EXPOSITIO

Quaerit de definitione Proprii quarto modo, de quo est intentio hic, et specificat quartum modum, eo quod Porphyrius describit quodammodo ipsum aliis tribus modis sumptum, sicut de Differentia suo modo habetur supra. Nam Proprium secundointentionaliter sumptum, illis tribus modis dictis, potest dici accidens, saltem ut modus, sed an sic de Proprio quarto modo, patebit infra, et specificat ipsam definitionem in littera, quae, ut dixi quaestione praeeunte,potest reduci ad illam Primi Posteriorum, ut patet speculanti.

De Primo. Salis noli sunt termini ex dictis prius, quid videlicet definitio, et quoties accipitur. Quid etiam proprium quarto modo, patet, sive accipiatur primointentionaliter , sive secundointentionaliter, et magis quaestione sequente elucescet. Et in hac quaestione, quid accidere, et quoties sumitur, patet in solutione hujus quaestionis, et infra, cap. de Accidente, quaest. 1. et 2. et quaestione sequente. Illae aliae particulae omni et soli et semper, satis nolae sunt. Per primum denotatur adaequatio extensiva continentiae, vel praedicationis, atque generalis habitudo. Per secundum specificatio rationis inessendi, et praecisa, atque specialis habitudo, et adaequatio (ut ita loquar) intensiva. Per tertium adaequatio extensiva durationis, et ex omnibus simul, ut dicit Doctor, convertibilitas. Denotatur enim inseparabilitas Proprii, atque ejus convertibilitas respectu sui subjecti per illa tria, et hoc secundum esse materiale, et secundum esse quidditativum ejus in fundamentis exercendo, et correspondenter in intentionibus signando Ponuntur etiam illa tria ibi syncategorematice implicite importantia sua determinabilia, scilicet supposita, vel contenta ; et naturam, vel rationem formalem ejus ; et tempus. Unde 1. Posteriorum dicit Philosophus quod demonstratio omnis est ex his quae sunt universaliter, tam ex parte temporis, quam suppositorum. Quae omnia moderari debent, tam de primis, quam de secundis intentionibus proportionabiliter loquendo.

De Secundo, arguit sex rationibus partem negativam.

Prima ratio procedit per rationem bonae definitionis destructive, nam debet dari per Genus et differentiam. 6. Topic. aut saltem per rationem Generis loco ipsius : hic vero non ponitur nec genus Proprii, nec ratio ejus, quae est praedicari de pluribus, qua utitur Porphyrius in definitionibus aliorum, ut patet supra.

Secunda ratio procedit per remotionem alterius conditionis bonae definitionis, ut prius notavi, quia videlicet convenit alteri a definito, quod non debet. Allegat Philosophum 7. Metaph. text. com. 43. Prius tamen declaravi illud dictum Philosophi.

Tertia ratio procedit eodem modo, et hoc si proprietas accipiatur primointentionaliter, ut videtur ipsam accipere, vel si secundointentionaliter in casu, adhuc definitio abstracti non convenit concreto, nec e contra, nisi per accidens, propter diversitatem modorum significandi. Sed primum videtur magis ad propositum. Unde dicit, ergo proprium non, nisi per accidens,quasi dicat, quod sicut definitum accidit aliqui, et e contra, ita definitio, proportionabiliter loquendo : definitio igitur proprietatis, ut est primae intentionis, accidit Proprio, ut est secundae intentionis.

Quarta ratio impugnat primam particulam positam in definitione, quia est disparatum definiti.

Quinta ratio ostendit aliud vitium definitionis hujus, dari scilicet per copulationem contra doctrinam Philosophi 6. Topicor. cap. 13.

Sexta ratio ostendit excessum definiti respectu definientium, quod non convenit in bona definitione, sed e contra potius, quia quaelibet pars definitionis est in plus, etc. 2. Poster. text. com. 17. et maxime hoc verum est de parte prima, quae ponitur loco Generis, et universaliter nullam excedit definitum. Cum igitur Proprium, sicut et aliae intentiones, reperiatur univoce in omnibus novem Generibus, accidens vero non, quia tunc tantum essent duo generalissima, inquit, videlicet Substantia, et Accidens : incongrue ergo ponitur accidens in definitione Proprii, quia si pro uno significatorum, tunc proprium excedit, si ut communis omnibus, illa est communitas solius vocis : aequivocum autem, inquantum tale, non definit.

Ad oppositum adducit Porphyrium in littera.

Deinde respondet ad quaesitum, tenendo partem affirmativam, quam exprimendo, declarandoque, dicit quod per ly accidit in hac definitione primo loco positum, implicite habetur ratio praedicati, et modus praedicandi. Nam logice loquendo,ut infra, quaest. 2. de Accidente, patet. Haec verba inesse, vel adesse, vel accidere, important rationem praedicati, non praecise, sed contracte, ita quod aequivalet dicere, Proprium accidit, et dicere, Proprium est praedicatum in quale accidentale. Nam quod praedicatur in quid, non accidit ; similiter quod praedicatur in quale essentiale, non accidit: eo ergo quod dicitur accidit, habetur quod in quale accidentale dicitur. Per alia vero tria quae sequuntur, scilicet omni, et soli, et semper, habetur convertibilitas, vel convertibile : et ita intellectus definitionis est, quod Proprium praedicatur de pluribus in quale accidentale convertibiliter : et posset addi differentibus specie, vel numero, ut prius de Differentia dictum est, nisi forte quod solius Speciei specialissimae intelligitur esse definitio, et proprium, ut supra,

cap. de Genere, quaest. 4. tetigi. Et remittit se ad divisionem, et subdivisionem Universalis in textu, cap. de Genere,vel potius praedicabilis, et supra saepe habetur : et addit quod haec definitio coincidit cum definitione Philosophi 1. Topic. c. 4. et nimirum, quia omnia fere quae dicit Porphyrius, accepit hinc inde ex dictis Aristotelis. Propter argumenta tamen solvenda, adducit pulchram distinctionem de accidente, quae clarius, seu diffusius, habetur infra, cap. de Accidente, quaest. 1. et potest reduci ad bimembrem sic : Accidens aliud intentionale, aliud reale. Primum duplex, etc. ut patet in littera. Allegat Philosophum 5. Metaphysicae, pro accidente reali, text. com. 13. et inde, implicite saltem, et tangit illa intentionalia consequenter, scilicet esse in, et dici de : de quibus supra, quaest. 4. et infra, quaest. 2. de Accidente, et cap. de Substantia. Dicit igitur quod Accidens, quod distinguitur contra substantiam, pertinet ad considerationem Metaphysici, et non Logici, nisi per accidens. Secundo modo ponitur in definitione Proprii, tanquam Genus, vel Differentia generica communis duobus ultimis Universalibus, seu univoce, seu analogice. Sed tertio modo est quintum Universale.Et haec multiplicitas, et cognitio ejus, evadit plures difficultates in his quaestionibus, ut patet. Consequenter respondet ad argumenta principalia.

Ad primum, per interemptionem assumpti : et declarat qualiter ibi implicite, et aequivalenter , ponitur genus Proprii vel ratio generis loco ipsius, et totumprius dixi. Ubi adverte in littera ad unam parenthesin ibi (In hoc quod est una, etc.) usque ibi, exclusive (dici universalitatem etc.)

Ad secundum, similiter interimendo assumptum, licet enim differentia ultima convertatur cum definito, et hoc intelligendo sane, ut prius saepius notavi, non tamen praedicatur accidentaliter: quare haec definitio non convenit ei complete, sed tantum partialiter. Ubi tangit modum praedicandi differentiae, ut supra saepe habetur.

Ad tertium, eodem modo negando assumptum. Ubi, distinguendo de proprietate, dicit quod neutro modo definitur bac definitione. Nam ea quae ponuntur in bac definitione, sunt entia rationis, seu intentiones secundae, ut dicit Doctor, tantum definiunt secundum intellectum, hoc est, ens rationis, vel fabricatum per intellectum, et non ens reale, quia definientia praecedunt naturaliter definitum : intentiones autem sequuntur naturaliter res primae intentionis.

Dato etiam per casum, quod proprietas est abstractum, ut est sermo de ea, non definitur convenienter hac definitione, quia Logicus definit intentiones, ut actu applicabiles rebus, sed abstracta, ut talia, non sic possunt applicari: quare non recte potest dici, quod proprietas accidit, quia abstrahit ab accidere, licet forte in potentia accidit, vel identice, non tamen formaliter, sicut album accidit, non tamen albedo proprie, logice loquendo. Universaliter enim definitiones in actu signato debent dari de secundis intentionibus, eo modo quo in actu exercito possunt verificari in fundamentis, ut prius notavi, et infra magis pertractabitur. Intelligit ergo Doctor ibi per modum oppositum ei, cui convenit accidere actu, modum significandi abstracti, qui opponitur modo concreti, ut patet.

Ad quartum, inquit, ex distinctione praedicta accidentis, quomodo accipitur accidit in hac definitione : negatur igitur assumptum.

Ad quintum, quod licet inconveniens sit definire per copulationem, denotando distinctas partes definitionis copulari, non tamen circumloculive, ubi differentiis non est nomen determinatum impositum, ut supra notavi : sic fit in proposito, ut declarat,

Ad ultimum, patet ex aequivocatione accidentis : nam procedit de ipso primo modo accepto, ut patet.

De Tertio.Licet praedicta satis clara sint,

aliqua tamen paucis tangam, et primo circa solutionem quaestionis. Videtur enim quod per ly accidit, non habetur ratio praedicati cum ponatur pro differentia hic: per differentiam autem non habetur ratio generis, aliter sufficeret sola differentia in definitione.

Item, contra distinctionem illam de accidente secundointentionaliter accepto, quantum ad primum membrum, cum dicit quod est idem quod esse in, etc. videtur controversia supra, quaest. 4. in solutione secundi principalis, ubi dicit quod esse in convenit accidentibus realibus, dici vero de convenit accidentibus secundointentionalibus : quare esse in non convenit Proprio, ut hic est sermo de eo. Posset ibi ponderari qualiter sub opposito accidentis, maxime inseparabilis, possit intelligi illud cujus est, sine repugnantia: quia tunc ignis sub frigiditate, et sic de aliis, quod videtur inconveniens. Posset etiam ponderari qualiter per accidens considerat Logicus accidens reale, cum tamen sit fundamentum per se consideratorum ab ipso.

Item, accidentia conferunt ad cognoscendum quod quid est primo de Anima, quare non solum per priora, sed etiam per posteriora dari potest definitio, quod est contra primam partem solutionis tertii principalis.

Item cum definitio sit indicativa essentiae rei, eadem autem essentia significatur per concretum, et abstractum, igitur eadem definitio utriusque, quod est contra secundam partem ejusdem solutionis. Confirmatur ex dictis supra, quaest. 7. ad finem, ubi dicit quod coincidunt ista, intentio, inquantum intentio, et intentio inquantum applicabilis rei, ubi videtur velle quod in abstracto est applicabilis rei, similiter dicendum est de proprietate.

Item, videtur hic concedere quod in quaestione praecedente negavit, proprietatem scilicet esse abstractum Proprii ut est intentio.

I em, in quinto argumento videtur inferre tanquam inconveniens illud quod est necessarium plerumque, disparatum scilicet definiri per aliud, ut patet de Genere et Specie, et sic de aliis.

Item, posset dubitari, quare prohibetur definire per copulationem, cum tamen definitio detur aliquando per distincta realiter, inter quae licet ponere copulationem.

Item, videtur quod illud illatum in ultimo principali, scilicet si accidens esset univocum, quod tunc essent tantum duo generalissima, non sequatur. Nam antecedens a multis ponitur, et consequens minime.

Ad ista respondetur. Ad primum, quod juxta sententiam Philosophi 7. Metaph. text. comm. 16. idem nomen potest plura importare, ut exemplificat de hoc nomine Ilion vel Ilias. Ita dico hic, quod hoc nomen, vel dictio, accidit, non solum importat Differentiam, sed etiam Genus, ut notavi, et cum dicis quod tunc sufficeret ponere differentiam, in definitione, negatur. Unde refert dicere, Proprium accidit et dicere, Proprium in quale vel Proprium convertibiliter. Cujus causa est, quia verbum quodcumque, et maxime secundointentionale, videtur in se continere rationem praedicati, quod non contingit in aliis terminis.

Ad aliud, notavi satis supra, quaest. 4. hoc dubium : sicut enim ex parte fundamentorum aliquando dicuntur essentialiter et in quid, et in quale essentiale, aliquando vero accidentaliter, et in quale accidentale, ita proportionabiliter attribuuntur ista intentionibus, ut saepe notavi. Potest ergo poni aequivocatio hujus quod est esse in vel potest dici quod convenit accidentibus realibus inesse cognito consideratis etita in actu signato attribuitur secundis intentionibus in actu exercito primis vel secundis ad modum primarum sumptis. Non negavit ergo universaliter ab intentionibus esse in supra quaest. 4 sed specialiter ab istis, de quibus loquitur, et hoc in ordine ad fundamenta : licet alio respectu possent dici esse

in, sicut omne accidens habet esse in.

Ad aliud, patebit in sequentibus, et maxime quaest. 2. de Accidente.

Ad aliud, notavi supra, et infra in quaest. Antepraedicamentorum, potest accipi ibi per accidens scilicet secundario, vel per acci lens, scilicet per aliud, vel ratione alterius, vel per accidens, ut opponitur perseitati primi modi, quia habitudo respectus ad fundamentum convenit ei in secundo modo, ad terminum vero in primo modo : et ita tale fundamentum per accidens consideratur a considerante respectum. Potest etiam tale fundamentum considerari vel in esse reali, vel in esse cognito et sic diversimode diceretur considerari a Logico.

Ad aliud, tactum est prius: et breviter dico, quod loquitur de formaliter et quidditative definientibus. Modo licet accidentia rei conferant ad investigandum quod quid est, non tamen ad formaliter definiendum, sed potius e contra.

Ad aliud, dixi supra, quaest. 1. et 3. de Genere. Aliud est enim Logice, aliud Metaphysico definire intentiones : eadem etiam essentia diversimode significatur, et et ita diversimode potest definiri. Definiuntur a Logico intentiones ut modi intelligendi sunt, et ita in concreto, et ex concretis : a Metaphysico autem ut quid. Ad confirmationem, tactum est supra, ubi allegatur. Et breviter potest dici, quod Doctor capit intentionem ibi, non pro abstracto, sed famose loquendo, eo modo quo dicitur, quod Genus est intentio. Vel aliter, quod intentio etiam in abstracto est applicabilis, sed si actu, ut notanter dicit Doctor in littera : sicut dicitur quod albedo est applicabilis lapidi, et sic de aliis.

Ad aliud dico, quod non concedit illud, sed ponendo quod sic, inquirit an argumenmentum cogat, sicut ponendo vacuum, inquiritur an in eo esset motus.

Ad aliud dico, quod illud est inconveniens, ut in proposito ponitur, scilicet tanquam Genus, vel pars essentialis definitionis, et ita instantia de Genere, et Specie non procedit, quia per additamentum unum definitur per reliquum.

Ad aliud, licet Philosophus, ubi allegatur, loquatur de conjunctione disjunctiva, ut patet in exemplis suis de bono, et ente ita quod intentio est sua, quod non bene datur definitio, quae sub disjunctione refertur ad diversa,ut si definiatur bonum per hoc quod est esse delectabile visui, vel auditui ; aut ens, per hoc quod est agere, aut pati: quia tunc, inquit, contingeret bonum esse non bonum et ens non ens, etc. tamen sustinendo dictum Philosophi universaliter, ut allegatur, non solum respectu conjunctionis disjunctivae sed etiam copulative potest dici, quod ratio illius est eo quod una pars definitionis est modificativa, determinativa, et qualificativa alterius. Unde sicut non bene diceretur, quod Socrates esset homo, et albus,sed tantum homo albus : ita nec quod homo est animal,et rationale : non obstante etiam quod rationale in casu distingueretur realiter ab animali si accipantur a diversis formisrealiter distinctis. Velaliter, quod ratio illius est, ut denotetur quod definitio dicit conceptum simplicem et exprimit essentiam unam, et quod pertinet ad primum actum intellectus, et quod propositio in qua enunciatur de definito, sit propositio una, et perseica. Plura addat ingeniosus lector.

Ad ultimum dico, quod illud bene sequeretur Logice loquendo, ut hic loquitur Doctor, licet non Me taphysice, de quo habet videri infra, quaest. 4. Antepraedicamentorum : et sic salvari potest controversia: sed adhuc contra dicta quis objicere posset, tamen quia non videtur accidens secundointentionaliter sumptum, seu in quale accidentale, esse univocum, sive commune, Proprio et Accidenti: quia tunc ponerentur tantum quatuor Universalia. Nam sicut Differentia in communi ponitur Universale, cui scilicet convenit praedicari in quale essentiale, ita tale accidens. Si autem dicas quod aequivoce convenit Proprio, et Accidenti, tunc non definiet, nec erit loco generis, cujus oppositum videtur, in littera,

et infra, quaest. 1. de Accidente. Tum etiam quia si Proprium definitur, habebit proprium, quia propria passio emanat ex principiis definientibus, et maxime formali: et similiter illud proprium habebit aliud, et sic processus in infinitum in mediis demonstrationis, quod est impossibile et contra Aristotelem 1. Posteriorum, et alibi saepe.

Ad primum istorum, tetigi prius diversos modos dicendi in his divisionibus, et subdivisionibus Universalis. Potest uno modo teneri univocatio illius ad haec duo Universalia, et cum infertur quod tunc tantum quatuor Universalia, hoc potest negari, quia numerus Universalium assignatur, vel secundum Species specialissimas, vel saltem subalternas propinquas specialissimis, propriis nominibus, et non tantum generice nuncupatas. Si vero teneretur aequivocatio, vel analogia, dicendum est consequenter, quod non definit inquantum aequivocum, sed ut est nomen commune, remote significans differentiam propriam Proprii, et Accidentis et ita contrahitur per immediate addita, et sic est nomen generale contractum per specialia : vel differentia communis, divisa per speciales secundum aliam viam: et sic se tenet ex parte generis, vel potentialis, ut prius dixi in simili.

Ad aliud, sustinendo secundas intentiones habere passiones, suo modo, concedo Proprium habere proprium, sicut prius de differentia et genere dixi in simili: et tunc accidens denominatur a suo subjecto sumpto ut modus, ut de Universali dictum est. Sed forte illa probatio non procedit, videlicet quod omne habens quod quid est, vel definitionem, habet passionem, et demonstrationem, et e contra, quia videtur Philosophus 2 Poster. hoc negare, de quo non curo modo disputare. Et cum dicis quod illud proprium proprii habebit proprium, hoc potest negari, quia ita est Proprium, quod non Species alia a suo subjecto : sicut de propriis passionibus realibus dicimus. Licet igitur proprium ut quid, species tamen ut modus habeat proprium, non inquantum proprium sed in quantum species, caste loquendo, Proprium tamen ut modus non habet proprium, nec in fundamentis, nec in intentionibus.

Nam etsi non rideat semper, tamen risibilis homo dicitur, non quod jam rideat, sed quod aptus natus sit ad ridendum ;hoc autem ei semper naturale est.