EXPOSITIO

De Primo. Quid Universale, quid numerus, quid tantum, quid quinarius, satis patet : licet de numero et quinario multa possent dici, quae Arithmetico relinquenda sunt. Ly tantum in proposito debet exponi ratione pluralitatis, et non alietatis, quia additur termino numerali. Prima exponens est Quinque sunt Universalia. Secunda, et non plura quinque.

Divisio communis, nisi quod in secunda parte tria facit, secundum quod tres modos dicendi adducit. Primos duos impugnat, tertium tenet.

Ordo vero satis patet, prius enim de entitate, intelligibilitate, scibilitate, et unitate, atque modo essendi, et praedicandi ipsius Universalis, habendus erat sermo, quam de ipsius in partes subjectivas divisione, sufficientia, numeroque, ut patet cuilibet speculanti.

De Secundo, arguit partem negativam quadruplici ratione. Prima ratio ostendit primo contra primam exponentem, quod non sint quinque, tum quia tantum quatuor, tum quia tantum tria, ex fundamentis Aristotelis 1. Topicorum, cap. 2. ubi quatuor praedicata, scilicet Genus, Definitionem, Proprium, et Accidens, assignat. Secundo contra secundam exponentem, ostendit quod sunt plura quinque. Secunda ratio est contra secundam exponentem, ex

Aristotele 1 Topicorum cap. 12. Tertia ratio est contra eamdem exponentem. Quarta ratio est etiam contra eamdem exponentem ex fundamentis Aristotelis 3. Metaph. text. comment. 10. et 4. Metaph. et 10. et 8. expressius text. comment. ultimi, de qua erit sermo prolix or statim.

Ad oppositum, arguit auctoritate Porphyrii, tantum quinque ponentis, ut patet ex processu suo, cum quo conveniunt omnes Logici. Deinde conclusionem affirmativam ponit, sed circa modum ponendi sufficientiam Universalium, tres modos dicendi recitat.

Primus est penes significare substantiam, et accidens, qui satis clarus est. Contra hunc modum duplici medio arguit. Prima ratio ostendit quod talis divisio non est per se, nec prima. Secunda quod est insufficiens, vel non per opposita.

Secundus modus dicendi est, penes coordinationem praedicamentalem ejusdem Generis, et aliorum ad alia. Contra hunc modum arguit quinque ration bus, tres tamen ultimas ponderat, ut patet in littera cum dicit, Propter istas tres rationes, etc. Prima ratio ostendit quod ex hoc modo sequitur, quod potius penes praedicari deberet sufficientia eorum assignari. Secunda ratio idem confirmat. Tertia ostendit quod tunc differentia potius ab Aristotele habuit poni inter praedicata, quam a Porphyrio inter Universalia, quia non directe ordinatur, formaliter tamen, et quidditative praedicatur. Quarta ratio ostendit quod individuum tunc esset Universale, quod per se in genere ordinabile, et hoc ut abstrahit ab hic et nunc, ut dictum est prius : et maxime verum est loquendo de intentionibus. Quinta ratio ostendit quod tunc essent septem Universalia.

Tertius modus, quem sequitur, ponit sufficientiam eorum penes praedicari, sic : Quia omne Universale praedicatur de pluribus, quae est ratio Universalis in communi, sicut omne animal est substantia animata sensibilis. Aut igitur praedicatur in quid, aut in quale. Si primo modo,

aut praedicat partem essentiae sui subjecti, et maxime individui, aut totum : si primo modo, sic est genus ; si secundo modo, sic est species. Si autem praedicatur in quale, aut in quale substantiale, vel essentiale, et sic est Differentia; aut in quale accidentale, et hoc dupliciter, aut scilicet convertibiliter, et sic est Proprium; aut non convertibiliter, et est Accidens per accidens, vel commune.

Quid autem sit praedicari in quid, declarat Doctor notanter, dicens, quod est praedicare essentiam per modum essentiae, id est, per modum subsistentis, et non denominantis. Sicut enim, Physice loquendo, materia est tanq am basis, fundamentum et receptaculum formarum, ita, Metaphysico, vel Logice, Genus habet se tanquam fundamentum differentiarum, et receptaculum earum, et principium radicale quidditativum Speciei:et sicut totum physicum est quoddam perfectum ex partibus, ita Species, vel quidditas specifica Metaphysice. Et sicut forma substantialis est tanquam perfectio essentialis, et intrinseca ipsius compositi, ita differentia speciei.

Vult igitur Doctor, quod praedicari in quid, sicut definitum,convenit principio materiali, ut puta Generi, quod praedicat essentiam per modum subsistentis,et proprie partem, appropriate tamen per modum totius.Importat enim partem quidditatis, sed quia concretive, et in recto praedicatur, ideo ex consequenti totam quidditatem dat intelligere. Species vero praedicat totam quidditatem individuorum, ut etiam primus modus dicendi asserit, quod probat Doctor, quia aliter in essentia individui aliquid praeter speciem, et in specie inclusa, contineretur i et qua ratione in unius, pari ratione et in alterius, et ita distinguerentur ab invicem essentialiter per talia : et sic possent definiri individua, et species ut genera dividi. Verbi gratia, si in Socrate, et in Platone, praeter naturam humanam includerentur A, et B, igitur natura humana contraheretur ad unum per A,et ad aliud per B: sicut animal per rationale, et irrationale, quae accipiuntur ab aliis rebus, vel realitatibus, a re, vel realitate correspondente animali, et tunc non e set status ad specialissima, contra Platonem. De individuis esset scientia, et demonstratio, et plura alia, contra principia Philosophiae, et veritatem, sequerentur.

Quod autem genus non dicat totam quidditatem, saltem ex primaria institutione, vel significatione, ostendit, et idem infra magis cap. de Genere, quaest. 3. et penultima, ubi ista omnia tractantur prolixius. Quid autem sit praedicari in quale, ostendit dicens, quod est praedicare essentiam subjecti vel suppositi, per modum denominantis. Ubi distinguit de denominatione essentiali, et accidentali: utrumque tamen formalis. Quod autem Differentia possit praedicari in quale, et quod sit qualitas,patet 5. Metaphysic. textus comm. 19.

Praedicari vero in quale accidentale subdividit ut prius, secundum quod duplex est accidens, proprium videlicet, et commune : et adducit pro secundo testimonium Porphyrii cap. de Genere, ubi dicit, Et accident a communiter, et non propria alicui, de quibus in locis suis videbitur.

Exempla praedictorum patent in his praedicationibus, Socrates est animal, Socrates est homo, Socrates est rationalis, Socrates est risibilis, Socrates est albus. Vel potius exemplifica, accipiendo speciem pro subjecto, praelerquam in secundo.

Concludit consequenter hanc divisionem esse sufficientem, et convenientem, et per se : quia Generis in Species, per differentias essentiales. Et qualiter ordo determinationis Porphyrii correspondet huic sufficientiae, adjungit. Deinde objicit contra dicta, sed remittit se ad solutionem primi argumenti, ubi talis objectio evacuatur.

Dicit igitur ad primum principale quod aliter, et penes alia, assignat Aristoteles numerum praedicatorum, primo Topicorum,et Porphyrius hic numerum Universalium. Diversificat namque Aristoteles praedicata penes has duas combinationes, quarum una non est subdivisio alterius, videlicet penes praedicare essentiam, vel non ; convertibiliter, vel non : et supple litteram ut scis. Duo enim de numero quatuor praedicatorum convertibiliter praedicantur, scilicet definitio, et proprium : alia duo non convertibiliter. Item, duo praedicant essentiam, scilicet genus, et definitio : alia duo non, videlicet proprium, et accidens. Proprium enim licet sit idem essentialiter subjecto, non tamen praedicat essentiam, quia non est de essentia, nec formaliter ipsa essenlia subjecti : haec autem quinque diversificantur penes praedicari in quid, et in quale absolute, non habendo respectum ad essentiam, nec convertibilitatem : et ita patet ad primam partem argumenti.

Deinde ostendit quare Differentia ponitur hic, et ibi non expresse. Vocat enim Aristoteles ibi aliqua annexa praedicatorum, ut Differentia, et Species respectu Generis. Eadem ergo doctrina construere, et destruere Genus, et Differentiam, docet Aristoteles 4. Topicorum. Assignat aliam rationem, quare forte Differentiam non posuit Aristoteles praedicatum per se unum, quia duplex est Differentia, ultima videlicet, et intermedia, ut infra patebit. Reducitur ergo ultima ad definitionem, et intermedia ad Genus.

Quantum ad aliam partem argumenti,de definitione, declarat quare hic non ponitur definitio, ut Universale : quia videlicet non habet unum modum praedicandi horum,de quibus hic agitur : licet bene illorum, de quibus ibi. Quia enim includit Genus, et Differentiam, ideo ratione unius convenit sibi praedicari in quid et ratione alterius in quale : ideo remanet quale quid : non ergo Universale. Quare autem species non ponitur ibi inter praedicata, assignat duas rationes, vel duos modos dicendi. Prima, quia est annexum definitionis, imo omnia praedicata sunt annexa definitionis, ut ibi habet Ari toteles : vel, ut prius dictum est (et habet Ari toteles expresse ibidem) habet reduci ad Genus, quia conveniunt in modis praedicandi, de quibus ibi, et confirmat hoc ex 4. Topicorum.

Secunda ratio, vel secundus modus dicendi, est, quia Species non est praedicatum, sed tantum subjectum In propositione Dialectica : quia Species est communis tantum singularibus, et hoc loquendo de Specie specialissima. Propositio vero Dialectica non est singularis, saltem communiter ; quod probat auctoritate Aristotelis 1. Topicorum, cap. 9. Ubi dicit sic : Non oportet autem omne problema, nec omnem positionem considerare : sed quando dubitabit aliquis rationis Indigentium, et non paenae sensusve. Nam qui dubitant utrum oporteat Deos vereri, et parentes honorare, vel non, paenae Indigent. Qui vero utrum sit nix alba, vel non, est sensus. Neque enim quorum propinqua est demonstratio, neque vero quorum valde longe. Nam haec quidem non habent dubitationem, Illa vero magis, quoniam secun lum exercitativam. Haec Ibi. Similem sententiam Ibidem, cap. 8. habet Philosophus. Propter ergo minimam communitatem Speciei, videtur potius In propositione Dialectica debere subjici, quam praedicari.

Ad secundum principale respondet notabiliter, glossando Illam propositionem famosam, Quot modis dicitur unum oppositorum, etc. quod scilicet debet Intelligi quoad respondentiam significatorum, non suppositorum. Hoc est dictu, si unum oppositorum est aequivocum, et significat aut duo, aut tria , etc. significata, alterum significabit tot, ut patet de acuto, et obtuso ; sano, et aegro : et hoc si secundum omnem significationem opponuntur, secus si non. Non oportet tamen quod si unum oppositorum praedicatur de multis Inferioribus, tanquam de suppositis, et univoce; quod alterum de tot dicatur, ut patet de rationali, et Irrationali ; sano etiam, et aegro,in una acceptione sumptis; albo et nigro; et sic de aliis, ut Infra cap. de Differentia, quaest.ultima,tangitur. Sicut Igitur Universale aliud In causando; aliud In praedicando: aliud In repraesentando,etc. Ita potest distingui de singulari,si forte secundum omnem significationem opponantur, de quo Infra.

Ad tertium dicit. quod licet Individuum sit Species intentionis secundae, non tamen universalis. Et quod illa sit praedicatio modalis, Individuum est Species, et qualiter possibilis ut modus, dictum est prius, quaest. 8. et alibi. Sumitur enim individuum ut quid commune, respectu hujus individui, et illius: et Species ut modus.

Ad quartum, negat ens esse Universale quia aequivocum : omne autem Universale univocum est. In aequivocis enim non est praedicatio, neque contradictio, neque consequentia, neque superioritas, saltem respectu aequivocorum. Sed replicat statim : Capiatur ens pro uno significatorum, ut puta pro substantia tantum : tunc videtur esse Universale, et nullum istorum quinque ut prius, ergo sextum. Respondet, et videtur responsio aliena, quod adhuc est aequivocum, secundum quod in Praedicamento Substantiae sunt tres coordinationes, una videlicet Specierum in recta linea ; et duae Differentiarum collateralium. Non videtur possibile aliquid univoce praedicari de Speciebus, et Differentiis, nisi contraheretur ad illa, per aliquam unam differentiam, quae univoce praedicaretur de illis : sicut non praedicatur animal de asino, et homine, univoco, nisi quia contrahitur per se ad hominem, per rationale, et ad asinum per irrationale. Et quia ratio animalis, (ul puta substantia animata sensibilis) convenit utrique univoce, ita dico de substantia, respectu omnium Specierum substantiae corporeae, in quibus univoce includitur haec Differentia, videlicet corporeum, quae subdividitur per alias Differentias constitutivas specierum inferiorum. Si sic, inquam, praedicaretur Substantia de corporeo, et incorporeo, et de aliis Differentiis inferioribus, oporteret quod contraheretur ad illa per alias Differentias : et sic differentiae esset Differentia, et Differentia divideretur, et contraheretur per Differentias alias, et itaDifferentiae,quae erant collaterales in recta linea, essent species, et sic differentiae specierum essent species disparatae et distinctae, vel oppositae contra suas species, et essent genera respectu aliarum inferiorum, et ita processus in infinitum, et multa inconvenientia sequerentur.

Breviter igitur vult haec responsio, quod ens non est Universale, quia aequivocum sive sumatur indifferenter ad omnia genera, sive pro uno significatorum, quia ens praedicatur de differentiis, et speciebus, licet aequivoce : in uno tamen sensu forte adhuc univocum, et in alio, et alio, ad illa et illa, ut statim tangam. Et confirmat hoc auctoritate Avicennae, et patet littera. Textus tamen communiter discorrectus, et obscurus, quem statim amplius declarabo in tertio articulo.

De tertio. Primo circa primum argumentum, et solutionem ejus, licet possent moveri plura dubia, sub uno tamen omnia tangam, ne lectorem taedio afficiam. Primo videtur quod illa propositio sit falsa, videlicet quod praedicari sit proprium Universali : tum propter transcendentia, tum propter illimitata, tum propter singularia. Item, ibi posset quaeri, quid sit praedicatum, ut de eo loquitur Aristoteles in Topicis. Item, videtur quod illa propositio vulgali, scilicet Differentia ultima convertitur cum Specie, sit falsa, quia a parte ad totum, (loquendo de parte essentiali, vel quidditativa,) non tenet consequentia, sed teneret, si converteretur. Differentia autem pars est Speciei.

Item, videtur quod male reducit Topicus Speciem ad Genus, cum e contra deberet fieri, propter perfectionem Speciei. Imperfectum autem ad perfectum, et non e contra habet reduci. Idem potest argui de differentia, et Genere propter eamdem causam.

Item, videtur quod Species possit esse praedicatum propositionis dialecticae, ut patet ex definitione praedicati propositionis dialecticae, et problematis 1. Topic. Est enim praedicatum dialecticum, quod aptum natum est praedicari de aliquo, in propositione dialectica, terminabili per artem dialecticam, non reducibile, ad aliquid prius eo, secundum easdem considerationes. Ubi tanguntur tres conditiones. Prima quod sit natum praedicari, per quod excluduntur individua. Secunda quod possit esse consequens consequentiae dialecticae, per locum dialecticum probabile. Tertia quod non sit reducibile ad aliquod prius, per quod excluduntur annexa praedicatorum, de quibus ibi. Propositio dialectica est interrogatio probabilis, aut omnibus, aut pluribus, aut sapientibus ;et his vel omnibus, vel pluribus, vel maxime nolis non extranea I. Topicorum cap. 8. Problema dialecticum est speculatio procedens ad electionem, vel fugam, vel ad veritatem, et scientiam, aut ad ipsum, aut adminiculans, aut aliquid aliud hujusmodi. cap. eodem. Ubi tangit Philosophus tres divisiones problematum. Prima quod quaedam sunt, de quibus neutro modo opinamur ; et quaedam de quibus plures, id est, vulgares contrariantur sapientibus, et sapientes pluribus: et quaedam, de quibus sapientes contrariantur sapientibus, et plures pluribus. Exemplum primi, ut utrum mundus sit aeternus, vel non? Aut, utrum astra sint paria, vel imparia? Exemplum secundi,ut, utrum Dialectica sit melior sutoria arte? Exemplum tertii, ut, utrum quaelibet stella fixa, visibilis a nobis, sit major tota terra ? Exemplum quarti, ut, utrum quidditas Generis sit distincta formaliter, ex natura rei, a quidditate Differentiae, vel a Specie? Exemplum quinti,ut, utrum ars pelliparia sit melior arte sutoria?

Secunda divisio est, quod problematum quaedam sunt propter electionem, et fugam, ut utrum voluptas sit eligenda, vel non? quaedam propter scire tantum, ut utrum mundus sit aeternus, vel non ? Quaedam volumus non propter se, sed propter aliud scire, scilicet ut per illa alia cognoscamus.

Tertia divisio est quod problematum neutrorum quaed im habent rationes probabiles ad utramque partem ; quaedam de quibus non habemus rationes, propter eorum difficultatem, ut, utrum mundus sit aeternus ? Problema vero neutrum appellat de quo possunt esse contrariae rationes.Differunt autem propositio dialectica, et problema : quia propositio dialectica quaerit solum unam partem contradictionis ; ut, putasne, animal gressibile bipes, sit definitio hominis ? Problema vero, quaerit utramque partem contradictionis ; ut putasne, animal gressibile bipes, sit definitio hominis, vel non ? Sunt tamen aequalia numero, quia omnis propositio fit problema, et e contra transsumpto modo Interrogandi. haec 1. Topicorum, cap. 3.

Positio, ( de qua etiam Doctor facit mentionem In littera) ut hic accipitur, est opinio extranea alicujus notorum secundum Philosophiam : ut quod non contingit contradicere, vel addiscere, sicut dicebat Antisthenes ; aut quod omnia moventur, sicut dicebat Heraclitus I aut quod omnia sint unum ens, sicut dicebat Melissus. Contra quos non debemus disputare, ut etiam primo de Physico auditu, text. comment. 9. habetur. Vel, positio est propositio, de qua rationem habemus contrariam opinionibus : ut quod non omne quod est factum vel aeternum, ut dicunt Sophistae. Omnis autem positio est problema, sed non e contra. Haec 1. Topicorum cap. 9. Aliter tamen definitur 1. Poster. text. comment. 9. Ex descriptionibus, Inquam, praedictis, quas, pro notitia horum terminorum, juvenibus Insolitorum, ad plenum Introduxi, videtur quod Species possit poni praedicatum dialecticum, contra Doctorem.

Ad Ista, sustinendo cuncta dicta Doctoris, respondeo. Ad primum dico, quod praedicari, sicut praedicabile vel praedicatum, potest dupliciter considerari. Uno modo communiter,ut scilicet est una secunda Intentio communis omni Illi, quod est aptum natum praedicari, vel omni extremo propositionis, posito post copulam, sive sit singulare, sive Universale, sive aequivocum, sive univocum, sive limitatum, sive transcendens : et sic est In plus, quam Universale : et per consequens non est proprium ejus.Alio modo capitur specialiter, et proprie, scilicet pro secunda intentione, fundata super natura limitata, nata praedicari de pluribus univoce, vel saltem quae in se est univocum ; et sic est proprium Universalis. Et licet vocaliter sonet actum praedicandi, debet tamen intelligi, ut dicit aptitudinem : et sic loquitur Doctor. Vel aliter, potest distingui de Universali tantum limitato, vel de Universali indifferenti ad transcendens, et limitatum, ut scis. Posset etiam distingui de proprio, et dici, quod in proposito non accipitur quarto modo. Posset etiam ponderari differentia inter dici et praedicari Nam praedicari est proprie passio dici, ut Doctor,quaestione praesenti,in fine, habet ; et convenit, stricte loquendo, his quae continentur in coordinatione praedicamentali, quibus, et non aliis, applicatur intentio universalis, ut hic accipitur. Quomodo tunc Proprium, vel accidens praedicantur, considera. Tene viam, quam volueris, prima est secura, semper praemittendo distinctionem de praedicari primointenlionaliter, et secundointentionaliter sumpto.

Ad secundum patet ex dictis. Ad tertium dico, quod alia est convertibilitas definitionis cum definito ; alia propriae passionis cum subjecto ; alia ultimae Differentiae cum Specie. Prima enim est ex completa identitate totali, et formali. Secunda ex identitate reali, et necessaria inhaerentia. Tertia vero ex ultimata actualitate, et specifica forma. Non enim dicit totam rei essentiam comprehensive, sed bene ultimate, et completive. Est namque ultima differentia ultimae formae, vel realitatis, qua posita, necessario ponitur habens ipsam, et hoc aliis requisitis praesuppositis correspondens. Est igitur convertibilitas ultimi actus completive dantis esse respectu illius cujus est. Et si objiciatur, quod quaelibet pars definitionis est in plus quam definitum : dico quod debet intelligi de partibus communiter definientibus, cujusmodi non est differentia ultima , quia ejus notitiam minime habemus, nisi circumlocutive. Loquitur igitur

Aristoteles ut expertus est, non quod ita sit in re, si differentia ultima cognosceretur, ideo 7. Metaph. text. comm. 35. dicit quod partes rationis sunt priores, aut omnes aut quaedam. Ubi nota ly quaedam propter differentiam ultimam.

Ad quartum dico, quod illa reductio non est ratione perfectionis entitativae, sed modi praedicandi, qui primo convenit Generi, ut patet. Per idem ad aliud de differentia.

Ad ultimum dico, quod Doctor non adserit Speciem non esse praedicatum, sed tangit hoc, tanquam unum modum dicendi. Vel aliter, sustinendo illum modum dicendi, potest dici, quod definitio praedicati non sibi convenit, quantum ad ultimam partem ejus : est enim annexum Generis, ut dictum est prius. Quidam tamen tenent, super primum Topicorum, tam Speciem, quam differentiam esse praedicatum, sed tene cum Doctore. Vel dicendum,quod licet sit praedicatum, non tamen distinctum modum praedicandi a Genere habens, ut loquitur ibi Aristoteles : ideo ne superfluus videretur, posuit tantum quatuor, hic autem ponitur distinctum, quia alium modum praedicandi habet, ut infra dicetur. Vide ad hoc, et ad solutionem quarti argumenti hujus quaestionis, distinct. 8 primi, quaest. 2. in fine solutionis, optime expositionem hujus, de quatuor praedicatis.

Secundo dubitatur,circa illud dictum Doctoris, in solutione secundi principalis , Si secundum omnem significationem alterum alteri opponatur. Quia videtur quod omnia opposita, secundum omnem significationem opponantur.Dico breviter,quod non inconvenit aliqua, secundum aliqua significata, opponi, licet non secundum alia. Exemplum patet 5. Metaph. ubi ponit significata unius, et multitudinis, quae non opponuntur secundum omnia, ut patet ibidem. Vel si diceres quod ista non sunt opposita aequivoca, ut infra videbitur. Pone exemplum in aliis, ut forte in acuto, et obtuso, contingit, vel etiam in proposito,

de Universali, et singulari: considera bene. Adhuc etiam infra cap. de Differentia, quaest. ultima, de rationali, et irrationali. Patet exemplum. De ente etiam reali, et rationis posset exemplificari.

Tertio dubitatur, circa solutionem tertii argumenti: videtur enim quod Individuum non possit dici Species, nec ut quid nec ut modus. Quod non ut quid, patet. Quod non ut modus, probo ; quia Individuum secundum Porphyrium praedicatur de uno solo ; saltem univoce. Aequivocum autem non est Species, ut patet. Et si dicas quod intelligitur illa descriptio Porphyrii pro fundamento, vel denominato, non autem pro significato : contra, secundum doctrinam hujus, definitiones Logicales intelliguntur principaliter ex intentionibus, et pro intentionibus. Item, si individum est Species, ergo Universale, sicut patet de homine. Consequens est falsum, quia praedicatur oppositum de opposito.

Potest dici, quod licet ibi definiatur intentio individui, ut tamen supponit pro fundamento, quod tantum de uno solo praedicatur. Intellectus tamen ab hoc individuo et illo, abstrahit intentionem Individui in communi, cui applicatur intentio Speciei, ut modus. Et si objicias, quod ab hoc Socrate, et ab illo, non abstrahitur aliquod univocum ; dico, quod potest esse major unitas in intentionibus, quam in rebus, ut infra magis. Vel posset dici, quod descriptio illa Porphyrii est intelligenda de individuo signato, non autem de individuo vago, hoc tamen habet infra cnp. de Substantia quaest. 1. amplius investigari.

Ad aliud dico, quod Universale ut modus, et Individuum ut quid, non opponuntur : secus proportionaliter accipiendo utrumque, quod quid enim, quid, vel modus, modo ; et non modus, quid ; vel e contra adversatur.

Quarto dubitatur, et est principale in hac quaestione, circa solutionem quarti argumenti sed ut singula diligentius videantur, recitabo primo argumentum, deinde solutionem, et ultimo adducam motiva contra Doctorem. Dicit igitur, quod ens est Universale, et hoc patet per locum a definitione: sed nullum istorum quinque, ergo sextum. Consequentia patet cum majore. Minorem probat inductive, primo quod non est Genus, de quo magis videtur allegando Aristotelem, ubi supra. Ubi advertendum, quod Aristoteles disputando illam quaestionem, utrum prima principia sint prima generum, id est, Genera generalissima, aut ultima praedicata de Individuis, id est, species specialissimae, et probando quod non sunt communissima genera, dicit quod non prima genera : sed alia communiora eis, ut puta ens, et unum sunt prima principia. Ens autem, et unum non sunt Genera, quia tunc differentiae eorum essent nihil, quod est impossibile. Hanc autem consequentiam probat, quia impossibile est species praedicari (scilicet quidditative, ut ibi loquitur) de suis Differentiis, nec Genus sine suis Speciebus. Differentias autem cujuslibet Generis necesse est esse ens, et unum : ex quo habetur quod ens praedicatur de Differentiis Generum per se, ut dicit Doctor in littera. Sed forte hoc non sequitur, si advertatur. Argumenta enim Aristotelis in illo tertio plerumque paralogizant, ut habet iste in primo, distinct. 3. quaest. 3 ad propositum optime. Tenet tamen iste, idem ens per se praedicari de aliquibus differentiis, et si non de omnibus. Refert namque ad hoc quod su -mantur ab alia re, vel ab alia realitate, an illa a qua sumitur Genus, de quo infra. Ubi etiam habetur, quod Genus non praedicatur per se de differentia. Idem 4. Topicorum.

Ens ergo non est Genus, nec est Species : quia tunc non supremum, cum supra Speciem Genus ponatur, quod maxime verum est de Specie subjecta : sed an de Specie praedicata, infra videbitur. Necest Differentia, nec Proprium, nec Accidens : quia illa praedicantur in quale. Ens vero in quid de omnibus. Nam est primum quid, non habens quid inclusum in cujuslibet quid.

Ad hoc argumentum respondet, quae responsio salis clara est, usque ad responsionem replicae, quae sic incipit, Dicitur quod adhuc est aequivocum ad tria. Impossibile est enim aliquod univocum praedicari per se primo modo de Speciebus et differentiis quinque, sed bene denomative, denominatione a priori, et necessario, vel de Differentia una, et alia opposita, nisi Differentia superior de Differentiis inferioribus oppositis praedicaretur univoce, quod scilicet est inconveniens propter ea quae sequuntur, videlicet quia tunc respectu ejus, scilicet Differentiae superioris, Differentiae specierum, id est, Differentiae inferiores, essent Species in recta linea. Nam si animal praedicaretur univoce, et per se de rationali, et irrationali, sicut de homine, et asino ; qua ergo ratione sensibile per se dicitur de homine, pari ratione et de rationali. Et tunc rationale esset Species constituta ex animali, et A, vel saltem ex sensibili et A. sicut homo ex animali, et rationali, et hoc in linea recta, scilicet aliarum Specierum, vel ad modum illius recta. Lineam enim Specierum quarumcumque rectam appellamus. Vides ergo quod illa littera, scilicet, Et tunc respectu ejus, etc. potest habere duplicem intellectum, secundum quod ly ejus potest referri ad Genus constitutum, licet non ut Genus, per Differentiam superiorem, vel ad ipsam Differentiam superiorem, quod magis videtur, et sequitur, Et per consequens Differentiae respectu Specierum. Ubi aliqui volunt loco Specierum debere scribi Differentiarum (sed littera potest intelligi ut jacet) Differentiae essent Genera, vel ut aliis placet essent Species, quod magis capit, licet utraque littera salvetur.

Vult dicere Doctor, quod si ex hypothesi praedicaretur differentia superior univoce, et per se, de inferiori, ut sensibile de rationali, vel animal mediante sensibili, secundum alium intellectum ; tunc rationale respectu hominis, cujus est Differentia constitutiva, esset Species, scilicet disparata in recta linea, sicut asinus, vel leo. Vel secundum aliam litteram, differentiae,

scilicet Specierum subalternarum, essent Genera,ut sensibile respectu animalis,esset Genus, non animalis, sed rationalis, et irrationalis, quae in illo casu essent species ejus. Esset ergo sensibile Genus subalterternum disparatum contra animal. Vel dic tertio,quod differentiae, scilicet superiores, essent Genera respectu Specierum, id est, Differentiarum inferiorum, quarum sunt differentiae, scilicet superiores. Vel dic quarto, ut exponit Foxal. Duo tamen primi intellectus mihi satisfaciunt. Hic autem dicit Doctor esse impossibilia. Nam ipse ostendit 7. Metaph. differentiam inferiorem non includere formaliter, nec per se superiorem, tum quia tunc processus in infinitum in Differentiis ; tum quia tunc Differentia esset Species, ut hic infertur, et tunc plura Genera prima quam decem ; tum quia esset in definitione nugatio. Quare ibi et quarto Sententiarum, habet idem, distinctione 11. et infra tangetur aliqualiter. Tertio autem Metaphysicae ostendit, quod Genus non praedicatur per se de differentia. Quare alia originalia sic habent: Impossibile est enim aliquod univocum praedicari per se primo modo de Speciebus et Differentiis, vel de Differentia una et alia opposita, per Differentiam superiorem, quae de Differentiis inferioribus oppositis praedicatur univoce quia tunc respectu Specierum, respectu quarum sunt Differentiae, essent Species, quod est impossibile, etc. Et expone ut prius. Vides quam obscura, et ambigua sit haec littera, prudens lector, ideo prolixitati parce. Concludit ergo aequivocationem entis, etiam pro uno significatorum, scilicet Substantia tantum, et patet littera satis.

Qui autem vellet postponere tantam difficultatem, et hanc responsionem ambiguam, quae videtur esse aliena, posset breviter ad illam replicam respondere, sic : Cum enim dicitur accipiatur ens in Genere substantiae ibi est univocum, transeat, ergo Universale, concedo : sed nullum istorum quinque, nego, quia ens in Genere Substantiae, est idem quod Substantia. Sicut igitur Substantia est Genus,ita et ens sicsumptum. Sed quia Doctor (cum non objiciat contra illam responsionem) videtur eam sustinere: nec obstat quod incipit a dicitur cum sit ultima: ideo melius est salvare ipsam, ut infra faciam, imo simpliciter est melior : et ista, quam nunc notavi, patitur instantias, Logice loquendo.

Nunc circa hoc argumentum, et solutionem ejus occurrunt difficultates. Videtur enim quod ens non praedicetur per se de Differentia : quia tunc Differentiae non essent simpliciter simplices, nec primo diversae, imo Differentiae esset Differentia.

Item, aliqui Formalistae tenent ens esse Genus, et modos intrinsecos Differentias ejus, ut Bonetus.

Item, quomodo valet illa consequentia, qua probat ens non esse Speciem ? Tenent enim plerique Doctores essentiam divinam vel Deum, esse Speciem, non tamen alicujus Generis.

Item, multi ponunt Speciem praedicatam tantum : imo videtur de mente hujus,infra, qui tenet risibile esse Speciem : sed tamen sustinendo fundamenta ipsius, ut communiter Scotistae tenent, non est alicujus Generis Species, quia tunc proprii proprium in infinitum ; tunc etiam esset per se in Praedicamento, tunc etiam forte distingueretur realiter a subjecto.

Item, videtur quod sicut ens abstrahit a Qualitate, et Substantia, sic a praedicari in quid, et in quale. Male igitur dicit, quod praedicatur in quid de quolibet.

Item, istud est falsum, secundum istum alibi, ubi excipit plura, de quibus non praedicatur in quid ipsum ens.

Item, videtur expressa contradictio in dictis hujus, hic, et quarto Metaphysicae,et in 1. Sententiarum, distinct. 3. et 8. et alibi saepe, ubi tenet univocationem entis, Deo, et creaturae, substantiae, et accidenti.

Item, videtur quod illa expositio hujus verbi praedicatur, sit diminuta.

Item, quomodo omne prius univocum, cum divisum sit prius dividentibus ?

Item, quomodo valebit illa famosa divisio praedicationis, in aequivocam,univocam et denominativam ?

Item, cum ratio Universalis,scilicet prae-dicari de pluribus, conveniat enti, quare non definitum ?

Item, qualiter valet illa consequentia replicae, est univocum, igitur Universale ; singulare, igitur non univocum ?

Item, videtur quod Universale in communi possit applicari, ut modus, alicui, dato quod suorum suppositorum nullum illi conveniat: et ita non sequitur posito quod ens sit Universale,quod esset aliquod istorum quinque : sicut enim fundamentum ad fundamenta,ita videtur denominativum ad denominativa.

Item, illa ultima responsio videtur mirabilis, imo aliqui volunt quod non sit de mente Doctoris, ideo dicit, dicitur, et non dico. Ens enim sumptum in genere,vel pro genere Substantiae.est idem quod ipsa Subtanlia. Quomodo ergo conceditur communiter, quod substantia univoca sit, si ens pro ipsa acceptum est aequivocum ?

Item, quare potius Substantia Genus generalissimum,quam ens sic dictum ? Videtur ergo haec responsio contra omnem rationem.

Item, argumento tertio ante oppositum, quaest. 3. de Genere, infra, videtur iste, allegando Aristotelem, velle quod differentia superior includatur per se in inferiori.

Item, quomodo valent illae consequentiae de illis Differentiis superioribus, et inferioribus ?

Item, quomodo tria prima entia in omni Genere ?

Ad ista respondeo breviter. Ad primum dico, quod licet de aliquibus,non tamen de omnibus Differentiis, ut dictum est supra, ens per se praedicatur. Nec hoc sequitur ex dictis Aristotelis 3. Metaphysicae. Dum igitur Generi et Differentiae correspondent alia et alia res, talis praedicatio conceditur. Sed tunc non erit Differentiae Differentia : sed bene modus intrinsecus, et hoc tenendo univocationem entis. Tenendo autem aequivocationem, poterit esse praedicatio ejusdem de se forte. Hoc autem altius investigare pertinet ad Metaphysicum,Differentiae enim ultimae tantum sunt simpliciter simplices.

Ad aliud dico, quod proprie accipiendo Genus, et Differentiam, nec ens est Genus, nec modi intrinseci Differentiae, sed forte metaphorice, ubi tamen plus est dissimilitudinis, quam similitudinis. Vel potest distingui de Genere, videlicet limitato, et transcendenti ; vel de Genere in Genere, et Genere extra Genus. Vide hunc in distinctione octava primi Anglici,et Reportationum, ubi disputat an Deus sit in Genere. Nam ibi habes qualiter ens possit, vel non possit dici Genus, et pondera verba Philosophi 4. Topicorum ibidem.

Ad tertium dico, quod Doctor accipit hic complete, et proprie Speciem, quae non modo est praedicata, sed etiam subjecta. In divinis autem dicitur esse Species Metaphysico. An autem detur Species subjecta distincta contra praedicatam, vel e contra,infra cap. de Specie, videbitur. Quod tangitur ibi de risibilitate,etiam infra, cap. de Proprio, habet locum.

Ad quartum dico,quod praedicari in qud et in quale, sicut quid,et quale,et quantum vel Substantia, Quantitas, et Qualitas,sunt transcendentia : et sic praedicari in quid convenit enti, et praedicari in quale, passionibus entis.

Ad aliud dico, quod illud est Universale accommodatum. Praedicatur enim ens in quid de quolibet, scilicet quod est quidditas non simpliciter simplex, et in hoc excluduntur passiones entis, et modi intrinseci, et Differentiae ultimae. An autem excludatur Deus, alias erit sermo : sed pro nunc tene breviter quod non. An vero conceptus Dei sit simpliciter simplex, dubium est, de quo alias. Aliter posset dici, et singulariter ad argumentum,quod illa Universalis est universaliter vera,accipiendo quodlibet ut quid, licet non ut modum. Quaere hunc 4.Metaph.quaest.l. et considera bene.

Ad aliud, licet infra, in Antepraedicamentis, quaest. 4. prolixe habet discuti illa difficultas satis gravis,pro nunc tamen breviter dico, quod loquitur Doctor hic de aequivocatione, stricte, et logice loquendo, et non modo physice, ut aliquibus videtur, quia sic etiam omnia Genera aequivoca sunt. Sicut ergo univocum est duplex, limitatum videlicet, et transcendens, ita per oppositum et aequivocum. Voco autem univocum limitatum, conceptum praedicabilem de multis, secundum habitudinem alicujus quinque Universalium, a Porphyrio assignatorum. Hoc quoque modo ens non est univocum, saltem non univoce praedicatur. Ideo dicit Porphyrius quod si quis omnia entia vocet,aequivoce nuncupabit.

Transcendens autem, seu Metaphysicum univocum dico, conceptum ea natura rei, natum praedicari de omnibus, vel multis) Generibus generalissimis ; vel de uno generalissimo, vel reponibili in ipso, et de aliquo,quod non continetur in Genere. Non obstante igitur univocatione Metaphysicali ipsius entis, Universale minime dicetur, quia praecise conceptibus limitatis convenit, et reponibilibus in Praedicamento.

Item, Universale includit imperfectiones quasdam, videlicet divisibilitatem, et determinabilitatem, et potentialitatem, et plurificabilitatem, ut habet iste in Reportatis, distinct. 19. quaest. 5. et alibi saepe, et alii ; quae, ut aliquibus videtur, non possunt convenire enti, eo quod quidditative includitur in Deo. Sed profecto ista non impediunt: quia si bene videatur, omnia ista enti conveniunt, licet non naturae divinae in se, vel enti infinito, ut 5. distinct. Primi, habet iste. Sed potissima ratio,quod ens non est Universale, ut puta Genus, vel Species, ad quae omnia alia reducuntur (ut supra dixi) est, quia non est divisibile nec contrahibile per realitates, nec constitutum ex ipso, et suo contractivo, est compositum, ut praecise tale, nec compositione rerum, nec compositione realitatum. Vide hunc 1. Reportationum, distinct. 25.quaest. 2. et alibi.

Et si dicatur, quod quidam sequaces Scoti ponunt ens esse univocum, non modo Melaphysice, sed etiam logice, et expresse videntur dicere ipsum esse Universale: dico quod non reperio hoc de mente Scoti, licet in quaestionibus libri de Anima, quae sibi attribuuntur, aliqualiter reperiatur, ut infra, quaest. 4. Antepraedicamentorum, tangam. Sed ut ipsis satisfaciam, dico, quod accipiunt multum ample univocationem logicam, et Universale, pro unitate videlicet conceptibilis, sub aliqua intentione secunda, sive sit limitata, sive transdendens. Accipiunt etiam Universale pro communi, vel transcendenti, vel extra genus. Hic vero loquitur Doctor imitando Porphyrium, cujus consideratio de Universali est, ut applicabile est his, quae Aristoteles, in libro Praedicamentorum, considerat. Nam ex Prooemio suo hunc librum, ut introductionem in Aristotelis Categorias ordinavit: illa autem tantum sunt limitata, et non transcendentia. Qui vellet dicere quod Doctor loquitur hic de aequivocatione entis, secundum viam communem, secundum quam communiter loquitur in his quaestionibus, ubi aliqua Metaphysicalia,vel realia, occurrunt: haberet aliter dicere : sed ut infra, in Antepraedicamentis tangam,credo quod loquitur simpliciter secundum propriam opinionem in proposito. Non est ergo contradictio in dictis Doctoris hic, et in Metaphysica, vel Theologia, quia diversimode loquitur de univocatione.

Ad aliud dico, quod accipit Doctor hic praedicari proprie, ut est superioris de inferiori, inter quae est prioritas consequentiae et naturae, quod aequivocis non convenit, nec forte transcendentibus.

Ad aliud dico quod non omne divisum est prius (ut loquitur Doctor hic de prioritate) suis dividentibus. Sed praecise, dum dicit unum conceptum, et forte non omne tale.

Ad aliud dico, quod nunquam est praedicatio in aequivocis vera, nisi accipiendo praedicatum pro uno significatorum tantum. Dicitur tamen praedicatio aequivoca, sicut oppositio relativa communiter.

Ad aliud dico quod ratio Universalis, sane intellecta, non convenit enti. Illud namque est praedicabile de pluribus, ut est ratio Universalis, quod est plurificabile per realitates diversas in illa plura. Vel dic ut prius distinguendo de Universali, et similiter de praedicari de pluribus.

Ad aliud dico,quod univocatio completa, ut eam definit Aristoteles, convenit terminis, et naturis communibus, et sic loquitur Doctor.Terminus autem singularis respectu plurium est aequivocus,licet respectu unius univocus, sed non proprie, quia non habet propriam rationem quidditativam : sed de hoc alibi.

Ad aliud dico, quod nec accidentia realia, nec rationis inhaerent, vel causantur, vel fundantur, nisi in suis inferioribus. Maxime enim superiora abstrahunt a concernentia subjecti, ut prius dictum est. Ideo, secundo Topicorum, dicit Aristoteles quod quidquid denominatur a Genere, denominatur ab aliqua suarum Specierum. Sicut ergo substantiae secundae se habent ad generari,vel corrumpi, vel subjici accidentibus, saltem communibus ; ita accidentia communia,id est, universalia,cujusmodi est Universale, ad informare, vel inhaerere : nego igitur similitudinem, ut infertur.

Ad aliud,quod caeteris difficilius videtur sustinendo illam responsionem esse de mente Doctoris, advertendum primo, quod univocum esse, et univoce praedicari (ut supra aliquantulum tetigi) differunt,et hoc habet iste infra, in Antepraedicamentis, quaest. 3. et 1. Sententiarum distinct. 3. et 8. Ad univoce enim praedicari requiritur unitas vocis, et rationis, et praeter hoc continentia quidditativa praedicati, et rationis ejus in subjecto. Ad univocum vero praedicatum sufficiunt duo prima. Secundo praemittendum, secundum Boetium de IIebdomabibus, et auctorem de Causis, propositione 4. quod prima rerum creatarum est ipsum esse. Differt autem esse, et id quod est. Nam ipsum esse nondum est. At vero quod est, accepta essendi forma, est atque consistit. Primum ergo in unoquoque est sua entitas, cui adveniunt caetera, sive sit in Genere, sive sit extra genus. Nihil enim subterfugit rationem entis, sive sit quidditas, sive pars quidditatis, sive Substantia, sive accidens.

Tertio praemittendum, quod Substantia potest sumi dupliciter, ut infra, cap. de Substantia. quaest. 4 ; uno modo ut ens per se, et sic est generalissimum. Alio modo ut dicitur de principiis entis per se. Patet haec distinctio 2. de Anima, text. comm. 2.

Quarto notandum, quod Substantia, ut est generalissimum, praedicatur per se tantummodo de his, quae sunt in recta linea : de his vero quae sunt collateralia, praedicatur per accidens, licet necessario. Rationale namque ideo est Substantia (accipiendo rationale pro formali) quia est idem ei, quod est substantia, ut puta homini, et ita de aliis. Vide hunc, cap. de Substantia, quaest. 3. Verior est igitur praedicatio Substantiae, et cujuslibet Praedicamenti, de suis Differentiis in obliquo, praedicatione dicente, hoc est hujus, quam hoc est hoc.

Ex his ad argumentum dico, quod optime dicit Doctor, quod ens in Genere Substantiae est aequivocum, id est, ut indifferenter se habet ad illa, quae sunt in recta linea, et collateralia. Ubi accipit Genus pro coordinatione praedicabili. Divisio enim entis per totum, et partem, est divisio aequivoci in aequivocata, et hoc logice, quia sic transcendit omnia Genera. Ens autem ut dicitur de his, quae sunt in recta linea, est totum ; ut vero de collateralibus, pars. Alia ergo, et alia ratio cum unitate vocis. Et cum dicitur quod tunc, cum sit idem ipsi Substantiae, sequitur aequivocatio in Substantia, quod nullus ponit ; dico, quod Substantia ut prius, est etiam aequivocum: et hoc ut est indifferens ad omnia illa, quae sunt in coordinatione praedicabili. Si autem accipiatur ut est Genus Generalissimum, poest dici, quod adhuc est aequivocum :

quia illi quod est per se tale, et illi, quod est per accidens tale, nihil est univocum, saltem nomine tali, ut habet iste distinct. 29. Primi, et infra, in Praedicamentis.

Et si objicias, quod est Genus igitur univocum ; dico, quod est Genus, per se Specierum, per accidens vero Differentiarum. Vel dici potest, quod Substantia illo modo est univocum, respectu omnium quae sunt illius generis, vel coordinationis ; non tamen univoce praedicatur et sic loquitur Doctor hic. Accipit namque aequivocum, ut opponitur univoco univoce dicto, quod praecise Logicus appellat univocum ; non autem opponitur univoco tantum.

Et cum quaeris, quare igitur magis conceditur Substantia esse Genus, quam ens? Dico quod propterea, quia Differentiae non sunt proprie Substantia, sed potius substantiae, sunt tamen vere entia. Ens igitur absque distinctione non potest dici Genus, et sic intelligendo responsionem, defenditur optime Doctor. Ulterior vero inquisitio horum infra, et in Metaphysica. Ad aliud dicam infra, ubi allegatur. Ad aliud, patet ex dictis.

Ad ultimum dico, quod illa tria entia sunt ipsa quidditas generalissimi, et quidditates, et realitates, seu formalitates duarum primarum differentiarum, ut saltem in ipsis includuntur.

Et si quaeras, quare non aeque praedicantur quidditates primarum differentiarum, et contrahuntur ad Differentias inferiores ; sicut quidditas Generis ad Species, et de Speciebus?

Respondeo, quia haec pars, et ex consequenti, totum harum, illae vero nec partes,nec totum illarum. Quare igitur non tot prima entia, quot differentiae ? respondeo, illa prioritasintelligitur divisive, et constitutive, non autem praedicative.

Quinto dubitatur, circa solutionem principalem quaestionis Videtur enim primo quod prima ratio, contra primum modum dicendi, non procedat : quia licet Metaphysicus per se consideret relationes reales. distinguit tamen 5. Metaph. text.

comm. 20. modos relativorum penes fundamenta.

Item, quomodo accipit Genus cum dicit quod omnia Universalia inveniuntur in Genere accidentis? quomodo etiam accidens ? et quomodo esse in f Videtur etiam eodem modo quod divisio vocis significative per significare substantiam, vel accidens, nulla esset.

Item, videtur quod ipse modus non accipit Substantiam,utdistinguitur contra alia Genera, aliter nihil valeret.

Item, qualiter valet consequentia primae rationis contra secundum modum dicendi?

Item, quomodo adesse et abesse, et etiam inesse omni, et soli etc. aequivalet praedicari ?

Item, quomodo Individuum per se in Genere, cum relinquendum sit ab arte ?

Item, quomodo subjectum ordinatur ad accidens ?

Item, quomodo praedicari in quid, et in quale, sunt primi modi praedicandi, cum divisio prima entis non sit per quid, et quale ?

Item (et potest ponderari) quomodo praedicari in quid, cum sit intentio secunda, et per consequens respectus rationis, bene describitur? Videlicet quod est praedicare essentiam per modum essentiae ?

Item, quare differentia non praedicat sic essentiam, cum sit de essentia, sicut Genus, vel nobiliori modo, et quod additur expositive, id est, per modum existentis, et non denominantis : qualiter hoc sit verum de secunda intentione, quae non existit, nisi in alio,vel praecise esse objectivum participat?

Item, cum omnis secunda inientio sit accidens, quomodo non praedicatur per modum denominantis ?

Item, cum Genus, et Species sint aeque respectus rationis sicut alia tria, quare haec potius in quid praedicantur, quam alia ?

Item, quomodo Genus partem, Species vero totum esse individui praedicat, accipiendo Genus, et Speciem secundointenlionaliter.

Item, si accipiantur primointentionaliter, adhuc videtur falsum, tum quia pars non praedicatur In recto de toto, 4. Topicorum. Tum quia praeter naturam specificam Individuum Includit aliam reali talem positivam, formaliter distinctim a Specie, ut habet Iste 7. Metaph. et in 2. Sententiarum distinct. 3. Videtur Igitur quidditas specifica esse potentialis,partialis, et contrahibilis. Ratio ergo sua de divisione Speciei, et definitione Individui, videtur concludere verum : aliter ab Ipso solvenda est alibi.

Item, utrum respectu ejusdem dicit Genus esse partem, et Speciem totum ?

Item, quomodo differentia, cum sit Intentio, praedicatur In quale essentiale potius, quam alia duo.

Item, quomodo proprium egreditur a principiis subjecti, cum causetur actu collativo Intellectus.

Item, videtur quod omnia Ista quinque sint unum Universale, quia omnia accidens formaliter.

Item, videtur quod sint plura quinque, quia praedicari In quid, ut est Indifferens ad Genus, et Speciem ; vi detur constituere unam Speciem communem ad Genus, et Speciem. Eodem modo potest argui de praedicari In quale, ut est Indifferens ad alia tria, et de praedicari In quale accidentale ut est Indifferens ad alia duo, et sic octo. Et quod hoc sequatur probo, quia aut haec divisio datur In Species specialissimas, aut In Species subalternas : si secundo modo, habeo Intentum: si primo modo, ergo genus generalissimum et subalternum tantum numero differunt. Similiter arguitur de Specie specialissima, et subalterna, et de Differentia ultima, et Intermedia. Similiter de accidente separabili, et Inseparabili: et de proprio Speciei specialissimae, et subalternae. Imo de propriis Generum, et transcendentium.

Item, cum definitio convertatur cum Specie: quare potius convenit unus modus praedicandi Speciei, quam definitioni.

Item, secundum hanc sufficientiam, videtur quod prius debuit Porphyrius determinare de Specie, quam de Genere; et prius de Differentia, quam de Genere, vel si attenditur penes prioritatem partium ad totum, quare ergo non prius de Differentia, quam de Specie habuit sermonem? Plura alia, quae occurrunt, relinquo lectori.

Tenendo cum Doctore, respondeo ad ista. Ad primum dico, quod illa divisio Aristotelis praesupponit aliam, per differentias essentiales, quam circumloquitur Aristoteles per illam. Et si fuissent nomina imposita, et cognita, aliter divisisset. Hic autem nomina imposita sunt et cognita, ut patet. Procedit ergo argumentum Doctoris de divisione per se, et prima, quam Logicus (cujus est proprie, et stricte dividere) debet attendere, secus de Philosopho reali. Vel posset negari similitudo, eo quod illa divisio est transcendentis per transcendentia, hic autem quaeritur de divisione Generis in Species, quae per differentias essentiales debet dari.

Ad secundum dico, quod Genus ibi potest sumi, proprie pro denominato, et accidens, ut se habent indifferenter ad novem Genera, vel pro uno significatorum, ita quod sit sensus, quod omnia Universalia puta Genus, Species, etc. inveniuntur in aliquo novem Praedicamentorum imo in quolibet. Nam in omni praedicamento sunt Genera, Species et Differentiae, et propria passio; Accidens etiam per accidens, licet non respectu rerum illius Generis. Sunt igitur illae quinque intentiones applicabiles rebus Praedicamenti accidentalis, ut puta Qualitatis, vel quantitatis, etc. Sicut respectus fundamento, vel accidens suo subjecto : et sic patet qualiter accipitur ibi esse in. Vel si volueris accipere Universalia pro denominatis, tunc accipe esse in, ut convenit toti respectu partium, et e contra.

Posset aliter dici quod Genus accidentis ibi sumitur pro accidenti, ut est commune ad novem Genera : quod tamen non proprie, nec ut Genus est, sed per quamdam

Metaphoram, quia dividit ens contra substantiam, quae est Genus. Quod Ibi tangitur de vocibus significativis, patet In tractatu de modis significandi, prima responsio placet.

Ad tertium, concedo Illum modum non valere, ut arguit Doctor, sive accipiat substantiam pro essentia, sive non.

Ad aliud dico, quod pro tanto valet, quia Logicus non considerat ordinem eorum, quae sunt In linea praedicamentali, nisi pro quanto attribuit eis, ut sic, Intentiones secundas, puta praedicari, subjici, Differentiam, Genus, Speciem, etc. Secundum ergo ea quae per se considerat, debet sufficientiam, vel divisionem assignare, maxime cum Intentiones dividit, ut hic, etc.

Ad aliud dicetur Infra, cap. de Proprio, et Accidente. Ipse etiam Doctor Ibi optime declarat.

Ad aliud dictum est prius, distinguendo de Individuo.

Ad aliud dico, quod nedum ordo dicit respectum unius ordinatorum, Imo utriusque, Ita Igitur prioris ad posterius, sicut e contra, sed bene differenter, ut patet discurrenti. Ita In proposito applica secundum diversam prioritatem, et posterioritatem substantiae, vel generalius subjecti, et accidentis.

Ad aliud posset negari forte quod prima divisio entis non sit In quid et quale, accipiendo, quid pro quidditate, et quale pro modo. Vel potest dici aliter, quod In proposito praedicari In quid, et quale, accipiuntur limitate, et non transcendenter, et Ita non est simile de ente.

Pro alio argumento et pluribus sequentibus solvendis, nota primo, quod omnis descriptio Logicalis, per praedicationem signatam data, habet verificari per praedicationem exercitam In fundamentis, ut Infra patebit, et supra aliqualiter tactum est. Exemplum, cum dicitur, Genus est quod praedicatur de pluribus, etc. verificatur sic, Homo est animal,Asinus est animal, et sic de aliis. Supponunt enim praedicata, et subjecta propositionum secundointentionalium, ut eas considerat Logicus pro fundamentis, mutando actum signatum, in exercitum. Secundo sciendum, quod cum intentiones secundae originaliter, et occasionaliter a proprietate rei dependeant, et hoc generaliter rem accipiendo, conditiones, modos, atque proprietates rerum, pro quibus supponunt, plerumque ipsis attribuimus. Unde infra, cap. de Differentia quaest. 5. dicit iste, quod Differentia, secundo intentionaliter sumpta, transumitur a Differentia primointentionaliter dicta. Ex his patet quare praedicari in quid est praedicare essentiam per modum essentiae, quia vel hoc verum est, mutando praedicationem signatam in exercitam, vel ut supponit pro fundamentis, vel ut sibi attribuitur modus, vel proprietas sui fundamenti. Ad aliud dico, quod non omne quod est de essentia, praedicatur per modum essensentiae, sed requiritur ultra hoc, quod sit ut materia, vel ut totum. Nam sicut (Physice loquendo, ut prius tactum est) materia est tanquam basis, et fundamentum radicale totius, forma vero, etsi perfectior, non tamen primum existens,nec fundamentum: ita metaphysice Genus se habet ut materia, et Differentia ut forma. Ut vero accipiuntur secundointentionaliter, eis supponentibus pro fundamentis, attribuit intellectus modum praedicandi, ex proprietate fundamentorum, et non solum hoc verum est in praedicamento substantiae, sed etiam est cujuslibet accidentis, et etiam in secundis intentionibus, inter se praedicamentaliter consideratis. Contra, si Differentia est de quidditate, igitur praedicatur in quid, vel per modum quidditatis, et non in quale, vel per modum ; aliter quod praedicatur, et modus ejus sunt incompossibilia. Responsionem quaere infra, cap. de Differentia, quaest. 6. ad finem, et in Theorematibus hujus, ubi dicit quod essentiale in plus se habet, quam dictum in quid. Per praedicta patet ad illud, quod tangiturcontra expositionem illam descriptionis praedicari in quid.

Ad aliud dico, quod in secundis intentionibus potest attendi duplex praedicatio, exercita, videlicet, vel signata : et exercita adhuc est duplex, aut videlicet de proprio supposito, aut de subjecto, et loquor concretive, et de praedicatione vera.

Primo modo communiter est praedicatio essentialis, et variatur secundum quid, et quale, secundum exigentiam fundamentorum : et ita loquitur Doctor hic. Aliquando tamen est accidentalis, et hoc quia tales praedicationes verificantur in fundamentis, mutando actum. Praedicatio vero exercita primo modo est essentialis in intentionibus suo modo, ut in rebus : sed praedicatio exercita secundo modo est accidentalis, et ita procedit argumentum. Comparando enim intentiones ad fundamenta, ut sunt modi intelligendi eorum, accidentaliter praedicantur de eis,et communiter in actu exercito. Vel breviter dicendum, quod intentiones possunt comparari inter se, vel ad fundamenta. Primo modo reperitur inter eas praedicatio quidditativa, vel ut concernunt fundamenta, vel ut abstrahunt. Secundo modo tantum accidentaliter praedicantur, et sic sunt accidentia. Sed de multiplici acceptione hujus nominis accidens infra, cap. de Accidente, videbitur. Quod enim est accidens unius, est quid alterius. Recurrendum est etiam ut prius ad proprietates fundamentorum.

Ad aliud patet ex dictis, aut ratione suppositionis, aut attributionis, ut prius.

Ad aliud dico, quod Genus, et Species, accipiuntur ibi ut supponunt pro fundamentis : vel si intentionaliter, dic ut prius, ex secundo notabili supra.

Ad aliud quantum ad illud, quod tangit de praedicatione partis de toto, patebit infra qu. 3. de Genere. Quantum vero ad aliud de entitate individui, dico breviter quod intentio Doctoris est quod Species, primoinlentionaliter loquendo, dicit totum esse individui, quantum ad praedicata formalia quidditativa, ut ipse in tertia distinctione secundi libri, quaest. 6. exponit. Nullum enim praedicatum quidditativum includitur in individuo, nisi Species, et inclusa in Specie. Nec dividitur Species per differentias formales, nec divisione scientifica, quia descendentibus a generalissimis, etc. Dividitur tamen divisione materiali, et concedo quod per realitates positivas, quae sunt de ratione individuorum, non tamen proprie quidditativa ; quia talem rationem non habent, praeter rationem Speciei. Differentia namque individualis materia dicitur, ut habet iste, in pluribus locis, licet aliquo modo habeat rationem formae. Ratio igitur Doctoris optima est, ad probandum Speciem totam quidditatem individuorum praedicare. Sed de hoc magis in Metaphysica, quaest. 13. septimi libri subtilissime pro, et contra. Ideo notanter dicit iste, in quarto, distinct. 1. quaest. 2. artic. 1. quod Individui non est definitio : quia si sic, tunc in ipsa poneretur aliquid, quod non pertinet ad quod quid erat esse. Ad intentiones etiam Speciei, et Individui, potest applicare responsionem ut supra.

Ad aliud dico, quod non, sed respectu diversorum, quia Genus est pars Speciei: Species vero totum individuorum, licet ultimate in Individuo reperiatur realitas correspondens Generi. Distingue ergo secundum mediate, .et immediate.

Ad aliud, patet ut prius, et similiter ad sequens : verificantur enim tales propositiones, ratione suppositionis, vel attributionis, et ita universaliter in omnibus propositionibus localibus, est dicendum.

Ad aliud aequivocatur de accidente, ut infra cap. de Accidente vel recurrendum est ad illam distinctionem de quid, et modus.

Ad aliud, quod tangit pulchram difficultatem, nego pluralitatem illam. Ad probationem, potest probabiliter sustineri utraque via. Dato enim quod haec divisio sit in Species subalterna, non sequitur quod infertur, quia praedicari in quid est aequivocum, ut infra, cap. de Differentia, qu. 5. aequivocum vero nullam constituit Speciem quia nec definit, sicut nec definitur; et propter alias nonnullas rationes. Similiter dicendum est de praedicari in quale, ut est indifferens ad essentiale, et accidentale : et similiter de praedicari in quale accidentale, ut commune ad ultima duo, sed tunc essent nonnullae difficultates. Videtur enim quod Genus non possit dividi, nec ratio Generis, per differentias aequivocas. Sed de hoc infra, ubi prius, cap. de Differentia. Esset etiam Specialis difficultas de praedicari in quale accidentale, quia ponitur in definitione proprii, ut infra. aequivocum autem non definit. Sed de hoc ibi dicetur.

Breviter pro nunc dico, quod accipitur pro uno significato, ut patet ex addito. Similiter alia pars probabiliter potest sustineri, et cum ostenditur oppositum de Genere generalissimo, et subalterno, et ita de aliis. Potest dici quod aequalis differentia, formaliter loquendo, est inter illa: quia omnis differentia numeralis, ut talis, est aequalis. Differentia autem accidentis per materiam, cui applicatur, est numeralis, quia materialis, et non formalis, igitur non specifica, ut infra, cap. de Genere, et alibi saepe, et in 2. distinct. 3. quaest. 4. Et hoc intelligo quantum ad differentiam distinctorum, et non distinguentium. Et si objiceretur, quia plus distinguuntur Genus generalissimum, et subalternum, quam unum generalissimum ab alio, et loquor semper de secundis intentionibus. Sed haec distinguuntur numero, ergo illa Specie. Potest negari assumptum pro majori, nisi ratione distinguentium. Exemplum, albedo in homine, et asino, solum numeraliter variatur, sicut albedo in Socrate et Platone. Major tamen distinctio hominis, et asini, quam Socratis, et Platonis, sed dubium est adhuc an generalissimum, et subalternum sint rationes, vel differentiae formales, dividentes Genus in communi, vel tantum materiales, ut masculus, et femina respectu hominis. De hoc infra, cap. de Genere : sed specialiter pro prima via facit quod infra, in Antepraedicamentis, tenet quod generalissimum secundointentionaliter est subjectum libri Praedicamentorum,

et per consequens erit Species,quia subjectum demonstrationis, et per consequens definibile, etc. dic consequenter bene ponderando.

Ad aliud dico, quod hoc est ratione totalis quidditatis, quam dicit Species, quae includit tanquam paries Genus, et Differentiam : quare constituunt ipsam definitionem, et hoc incomplexe. Definitio vero quasi quoddam complexum est, ideo nullum unum modum praedicandi dicit. Et si quaeras, quare potius in quid, quam in quale praedicatur Species; potest dici, quod praedicatur quid totale includens utrumque, vel quod denominatio plerumque fit ab ignobiliori.

Vel posset dici, quod licet Species includat quid, et quale, praedicatur tamen in quid, et non in quale, quia respectu individuorum habet se, ut materiale, et contrahibile per differentias individuales : ideo praedicat essentiam per modum essentiae, etc. Refert igitur ad modum praedicandi, considerare quidditatem rei in se, vel in comparatione ad subjectum, et sicut ista vera sunt de fundamentis, ita habes dicere consequenter de intentionibus. Sed qui teneret definitionem dicere tertiam entitatem, sicut definitum, adhuc haberet solvere ulteriores instantias circa definitionem, quare non haberet aliquem unum modum praedicandi, sicut definitum, de quo alias.

Ad ultimum, patebil in sequentibus ratio ordinis istorum quinque. Sed pro nunc dico, quod ordo attenditur in istis ratione modi praedicandi, sed praesupponentis modum essendi. Prius ergo de Genere, quam deSpecie,quia,ut materia ejus est, et majus praedicabile : prius autem de Differentia, propter easdem causas, quam de Specie determinare debuit, sed mutavit ordinem, propter similitudinem modi praedicandi Generis, et Speciei, et propter correlationem, ratione cujus unum per alterum definibile est, et cognoscibile secundum ipsum in littera. Differentia autem, ut infra patebit, dicit respectum ad Genus, et Speciem : ideo praesupponit notitiam utriusque. Porphyrius autem in communitatibus mutat ordinem, quia prius comparat Genus ad differentiam, quam ad Speciem, propter causam dictam: cum jam in primo tractatu quidditative cognita sunt. Sed de ordine istorum non est maximum periculum conscientiae. Recollige ex dictis sufficientiam Universalium, applicando ea ad secundas intentiones, ut scis bonae indolis lector.

Etenim pallia principium est uniuscujusque generationis quemadmodum et pater, etc. Cap. 2.