitur, quod comparatur ad haec quinque, sub ratione Generis, quia praedicatur de istis in quid, et haec inter se differunt specie.

Contra hoc, si Universale est Genus ad haec quinque,ergo quodlibet istorum est species ; ergo genus est species, quod est falsum, quia species opposita non praedicatur de alia cum hoc verbo est, sed Genus, et Species sunt species disparatae sub Universali, si Universale ponatur Genus istorum quinque.

Item, Genus non praedicatur de speciebus secundum magis, et minus, per Porphyrium, capite de differentia, Universale praedicatur secundum magis et minus de istis, quia Genus est universalius quam Species, vel differentia ; praedicatur enim de pluribus; ergo.

Ad oppositum. Universale praedicatur secundum nomen, et secundum rationem ; igitur univoce. Consequentia patet per Aristotelem in principio Praedicamentorum. Antecedens est manifestum ; quia quodlibet istorum est aptum natum dici de pluribus, per quod definitur Universale 1. Periher. cap. 5.

Ad istam quaestionem dicitur, quod Universale est analogum ad haec quinque, per prius enim dicitur de Genere, per posterius vero de aliis, ut patet per tertiam rationem ad primam partem. Et secundum hoc respondetur ad aliam quaestionem, videlicet, quod Universale non est hic subjectum, sed quinque Universalia, et tamen scientia est una propter unitatem primi, ad quod omnia alia attribuuntur, quod est Genus.

Contra hoc. In omni genere est aliqua species, quae perfectius participat naturam generis, quam alia ; ideo dicit Naturalis quod ingenere latent aequivocationes, 7. Physi. contex. 31. sed Logicus ponit genus univocum, propter unitatem rationis, igitur logice loquendo Universale poterit esse genus istorum quinque, licet Genus aliquo modo sit perfectius aliis.

Item, quoad solutionem alterius quaestionis, non dicitur convenienter, ut videtur, quia in principio 7. Metaph. cont. 5. ex hoc quod substantia est primum ens, concludit Aristoteles, Quapropter solum, et maxime, et primum de substantia speculandum est. Ex quo accipitur, quod ad determinandum de multis dictis, per attributionem ad aliquod primum, sufficit determinare de illo primo ; secundum hoc igitur sufficeret Porphyrio determinare de Genere tantum. Item, ratio sic ponentium non concludit, quia numerus est multitudo ex unitatibus aggregata, tamen non dicitur analogice de binario, et trinario, licet trinarius sit ex pluribus unitatibus, sed simpliciter univoce.

Propter hoc, et propter rationem supra positam ad oppositum quaestionis, dicendum quod Universale univoce praedicatur de omnibus istis quinque.

Ad primum argumentum dico, quod intentio Generis sibi applicatur, respectu istorum quinque. Cum autem dicitur, quodlibet istorum est distinctum ab aliis, verum est, ideo non praedicantur de se invicem praedicatione essentiali, et exercita ; nec aliquid de uno istorum sub ratione alterius, sed praedicatione signata ; quia ratio Generis est extranea Universali, quando unitur isti per hoc verbum est, sicut et animali, quando dicitur, animal est genus.

Ad primum argumentum contra hoc concedo, quod quodlibet istorum est Species, nec est inconveniens species ejusdem generis in accidentibus, de se invicem denominative praedicari.

Contra. Inconveniens est in speciebus ejusdem generis : nam sicut haec est falsa, albedo est nigredo, ita haec, album est nigrum. Dico, quod non est verum universaliter, licet forte in absolutis ita sit, non tamen in relativis : nam idem est pater et filius, qua ratione enim sequitur, pater hujus, ergo pater ; pari ratione sequitur, filius hujus, ergo filius. Sicut igitur antecedentia stant simul, sic etiam consequentia similiter. Et relativa talia possunt dici de eodem, et de se invicem: non tamen relative opposita, quia non sunt opposita, nisi respectu ejusdem. Sunt autem relativa secundum communem rationem suam: pater enim primo refertur ad filium, non pater hujus, ad filium hujus : ita in proposito, Genus est species, sed non respectu ejusdem.

Aliter dicitur, quod tales propositiones, Genus est species, possunt esse verae denominativa praedicatione. Quaelibet enim istarum intentionum potest accipi ut quid, vel ut modus ; quando enim est illud, quod intelligitur, tunc est quid ; quando autem est ratio, sub qua aliquid intelligitur, tunc accipitur ut modus, ut Genus est species. Secundae igitur intentiones non opponuntur, nisi ut utraque accipitur ut quid, vel utraque ut modus. Hic autem, Genus est species, vera est, ut genus accipitur ut quid ; quia in comparatione ad Universale,quod est genus suum, species vero ut modus ; quia sub tali modo intelligitur Genus respectu Universalis. Sed si inferatur, ergo praedicatur oppositum de opposito : fit fallacia figurae dictionis, commutando modum, in quid, vel e converso : verbi gratia, Plurale est singulare, haec est vera, ut plurale accipitur ut quid, et singulare ut modus, quia quod significatur per singulare, est modus ejus, quod significatur per plurale ; nec sic est oppositio.

Dicitur tamen, quod etiam singulare dicit quid ; quia accipitur pro suo significato respectu subjecti ; plurale dicit modum, quia accipitur pro suo modo respectu praedicati : nam pro re significata non inest sibi praedicatum,et si utroque modo sumatur, non est differentia ad propositum.

Ad aliud dico, quod Genus non est magis Universale ; quia magis dicit intentionem formae ejus, cui adjungitur; sed est quodammodo majus Universale, quia extenditur ad plura, quemadmodum quaternarius est major numerus binario, non magis, sicut etiam una species specialissima non dicitur magis species, licet plura sub se habeat contenta.

Ad primam quaestionem dicendum, quod Universale est hujus scientiae subjectum. Cum enim tres sint principales conditiones subjecti, Universale primam habet: supponitur enim hic quid est,et quia est, tanquam notum : nec enim esset possibile aliquam speciem ejus sciri, ignoto de ipso quid est, et quia est : hic autem ejus species definiuntur, nec oportuit hic definitionem Universalis poni, quam supponit Auctor sufficienter assignatam fuisse ab Aristotele 1. Periher. vel 1. Poster. unde ratione Universalis, scilicet praedicavi de pluribus, utitur in definitione istorum quinque Universalium.

Habet etiam secundam conditionem subjecti, quia si qua passio univoca istis quinque, de his ostenditur, per rationem Universalis, illa per hoc ostenditur de Universali, tanquam de proprio, et primo subjecto ; et si de uno aliqua passio hic demonstratur, per rationem Universalis, quae est praedicari de pluribus, etiam hoc ostenditur de Universali: quia medium demonstrationis aequatur passioni, aliter esset commune, et fallacia Consequentis, sed hoc fit hic, ut patet: quia differre ab individuo demonstratur de Genere, per hanc particulam, praedicari de pluribus, et ita supponitur de aliis posse ostendi.

Tertia conditio manifesta est, quia quodlibet istorum est ejus species, cum ipsum dividatur a Porphyrio in haec quinque. Posita enim Generis definitione ad ejus declarationem, ponit divisionem cujus unum membrum est praedicari de pluribus, per quod intelligit Universale, quod subdividit in haec quinque.

Ad primum argumentum dico, quod haec divisio non est per opposita, quia intentio secundum quod intentio, est applicabilis rei, unde concedo utrumque membrum, cum sint idem.

Cum autem objicitur contra primum membrum, dici potest, quod Metaphysicus omne ens reale considerat, non ens rationis, cujusmodi est Universale,ut hic loquitur, vel si concedatur quod considerat intentionem inquantum ens, non tamen sequitur, quod intentionem inquantum intentio, quia non sunt idem, quod universaliter accidit, quando terminus sequens reduplicationem, non significat absolute essentiam, sicut non est idem mobile in quantum mobile, et mobile in quantum ens. Per hoc patet ad exemplum de homine, quia non est simile.

Quod objicitur contra illud membrum de ente per accidens, dico, quod non est ens per accidens sicut aggregatum, quia res non cadit in intellectu illius totius, ut pars, sed ut terminans respectum. Hoc modo intelligitur accidens in dependentia ad substantiam, nec tamen ut ens per accidens. Ad secundum, quod scientia realis est de Universali primo modo, quod est res, sed Logica est de Universali secundo modo, quod est intentio. Ad tertium patet per dicta in solutione quaestionis, etc.