EXPOSITIO

Quaerit ultimate circa capitulum de Genere, propter verba Porphyrii comparantis significationes Generis ad invicem, Utrum genus sit principium Speciei ? Et maxime habet attendi haec quaestio de Genere, et Specie, in fundamentis, ut inquit Doctor in littera hic, licet etiam in intentionibus possit verificari ex consequenti quodammodo.

De primo, quid genus , patet ex dictis salis. Principium autem quid, et quoties sumitur, habetur 5. Metaph. text. comm. 1. et alibi in aliis. Potest enim assignari principium secundum quantitatem continuam ; et hoc vel secundum locum a natura, vel a proposito ; vel secundum tempus praeteritum, vel futurum ; vel secundum motum naturalem, vel voluntarium. Secundum quantitatem etiam discretam, utpote secundum ordinem posset assignari principium, ut 12. Metaph. patet, et hoc vel naturalem, vel voluntarium. Secundum etiam quidditatem potest assignari principium, et hoc vel quoad cognitionem, sive intellectivam, sive sensitivam ; vel quoad entitatem, vel quantum ad subsistendi consequentiam, vel quantum ad naturam, vel causalitatem, vel quantum ad potentiam, et actum. Posset etiam alio modo distingui de principio, sicut de ordine solet fieri. Quoties enim sumitur ordo, toties prius et principium. Ordo autem alius perfectionis, alius generationis, alius naturae, alius durationis, et alius originis : et simiter de principio intelligendum est. Sed ulteriorem declarationem dictorum dimitto lectori sagaci, quia hic pertractare alienum et pertaesum foret.

Quoties etiam causa, toties et principium accipitur, ut supra, quaest. 13. tetigi, licet proprie principium conveniat causis moventibus, et agentibus ut Averroes, comm. 1. primi de Physico auditu exponit Aristotelem. Sed an recte, habet videri alias : hoc enim nomen causa appropriatur fini, et principium efficienti, et elementum, materiali et formali. Sed communiter causa et principium ut synonyma habentur, et maxime in proposito. Licet principium proprie secundae significationi generis conveniat : communiter tamen tertiae, sed an etiam proprie, per modum videlicet efficientis, statim magis. Quid Species, et quoties accipitur, quaestione sequente habet videri.

Divisio quaestionis communis, nisi quod secunda pars aliqualiter subdividi posset.

Ordo vero patet, quia prius erat determinandum de Genere, ut hic sumitur, in illa videlicet tertia significatione, quam ponit Porphyrius definitive, et declarative, quam de comparatione ipsius ad alia. Omnis enim potentia cognoscens convenientiam, vel differentiam aliquorum, prius cognoscit extrema, ut 2. de Anima text. comm. 146. habetur, haec autem quaestio habet pro fundamento hujusmodi compationem, ut patet.

De Secundo, arguit ad partem negativam duabus rationibus ; et utraque ducit ad impossibile, et contradictionem. Prima sic formatur :Genus non est principium suiipsius, ergo non est principium Speciei. Vel sic syllogistice; Nihil est principium suiipsius : sed si Genus esset principium Speciei, esset principium suiipsius, ergo, etc. Assumptum pro majori patet, ex oppositione principii et principiati: quia opposita relativa inferunt contradictoria. Minor vero patet dupliciter, primo ex identitate Generis, et Speciei, per Philosophum 7. Metaphys. text. comm. 43. gemis nihil est etc. Quidquid autem est principium unius eorum quae sunt simpliciter, idem est principium alterius, ut patet. Secundo patet minor ex perseica praedicatione Generis de Specie, 1. Posteriorum. In praedicatione enim tali, et maxime primi modi, praedicatum est idem subjecto, etiam formaliter, saltem terminative, et supra, quaest. 16. tactum est idem.

Secunda ratio procedit ex oppositione totius, et partis : vel principii, et patet. Quod autem genus sit totum, allegat Porphyrium in littera, et est cap. de Specie, et idem habet Boetius, libro Divisionum, ut supra, quaest. 16. visum est. Sequeretur enim haec contradictio, quod Genus esset compositius, et simplicius Speciei, si esset principium Speciei.

Ad oppositum adducit Porphyrium in littera, comparantem tertiam significationem Generis ad secundam : sed commniter in originalibus habetur primam,et utraque littera potest salvari. Nam illa quae est prima ordine scripturae,est secunda ordine causalitatis, et intentionis, et e contra. Prima enim significatio est multitudo, vel collectio descendentium ab uno primo: secunda vero est principium talis multitudinis, et patet quod via causalitatis et intentionis, istud est primum. Potest ergo littera corrigi si habetur primam, vel intelligi sine correctione ad sensum datum. Sic, inquit, genus tertio modo dictum est principium specierum, sicut genus secundo modo, vel primo modo, etc.

Deinde respondet ad quaestionem, ubi duo facit. Primo conclusionem affirmativam ponit, et probat. Secundo pro declaratione illius probationis quaedam notabilia adjungit. Secunda ibi: sed sciendum., etc.

Dicit ergo primo quod sic : et hoc loquendo de fundamentis Generis, et Speciei. Quod ideo notanter dicit, quia loquendo de intentionibus, sunt simul natura, et disparatae species Universalis, et sic unum non est de essentia alterius. Et arguit ad hoc sic : Genus est essentiale principium cognoscendi specierum, igitur, etc. haec consequentia posset probari ex 2. Metaph.comm. 4. Unumquodque sicut se habet, etc. sed Doctor probat eam alio modo, quia definitio faciens scire definitum exprimit essentialia principia definiti, ut patet 1. Topicorum cap. 4. Talis autem definitio datur per ge. nus et differentiam 6. Topic. cap. 1. definitum tale est sola Species, proprie loquendo, imo etiam sola specialissima, ut patet 7. Metaph. text. com. 13. et 17. et 6. Topic. et in libro divisionum, et definitionum Boetii.

Deinde pro majori declaratione dictorum adducit duo notabilia singularissima, et Metaphysicalia, valde utilia ubique, et supra, quaest. 16. fuerunt lacta fere, et infra quaest. 7. Antepraedicamentorum, et in primo, distinct. 3. et 8. et in Quodlibeta, quaest. 2. articulo 2. ad finem, similia tanguntur. Secundum notabile incipit ibi, et propter rationes, etc.

Dic ergo primo quod sicut Species potest dupliciter considerari, scilicet in esse existentiae, et Physico, et in esse quidditativo, et Metaphysico, sic similiter et partes et compositio ejus. Primo modo materia et forma sunt partes, et hoc maxime verum est loquendo in genere Substantiae corporeae. Secundo modo genus et differentia,

quorum unum, scilicet genus, sumitur a parte materiali, aliud scilicet differentia, a parte formali, ut supra tactum est copiose, quaest. 16. et utrumque importat illud idem quod Species, licet alio modo, quia Species determinate, ipsa vero et maxime Genus indeterminate. Dicit igitur, quod Genus non est principium Speciei primo modo, quia tunc non praedicaretur de ea, sicut materia praedicatur de toto : sed secundo modo et ideo praedicatur. Quare necesse est quod tales partes ponantur in definitione, cum definitio sit ratio quam significat nomen, 4. Metaph. text.comm. 28. et tales partes sint partes rationis, 7. Metaph text comm. 33.

Et addit notabiliter, quod sicut materia et forma, quae sunt paries secundum rem et rei, extraneantur sibi invicem, imo sunt primo diversa, saltem subjective ad unum intellectum, et ideo unum non praedicatur de alio, ita conceptus Generis extraneatur conceptui differentiae formaliter, licet sint aliquando idem realiter : quare unum non praedicatur de alio, licet praedicentur de eodem tertio et idem importent, diversimode tamen,quia unum, scilicet Genus per modum quid, et essentiae: et aliud, scilicet differentia, per modum qualis, et informantis, vel denominantis,ut prius saepe, et specialiter quaest. praecedente. Unum etiam, scilicet Genus, indeterminate, quia praeter determinationem ultimae formae, importat idem; sed alterum, videlicet Differentia, cum determinatione talis formae, et exemplificat de animali rationali, et homine: et patet littera. Vult breviter quod sicut in re extraneatur materia formae, ita apud intellectum conceptus Generis conceptui Differentiae extraneatur.

Consequenter ponit aliud notabile, ostendens differentiam inter partes rationis et paries secundum rem, sive Physicas : et tota littera clara est ex his quae dicta sunt supra, quaest. 16. Conveniunt enim in significando partem materialem, et formalem, licet secundum majorem, et minorem abstractionem. Sed differunt quoad modum significandi, et praedicandi : quia partes rationis significant partes per modum totius, sed partes secundum rem, significant partes per modum partium, vel partis. Ubi debet intelligi nomine partis significantis conceptus, vel voces, vel termini impositi partibus. Verbi gratia, corpus organicum, et anima intellectiva; animal et rationale, et hujusmodi. Ideo propter talem modum significandi praedicantur partes secundum rationem de toto tali, et non praedicantur partes secundum rem, saltem praedicatione formali. Ponit exemplum de animali, et aere in comparatione ad hominem, et statuam ; quorum unum significat per modum totius, quia concretive concretione ad suppositum. Unde animal est habens sensum, secundum Avicennam : aliud vero ut aes, significat partem essentialem, vel integralem : et ideo per modum partis, licet possit alio modo accipi per modum totius, ut si dicatur aenea 7. Metaph. Quare non praedicatur, ut sic, de toto, quia haec est falsa, Statua est aes.

Exitis dictis solvit argumenta principalia brevibus, et maxime primum, dicens quod Genus potest diversimode dici totum, et pars, ut patet per Boetium, libro Divisionum, et hoc proprie, et approprietate, ut dictum est prius, quaest. 16. solvendo argumenta principalia ibidem. Genus enim in definitione est pars, in divisione vero, vel praedicatione, totum. Et sicut dictum est de toto, et parte, ita de principiato, et principio dicendum est. Genus enim in definiendo est principium, in praedicando vero principiatum, saltem ex modo significandi, et identitate reali, et formali etiam secundum aliquos. Nec sequitur contradictio, eo quod est de eodem ad idem, secundum idem et eodem modo, et specie, etc. ut habetur 1. Elench. de Elencho.

De Tertio, circa dicta in solutione istius quaestionis, licet fuerint pro majori parte tacta prius, aliqua brevibus tangam. Videtur primo quod illa prima consequentia non valeat, Genus est principium cognoscendi speciem, ergo est principium essentiale Speciei, quia accidentia sunt principia cognoscendi substantiam, et subjectum suum accidens, cum definitur per ipsum, et tamen non sunt principia essentialia illorum, ut patet.

Item, videtur quod de intentione Generis posset dici idem, respectu intentionis speciei, quod de fundamentis tenetur. Nam Genus definitur per speciem, ut patet in littera Porphyrii, ergo et e contra. Quare Genus eritprincipium cognoscendi speciem, igitur et essendi, si valet argumentum tuum.

Item, Logicalis determinatio, et intentio, est primo de intentionibus : cum ergo hic loquatur de Genere in tertia significatione, ut pertinet ad Logicum, verificabitur primo, et per se, haec propositio in intentionibus.

Item, si Genus est principium speciei, hoc erit ut materiale : sed materia non est principium cognoscendi, cum ipsa cognoscatur in analogia ad formam, 1. Physicae, text. comment. 69. ergo, etc.

Item, scire est effectus demonstrationis, in qua passio de subjecto concluditur, ita quod illud quod scitur est conclusio illata: definitio autem non est demonstratio, nec definitum conclusio illata, male ergo dicit, quod definitio facit scire definitum.

Item, posset dubitari, circa illud primum notabile,quare Genus, et Differentia dicuntur partes rationis, fundamentaliter ipsa accipiendo,cum sint res primae intentionis: et qualiter sumitur ibi ratio, et quare materia, et forma non praedicantur sicut Genus,et Differentia : et videtur quod contradicat ibi, et in sequentibus. Dicit enim primo, quod illud quod importatur determinate per Speciem, indeterminate importatur per Genus, et Differentiam : cum tamen infra dicat, quod Differentia cum determinatione ultimae formae importat illud, ergo determinate.

Item, quaecumque uni, et eidem sunt eadem, inter se sunt eadem, Physicorum, et Priorum primis : sed Genus et Differentia.

sunt hujusmodi, ergo male dicit, quod extraneatur unum alteri, sicut materia formae. Similiter posset argui de materia, et forma propter identitatem eorum eidem tertio, ut composito. Circa alia quae sequuntur in littera, non oportet immorari, quia supra, quaestione 16. satis dictum est circa illa.

Ad ista respondetur. Ad primum dico, quod loquitur Doctor de principio essentiali cognoscendi, ut ipse notanter exprimit in littera : cujusmodi sunt illa, quae sunt de intrinseca ratione definiti. Et per hoc patet ad instantiam de accidentibus, respectu substantiae,ete contra : quia non intrinsece et essentialiter ; sed extrinsece, et per additamentum notificant. Vel si contendatur de quocumque definiente, posset dici, quod accidentia notificant a posteriori. Loquitur autem Doctor de notificante a priori, et tunc concederetur, quod infertur de subjecto respectu accidentis. Prima tamen responsio fortior.

Ad aliud, patet quod illa definitio, et notificatio Speciei per Genus, est per additamentum, et extrinsece.

Ad aliud, patet in simili infra,quaestione 2. Antepraedicamentorum. Plura enim realia in Logica pertractantur, licet non ex primaria intentione. Communiter enim quae dicuntur de intentionibus, possunt verificari in fundamentis : sed non semper e contra. Qui tamen vellet tenere hanc propositionem esse veram in intentionibus, ut supponunt pro fundamentis, faciliter teneret : sed sententia Doctoris est magis imitanda, ut patet bene speculanti.

Ad aliud posset dici: quod Genus est principium formale, licet non ultimatum, ut tactum est supra, quaestione 16. et ideo dicitur proportionale materiae, non vere materia. Vel dato quod vere materiale,nego quod materia non sit principium notificandi, et cognoscendi illud cujus est, ut 7, Metaphysicae, et 3. Sententiarum, distinctione 22. habet iste. Et quod additur ex 1. Physi . intelligendum est a posteriori, et quoad modum cognitionis nostrae, ut distinctione 12. 2. quaestione 1. exponit iste. Sic etiam forma cognoscitur per operationem. Qui autem vellet ponere Genus esse principium originativum, et quodammodo effectivum specierum (quia sic teneret similitudo, quam ponit Porphyrius inter tertiam et secundam significationem Generis) haberet aliter dicere. Sed ea quae dicta sunt probabilia videntur, in aliquo enim est similitudo, in aliis vero non.

Ad aliud dico, quod accipit scire extensive, pro dare distincte cognoscere, cognitione etiam incomplexa. Vel dato quod proprie intelligit virtualiter, et radicaliter, et accipit quod scitur pro de quo. Definitio enim est demonstratio positione differens 1. Posteriorum.

Ad alia, patet diffuse supra,quaestione 16. Et quod tangitur de contradictione, notavi, articulo secundo, quod loquitur tantum de Genere. Vel si de Differentia, non tamen ultima, de qua loquitur illa, ut patet in exemplo de rationali, quod ponit Differentiam ultimam, ut infra, quaestione finali de Differentia, habetur.

Ad aliud, concedo identitatem realem, et extraneitatem formalem. Contra, sunt idem formaliter tertio. Nego, sed bene e contra, nam dato assumpto difficiliter evaderetur. Regula tamen Philosophi intelligenda est absque modificatione. Similiter dicendum est de materia, et forma. Nego enim identitatem realem, vel formalem eorum, composito. Sed e contra concedo utramque,

A mplius autem sic, quod Spectas est, quoe de pluribus differentibus numero in eo quod quid sit, praedicatur. etc. Gap 3.