EXPOSITIO

Haec quaestio videtur principaliter pertinere ad Proprium primointentionaliter acceptum, licet possit etiam ad secundam intentionem applicari.

De Primo, termini hujus quaestionis sunt salis noti ex praecedentibus, quid videlicet proprium, quid definitio.

Semper est distributivum temporale, affirmativum universale, et est adverbium temporis, cujus contrarium distributivum est nunquam, de quo habet videri in Grammaticis, et Logicalibus, et aliquantulum super 4. Physicorum, et posset extendi ad aevum, et aeternitatem.

Necessitas in proposito accipitur pro necessitate simpliciter, quia sic conclusio demonstrationis potissimae, in qua inhaerentia passionis de subjecto ostenditur, est necessaria.

Ordo hujus quaestionis ad praecedentem patet, quia illa incidentaliter surgit ex secunda quaestione de Proprio, ideo prius erat examinanda, licet in aliquibus originalibus haec ponatur ante ipsam, sed non recte quia in hac fit remissio ad ipsam, ut infra patebit. Divisio communis est.

De Secundo, arguit tribus rationibus pro parte negativa. Prima procedit ex negatione perpetuae convenientiae, seu inhaesionis risibilis homini, et hoc inferendo ex negatione tali ipsius actus ridendi. Ad quam immediate respondet, distinguendo de inhaesione risibilis, aut videlicet secundum aptitudinem, aut secundum actum. Contra quam notabiliter instat, non corroborando argumentum (principale, sed ostendendo distinctionem, et ipsius applicationem esse nullam, quia videlicet ad actualem positionem causae necessariae immediatae, et sufficientis, sequitur positio actualis effectus : forma autem specifica hominis est hujusmodi respectu risibilis, quare actu semper inerit risibile homini,et nedum aptitudine, ut dicis : haec replica solvit argumentum principale, ut patet infra.

Secunda ratio procedit ex prioritate substantiae respectu accidentis universaliter, ut habetur 7. Metaphysicae, text. comra. 4. et. inde : quod non solum verum est de prioritate naturae, ut videtur expresse ex textu Philosophi, sed etiam durationis, et sub accidente sic sumpto includitur Proprium, ut patet per alias particulas ibi tactas, scilicet definitione, et cognitio ne, ut patet.

Secunda ratio procedit ex potentialitate passiva subjecti respectu Proprii, quae vocatur contradictionis, quia potest indifferenter esse sub ipso, et ejus opposito, sicut materia ex qua respectu formae, suo modo (et est sententia Philosophi 9. Metaph. text. com. 17) ita materia in qua respectu accidentis univer aliter sumpti. Ad oppositam adducit Porphyrii auctoritatem in littera, et idem habet Philosophus in Topicis.

Deinde paucis respondet ad quaestionem, tenendo partem affirmativam, et remittit se ad dicta in quaestione praecedente.Unde patet ordo quaestionis, ut ponimus eas, et transmutatio ipsarum, ut alii eas ordinarunt. Dictum est enim in solutione quaestionis praecedentis, in illa distinctione accidentis quoad multiplex quo inhaesionis ejus, quod proprium primointentionaliter sumptum accipitur a forma Speciei,et inest subjecto ratione talis formae,tanquam causae immediatae,et quia talis forma semper inest, et est causa necessaria naturalis immediata et praecisa hujus passionis, necesse est semper ipsam passionem inesse. Et notanter dicit Doctor quod egreditur a principiis subjecti, ut statim notabo, et appellat formam causam ejus, et ipsum proprium vocat effectum. Ex sempiternitate igitur inexistentiae specificae formae, arguit sempiternitatem inhaesionis passionis : et sic patet solutio quaestionis.

Consequenter respondet ad principalia. Ad primum(conformiter replicas factae contra evasionem adductam ad principale argumentum) dicit notanter quod risibile semper inest actu, licet in se sit aptitudo, sicut singulare ut quid est Universale ut modus, vel e contra : sicut enim albedo, vel quantitas, saltem in Eucharistia, quae est in se actus, vel ens actuale,inest tantum aptitudine, ita aptitudo inest actu : secus, inquit, est de ridere, cum sit accidens per accidens hominis, ideo potest nunc inesse maxime cum sit separabile accidens. Et addit signanter, risibile non inest homini tantum aptitudinaliter sicut ridere ; sed actu semper. Et quia aliquis posset dicere quod est apticudo,ideo aptitudinaliter inest, dicit Doctor, hoc excludendo, quod non intelligitur illa aptitudo risibilis, quoad inesse homini, tanquam subjecto, ita quod e set aptitudo ad actu inhaerere homini. Non est, inquit, illa aptitudo in inhaerentia risibilis ad actum, sed ex parte proprii in se, hoc est, quod illa aptitudo est comparando risibile ad ridere, stando in ipso proprio in se, et ejus termino ad quem est habitudo essentialis ejus, ut videtur : non autem est comparando risibile ad actum, inhaerendo homini,qui est extra proprium, non solum quoad denominationem, sed essentiam et habitudinem essentialem : sicut habitudo respectus ad fundamentum non est de essentia ejus. Inquantum igitur risibile dicit aptitudinem, non intelligitur in ordine inhaerendi subjecto, sed in ordine ad actum ridendi, qui aptitudinaliter plerumque inest subjecto, et ita actus aptitudine, et aptitudo actu inest: ideo subdit quod non est inconveniens ridere aptitudinaliter semper inesse actu homini ; quia idem est ridere aptitudinaliter inesse, et risibile inesse : ideo notanter dixit Doctor quod intelligitur illa aptitudo ex parte ipsius proprii in se, haec solutio est singularis, et notabilis circa quam in tertio articulo aliqua tangam.

Ad secundum principale respondet satis probabiliter, exponendo Philosophum,in 7. Metaph. de prioritate substantiae, etc. dicens quod dictum illud est verum per se, falsum autem per accidens. Priori enim natura, inquantum tale, non repugnat prioritas durationis, ut in 2. dist. Primi, et alibi saepe habet iste : sed aliquando ex causa extrinseca, vel ex habitudine necessaria posterioris, vel ex consecutione necessaria, vel ex positione alterius, et sic de aliis contingit quod illud quod est prius natura non possit esse prius duratione, hoc tamen ei accidit, inquantum prius est, et ex natura sua, ut patet. Declarat autem ex dictis Philosophi hanc solutionem, et possibilitatem ejus notabiliter 6. Physic. text. comm. 15. ubi Commentator uniformiter respondet huic responsioni, et 8. Physic. text. comm. 76. et circiter: et fere idem 2. Caeli, text. comm. 53. et inde. Per se enim loquendo de motu, non determinatur ad certam velocitatem, et tarditatem, sed in ordine ad determinata mobilia, et moventia. Caelum namque,secundum Philosophos non posset velocius moveri, tum ex parte motoris, tum ex parte mobilis forte,saltem de mobilibus, et corruptibilibus, hoc habet apparentiam : videmus enim aliqua mobilia, et nimio impetu velocitatis motus, statim dissolvi. Secundo hoc idem declaratur ex 4. Physic. text. comm. 72. de spatio et corpore replente, forte enim non potest reperiri in natura corpus replens locum, subtilius ipso igne. Ex parte tamen corporis et loci,non est repugnantia in infinitum ubi Commentator satis notanter scribit ad hoc propositum, quaere ibi.

Ad tertium principale, distinguit de esse in potentia passiva, aut cum praecisione, aut sine. Primo modo procedit major, et sic minor est falsa: quia subjectum et est efficiens, et est subjectum respectu proprii. Primo modo non est potentia contradictionis ad ipsum, sed tantum secundo modo, ut patet. Sed contra hanc solutionem instat, ex 2. Physic. text. comm. 70. implicite tamen de non coincidentia materiae et efficientis. Ad quod respondet notabiliter,distinguendo tam de materia, quam de efficiente. Materia enim alia ex qua, alia in qua, quod est subjectum. Similiter efficiens aliud cum transmutatione, aliud sine. Exemplum primi, ut calefaciens. Exemplum secundi, ut intellectus intelligens, forte et Deus creans, et sic de aliis. Dicit ergo quod auctoritas Aristotelis vulgata intelligi debet de materia, et efficiente primo modo sumptis. Sed instat contra hanc solutionem adhuc, quia videtur implicare contradictionem, idem videlicet esse in actu et in potentia simul respectu ejusdem.Efficiens enim, inquantum tale, est in actu, materia vero, inquantum talis, est in potentia, etiam materia in qua : si igitur subjectum respectu passionis est efficiens, et materia ; quomodocumque capiatur erit simul in actu et in potentia, respectu tamen ejusdem.

Ad hoc respondet dupliciter. Primo quod est fallacia ignorantiae Elenchi, ut patet discurrendo per conditiones Elenchi,primo Elenchorum assignatas : oportet enim ad contradictionem inferendam recte, quod opposita dicantur de eodem simul,et secundum idem, et respectu ejusdem, et ad idem in respectivis. Est enim Elenchus Syllogismus contradictionis unius, et ejusdem non nominis tantum, nec etiam rei tantum, sed rei et nominis ; non synonymi, sed ejusdem, ex his quae data sunt de necessitate accidere, non connumerato eo quod erat in principio, ad idem secundum idem, similiter et eodem tempore. Est igitur subjectum efficiens respectu passionis et materia, et ita secundum diversa est in actu, et in potentia, quia secundum rationem efficiens est in actu ; secundum rationem materia est in potentia. Licet igitur sit idem quod, habet tamen diversa quo, et hoc sufficit ad vitandum contradictionem. Aliter respondet, distinguendo de potentia, nam alia est abjiciens actum, alia stans cum actu.Prima dicitur ante actum,et potest dici respectiva actualis : secunda est cum actu, et potest dici absoluta,ut saltem respectiva aptitudinalis, de quibus habet videri super 1. et 3. Physicorum, et maxime in quaestionibus 9. Metaph. hujus et infra in Postpraedicamentis notabiliter. Dicit igitur ad propositum, quod in subjecto respectu passionis est potentia, secundo modo, non primo modo, et ideo non sequitur illatum.

De Tertio, potest primo dubitari de efficientia subjecti respectu proprii,ut tangitur in solutione quaestionis, et ultimi principalis, et etiam quaestione praecedente, et alibi saepe in his Logicalibus, et reliqua doctrina hujus Doctoris. Videtur enim quod hoc non possit stare cum identitate reali ipsius ad subjectum, ut 3. dist. 1. quaest. 7. et 25. dist. 2. habet iste, videlicet quod relatio causae et effectus requirunt diversitatem, nedum suppositalem, sed essentialem, et per consequens realem. Unde licet in divinis ad intra concedatur productio, non tamen causatio : sed Scotistae communiter tenent identitatem realem passionis ad subjectum, tum quia eadem generatione generantur,eteadem corruptione corrumpuntur, tum propter eorum inseparabilitatem realem, etiam per quamcumque potentiam ; tum propter necessitatem conclusionis demonstrationis, et sic de aliis,quae habent videri alibi : igitur vel dicta Doctoris sibi contradicunt, vel aliquod horum fundamentorum est falsum.

Item, quare potius a forma, quam a materia speciei egreditur Proprium ? mortalitas enim videtur convenire homini ratione materiae, sicut risibilitas ratione formae.

Item, videtur quod illa propositio, Non est possibile causam necessariam, et immediatam alicujus poni, nisi ponatur effectus (quam etiam quaestione praeeunte habet) sit falsa, saltem de potentia absoluta Dei, et maxime in doctrina hujus, ut patet in 2. dist. 12. et in 4. dist. 12. ubi habet quod omne absolutum prius, realiter distinctum ab absoluto posteriori, potest separari, et separatim conservari. Patet etiam de tribus pueris in camino ignis, nam ignis est causa necessaria, et immediata caloris, vel saltem calor calefactionis, seu caloris in calefactibili, et sic de aliis.

Item, posset ponderari,qualiter haec propositio sit ab aeterno vera, Homo est risibilis cum tamen non fuerit efficientia talis, nec principia realia, ex quibus egrederetur illa passio. Similiter nec quantitas, nec respectiva sunt de Genere activorum : quomodo igitur ibi erunt propria ? similiter quomodo in secundis intentionibus, cum sola fabricatione intellectus habeant fieri. Plura alia possent ibi notari,scd relinquantur solerti lectori.

Ad ista, licet requirerent longum processum, breviter tamen pro nunc me absolvam : ubi primo notandum, quod de identitate passionis ad subjectum, in dictis hujus videtur ambiguitas, nam in quaestione 1. Primi, Metaphysicae, et qu. 3. Prologi Sententiarum, videtur velle quod aliter in divinis, et aliter in creaturis, proprietas se habet ad suum subjectum, quia ibi realiter est idem, hic vero realiter causata, et per consequens realiter distincta, ut videtur. Similiter, in his Logicalibus videtur velle quod sint in diversis Praedicamentis, et per consequens distincta realiter, sustinendo distinctionem talem esse inter Praedicamenta, ut 5. Metaphysicae habet ipse. Scotistae nihilominus tenent identitatem realem passionis ad subjectum, et videtur intentio ejus in 2. Sententiarum, dist. 17. expresse, ubi dicit quod potentiae animae se habent ad animam, ut passiones ad subjectum, passio vero, inquit ipse,ebullit, seu egreditur, a subjecto, et ita est idem realiter ei, sicut ibi intendit ad propositum ostendere ex hoc identitatem potentiarum animae cum essentia, et inter se. Difficulter invenies expressius hoc in doctrina ejus, sed potius oppositum, nisi bene exponatur.

Unde advertendum, quod ista se habent per ordinem, a se invicem abstrahendo, videlicet dici,nasci, germinati., generari, produci,originari, pullulare, seu emanare, aut ebullire ita quod dici est infimum, et pullulare supremum. Solet etiam distingui de passione extrinseca, et intrinseca. Exemplum primi ut accidentia inseparabilia, et sic forte tempus ponitur passio motus. Dicuntur autem extrinseca, non quin eveniant ab intrinseco, sicut quaestione praecedente tactum est: nec sic extrinseca, quia non de essentia speciei, quia sic omnis passio posset dici extrinseca, sed sic extrinseca, quia realiter causata in alietate realisnaturae per se existentis, et absolute, licet non per se subsistentis. Exemplum secundi sicut risibilitas, quae non dicit aliam rcmabsolutam,scunaturam, nec realem proprieeffectumrespectu subjecti ; tale etiam principium intrinsecum aliquando emanat a principiis subjecti, ut est proprium Speciei specialissimae, vel saltem subalternae, et hoc forte aliquando ratione materiae, ut mortale, vel habere carnes molles in homine ; vel ratione formae, ut disciplinabile, risibile. Aliquando vero emanat ab essentia, vel quidditate illius cujus est proprium, sicut sunt propria transcendentia, et similiter in divinis.

Nunc ad argumenta per ordinem, dico quod Doctor intelligi debet ubique de efficientia extensive sumpta, hoc est, accipiendo magis abstractum implicite in minus abstracto explicite, id est, quod passio egreditur, ebullit, emanat, seu pullulat ex principiis, vel essentia subjecti. Unde ignorantia abstractionum multos errare facit, cujusmodi sunt obtusa capita, semper in valle nubilosa materialium, sensibilium et imaginabilium submersa, non valentia ad lucida montana quidditatum, et conceptuum mere intelligibilium, transcendere. Quare recte Augustinus, inquit quod paucorum est ad sinceros veritates attingere et non nisi purae animae ad eas perveniunt, ut egregie 3. dist. 1. quaest. 4. iste exponit; hac puritate purissimus certe erat Scotus noster, et sequaces plures, imo ut verum fatear, neminem vidi limpidum speculativum nisi dumtaxat Scotistam: habeant patientiam velint nolint detractores, quia coactus veritate loquor, sed haec hactenus.

Loquitur igitur Doctor hic de passione intrinseca et emanatione simpliciter necessaria, et non de passione extrinseca, et efficientia proprie dicta, sive fiat cum transmutatione Physica, sive non. Unde quod aliqui imaginantur hic, salvando Scotum, videlicet quod subjectum est causa efficiens sine transmutatione, sicut etiam in solutione ultimi principalis hic tangitur, nihil valet ad salvandum praedicta : quia sive fiat per transmutationem talem, sive non, dummodo sit proprie efficientia, arguit semper distinctionem realem, ut patet in creatione, et in productione actus intelligendi. Nihil enim seipsum gignit, nec efficit. Qui vellet etiam dicere quod loquitur Doctor hic famose, sicut communiter in his Logicalibus, posset probabiliter sustentare, sed prima responsio melior est. Tetigi autem in quibusdam notulis super quaestiones hujus in Metaphysicam, quaest. 1. qualiter potest glossari Doctor in illa prima quaestione, et quaest. 3. Prologi, ubi ponit differentiam inter passiones in creaturis, et proprietates in divinis. Notanter igitur dicit Doctor hic in littera, quod proprium egreditur ex principiis subjecti, quod confirmant jam dicta : et quod loquitur hic de efficientia extensive, et de proprio propriissime sumpto, quod est Speciei specialissimae, vel saltem subalternae, ut supra notavi. Stat igitur identitas realis cum emanatione, licet non cum propria extrinseca causalitate, et sic nulla controversia in dictis Aquilae.

Ad aliud dico, quod quaelibet pars definitionis est ut forma 7. Metaph. text. com. 35. Dato igitur quod conveniat aliquod proprium ratione materialis speciei, potest nihilominus dici quod inest etiam ei ratione formae. Vel dic quod hic sumitur forma pro quidditative specifica, ut quaestione praecedente tactum est. Sed quod ibi tangitur de mortali, dictum est supra copiose quaest. finali de Differentia. Potius videtur inesse ut proprium individui, quam speciei, sed ibi hoc notavi. Unde advertendum (et facit multum ad propositum) quod licet Philosophus, et expositores, et etiam iste Doctor, et alii Auctores, assignent plura pro passionibus, quae nunc videntur quantitates, nunc qualitates, nunc relationes, etiam actuales, ut patet in Geometria, quare nimirum videtur ponere subjecta distincta realiter a talibus, et causare effective ipsa, sicut et caetera accidentia, nihilominus tamen secundum veritatem, proprium intrinsecum (de quo est hic sermo) est tantum respectus aptitudinalis, consequens naturam speciei, in secundo vel in tertio saltem signo naturae, cujus nulla causa effectiva, nec efficientia, potest assignari, nisi illa dumtaxat, quae est speciei vel subjecti ejus, sive in re, sive in intellectu ponatur : ideo vere dicitur tale ebullire ex principiis intrinsecis, vel ex essentia, seu quidditate subjecti. Unde si risibilitas ponatur qualitas, et dicatur quod est passio hominis, hoc debet intelligi quantum ad aptitudinem, non quantum ad absolutum in risibili importatum ; de aliis eodem modo dicatur.

Unde notanter dicit Doctor, quod est potentia non abjiciens actum, ideo in Geometria habere tres ponitur passio trianguli, (quia conjungitur semper actus aptitudini) et haec est communis doctrina Scotistarum cui adhaereo, quia inveni expresse in ipso 6. Metaph. quaest. 1 solvendo tertium principale haec verba, quod videlicet Conclusiones demonstrationis intelligendae sunt de aptitudine, et non de actuali existentia, hoc tene.Vocatur tamen proprium effectus, sicut loquitur Doctor hic extensive,ut dixi, cum tamen coeffectus deberet dici, vel aliquid ipsius effectus. Ubi tamen adverte quod licet proprie effectus dicatur in comparatione ad efficiens, est tamen nomen commune ad causalitatem quamcumque, sive intrinsecam, sive extrinsecam. Ita intellige hunc locum, et alia plura.

Ad aliud, patet ex dictis, quod loquitur hic de causa necessaria simpliciter immediata, et praecisa, et hoc loquendo de causa extensive, ut dictum est, et de effectu tali. Instantiae vero adductae ex fundamentis Doctoris procedunt de causa necessaria secundum quid, et non praecisa et proprie effective causante effectum, proprie et realiter distinctum et absolutum : quare nihil concludunt contra dicta. An autem caliditas sit proprium ignis et an possit separari a calore, infra habet videri.

Ad aliud dico, quod haec fuit vera ab aeterno in mente divina, homo est risibilis et quale esse habuit subjectum et principia ejus, tale habuit risibile. Sicut autem esse cognitum, et secundum quid tantum et possibile habuerunt illa, ita et istud.

Quod additur de quantitate et respectivis, licet aliqui velint quod tantum substantiarum sunt passiones, et posset colorari quoquomodo ex dictis hujus 6. Metaph. quaest. 1. tamen tenendo aliam viam, quae verior est, dico quod licet illa non sint de genere activorum proprie Physice, sunt tamen Metaphysice. Similiter argumentum procedit de efficientia proprie dicta, hic vero loquimur de simplici emanatione, et sic illa sunt sufficientia principia.

Et quod ultimo additur de secundis intentionibus, supra, quaest. 6. tetigi hoc. Potest ergo dici, quod sicut intellectus dat eis entitates effective, ita dat aptitudines convenientes, et sicut suo modo habent principia intrinseca, ita et emanationem passionum.

Secundo dubitatur, circa solutionem primi principalis, cum dicit Doctor quod risibile semper inest actu. Contra quod non habet rationem entis in actu, non videtur posse inhaerere actu,sed risibilis est hujusmodi, ergo, etc. Major patet, quia actu inhaerere praesupponit actu esse. Minor habetur ex dictis hujus in Quodlibeta, quaest 2. articulo primo, contra Thomam, ubi dicit quod aptitudo non habet rationem entis in actu, eo quod posset esse ad terminum non existentem ; quod autem necessario exigit aliquid non existens, ipsum est non existens in actu quia relatio non est majoris entitatis termino, ut 8. distinct. I. quaestione finali, et 13, quaest. Quodlibet), et in simili 28. dist. 1. quaest. 3. habet ipse.

Item cum prius natura sit ens in se quam inhaereat, videtur quod in illo priori habet aptitudinem ad inhaerere, maxime cum inhaerentia aptitudinalis sit passio cujuslibet accidentis, ut 7. Metaphysicae, et 12. dist.4. habet iste : male ergo dicit Doctor, quod aptitudo non est inhaerentia risibilis ad actum.

Item risibilitas dicitur aptitudo hominis, et non aptitudo ipsius ridere, igitur in ordine ad subjectum illa aptitudo, et non ex parte ipsius proprii in se, ut dicit Doctor.

Ad primum dico, quod Doctor subtilissime, et singularissime respondet ad argumentum. Et cum dicis quod aptitudo non habet rationem entis in actu, ipse Doctor quaest. 13. Quodlibeta, solvendo argumentum principale, respondet ad hoc, dicens quod relatio quae quantum est ex parte fundamcnti,esset actualis, et propter non entitatem termini est potentialis, ipsa denominat frequenter fundamentum, vel subjectum, quasi actualiter inesset: et exemplificat de inclinatione animae separatae ad corpus: et de actuali extensione scientiae practicae ad praxim ; et de mensuratione albedinis respectu colorum, et sic de aliis. Dico ergo quod in ordine ad fundamentum risibile est ens actu, et sic actu inhaeret, ut dicit Doctor. Imo potest dici, quantum est ex parte fundamenti,quod homo semper rideat actu, ut patet in exemplis jam tactis. Et si dicatur quod respectus essentialius dependet a termino, quam a fundamento, ergo principalius denominabitur talis, vel talis, a termino : hoc potest concedi ideo vocatur iste respectus aptitudinalis in ordine ad terminum principaliter : et quia non termino sed fundamento inhaeret vel potius inest, dicitur respectus fundamentalis) et actualiter inhaerens.

Dico igitur quod eo modo quo est actu ens, actu inhaeret vel inest, si sic non repugnat modus inhaerendi rei entitati. Exemplum de potentia materiae, quae ei actu inhaeret,et ista respectu ejus potest dici actus, licet in ordine ad formam sit potentia. Unde sicut dictum est saepe supra, de quid et modus, ita potest hic imaginari, scilicet quod aliquid sit aptitudo, ut quid; et actus seu ens actu, ut modus. Similiter potest applicari hic illa distinctio de actu formali, et entitativo, et de potentia duplici correspondente. Breviter ergo dico, quod cum dicitur risibile actu inest, ibi actualitas potest esse determinatio inhaerentis, vel inhaerentiae. Primo modo non est vera, nisi extensive accipiendo actum, sicut dictum est de potentia, ut loquitur notanter in simili Doctor in Quodlibeto, quaest. 16. art. 2. de natura. Secundo modo est vera, et sic loquitur Doctor hic, quia videlicet inesse risibilis est actualis, licet ipsum in se formaliter sit aptitudo.

Ad aliud dico, quod in respectivis non separatur inhaerentia aptitudinalis ab actuali, sicut separari potest in absolutis, ut patet, ubi prius in arguendo allegatur Doctor. Ubi advertendum, quod non proprie in respectibus aptitudinalibus, seu in propriis passionibus, dicitur (inhaerere, vel accidere, ut 1. dist. 2. et 8. dist. 1. potest colligi de mente hujus sed bene convenire, vel inesse, ut loquitur caste Doctor, quia accidentalitas, receptibilitas, et inhaerentia arguunt distinctionem realem proprie loquendo de rigore sermonis: propter tamen penuriam nominum utitur Doctor hoc termino inhaerentia Dato igitur quod in risibilitate in illo priori naturae, in quo quomodo praecedit inesse subjecto, includatur aptitudo ad inhaerendum, illa tamen non est aptitudo, quam formaliter importat nomen risibilis, sed est ad ridere, et non ad actu inhaerere, vel inesse.

Vel posset negari quod in illo priori insit sibi talis habitudo, quia, ut sic, est tantum ipsa, nec prius est, quam insit fundamento, cum sit fundamentalis, et sic negaretur fundari aptitudo in aptitudine, ut fingit frater Joannes Foksal hic. Et cum dicitur quod inhaerentia aptitudinalis sit passio, etc. potest dici quod verum est in his quae sunt vere accidentia, et per consequens realiter distincta a subjecto. Qui voluerit tenere aliam viam, dicat consequenter.

Ad aliud, concedo quod dicitur aptitudo hominis, non tamen in ordine ad inhaerere, seu inesse, sed in ordine ad ridere : est enim aptitudo actu fundamenti, sed potentia termini plerumque, et ideo notanter valde dixit Doctor, quod est ridere aptitudinaliter,ut denotetur actus inhaerentiae, et aptitudo termini. Est enim ibi actus entitativus formalis, et virtualis, et potentia objectiva formalis, et subjectiva.

Tertio dubitatur, circa solutionem secundi principalis, quia licet, ut dictum est, illa solutio sit apparens multum, et infra etiam, quaest. 2. de Accidente idem recitat, tamen quia 7. Metaph. quaest. 2. aliter sentit, videtur quod vel hic, vel ibi, minus bene dicat. Ibi enim recitat tres modos dicendi aliorum, exponentium illam prioritatem substantiae tempore, respectu accidentis, quorum tertius est iste, quem hic ponit, et ipsum ibi satis subtiliter impugnat, et ultimo, ponit opinionem propriam. Posset etiam dubitari circa illa exempla ex Philosopho, in naturalibus, adducta, sed quia sunt alterius considerationis, omitto ea pro nunc.

Ad hoc potest dici breviter, sicut supra saepe notavi, quod ad praesentem speculationem, ubi tantum per accidens considerantur ista realia, sufficiebat Doctori recitare aliquam viam probabilem exponentium Aristotelem, et inter omnes aliorum illa videtur efficax expositio, igitur satis erat illam recitare. In Metaphysica vero, ubi fuit locus proprius determinandi veritatem realem, altius investigavit Doctor expositionem dicti Aristotelis, et ita nulla absurditas est in dictis ejus. Sed si quis vellet simpliciter tenere hanc expositionem in Aristotele, non erit difficile declarare, etiam ad mentum Doctoris, argumenta quae facit ibidem, contra ipsum, quod indagini altiori relinquatur, multa enim subtili lectori omittenda sunt.

Circa solutionem tertii principalis, non oportet immorari, quia omnia quae ibi tangi possent, ex praecedentibus solvi possunt, videlicet quomodo est ibi potentia, extensive loquendo, et non ante actum, imo omnis potentia passiva potest negari, nisi in ordine ad terminum aptitudinis : loquitur tamen Doctor famose de Proprio, ut prius notavi: similiter patet quomodo est causa efficiens ejus. Et quomodo debet intelligi ibi efficiens sine transmutatione, et sic de aliis, quae gratia brevitatis postpono, ad altiora accidentium montana volando. Ea quae dicta sunt per totum de Proprio primointellectualiter sumpto applicabis in actu signato ad Proprium Logicum. Est enim Universale, et recte definitur, et distinguitur ab Accidente, et semper inest. Ex paupere usuario haec dicta sint de Proprio. Qui proprietarius est, plura, si velit, addat.