Liber Tertius

0215

0215A 240 Fuderat in terras roseum jubar ignicomus sol.
Discipuli rogitant, Lolii quid quaestio vellet,
Et segetis: clarus quibus haec depromit Iesus:
Optima qui farris commendat semina glebis,
((5)) Filius est hominis: mundum sub nomine ruris
Accipite, atque homines puro pro semine justos.
At Lolium infelix cooperti daemonis arte
Sunt homines: inimicus erit, vis horrida, daemon.
Extremus mundi finis pro tempore messis.
((10)) Messores patrii venient per rura ministri,
Quos hominis natus proprii de corpore regni
Colligere erroris laqueos, labemque jubebit,
241 Collectosque simul rapidis exurere flammis.
0216A Dentibus hic stridor semper, fletusque perennis:
((15)) Secretisque piis veniet lux aurea vitae,
Sedibus ut coeli vibrantur lumina solis.
Haec docuit, patriamque redit Salvator in urbem,
Illic expediens populis (mirabile dictu)
Justitiae leges, vitaeque salubria jussa,
((20)) Virtutes patrias simul insinuando docebat.
Tunc livore gravi plebes commota suorum,
Praesentisque simul Domini miracula volvens,
Et generis noti reputans ex ordine gentem,
Haec inter sese mussanti voce susurrant:
((25)) 242 Nonne hic est fabri soboles, cui nomen Ioseph?
Non Maria est genitrix? non fratrum nota propago est?
0217A Unde igitur legis doctor, tantaeque minister
Virtutis, cedit cui labes victa laborum?
Nazara sic plebes: cui talia reddit Iesus:
((30)) Temnuntur propriis miracula semper in oris,
Et sine honore manent patria sub sede prophetae.
Talibus indignans pressit sua munera Christus.
Interea ad regem volitabat fama superbum,
Quod mala cuncta illius virtus divina domaret.
((35)) 243 Sed putat Herodes, lethi quod lege remissus
Tanta, ut Joannes, virtutis dona teneret.
Nam quondam cernens liventi pectore daemon,
Erroris labem puris quod solveret undis
Justus Joannes, damnis accensa malorum
((40)) Tunc petit Herodem pestis saevissima regem,
0218A Et facile injusti penetrans habitacula cordis,
Accumulare feris subigit scelera impia gestis.
Arserat illicito Herodes accensus amore
In thalamos fratris, sancto quod jure vetabat
((45)) Doctus Joannes. Feritas sed nescia recti
Subjecit leges pedibus, fruiturque nefandis
Connubiis, ipsumque super, quia prava vetabat,
244 Carceris immersit tenebris, vinclisque gravavit.
Sanguine nam justi primo compressa timore
((50)) Abstinuit sitiens feritas, quia magna prophetam
Plebis Joannem veneratio suspiciebat.
Natali sed forte die cum laeta tyrannus
Herodes celsis strueret convivia tectis,
0219A Luxuriae quoniam conjuncta superbia gaudet,
((55)) In medio juvenum reginae filia virgo,
Alternos laterum celerans sinuamine motus,
Compositas lusit cantu modulante choreas.
Ipse sed in primis, mirata virginis arte,
245 Attonitus stupuit: tunc praemia cuncta patere
((60)) Juratus spondet, quaecumque puella petisset.
Illa sed horrendae servans scelera impia matris,
Urget, Joannis caput a cervice revelli,
Et lance inferri praesentia munera poscit.
Praesentum Herodes procerum sub pondere tristis,
((65)) 0220A Jurandique memor juris tamen, imperat aegre,
Insontis caput inferri, tradique puellae.
Illa (nefas!) matris scelerata ad gaudia portat.
246 Corporis at lacerum flentes sine nomine truncum
Discipuli condunt terrae, Christumque sequuntur.
((70)) Ille ubi cognovit justi miserabile lethum,
Deserit insonti pollutam sanguine terram,
Frondosaque latet secretae vallis in umbra.
Sed populi immensae virtutis dona sequuntur.
Ille ubi credentum turbas in valle remota
((75)) Convenisse videt, morborum tabe repulsa,
Corpora subjecit miseratus multa medelae.
0221A Jamque sub extremo labentis lumine
Discipuli Christo suadent dimittere turbas,
Ut sibi quisque paret quaerens per compita victum.
((80)) 247 Ille jubet cunctis ibidem convivia poni.
Discipuli ostendunt, nihil amplius esse ciborum
Ni pisces geminos et farris fragmina quinque.
Hoc, inquit, satis est. Tum mox discumbere plebem,
Gramineisque toris jussit componere membra.
((85)) Suspiciensque dehinc coelum, Genitore precato,
Ipse duos pisces et quinque ex ordine panes
Dividit, et dapibus mensas oneravit opimis.
Jamque expleta jacet (dictu mirabile) plebes,
0222A Relliquiasque dehinc mensis legere ministri,
((90)) Bissenosque sinus cophinorum fragminis implent.
248 Coenatum numerus tum millia quinque virorum,
Praeterea populus matrum fuit et puerorum.
Discipulis tunc inde jubet conscendere navem,
Et transire fretum, donec dimitteret omnes,
((95)) In sua quemque, viros. Tunc montis celsa petivit,
Secretusque dehinc Genitoris numen adorat.
Jamque soporata torpebant omnia nocte,
Cum puppis medio sulcabat in aequore fluctus,
0223A 249 Jactata adverso surgentis flamine venti.
((100)) Ast ubi jam vigilum quarta statione premebat
Noctis iter, rapidos attollens lucifer ortus,
Fluctibus in liquidis sicco vestigia gressu
Suspensus carpebat iter, mirabile visu!
Jamque propinquabat puppi, sed nescia nautae
((105)) Attoniti tremulo vibrabant corda pavore,
Clamoremque simul confusa voce dederunt.
Tum pavidis Christus loquitur: Timor omnis abesto,
Credentumque regat vegetans constantia mentem.
En ego sum, vestrae doctorem noscite lucis.
((110)) 250 Olli confidens respondet talia Petrus:
Si tua nos vere dignatur visere virtus,
Me pariter permitte tuo super aequora jussu
0223B Fluctibus in liquidis immersos figere gressus.
Annuit his Dominus: navem mox linquere Petrus
((115)) Audet, et innixus figit vestigia ponto.
0224A Verum ubi tantarum mentem miracula rerum
Terrificant, ventique minas crebrescere cernit,
Paulatim cedunt dubio liquefacta timore,
Quae validum fidei gestabant aequora robur.
((120)) Jamque Simon, medio summersus corpore, clamat:
Fructibus horrendis pereuntem deripe, Christe.
Dextera confestim protenditur obvia Petro,
Et dubitata fides verbis mulcetur amaris,
Ascensaeque rati contraria flamina cedunt.
((125)) 251 Praesentemque dei sobolem stupuere rogantes
Cuncti, navigio socios quos casus habebat.
Transierat tandem sulcans freta fervida puppis,
Optatumque gravis comprenderat anchora portum.
0224B Conveniunt populi rapido per littora cursu,
((130)) Portantes aegros, vestisque attingere fila
0225A Extrema exoptant, miroque hoc munere cuncti
Credentes referunt plenam per membra salutem.
Ecce Pharisaei, Scribaeque hinc inde dolosi
Captantes Christum, promunt fallacia dicta:
((135)) 252 Cur tua discipulos patitur doctrina labare
Praeceptis veterum? manibus quos cura lavandis
Praeterit, assumuntque simul cum sordibus escas.
0226A Ille sub haec fatur: Magis hoc est quaerere dignum,
Trangressi praecepta Dei quod proditis omnes.
((140)) Namque Deus mortem defixa lege minatur,
Si genitor cuiquam verbo laedatur amaro,
Vel genitrix nati verbis pulsetur acerbis.
253 Irrita vos isthaec facitis perversa docendo.
0227A 254 Quam manifesta vigent de vobis dicta prophetae!
((145)) Me populus summis labiis sublimat honore,
Sed diversa procul cordis secreta pererrant.
Accipite ergo omnes, auresque advertite cordis:
Non illata homini, fuerint quaecumque, pudendis
Sordibus aspergent, vitaeve, animove sedebunt:
((150)) Erumpunt hominum sed quae penetralibus oris,
Internam misere maculabunt edita mentem.
Discipuli Christo memorant, quod verba loquentis
Occulto carpant Scribarum pectora nisu.
Ille dehinc: Genitor plantarum semina noster,
((155)) Quae non ipse sui consevit in aequore ruris,
Abjiciet penitus radicibus eruta longe.
0227B Caecus forte ducem caecum si nactus oberret,
0228A 255 Decidet in foveam, pariter demersus uterque.
Tunc petit absolvi Petrus, quid quaestio vellet,
((160)) Ipse Pharisaeis quam mox, scribisque dedisset.
Tum sator aeternae respondit talia vitae:
Vos etiam duro discluditis omnia corde
Jussa, nec admittit mentis dubitatio lucem?
Nam quaecumque hominum veniunt extrinsecus ori,
((165)) In ventrem cedunt, animoque incognita currunt.
Quae vero interno concepta e pectore promunt
Ora hominum, mentem possunt aspergine labis
Polluere, immundoque hominem maculare piaclo.
Secreto cordis promuntur noxia vitae
((170)) Consilia, et caedes, et furta nefanda tororum,
0228B Et fraudes, fallaxque hominum pro testibus error,
0229A 256 Et rabidae coelum pulsans insania vocis.
Haec sunt, quae maculant hominem, quae sordibus implent.
Illotis autem manibus non polluit umquam
((175)) Corporis arbitrio terrenum sumere victum.
Haec ubi dicta dedit, pulcherrima rura Syrorum
Sidonemque, Tyrumque petit: cum femina fusis
Crinibus, et precibus, natam causata jacentem,
Volvitur, et tacitum non desinit anxia Christum
((180)) 257 Orare, ut mentem vexatam daemone saevo
0230A Redderet, et miserae tandem resipisse liceret:
Tunc etiam precibus sectantum discipulorum
Respondit, proprias genitoris malle bidentes
Cogere, quas vanus late disperserat error.
((185)) Crebrius instanti tum talia fatur Iesus:
Natis quisque suis panem non detrahet umquam,
Et canibus jaciet. Tum talia femina fatur:
Micarum saltem canibus sua portio mensae
Decidit, et nihilo dominorum coena gravatur.
((190)) 258 Tum Dominus loquitur: Veniant tibi digna salutis
Praemia, quae fidei meruerunt robora tantae.
Talia Salvator verbis, et voce locutus,
0231A Virginis et mentem, decusso daemone, virtus
Complexam implevit donis foecunda salutis.
((195)) Inde Galilaeas repedat Servator in oras,
Praecelsique procul montis conscendit in arcem.
Haud mora, conveniunt populi, secumque trahebant
Pars captos oculis, et crurum debile vulgus,
Elinguesque alii, morbique vocabula mille.
((200)) Omnibus ille tamen languores dempsit amaros,
Viribus et validis venerando munere donat.
Tum populi pariter miracula tanta frequentant,
259 Aeternoque Patri laudes, gratesque celebrant.
0232A Discipulos Christus cogens in vertice montis,
((205)) Secreto alloquitur: Plebis miseratio multa est;
Tertia nam terris remeant jam lumina solis,
Ex quo nulla sibi sumunt alimenta ciborum.
Jejunam nolim tantam dimittere plebem,
Ne labor afficiat populos per longa viantes.
((210)) Discipuli Christo ostendunt septem sibi panes
Esse, et pisciculos alimenta ad proxima paucos.
Tum populum jussit terrae per terga cubare,
Quodque fuit, totum propriis discerpere palmis,
260 Et cunctae curat mensatim dedere plebi.
((215)) Discipuli ponunt epulas, populusque repletur
Ad satiem dapibus: relegunt mox fragmina panis
0233A Et sportas referunt cumulato pondere septem.
Quattuor ex omni fuerant tum millia plebe,
Nec numero quisquam matres, puerosque notavit.
((220)) Inde Magedarum navi transcurrit in oras.
Ecce Pharisaei, Sadducaeique dolosi
Poscere tentantes instant coelestia signa.
Sed Christus, cernens fallacia pectora, fatur:
Convexum quoties claudit nox humida coelum,
((225)) 261 Si ruber astrifero procedit vesper olympo,
Dicitis: Adveniet ventura luce serenum.
Jamque sub exortu solis si tristia rubro
Nubila miscentur confusa luce colori,
Dicitis, agricolis, nautisque venire fragosam
((230)) 0234A Ventorum rabiem, tempestatumque furores.
Fallaces, nostis faciem discernere coeli,
Saeclorum vero nescitis tempora signis
Explorare suis? Sed vobis signa dabuntur,
Quae maris immenso quondam venere profundo,
((235)) Bellua cum tenuit ventris sub carcere vatem.
Haec ait, et propere puppis retinacula solvens,
Trans freta contendit rapido comprendere cursu
262 Arva Philipporum, sociisque haec talia fatur:
Sollicite vobis vitentur noxia farra,
((240)) Fermentumque ferox vestris avertite mensis.
Illa Pharisaei, Sadducaeique dolosi
Admiscent escis, falluntque in nomine panis.
Cur vobis tacitas volvit cunctatio mentes?
0235A Proh! quam parva fides, sensu torpente, fatiscit!
((245)) Dicitis adversi, navi quod tollere panes
263 Non fuerit vobis vacuum, farrisque cavendas
Insidias jubeam: meminisse et scire putabam,
Quod panes quinque plebis mihi millia quinque
Implerint dapibus, cophinisque superflua tantis
((250)) Fragmenta ad cumulum fuerint collecta ciborum
Quattuor et rursum coenantum millia panes
Quod facile implerint septem, sportasque referri
0236A Vidistis rursus completas relliquiarum.
264 Sed moneo istorum semper fermenta cavere.
((255)) Discipuli tandem, vitalia verba secuti,
Doctrinam cernunt fermenti nomine dictam.
Inde ubi perventum liquidi per terga profundi
Clara, Philippaeo quae pollent nomine, rura,
Cogit concilium sectantum discipulorum,
((260)) Et quaerit quem se populorum fama putaret.
Respondent, multas plebis tunc esse loquelas:
Crebrius audisse, et multos firmare, quod esset
0237A Justus Joannes, populus qui flumine lavit.
265 Pars memorat volucris famae sibi cognita verba,
((265)) . Eliam venisse iterum, quem praepete curru
Turbine coelesti quondam simulata quadrigis
Astris inseruit rapidae vis fervida flammae.
Jeremiam dixere alii, pars esse prophetam.
Tum Christus, cunctis arridens pectore blando,
((270)) Conquirit, quae sit sententia discipulorum.
Sed stabilis Petrus: Tu Sancti Filius, inquit,
266 Christus, magnifico terras qui lumine comples.
Tum Dominus forti respondit talia Petro:
Petre, beatus eris: nam talia pandere certe
((275)) 0238A Humanus sanguis, vel, terrae portio, corpus
Haud umquam poterit. Genitoris munera sola
Possunt tam validum fidei concedere robur.
Tu nomen Petri digna virtute tueris.
Hac in mole mihi, saxique in robore ponam
((280)) Semper mansuras aeternis moenibus aedes.
Infernis domus haec non exsuperabile portis
Claustrum perpetuo munitum robore habebit:
Coelestisque tibi claves committere regni
Est animus, terrisque tuo quae nexa relinques
((285)) 267 Arbitrio coelo pariter nodata manebunt;
Solverit et rursus tua quae sententia terris,
Haud aliter venient coeli sub sede soluta.
Sed vos discipuli Christum me dicere cunctis
0239A Parcite, quo soli cognoscant talia digni.
((290)) Jam lux adveniet properis mihi cursibus instans,
Moenibus in Solymis rabies cum prona furore
Eximios vatum saturabit sanguine nostro.
Ast ubi lucifluum reddet sol tertius ortum,
Consurget radiis pariter redimita salutis
((295)) Vita mihi, cunctisque dabit sua munera terris.
Tum Petrus, magno perculsus corda dolore:
Absint, Christe, tuis, inquit, tam tristia sanctis
268 Monstra procul membris; nec fas est credere tantum,
Nec tibi tam durus poterit contingere casus.
((300)) 0239B Christus ad haec: Procul hinc, inquit, procul effuge, daemon,
0240A Nil divina tibi mentem prudentia tangit,
Sed terrena sapis, mollique timore tremiscis.
Sed si quis vestrum vestigia nostra sequetur,
Abneget ipse sibi, corpusque animamque recusans,
((305)) Atque crucem propriam comitatibus addere nostris
Gaudeat, amissam redimet cui gloria vitam.
Nam servata perit terris possessio lucis.
269 Sed quid proficient saecli mortalia lucra,
Si damnum pariant vitae, lucisque perennis?
((310)) Vel quae digna queunt animae commercia poni?
Filius huc hominis veniet sub nomine Patris,
Coelestesque illum fremitu comitante ministri
Stipabunt, reddetque hominum sua debita vitae.
Vera loquor: certos isthic sub limine lucis
((315)) 0241A Inveniam, coeli fulgens cum regna capessam.
Haec ubi dicta dedit, passus, bis terna dierum
Lumina convexo terras transcurrere coelo,
Tum secum jubet abruptum conscendere montem
Petrum, Zebedeique duos per devia natos.
((320)) 270 Inde ubi perventum secreti montis in arcem,
Continuo Christus faciem fulgore corusco
Mutatur, vestisque nivis candore nitescit.
Respiciunt comites, mediumque assistere sanctis
Eliae, Mosique vident. Tum talia Petrus:
((325)) Respice, num nobis potius discedere longe,
0242A An isthic tantae spectacula cernere molis
Conveniat: trina tamen hic tentoria vobis,
Si jubeas, frondis faciam diversa paratu,
Singula sub noctem quae vos aulaea receptent.
((330)) Talia dum loquitur, coelo praefulgida nubes
271 Circumjecta oculis vestibat lumine montem,
Et vox e medio lucis manifesta cucurrit:
Unicus hic meus est Natus, mea sola voluntas;
Hujus justitiam justo comprendite corde.
((335)) Discipuli pavido presserunt corpore terram.
Nec prius e prono vultus sustollere casu
Audebant, sancto Christi nisi dextera tactu
Demulcens blandis firmasset pectora verbis:
0243A Surgite, et abjectum fortes calcate timorem,
((340)) Nec cuiquam praesens pandatur visio vobis,
272 Ni prius huc hominis soboles speciosa reportet
273 In lucem referens mortis de sede tropaea.
Consurgunt, solumque vident, et voce requirunt,
0244A Cur scriptis velerum Scribarum factio certer,
((345)) Eliam primum coeli de sede reverti
In terras, Christique dehinc consurgere lucem.
Christus ad haec: Veniet certo sub tempore justus
Elias, reddens mox omnia debita saeclo.
Sed si quis credit, jam venerat ante renascens.
((350)) 0245A 274 Ignotum veluti rabies quem caeca furoris
Demersit letho; mox saevior altera sedes
En hominis nato trucibus laniatibus instat.
Haec ait, et populum repetit, montemque relinquit.
Ecce sed inflexis genibus, fletuque solutus
((355)) Vir senior, precibus Christum veneratus adorat:
Davidis soboles, hominum lumenque salusque,
Te precor, horribilem nati de corpore morbum
Proturbes, reddasque seni solatia vitae.
Nam cursus lunae natum mihi daemonis arte
((360)) Torquet, et in liquidas dejectum projicit undas,
Aut miserum medio projectum volvit in igni.
Nam tua discipuli sectantes jussa, frequenter
Connixi, nulla in solidum mihi dona dederunt.
0246A 275 Tum Christus, magno commotus corda dolore:
((365)) O gens nullius fidei, gens effera semper,
En etiam patiar, vobiscum me fore terris?
Sic ait, et puerum mandat perferre parenti
Ante suos vultus. Tum vocis pondere multo
Incubuit, mentisque simul convulsa venena
((370)) Daemonis horrendi, purgato corde, fugavit.
Discipuli rogitant cur non successerit illis
Ejusdem pueri toties tentata medela.
Respondit Dominus: Labat quia pectore vestro
Instabilis fidei nutans per lubrica gressus.
((375)) Nam si certa foret credendi portio vobis,
276 Instar quae minimi posset praestare sinapis,
Istius hinc montis possetis vellere verbo,
0247A Inque alias sedes cunctam transvolvere molem.
Nam genus hoc morbi precibus sine fine fidesque,
((380)) Multaque robusti jejunia pectoris arcent.
Inde Capharnaum gradiens pervenerat oras.
Convenere Petrum, quibus instat cura tributi,
Solvere poscentes solitum pro nomine Christi.
277 Ille sed ad Petrum conversus, talia fatur:
((385)) Dic, inquit, reges, quorum dependere natos,
Externos, propriosne sibi jussere tributa?
Respondit Petrus: Alienos solvere certum est.
Cernis, ait Christus, natum non solvere regis?
Sed ne quem laedam, praeceptum suscipe nostrum:
((390)) En maris undisoni rupes quae prodit in altum,
0248A Scandatur tibi summa, Simon, hamusque profundo
Stamine setarum connexus praecipitetur.
Haeserit et curvo qui primus acumine piscis,
Hujus pandantur scissi penetralia ventris.
((395)) Illic inventum duplex dissolve tributum.
278 Discipuli post inde rogant, quis maximus alto
In coeli regno meritis pro qualibus esset.
Tum Christus medio puerum consistere coetu
Praecipit, et placido doctor sermone profatur:
((400)) Quisque cupit celsam coeli conscendere sedem,
En hujus pueri similem se fingere certet:
Erroris laqueos saeclis increscere certum est.
0249A Sed tamen infelix, per quem generabitur error.
Qui vero e parvis istis deceperit unum,
((405)) Si sapiat, nectat saxo sua colla molari,
279 Praecipitemque maris sese jaculetur in undas.
Nec quisquam fastu parvos contempserit istos.
Horum custodes coelesti in sede tuentur
Altithroni vultum genitoris sidera supra.
((410)) Sed siquis pastor, cui pascua credita tondent
Centum balantes, unam cum forte seorsum
Nescius error habet, quaesitor deserit omnes,
Unius et totis lustrat vestigia silvis;
Illam si magno possit reperire labore,
((415)) Laetitia inventae major tum nascitur agnae,
0250A 280 Quam pro cunctarum numero quod nulla resedit:
Ex istis parvis Genitor sic perdere quemquam
Non patitur, gaudetque suis increscere regnis.
Si fratrem proprium delicto commaculatum
((420)) Cernis, secreto mox dictis corripe solus.
Si tua verborum patiens moderamina laudat,
Labentis mentem frater lucrabere fratris.
Sin tua solius contemnet verba relinquens,
Tunc alius monitor pariter pia jussa frequentet.
((425)) Sed si decutiet doctorum frena duorum,
281 Tunc ad concilium referantur crimina plenum,
Ut populi saltem sanetur pondere victus.
0251A Sin et multorum contempserit efferus ora,
Sit tibi divisae mulctatus nomine gentis.
((430)) Namque in concilium semper praesentia nostra
Adveniet, mediumque duum me stare necesse est,
Sive trium fuerit coetus sub nomine nostro.
Tum Petrus quaerit, quot fratri errata remittat,
Vel septem lapsus hominum si ferre liceret.
((435)) Christus prosequitur: Non septem crimina tantum,
Sed decuplata super donentur vulnera fratri.
282 Nam coeli regnum Domini praedivitis aulae
Consimile est, nummi rationem qui sibi poni
Jusserit, et servum, debentem multa talenta,
((440)) 0251B Praecipit abreptum cum conjuge, progenieque,
Atque opibus cunctis venali nomine sisti.
0252A Tum servus dominum prostrato corpore adorat,
Et spondet, spatii sibi si foret ulla facultas,
Omnem nummorum domino dissolvere summam.
((445)) Commovit dominum famuli miseratio flentis,
Cunctaque trans meritum concessit debita servo.
Ille sed egrediens conservum limine in ipso
Nactus constringit: tum debita fortior urget
283 Persolvi, precibusque locum truculentus abegit,
((450)) Carceris et mersum tenebris, poenisque premebat.
Quae postquam dominus famulorum noscere verbis
Incipit, adducto ingessit justissima servo
0252B Dicta dolens, iramque movet, jussisque severis
In tormenta ferum detrusit, cuncta revolvens
((455)) 0253A Debita, dum dignis fueret per vincula poenis.
Sic vobis faciet Genitor, qui culmina coeli
Possidet, immites saevo si pectore fratrum
Peccata orantum dure punire voletis.
Talia dicta dedit, Galilaeiaque arva reliquit:
((460)) Judaeamque petit, qua pinguia rura silenter
284 Agmine Jordanis viridis perrumpit amoeno.
Nec minus in stratis aegros donare salute,
Sublimisque Patris concedere munera perstat.
Ecce Pharisaei tentantes quaerere pergunt,
((465)) Conjugis an liceat rejectum scindere vinclum,
Quidquid erit, laesi tangit quod corda mariti.
0254A Haec ubi percepit, depromit talia Christus:
Principio Deus in terris par dispare sexu
Constituit, jussitque uno de corpore necti,
((470)) Amborumque animas junctis inolescere membris.
Quod Deus ergo jubet proprio concrescere verbo,
285 Illicitum est hominum foedo secernere luxu.
Moses praecepit, quod pectora dura videret,
Scribere discidium, quo saxea corda revinci
((475.)) Per proprios apices possint sub judice flammae.
0255A 286 Nam temere exsolvet casti qui jura cubilis,
Alteraque illius thalamis sociabitur uxor,
Crimen adulterii populo sub teste subibit.
Discipuli referunt: Urget lex ista virorum,
((480)) Servitiique premit non aequo pondere partem,
Ut melius fuerit thalamis caruisse perosis.
287 Respondit Dominus: Non omnes pondere tanto
Subjicient humeros: lectae sunt talia dona
Virtutis. Trino truncantur corpora more,
((485)) Quae nulla gaudent genitali lege tororum.
0256A Namque alios tales progigni in luminis oras
Comperimus: plerosque hominum vis ferrea sexu
Exuit: ast alios ipsos sibi demere constat
Pro coeli regnis pronum de pectore amorem.
((490)) Quisque capax fuerit, celsa virtute capessat,
Quod paucis, lectisque Deus vult pandere munus.
Haec ait, et pueros, quos gaudens cura parentum
Cum precibus laetis certatim hinc inde ferebat,
Suscipit, et plebem sectantum, quod prohiberet,
((495)) 0257A 288 Increpat, ac tales affirmat regna mereri
Aulae coelestis. Sanctas his ordine palmas
Imponit, redditque humeris portare parentum.
Ecce sed e populo juvenis, cui rura, domusque,
Et gaza stabat, rerum possessio fulgens,
((500)) Accedit, Christumque palam summissus adorat:
O bone praeceptor, dic nunc quae facta sequamur,
Ut mihi perpetuam liceat comprendere vitam?
Huic auctor vitae tum talia reddit Iesus:
289 Nunc demum quaeris, veteri quae lege tenentur?
((505)) Non hominis perimes vitam, non furta tororum
Invades, quaestumve alienis noxia rebus
Mens, aut dextra leget, non testis falsa loqueris.
Sit genitor, genitrixque tuo sublimis honore,
Proximus et puro pro te tibi cedat amore.
((510)) 0258A Ille dehinc: Cuncta haec semper mihi perpete cura
Observata reor, sed nequid forte relictum
Desit, praesenti liceat me voce moneri.
Tum Christus fatur: Nunc si perfecta requiris
Prendere praecelsis meritis fastigia vitae,
((515)) Omnia, quae proprio retines solus dominatu,
Distrahe, et ad miseros confer securus egentes.
290 Tum thesaurus erit coeli tibi conditus arce,
Virtutisque tenax vestigia nostra sequeris.
Haec adolescentis veniunt ubi dicta per aures,
((520)) Dejecit vultum, tristisque in tecta refugit,
Tum sic discipulis vitae Spes unica fatur:
Difficile est terris affixos divite gaza
Avelli, coelique leves in regna venire.
Nam citius tenuis per acus transire foramen
((525)) Deformis poterunt immania membra cameli,
0259A Quam queat ut dives coelestia regna videre.
Talibus attoniti comites, stupidique silebant,
Volventes, quae tanta foret sub pectore virtus
Humano, talem possit quae prendere vitam.
((530)) Respicit aeternae justorum Gloria vitae,
Atque ait: Haec homini forsan videantur acerba,
291 Sed Deus electis facilem praepandit in aethra,
Possibilemque viam, virtus quam celsa capessat.
Tum Petrus, fidei munitus moenibus, infit:
((535)) Omnia nostrorum projecta reliquimus omnes,
Et tua jussa sequi nobis spes unica restat.
Quid nostris animis superest? dic, Christe, precamur.
Talibus ad Petrum verbis respondit Iesus:
0260A Vos quicumque meum mentis penetralibus altis
((540)) Credentes servatis iter, cum sederit alte
Progenies hominis, celso quem cinget honore
Majestas, bis sex illic pulcherrima virtus
Constituet vobis sublimi in vertice sedes,
Judiciumque hominum pariter tractare licebit.
((545)) 292 Hic quicumque sui linquet generisque, domusque
Gazas, affectusque omnes pro nomine nostro,
Centuplicata dehinc capiet, vitamque perennem,
Primorum meritum postremi transgredientur,
Ultima praeteriti capient vix praemia primi.
((550)) Sedulus ut ruris dominus, cui dulcia fundum
Pinguibus in campis late vineta coronant,
Hic, ubi progressus primo cum lumine solis,
0261A Conduxit juvenum fortissima robora, pactus
Unius in lucis certa mercede laborem,
((555)) Et sua tum jussit cultu vineta polire.
293 Ipse sed egrediens, ubi tertia venerat hora,
Invenit ecce alios, operique accrescere jussit,
Pro meritis operum promittens praemia digna,
Illi non aliter laeti praecepta sequuntur.
((560)) Ast ubi sexta dehinc lucis transfluxerat hora,
Haud secus hinc alios juvenes conducero pergit.
Horaque nona dehinc ubi solis cursibus acta est,
Tunc alios pariter conductos jussit adire.
Ultima labentis restabat portio lucis:
((565)) Egressus cernit juvenes, causasque requirit,
Cur pigris manibus torperent otia lenta.
Aiunt, conductoris quod praecepta fuissent
Nulla sibi. Dominus mox hos insistere ruri
0262A 294 Tunc etiam jussit. Sed vespere protinus orto,
((570)) Praecipit, ut cuncti caperent mercedis honorem,
Aequalique omnes portarent praemia nummo.
Tum manus illa virum, prima quae luce laborem
Sustulerat, factisque diem toleraverat aequum,
Indignans, secum tali cum murmure fatur:
((575)) Injustum est, istos similem, ut nos, quaerere nummum,
Ultima quos operi sero conduxerat hora.
Tum dominus ruris sedato pectore fatur:
Illibata tibi mercedis portio salvae
Redditur, et pacti servantur jura fidelis.
((580)) Istis de nostro liceat concedere tantum,
Extima quos operis glomeravit portio ruri.
Nam multos homines dignatio sancta vocavit,
295 E queis perminimam dignum est secernere partem.
0263A Haec ait, et Solymos repetit, comitesque seorsum
((585)) Alloquitur, Solymisque iterum regionibus, infit,
Ingredimur gnari, truculentaque moenia adimus.
Filius hic hominis prodetur ad ultima mortis,
Scribarum, procerumque ferens ludibria membris,
Affixusque cruci post tertia lumina surget.
((590)) Hinc tum Zebedei conjux summissa rogabat,
Ut Christo medio coeli sublimis in arce
Felices nati dextra, laevaque sederent,
Tum quaerit Christus, calicem si sumere possent,
0264A 296 Quem sibi praeceptis instaret sumere Patris.
((595)) Respondent se posse simul. Tum talia Christus:
Vos nostrum calicem fas est potare, sed altis
Sedibus aequali mecum considere honore,
Non hoc nostra dabit cuiquam pro munere virtus.
Haec certis Genitor sublimia dona reservat.
((600)) Exhinc discipulos, dictis pro talibus omnes
Commotos, tali sermonis mulcet honore:
Gentibus infidis celsa ditione potestas
Imponit quoscumque super dominantur eorum,
Exercentque trucem subjectis urbibus iram.
((605)) 297 Vos hinc sed longe: tranquillior aequora vitae
0265A Concordi sternit mitis moderatio pace:
Magnus et obsequiis crescit super alta minister.
Nec primus quisquam, nisi cunctis serviat, unus
Esse potest. Hominis natus sic vestra minister
((610)) Obsequio solus proprio pia munera gestat,
298 Pro multisque animam pretioso sanguine ponit.
At vos ex minimis opibus transcendere vultis,
0266A Et sic e summis lapsi comprenditis imos.
Si vos quisque vocat coenae convivia ponens,
((615)) Cornibus in summis devitet ponere membra,
299 Quisque sapit. Veniet forsan si nobilis alter,
Turpiter eximio cogetur cedere cornu,
Quem tumor inflati cordis per summa locarat.
Sin contentus erit mediocria prendere coenae,
((620)) Inferiorque dehinc si mox conviva subibit,
Ad potiora pudens transibit strata tororum.
0267A Proxima tum Solymis conscendit culmina montis,
Ordinibus lucent quae glaucicomantis olivae.
300 Hinc lectis jussit sectatum discipulorum,
((625)) Obvia castelli monstrans habitacula Christus,
Inde asinam pariter foetu comitante repertam
Ducere: vel si quis causam disquirere vellet,
Cur sua tam subito quoquam jumenta trahantur,
Dicere, tunc operam Dominum sibi sumere velle.
((630)) Discipuli celeri complent praecepta paratu.
Adducunt, mollique super velamine vestis
0268A Insternunt placidum pullum, praebentque sedendum.
301 Hinc veteris quondam fluxit vox nuntia vatis:
Ecce venit placidus tibi rex, quem terga sedentem
((635)) Praemitis gestant asinae, pullique sequentis.
Tum populi stratas praetexunt vestibus omnes,
Quaque iter est Christo, subnexa froude coronant.
Proxima tunc alii spoliani palmeta virore,
Conclamantque omnes: Davidis origine creto
((640)) Hosanna excelsis sit gloria laeta trophaeis!
0269A Sic adeo ingreditur Solymorum moenia Christus.
Ingresso occurrit, primo sub limine templi,
302 Cruribus atque oculis certatim debile vulgus.
Quos ubi tam subito gressu, visuque vigentes
((645)) Cuncta sacerdotum cognovit factio mirans,
Et pueros templi complentes tecta canore
Hosanna egregia Davidis stirpe creato,
Ipsum percunctant cuncti, quae causa canoris
Impubem tanta tollat per gaudia plebem.
((650)) Christus ad haec, Legis, inquit, vos scripta tenere
Creditis, infantum quae dicit ab ore venire,
303 Lactentum et linguis Justi consurgere laudem.
0270A Haec ait, ingratam linquens cum civibus urbem,
Bethaniamque petit, rediensque, in margine cernit
((655)) Stratae, tendentem diffusa umbracula, ficum.
Illic forte cibi pertentans corda voluntas,
Arboris attrectat ramos: sed nulla facultas
Pomorum sterilis frondis concreverat umbrae.
Olli Christus ait: Non sit tibi fructibus umquam
((660)) Copia promendis. Tum protinus aruit arbos.
Discipuli celerem mirantur in arbore mortem.
Sed Christus stupidis assistens talia fatur:
Nunc ligni istius nostro stupuistis honore
0271A 304 Desisse ad vires terrenos ducere succos.
((665)) Sed veris verbis iterumque iterumque monebo:
Namque fides si certa animi consistet in arce,
Nec dubiis nutans vitiis tremebunda jacebit,
Arboris istius vobis substantia cedet.
Nec tantum istius, sed montis celsa revelli
((670)) Credentum verbo poterunt, undisque profundi
Cum silvis pariter, saxisque, ferisque recondi.
Et quaecumque fides robusto pectore poscet
Credentum, semper digna virtute tenebit.
Haec ubi dicta dedit, templi se moenibus infert.
((675)) Confestim proceres populi, miracula rerum,
Collecti inquirunt, virtus quae tanta dedisset.
Ollis Christus ait: Quaerentibus omnia vobis
305 Dicere jam facile est, si nobis vestra vicissim
0272A Percunctata prius paucis sententia solvat.
((680)) Nuper Joannes, puro qui gurgite lavit
Sordentis populi maculas, divina potestas,
An hominis potius vobis fallacia visa est?
Haec ait, ancipiti verborum pondere claudens
Captantum procerum mentem: nam magna prophetam
((685)) Plebis Joannem veneratio suscipiebat,
Nec poterant ejus fallacem dicere vitam.
Rursus sublimem dixissent esse prophetam,
306 Occidisse illum traheret confessio culpam.
Se nescire tamen respondit factio fallax.
((690)) Tum Christus: Non est injustum claudere vocem,
Cum mihi claudantur procerum responsa superba.
Nam geminae prolis genitor majoris in aures
0273A Talia dicta dedit: Vitis mihi portio major
Semiputata jacet. Sed perge, et robore forti
((695)) Nunc scrobibus, nunc falce premens, vineta retonde.
Tum juvenis sese tam sordida vincla laboris
Nolle pati memorat. Post omnia jussa parentis
307 Exsequitur, damnansque sibi responsa coercet.
Post alium natum simili sermone jubebat
((700)) Ad vineta sui dependere jussa laboris.
0274A Annuit his juvenis, nec dictis facta repensat.
Dicite, quis potius genitoris jussa sequatur?
Illi collaudant responsum posterioris.
308 Prosequitur Christus: Nunc vera advertite dicta.
((705)) Jam magis hinc coeli sedem comprendere certum est
Corporis e vitiis quaerentes sordida lucra,
Quamvestrumquemquam. Vobis namvenerat ante
Justus Joannes: sed non est credere vestrum.
0275A Namque fidem potius meretricum pectora certam
((710)) Hauserunt, sordesque animi posuere pudendas.
At vos tantorum scelerum nil poenitet umquam.
Sic quidam dives, cui jugera multa nitentis
Vineti sepes circum densata coercet,
309 In medio turrem, praelumque, et dolia fecit,
((715)) Cultoresque dedit, fructusque locavit habendos.
Impositam statuens mercedis solvere legem.
Tum longinqua petit, sed fructus tempore certo
Actores famulos mittit, queis portio, salva
Cultorum certa ruris mercede, daretur.
((720)) Ecce colonorum rabies hos verbere saevo,
Ast alios lapidum proterrent undique telis.
0275B Denique lethali prosternunt vulnere multos.
Tum dominus ruris plures incedere servos
0276A Praecipit, et rursum mercedis pacta reposcit.
((725)) 310 Major at in plures audax injuria surgit.
Ultima jam domino natum dimittere mens est,
Quod sobolem, partemque sui vis digna pudoris
Cultorum cordi venerandam posceret esse.
Sed contra illorum jam mens maculata cruore,
((730)) Progenie exstincta domini, sibi post dominatum
Cedere credentes, crudeli vulnere fixum
Obtruncant, jaciuntque foras trans septa cadaver.
Post haec jam dominus veniet, poenasque reposcet
Tantorum scelerum. Sed vobis tradita quondam
((735)) Fulgentis regni sedes translata feretur
Ad gentem, dignos possit quae reddere fructus.
0276B Ut rex, qui nato thalamorum vincula nectens,
Praecepit, proceres convivia laeta frequentent,
0277A 311 Accitos famulis voti regalis honorem
((740)) Concelebrare simul: cuncti sed adire recusant
Regales thalamos, regalis pocula mensae.
Post alios mittit, sese largissima cuncta,
Magnificasque dapes, convivia laeta parasse.
Illi, neglectis dapibus, diversa petebant.
((745)) Hic aedes proprias, hic ruris tecta propinqui,
Ast alius potius merces ac lucra revisit.
Multi praeterea missos, qui ad laeta vocarent,
Insontes famulos rapiunt, et corpora ferro
In mortem cruciant. Tum rex, ubi comperit acta,
((750)) Millibus armatis cives cum moenibus ipsis
Subruit, effusi famulorum sanguinis ultor.
Tum servis fatur: Nunc festa jugalia coenae
Praelargis opibus quaecumque instruximus illis,
0277B 312 Contempsere meis proceres contingere mensis.
((755)) 0278A Ite igitur propere per publica septa viarum,
Et quoscumque illic casus glomeraverit, omnes
Huc laetis nati thalamis adhibete vocantes.
Progressi famuli per compita cuncta viarum
Inventos duxere simul. Jam denique cunctae
((760)) Complentur mensae mixtae sine nomine plebis.
Hic justi injustique simul cubuere vocati.
At rex ingressus convivia laeta revisit.
Hic videt indutum pollutae vestis amictu,
Laetitiae thalami fuerat quae dissona longe.
((765)) Isque ubi regalis sermonis pondere causas
Reddere pro vestis maculis, et labe jubetur,
313 Oppresso tacuit non puri pectoris ore.
Et tum conversus famulis rex praecipit illum
Connexis manibus pedibusque, et corpore toto
((770)) 0278B In tenebras raptum mox praecipitare profundas.
Illic stridor erit vasti sine fine doloris,
0279 Et semper fletus. Multis nam saepe vocatis,
((773)) 0280 Paucorum felix hominum selectio fiet.