EXPOSITIO

Quaerit, circa exemplum Porphyrii in littera, declarando primum membrum divisionis praedictae, scilicet differentiam communiter acceptam, qui dicit quod nedum ab alio, sed etiam a seipso, inquantum nunc motum, nunc quiescens, vel nunc puer, nunc vir, vel senex, differt aliquid tali differentia, An scilicet haec propositio, Socrates senex differt a te ipso puero, sit vera.

De Primo, non oportet laborare, quia hi termini satis noti sunt. Socrates enim (ut aiunt)fuit Primus Philosophorum, a quo Socratici dicti sunt. Unde ob sui primitatem, et famositatem, communiter auctores ejus nomine utuntur. Quid senex, quid puer et differentia, satis clarum est. Pueritia enim et senectus sunt de numero septem, vel octo vel pauciorum aetatum, ut Medici, et Philosophi, atque Theologi varie loquuntur. Quaerantur auctores, ut lector voluerit. Ordo quaestionis patet. Divisio communis est.

. De Secundo arguit tribus rationibus ad partem negativam. Prima sumitur ex natura relationis, et relativorum. Relatio enim est ens duplici dependentia dependens ; quare impossibile est eam esse sine extremis, cum sit dependentia unius ad aliud, ut infra, cap. de Relatione, habet iste. Et eo modo quo est relatio, quaerit extrema, si actu, actu ; si potentia, vel aptitidine, similiter. Cum igitur differentia dicat relationem actualem, quaerit extrema actu. Unde communiter dicitur quod omnis alietas, et differentia, quaerit existentiam extremorum. Ideo licet dicatur Chimaeram esse non eamdem homini, non tamen distingui vel differre ab homine. Modo idem Socrates non est actu simul senex et puer, ut patet: quare non recte, nec vere dicitur quod differt a seipso puero.

Secunda ratio procedit per locum ab oppositis, et infert a primo ad ultimum, non identitatem Socratis sibiipsi, quod implicat loquendo de omni modo identitatis. Et ostendit se procedere a destructione consequentis ad destructionem antecedentis.

Tertia ratio procedit a primo ad ultimum, per tres consequentias inferendo, eumdem Socratem esse multa : quod implicat. In probatione primae consequentiae, assumit unam propositionem notabilem,de relativis aequiparantiae. Vide .22 distinct. 1. et alibi saepe idem. In probatione secundae, adducit dicta Aristotelis 5. et 10. Metaphysicae. Videatur in 5. textu non habente commentum et in 10. text comm. 10. 12. 17. et alibi. Tertiam consequentiam probat per regulas communes Logicales, quas supra saepe notavi.

Ad oppositum arguit primo auctoritate ; deinde ratione, per locum ab oppositis: cujus fundamentum sumit ex 10. Metaph. text. com. 12. Deinde respondet paucis, et faciliter ad quaesitum, tenendo partem affirmativam : praemissa tamen distinctione differentiae, de qua,quaestione praecedente. Nam tantum propositio illa est vera, accipiendo differentiam pro differentia communiter accepta, ut extendit se ad quodcumque accidens per accidens : et sic senectus et pueritia sunt differentiae. Secus est si accipiatur differentia propria, vel magis propria : nam sic propositio est falsa. Et ratio hujus est, quia, nullum accidens per se rei variatur, manente re, imo tale est coaevum rei, et idem sibi : sub cujus opposito non potest intelligi illud cujus est absque implicatione. Oppositum est de accidente per accidens. Nedum igitur ab alia re, sed a seipso, in diversis temporibus, tali differentia aliquid potest recte differe. Ista est ratio, quam Doctor tacuit. Sequeretur enim quod si aliquid differret a se talibus differentiis, tunc simul esset ipsum, et non ipsum : quod manenti non manens non est idem, nec rei essentia variatur, manente re ipsa.

Consequenter solvit notabiliter argumenta principalia. Ad primum respondet dupliciter. Primo ad majorem, distinguendo de esse actu, aut in ratione referendi: aut in ratione existendi. Exemplificat de priori, et posteriori. Eamdem responsionem habet infra, cap. de Relatione, quaest. 3. solvendo quartum principale. Ubi dicit quod esse relativorum quando dicitur quod debent esse simul natura, non est esse existentiae, sed esse proprium relativis inquantum referuntur, hoc est, esse intellectuale, et objectivum. Ideo communiter glossatur simul

natura, id est, secundum naturalem intelligentiam. Alio modo respondet ad minorem conformiter dictis suis infra, cap. de Relatione, quaestione praeallegata, solvendo secundum principale, ostendendo quod extrema sunt actu, si bene assignentur. Et adducit documentum generale de extremis relationis aequiparantiae. Non igitur Socrates senex, et Socrates puer, praecise sunt extrema : sed addi debet utrobique ly differens, quod est per se relativum, illa vero per accidens, vel secundum diei tantum, de quibus non intelligitur proprietas illa relativorum, scilicet esse simul natura.

Ex hac solutione optime evadi potest illud argumentum, quod valde ponderatur in doctrina hujus, et specialiter 3. distinct. Primi, quaest. 7. et 25. distinct. 2. ad probandum quod idem non possit movere se, eo quod relativa opposita realia, requirunt distinctionem realem extremorum. Dicendum est ergo quod etsi voluntas non distinguatur realiter a seipsa, et similiter de intellectu et gravi, et levi, et hujusmodi: tale tamen ut movens distinguitur realiter a seipsout moto: sicut homo ut albus,distinguitur realiter a seipso, ut praecise homo est. Ad secundum principale, negat consequentiam, propter Consequens, et figuram Dictionis, licet Doctor hoc non addat, commutatur, enim quale in quid, ut patet. Fallacia autem Consequentis potest ibi assignari penes ipsius tertium modum, et hoc si ly sibi referat hoc totum, Socrates senex. Si vero referat tantummodo Socratem, potest reduci ad primum modum, quia arguitur a destructione antecedentis ad destructionem consequentis : a parte enim in modo ad totum, non tenet destructive.

Quod ibi tangit de relativo reciproco, declarabis ex Grammaticalibus positivis, et speculativis, et Logicalibus, ut nosti. Simile habet in 1. distinct. 4. quaestione illa, Utrum Deus genuit alium Deum ? Propositionem vero assumptam, in probando secundam consequentiam, negat. Socrates enim puer non est superior ad Socratem, sed potius e contra, ut patet.

Ad tertium principale, secundum unam viam respondet, negando primam consequentiam, recurrendo ad naturam hujus verbi differt : nam includit negationem, ratione cujus mobilitat immobilitatum capax sequens, et immobilitat mobilitatum : et assignat instantiam in aliis terminis.

Ad probationem vero illius consequentiae, respondet bene, quod tenet in relativis aequiparantiae positivis, non negativis.

Objicit consequenter notanter contra hunc modum dicendi, ostendendo quod quamvis habeat locum in terminis communibus, non tamen in terminis discretis, vel singularibus, aliter enim supponit terminus communis, dum praeponitur: et aliter dum postponitur officiali, ut cum dicitur : ab homine tu differs, et tu differs ab homine. Prima vera, secunda falsa. Similiter in proposito, haec, Socrates differt ab homine, est falsa : sed haec, Socrates differt ab omni homin , est vera, quia ibi ly differt immobilitat mobilitatum : haec autem, Socrates et omnis homo differunt, est falsa, quia ibi, sicut et in prima, mobilitatur homo, et tunc vel Socrates non esset homo, vel differret a seipso, quorum utrumque est falsum. Sed in terminis singularibus non habetur haec diversitas suppositionis, quia si sic discretus, discrete semper habetur.

In singularibus, inquit, non refert proponere, et 2. Perihermenias, cap. 1. Sequitur igitur gratia materiae, Socrates senex differt a seipso puero, ergo Socrates senex, et Socrates puer differunt.Ccnceditur igitur prima consequentia, et similiter secunda, quam appellat ultimam, licet non simpliciter, respective tamen, quia in ordine ad primam. Ponitur enim aliquando superlativus pro comparativo, et e contra. Universaliter enim verum est quod eo modo quo aliqua differunt sic sunt multa, si ratione, ratione ;sire,re;si accidentaliter,accidentaliter,etc.Negatergo Doctor tertiam consequentiam etassignat duas rationes negationis. Prima,quia est fallaciaa secundum quid ad simpliciter. Secunda, quia arguitur a conjunctis ad divisa, in dictis secundum accidens,

contra Aristotelem 2. Perihermenias, cap. 2. Raro enim valet argumentum a conjunctis ad divisa, sicut e contra.

De Tertio, circa dicta aliqua occurrunt dubia. Primo circa solutionem quaestionis videtur quod propositio illa non sit distinguenda, quia vel sumitur ibi differre absolute, et indifferenter ad illa tria membra, aut determinate contracte. Si primo modo, cum sit analogum, debet sumi pro famosiori significato, et sic propositio est simpliciter neganda. Si secundo modo, quod videtur verius juxta illam propositionem supra, cap. de Specie, quaest. 2. Quando scilicet aliquid se habet ad aliqua simpliciter, et secundum quid, si addatur sibi aliquid determinans ad secundum quid, stat tantum pro illo : sed hic additur senectus, vel pueritia ipsi differentiae,quae determinantad secundum quid differre : quare stabit differentia hic ex vi sermonis, pro differentia communiter accepta, non igitur distinguenda est propositio.

Item, contra primam solutionem ad primum principale, videtur quod simultas requisita ad relativa, nedum quoad actum re erendi, sed quoad existentiam, debet intelligi : alias distinctio relationis in actualem, et aptitudinalem, nulla esset. Quod probatur, nam quoad esse objectivum, et intellectuale, simul sunt risibile, et risus: et ita quoad actum referendi. Quare si talis duntaxat actus requiritur ad extrema relationis actualis, una erit actualis, sicut alia, distinctio igitur nulla. Assumptum probatur, nam impossibile est intelligere aptitudinem, vel aptum natum, inquantum tale, nisi intelligatur terminus, seu illud ad quod est aptitudo, licet non necessario simul sint actu.

Posset etiam dubitari ibi, qualiter illud quod non est actu in re, vel cum alio, possit esse actu in intellectu, vel simul in alio sic actu. Sed hoc infra, cap. de Relatione, quaest. 3. habet prolixius videri.

Item, contra secundam solutionem ejusdem argumenti, arguitur. Unius per se relationis est unum per se extremum : nam relatio habet entitatem, unitatem, et perseitatem, ab extremis : sed differentia est una relatio, et per se, ergo ipsius erunt extrema realia. Modo hoc totum, Socrates senex dif?erens, vel Socrates puer differens, non est hujusmodi, patet enim quod est aggregatum per accidens ; ergo, etc.

Circa solutiones secundi, et tertii principalium, possent plura tangi, et de natura officialium diversorum, et diversimode mobilitantium, et suppositionibus terminorum, sed omitto hic tantam prolixitatem. Videantur alibi copiose. Sed videretur alicui, quod illud copulatum, Socrates senex et Socrates puer, non faciat singularem, contra ea quae habet Doctor, in objectione contra primam viam, solvendo tertium principale.

Item, videtur quod senectus et pueritia non sint determinationes diminuentes, cum sint accidentia naturalia hominis, cum quibus vere salvatur natura humana. Prima ergo ratio assignata, pro negatione tertiae consequentiae tertii principalis, nulla est.

Item, videtur quod arguendo a conjunctis ad divisa, in terminis accidentalibus, valet argumentum. Nam sequitur, Socrates est homo albus, ergo Socrates est homo: et sic de aliis : imo in substantialibus non valet, quia non sequitur, Homo est animal, ergo homo est. Plura alia circa haec possent adduci, sed ista ad praesens sufficiant, quibus solutis, alia facilius solventur.

Ad ista respondetur. Ad primum dictum est prius de mente hujus, 1. Elenchorum, quaest. 16. quod illa propositio, Omne analogum, etc. non est vera de virtute sermonis, et sic dando primum membrum, nihil sequitur; quod additur quoad secundum membrum, scilicet quod contrahitur, posset dici conformiter dictis hujus, 1. Elenchorum, quaest. 9. et 10. quod terminus aequivocus non potest contrahi proprie, nec per mediate adjunctum, et multo minus per immediate adjunctum, sicut est in proposito. Terminus enim, vel fundamentum relationis, non intelligitur proprie tanquam contractivum ejus, et maxime ubi plura fundamenta, et plures termini annumerantur. Cum enim dicitur, Socrates senex potest utrumque esse fundamentum, vel utrumque terminus. Quare oportet distinguere de differentia, ut dicit Doctor. Quaeratur singularis doctrina hujus, super 1. Elenchorum, quaestionibus praeallegatis, ad hoc dictum Doctoris supra, cap. de Specie, quaest. 2. si est verum, intelligitur de immediate adjuncta via discursivi processus tantum, et non ex virtute sermonis, sed arguitive adducit illam propositionem ibi.

Ad aliud, quod tangit bonam difficultatem, habet videri prolixe infra, cap. de relatione, et super quintum Metaphysicae, et super Sententias, et alibi: sed pro nunc breviter potest dici, quod in hoc differunt quia haec, aptitudo, et illud, actus, vel actualis relatio. Et for?e non quaerit relatio aptitudinis terminum. Vel si sic, non actu relatum, sed aptitudine, vel nullo modo. Praescindit enim terminus ejus ab actu et potentia, ut dicit Franciscus in 1. Conflatu, dist. 30. quaest finali. Ubi plura singularia ad propositum notari possunt. Risus etiam non mutuo forte refertur, nec per se est relativum risibilis, sed potius risivum, vel quidditas cujus est passio. Dato igitur quod intellectus intelligat simul risibile et risum, non tamen ut actualia entia, nec actu mutuo, et per se relata: secus est de differente et differente. Respectus enim aptitudinalis nunquam fit actualis, seu formalis ; sed bene formalem expectat, et in hoc ponitur differre a fundamentali : altera tamen intelligitur, et actu fundamento inhaeret, vel inest potius, ut infra, cap. de proprio, quaest. 4. habetur. Plura alia addat hic curiosus lector. Supra etiam 4. de Genere, tactum est de aptitudine et conditionibus ejus, et alibi saepe quaeratur.

Ad aliud, dico quod Doctor ibi ostendit quid per se, et formaliter, est hic relativum et quid per accidens, seu materialiter. Vult ergo quod differens, et differens, sint formaliter, et per se talia. Socrates vero puer et senex materialiter. Concedo ergo quod unius per se relationis sit unum per se extremum formaliter, plura tamen materialiter. Ad plura etiam per se referri potest idem, licet non primo. Vide ubi supra quottavi Doctorem, et Franciscum, et 1. dist. 4. Posset etiam dici, quod additio fundamenti, vel termini, respectivo, non arguit aggregativum per accidens, ut supra, in materia de Universali in communi, tactum est: et ita negaretur quod affertur per se unitas extremi in proposito, propter additionem istorum ipsi differenti.

Ad aliud potest dici, quod si singulare geminatum aequivaleret termino communi, hoc verum erit tantum respectu diversorum singularium, id est, ubi geminantur diversa singularia, et non ubi idem sibiipsi, sicut accidit in proposito.

Ad aliud dictum est supra, quaest. 2. de Specie, in simili. Licet enim pueritia non distrahat, vel diminuat a ratione Socratis absolute, diminuit tamen in ordine ad tertium, scilicet multitudinem, sicut notanter dicit Doctor in littera, respectu talis praedicati, etc. ita quod arguere a multitudine tali, scilicet accidentali, ad multitudinem essentialem, est arguere a secundum quid ad simpliciter, ut patet.

Ad aliud, vide infra, super 1. Perihermenias, quaest. 7. optime, et super 2. Perihermenias, ubi allegatur. In aliquibus praedicatis accidentalibus sequitur, in aliis non, ut patet per regulas Philosophi ibidem. Quaere expositores, et maxime Antonium Andreae post hunc, ut nosti.

Differentia est, qua abundat Species a Genere. Cap. eod.