EXPOSITIO

Postquam expedivit se Doctor circa difcultates communes toti Logicae, quoad tres primas quaestiones, et omnibus quinque Universalibus, et ipsi Universali in communi quoad alias novem, nunc descendit ad principale, tangendo difficultates speciales, circa quodlibet quinque Universalium, inchoando a Genere. Et quia assignando tres significationes Generis dicit Porphyrius, in secunda significatione, quod locus, vel patria est principium generationis, quemadmodum et pater, ideo Doctor breviter, et faciliter movet unam quaestionem, quae potius dubium litterale, quam quaestio ordinaria dici debet circa veritatem hujus propositionis, et numerando eam inter quaestiones, est decima principalis.

De Primo, locus est ultimum corporis continentis immobile primum 4. Physicorum, text. comm. 41. et intelligitur de loco materialiter sumpto.

Ubi advertendum, quod locus potest accipi, vel pro corpore locante, ut aer est locus aquae, vel pro surperficie ultima illius corporis, ut hic definitur, vel pro respectu extrinsecus adveniente, per motum acquisibili, qui ubi activum est. Nam ubi, ut est generalissimum, est commune ad ubi activum, et passivum, licet Auctor sex Principiorum tantum ubi passivum describat, quod nomen generis famose retinet. Et hoc plerumque accidit, quando Speciebus desunt propria nomina, et potest sic describi, locus, id est ubi activum, est circumscriptio, scilicet activa, corporis continentis, circumscriptionem, scilicet passivam, corporis contenti efficiens. Vel illa definitio quarti Physicorum de ipso loco, pro formali est intelligenda per praedicationem materialem fundamenti, de respectu, ut communiter respectus definiuntur.

Potest etiam ulterius locus accipi pro aggregata ex utroque, et hoc vel includendo qualitates activas, et passivas, et caelestem influentiam, ut eum accipit Doctor, et Porphyrius in proposito. Vel illis exclusis dividitur etiam multis divisionibus, ut puta in naturalem, et violentam ; in per se, et per accidens; in qui, et quo: in communem, et propriam: in adaequatam, vel non; in circumscriptivam, definitivam, et per naturalem et sic de aliis, quorum prosecutio, et declaratio, pertinet ad Philosophiam naturalem, et Theologiam. Quid sit generatio patet 5. Physicorum text. comm. 4. et sequentibus. Quid principium patet 5. Metaphysic. in principio, et quoties accipiuntur, ibidem habes. Quid vero pater satis notum est cuique.

Quemadmodum quoque est ratio similitudinis. Plures alii sunt modi accipiendi locum, qui non sunt ad propositum hic. Ordo patet. Divisio communis est.

De Secundo, arguit negativam duabus rationibus. Prima procedit ex dissimilitudine principii per se, et per accidens, de quibus 2. Physicorum, et 5. Metaphysicae.

Secunda procedit a simili destructive. Ubi advertendum,quod mensura alia intrinseca, alia extrinseca: et loquor modo de mensura quantitativa continuorum. Intrinseca vero secundum unam dimensionem, ut linea: secundum duas, ut superficies: secundum tres, ut corpus. Extrinseca vero alia propria, alia communis. Vel sic, alia permanentium, alia successivorum. Prima, ut locus: secunda, ut tempus: de quibus infra, cap. de Quantitate, et alibi plenius. Ad oppositum est auctoritas.

Deinde conclusionem responsivam indifferentem, secundum unam distinctionem ponit. Distinctio est ista, quod illa propositio similitudinaria, de qua quaeritur, potest dupliciter considerari, aut ut similitudo refertur ad genus causae; aut ut refertur ad modum causandi. Primo modo pars affirmativa est vera, secundo modo negativa. Notanter ibi dicit, quod appropriate efficiens dicitur principium, quia proprie quaelibet causa est principium. 5. Metaphysicae. Et quod locus pertineat ad genus causae efficientis, ad quod pertinet pater, respectu generationis, ostendit : quia conservare genitum, est quoddam efficere, locus autem conservat locatum. Item, coadjuvat ad generationem rei primordialem, ista patent experimentaliter. Nam videmus communiter res melius conservari in loco generationis, quam alibi: licet oppositum contingat per accidens, ut patet de cholericis genitis in locis calidis et siccis, qui diutius, et melius conservantur in locis humidis, et ita de aliis.

Videmus etiam quod locus coadjuvat ad generationem, quia multa in quibusdam climatibus, et regionibus generantur, quae minime in aliis possunt generari. Imo si in illas deferantur, penitus corrumpuntur, ut patet de omnibus venenosis animalibus, quae nullo modo in Scotia majori, quae Hibernia communiter nominatur, vivere possunt, sed illico, dum terram illam attingunt, moriuntur. Patet etiam de leonibus, qui etsi in aliis climatibus generantur,non tamen ita perfecti, ut in secundo, et tertio. Similiter de fructibus, et herbis patet, ut quilibet experitur. Quod autem locus et pater, alio et alio modo causant, ostendit, quia iste per se, et ille per accidens, ut prius, in argumento ante oppositum : sed per se, et per accidens generare, est alio et alio modo generare, vel efficere. Patet 2. Physicorum, text. comm. 33. et 5. Metaphys. text. comm. 3. et alibi saepe.

Deinde solvit argumenta. Primum ex jam dictis, concedendo dissimilitudinem quoad modum. Ad secundum negat similitudinem, quia tempus nec coadjuvat ad generationem, nec conservat genitum ; sed potius est causa corruptionis, ut patet 4. Physicorum, tex. comm. 117. Ubi dicit Philosophus, quod tempus tabefacti, et senescunt omnia sub tempore, obiici scuntur propter tempus. Sed non didicit, neque novum factum est, neque bonum. Corruptionis enim causa per se tempus est Numerus enim motus est, motus autem distare facit quod est, etc.

De Tertio. Circa solutionem quaestionis dubitatur. Videtur enim quod male dicat Genus causae, quia tunc Deus, vel aliquid dictum de Deo, esset in Genere. Item, quod est per se tale, et per accidens, non posset esse Species ejusdem Generis, cum de ipsis dicatur aequivoce tale: sed pater et locus sunt hujusmodi, igitur, etc. Item, quod pater non sit causa filii, vel geniti, videtur, quia relatio causae, et causati, arguit distinctionem non modo realem, sed in esse et natura, ut tertia distinctione primi, quaest. 7. et 25. secundi habet iste. Pater autem non distinguitur natura a filio quia pater est, qui de sui substantia produxit sibi similem in natura intellectuali, vel saltem sensitiva. Paternitas vero est habitudo producentis naturaliter similis producto in natura tali. Et per oppositum filius, et filiatio describi possunt.

Item, quod locus nullo modo sit causa efficiens, arguitur, quia sic aut locus pro formali, aut pro substrato, aut pro aggregato. Non primo modo, quia respectus nullam activitatem habet, nedum realem, sed nec spiritualem, vel intellectualem, secundum aliquos. Nec secundo modo, quia sic est quantitas, quae sive ponatur absolutum, sive respectivum, non est de genere activorum, ut infra cap. de Quantitate, et alibi saepe secundum istum, et communiter secundum omnes. Si vero pro aggregato, idem sequitur, quia si nulla partium est activa, nec totum. Ibi etiam non ponitur tertia entitas communiter. Item, quare principium magis convenit efficienti, quam aliis causis, cum quoties causa, toties principium, 5. Metaph. text. comm. 1. Item, videtur quod pater non sit pars efficiens geniti, quia sine ipso genitum posset produci a causa superiori. Quidquid enim potest prima causa cum secunda, per se potest. Posset etiam contra aliam partem de accidentalitale effectivilalis loci argui ; sed omitto pro nunc.,

Sustinendo Doctorem dico ad primum quod ibi sumitur Genus metaphysico, eo modo, quoomne commune Genus vulgo appellatur.

Ad aliud, quod causa per se, et per accidens, non dicuntur species causae efficientis sed modi, quinto Metaphysicae, et secundo Physicorum, ubi supra.

Ad aliud, quod causa in proposito sumitur ut se extendit ad producens. Vocat autem iste in aliquibus locis,et similiter alii, illud quod est generans, vel producens, vel originans, vel pullulans, causans etiam effective, ut infra, cap. de Proprio, forte dicetur. Vel dic, quod Doctor, ubi supra allegatur, loquitur de distinctione in natura secundum numerum, non speciem.

Ad aliud, quod locus pro substrato non immediato, sed pro corpore locante, includente influentiam caelestem, et tales qualitates, et complexiones, est causa efficiens. Et si quaeras, qua ratione influentiae caelestis unus locus est convenientior ad aliquorum generationem, quam alius, ut dictum est supra, cum tota terra sit ut punctus respectu caeli, et sit minoris quantitatis (ut Astrologi volunt) fere quolibet corpore caelesti; dico, quod hic oportet recurrere ad diversitatem aspectuum, et figuras constellationum, et dispositionem receptibilitatis, quod non oportet hic declarare, quia transcendit propositum.

Ad aliud, non dicit Doctor quod magis convenit principium uni, quam alii, proprie loquendo, sed bene appropriate, Causa enim, elementum, et principium, sunt Synonyma, ut habet Commentator 1. Physic. comm. 1. Appropriate tamen causa convenit ipsi fini ; elementum vero materiae, et formae ; et principium efficienti. Sed causam hujus profundius investigare pertinet ad Philosophiam realem.

Ad ultimum, quod non inconvenit aliquid esse per se causam extrinsecam alicujus, sine quo ipsum possit esse, secus de intrinsecis est dicendum. Vel, quod naturaliter loquendo, intelligi debet illa perseitas, vel quod respective, ut milium magnum. Vel quod in per se causis, sicut in dependentia causali, ab eis datur simpliciter, et secundum quid tale, ut patet.

Secundo dubitatur, quare dicit in primo argumento quod locus est causa per accidens, quia non movet. Videtur igitur quod omnis per se causa in causando movet: igitur Deus est causa per motum. Similiter argui potest de intellectu, respectu intellectionis, et sic de aliis. Item, accipiendo locum ut prius, videtur quod moveat, cum virtutem activam, per Physicum contactum, respectu locati, habeat: patet in pluribus experimentis.

Dico breviter ad primum, quod loquitur Doctor de agente Physico corporali, agente per motum, unde non sequitur instantia de intellectu, nec de Deo. Vel, licet Deus non immediate agat per motum, mediate tamen sic.

Ad aliud, forte Doctor non negaret locum, sic sumptum, agere per motum, sed illam particulam addidit propter definitionem loci 4. Physicorum, ubi prius in qua ponitur immobilitas. Vel aliter, quod si movet non ita principaliter, et per se propter genitum, sicut pater.

Tertio, posset dubitari circa secundum argumentum, et solutionem ejus, quomodo tempus est causa corruptionis, et quare non similiter generationis, quare neque didicit, neque novum factum in tempore, neque bonum. Sed quia plura hic tangenda essent, quae Logico, et maxime juvenibus extranea sunt, ideo in Philosophia videantur, et ad mere Logica accedamus.

Tripliciter cum Genui dicatur : de tertio apud Philosophos sermo est quod etiam describentes atsignauerunt, dicentes Genus esse, quod de pluribus differentibus specie in eo quod quid sit praedicatur, etc. Cap. eodem.