EXPOSITIO

Circa quoddam dictum exemplificativum Porphyrii, cap. de Specie, ubi incidenter ponit numerum Praedicamentorum, et ordinatorum in Praedicamento, et consequenter infert duo correlativa, quorum secundum est quod descendendo a generalissimis ad specialissima,oporlet ire per multitudinem, et divisionem : sed e contra ascendendo oportet ire per compositionem : cujus causam subdit, quia Omne commune est collectivum multorum, et magis commune est magis collectivum, ut Genus quam Species. Et ideo inquit, plures homines particulares sunt unus homo participatione speciei, et quae sequuntur ibidem. Quaerit Doctor de veritate hujus propositionis, Plures homines sunt unus homo : nihil aliud addendo, sed absolute ipsam proponendo, sicut infra, cap. de Differentia,quaerit de veritate illius, Socrates senex, etc. et similiter infra, in Praedicamentis, et alibi. Ubi advertendum quod hujusmodi quaestiones valde difficulter pertractat, ut supra patet in illa quaestione de praedicatione Generis de Specie, in fundamentis, ut homo est animal, etc.

De primo. Quid sit pluralitas, tactum est supra, cap. de Genere, et habet videri super 5. et 10. Metaphysicae. Sive enim sumatur comparative, sive positive, dicit multitudinem, et ideo toties habet sumi, quoties multitudo. Quoties autem accipitur multitudo, patet ex multiplicitate unitatis 5. Metaphysicae. Hic enim sumitur positive, et pro multitudine numerali, ut patet. Multitudo enim est quod est divisibile potestate in non continua; vel,est aggregatio unitatum: et hoc materialiter loquendo de unitate, et non formaliter, quia sic sunt contraria, ut patet 10. Metaphysic. Quid homines, et homo notum est: quaerantur enim multae notificationes hominis in libris, et auctoritibus definitionum: supra etiam,quaest. 16. tactum est. Differunt autem in modis significandi tantum, et non in significato,ut patet, de quo infra, quaest. de definitione Aequivocorum, et alibi saepe.

Quid autem unus, et quoties dicatur, patet in littera hic aliqualiter, et 5. et 10. Metaphysicae, copiose, et supra, quaest. 4. tetigi aliquantulum. Sed brevibus pro nunc notabo. Unum enim est quod est indivisum a se, et divisum a quocumque alio. Quae negationes praesupponunt positiva , ideo est descriptio circumlocutiva,vel accidentalis. Unitas etiam (secundum Boetium, de Unitate et Uno) est qua unaquaeque res una est, et est descriptio ab effectu formali. Tangat hic de modis unilalis,ex Boetio ibidem,lector, quia quae sequuntur ex Aristotele accepi. Dicitur etiam unitas principium numeri, vel pars ejus, et est descriptio per passionem, et convenit omni unitati, distinguendo tamen de numero, quidditativo videlicet, et quantitativo, ut aiunt.

Unum aliud per se, aliud per accidens. Primo modo dividitur in reale, et logicale. Reale dividitur in unum continuitate, et hoc contingit vel proprie, pro eo cujus motus est unus ; vel improprie, pro contiguo : et utrumque contingit esse vel secundum lineam rectam, vel reflexam : quorum primum est magis tale. Secundo in utroque membro in unum specie, vel subjecto ; et hoc vel immediato, ut omnia vina in forma vini ; vel ultimata, ut omnia fluida in forma aquae. In unum genere, ut homines, equi, canes : et potest dividi ut genus : convenit, et differt ab immediate praecedenti. In unum definitione, vel specifica, ut Socrates, et Plato; vel generica, licet sub modo speciei, ut omnes superficies, sed primum est magis tale, ut patet. In unum indivisibilitate, id est, quod indivisibili intelligentia intelligitur, ut materia prima, forma prima, ens, et alia simpliciter simplicia : et ad hoc possunt reduci praecedentia, ut patet.

Unum vero logicale dividitur in unum numero, ut quorum materia, id est, differentia individualis, est una. In unum specie, quorum ratio, id est definitio, est una. In unum genere, quaecumque sub eodem generalissimo continentur. In unum secundum proportionem, quaecumque sic se habent ad invicem, ut aliud ad aliud, ut sicut se habet serenitas ad aerem, sic tranquillitas ad mare, vel sicut se habet animal ad hominem, sic color ad albedinem.

Unum autem per accidens est, vel quando unum accidens comparatur ad subjectum, ut Coriscus musicus ; vel quando unum accidens comparatur ad aliud, ut musicum justum ; vel quando accidens comparatur ad subjectum, et ad accidens : ut musicum ad Coriscum musicum, vel e contra: vel quando complexum accidentale comparatur ad aliud, ut Coriscus musicus ad Coriscum musicum.

Unitas, vel identitas posset alio modo dividi, ad mentem hujus Doctoris, in plerisque locis : sic quod videlicet alia est rationis, scilicet ratiocinantis, ut entia tertii modi perseitatis ; alia ex natura rei, ubi excluditur verificatio contradictionis de sic eisdem, secluso actu collativo intellectus ; alia formalis, ut se habet universaliter omne superius ad inferiora ; alia simultatis, ubi est vera realis identitas, et praecipue reperitur in divinis ; alia essentialis, et non differt a tertia, ut communiter dicitur, nisi solum in divinis: alia substantiva, et hoc vel per convenientiam realis subsistentiae, vel per convenientiam praedicati potentialis, per realitates differentiales contrahibilis: alia objectiva respectu praedicati quidditativii, limitati, vel transcendentis ; alia per se, ut in composito Physico, vel Metaphysico: alia per accidens: alia ordinis; ultima aggregationis.

Et licet haec distinctio posset reduci ad priorem quodammodo, est nihilominus alia, in verbis saltem. Plures aliae definitiones possent introduci hic, sed haec sufficiunt pro nunc, quia potius ad Metaphysicum pertinet unius consideratio, sicut et entis, quam ad Logicum. Intelliguntur etiam praedicata de uno categorematice sumpto, ut patet, de quo infra magis dicetur. Adverte etiam quod unum posset dividi in partes subjectivas, sicut et ens, si essent nomina imposita, ut unum in substantia dicatur identitas in quantitate, aequalitas, etc.

Ordo hujus quaestionis patet : divisio vero communis est.

De Secundo. Ad partem affirmativam arguit quatuor rationibus, et reputantur valde difficiles, curo suis solutionibus : et tota haec quaestio inter caeteras hujus operis, ideo caute, et diligenter legantur. Prima ratio procedit per locum a parte in modo ad suum totum; vel ab inferiori ad suum superius, secundum alios Logicos. Est enim regula universalis, quod arguendo a determinabili cum determinatione non diminuente, nec distrahente, ad ipsum determinabile praecise sumptum, valet argumentum : et est alia regula antiqua, quod omne se habens per modum appositionis respectu alterius, inferius est eo. Quod etiam debet intelligi de appositione non diminuente, nec distrahente, et si est appositio accidentalis, debet intelligi inferius pro minus communi, et ita est pars in modo, ut homo albus, respectu hominis, vel album homo, respectu albi: sic ergo arguitur hic, Participatione speciei plures homines, etc. ergo plures homines, etc. Ostendit veritatem antecedentis ex littera Porphyrii. Consequentiam autem probat, tollendo instantiam, seu tacitam evacuationem. Diceret enim aliquis, quod ibi arguitur cum determinatione diminuente, quia ly speciei diminuit unitatem in antecedente, et sumitur absolute in consequente.

Ubi advertendum primo, quod unitas numeralis (ut habetur 5. Metaphysic. cap. de uno text, comm. 12.) est maxima unitas praecipue de numero illarum quatuor, id est, specificae, genericae,et proportionis,ideo infert illas, et non e contra ; quia inferens debet esse magis tale, quam illatum. Non sequitur ergo, sunt unum specie, ergo numero : quia ly specie diminuit quodammodo, ita quod est quasi secundum quid tale.

Notandum etiam ulterius, quod determinatio alia contrahens, alia diminuens, alia distrahens : licet aliqui duo ultima membra capiant pro eodem, et unum plerumque ponatur pro alio : proprie tamen loquendo, possunt poni tanquam diversa.

Determinatio contrahens, seu restringens, est, quae facit terminum teneri pro paucioribus, quam si per se, sine illa poneretur, ut album, nigrum, et hujusmodi : et talis determinatio non tollit rationem illius, cui additur, nec diminuit inhaesionem, licet quodammodo communitatem, vel suppositionem.

Determinatio vero diminuens est, quae non tollit rationem illius, cui additur, sed bene partim perimit, nedum communitatis, indeterminationis, vel indifferentiae, seu suppositionis, sed etiam debitae inhaesionis : ut album secundum dentes, etc.

Determinatio autem distrahens (quae etiam et privans, et amplians dicitur) est, quae tollit, seu destruit totalem rationem illius, cui additur. Quae dicitur distrahens, quasi ad diversum trahens, quia trahit terminum ad aliam significationem a suo proprio significato: ut mortuum, pictum, et imaginatum, cognitum, secundum aliquos : sed alii volunt quod sint potius diminuentes, vel indifferentes, quia nec ponunt, nec tollunt rationem sui determinabilis, saltem duo prima sunt distrahentes, ut patet.

Tertio sciendum, quod generaliter omnis determinatio debet poni cum suo determinabili ex parte ejusdem extremi, scilicet subjecti, vel praedicati, in propositione. Verbi gratia, refert dicere, homo albus currit, et dicere, homo est currens album, ut patet ; hoc enim est generale in omnibus modificationibus, et realibus, et intentionibus, ut infra saepe habet iste. Dicit ergo Doctor, tollendo illam cavillationem, quod cum ly unus in antecedente isto, participatione speciei plures, etc. ponitur in praedicato, et ly speciei in subjecto, quod ly unus non diminuitur a ly speciei: et ideo stat pro unitate numerali utrobique, in antecedente videlicet, et consequente. Illam autem propositionem, quam notat Doctor, scilicet, Nihil diminuit ab aliquo, etc. habet ipse in 3. Sententiarum, distinct. 11. quaest. 2. et 3. notanter, et alibi saepe.

Secunda ratio principalis ostendit oppositum illius, quod prima deducit, licet utraque arguat universalitatem propositionis. Prima tamen procedit de unitate numerali, et secunda de unitate specifica. Et assumit regulam notabilem pro majori. Minor vero videtur esse vera 5. Metaphys. cap. de uno, ut statim dicetur. Verbi gratia, pro illa majori, Ens est commune substantiae, et accidenti : accidens autem est ens secundum quid respectu substantiae, ut 4. et 1. Metaphysic. patet. Ideo cum dicitur ens in alio, stat ens pro accidente, ut patet. Similiter dicendum est in proposito de uno.

Tertia ratio procedit per locum a definitione, vel descriptione unius, superius tactae ex 5. Metaphysic. text. comm. 11. esse videlicet indivisum a se, etc. Forma autem hominis, id est, humanitas, est communis omnibus hominibus, ita quod habet indivisionem specificam, saltem in ipsa, ideo,etc. Ultimo arguit Logice, vel potius Sophistice magis. Ubi fundat se in illa famosa, quod semper est consequentia bona, quando oppositum consequentis non stat cum antecedente, et assumit distributivum duorum in antecedente, et exclusionem affirmativam pro opposito consequentis, ut patet in littera: nolo enim in his deinceps ultra difficiliora loca prolixius videri, quia ex praemissis reputo aperuisse ample viam lectori.

Ad oppositum, arguit duabus rationibus. Prima ratio procedit per conversionem simplicem, et satis patet. Secunda ratio procedit ex oppositione, seu repugnantia praedicati et subjecti, cujus fundamentum est tactum supra, quaest. 16. et infra, quaest. 5. de Differentia, habetur simile. Subjectum enim sumitur sub modo pluralis, et praedicatum sub modo singularis numeri, qui repugnant inter se, et respectu ejusdem similis. Cum ergo ly homines sit pluralis numeri, et ly unus homo singularis, praedicatur oppositum de opposito, vel saltem idem sub uno oppositorum de se sub altero. Sicut enim albedo non est nigredo, nec album nigrum, ita nec homo albus, homo niger : quare similiter in proposito : ideo dictum est supra, quod haec est falsa, Albedo est alba, propter repugnantiam modorum talium inseparabilium : secus de modis separabilibus, ut patet ibi. Videtur ergo propositio omnino falsa. Sed hoc argumentum videtur concludere uniformiter de unitate specifica, sicut numerali, de quo statim forte.

Consequenter respondet ad quaesitum ubi sic procedit. Primo unam definitionem praemittit. Secundo membra distinctionis prosequitur, declarat, et ad propositum applicat: prius tamen primum membrum declarat fundamentis Aristotelis, et ad propositum applicat, quam secundum membrum exprimat. Lector vero alium ordinem tenere potest. Ait enim quod unum, vel unus potius, ut loquitur Doctor, potest accipi vel categorematice, vel syncategorematice. Hoc secundum membrum ponit infra ibi: Aliter sumitur unus, etc. similem distinctionem habet infra, cap. de Substantia, quaest. 1. de Solus, et 21. distinct. 1. et alibi de Totus, ut 11. distinct. 4. quaest. 1. similiter in 3. distinct. 9. de Solummodo. Primo modo significat differentiam entis, inquit Doctor. Ubi adverte quod extensive loquitur de differentia, sicut alibi saepe vocat actum, et potentiam objectivam differentias entis. Opponitur enim hoc modo unum multitudini, vel est principium ejus, ut tactum est supra.

Parisienses quidem in hoc loco super Porphyrium, volunt quod unus, categorematice sumptus, sit principium numeri : quod satis bene intelligi potest. Allegat pro se Aristotelem 4. et 5. Metaphysic. videatur in 4. text. comm. 3. et inde : licet ibi maxime de uno, ut est passio unica entis, loquatur : sed ad hoc videatur copiose iste, super 4. Metaphysic. quaest. 2. ubi singularis doctrina ad propositum. In 5. vero Metaph. text. comm. 8. et inde, habetur copiose quod dicit. Quatuor vero modi, de quibus loquitur in littera, assignantur ibid. text. comm. 12. ut supra notavi. Nam illa est divisio logica unius. Deinde introducit problematicam unam conditionalem de hoc primo membro, sub dubio : quasi omittendo qualiter unum categorematice sumptum dicatur de illis quatuor modis, vel acceptionibus, seu unis : an scilicet aequivoce, an certe ut de simpliciter, et secundum quid talibus. Si primo modo, cum respondendum sit ad multiplex, semper praemissa definitione, concludit quod propositio ista Plures homines, etc. est vera tribus modis, scilicet pro unitate specifica, generica, et proportionis, et quarto modo est falsa, scilicet pro unitate numerali, et haec est prima conclusio solutionis.

Si autem teneatur alia via, quam magis laudat Doctor, et 5. Metaphysicae maxime tenet ; et ex dictis Aristotelis ibid. text. comm. 12. inferentis ex una unitate, utpote majori minorem ostendit, concludit quod propositio est simpliciter falsa ; quia quod dicitur de aliquibus, ut de simpliciter, et secundum quid talibus, dum absolute ponitur, sumitur pro simpliciter tali, ut primo Elenchorum famose habetur : Omne analogum, etc. unus igitur accipitur hic tantum pro uno numero, et quia sic impossibile est plures esse unum, quia tunc contradictio manifesta, quare propositio falsa, et contradictionem implicans : et haec est secunda conclusio solutionis.

Deinde pertractat secundum membrum principale distinctionis, scilicet si unus syncategorematice sumatur : et primo declarat intellectum unius sic sumpti, dicens, quod dicit modum intelligendi terminum, pro supposito determinato, indeterminate tamen : sicut signa particularia, et illud appellant Grammatici nomen partitivum, ut unus florum, et subdit quod homo in hac propositione, Plures homines, etc. a parte praedicati non inest subjecto talis propositionis. Illo modo, scilicet veraciter,

igitur concludit quod sic accipiendo unum, nihil aliud addendo in propositione, ipsa est falsa, et haec est tertia conclusio solutionis.

Et quia aliquis forte diceret, quod ly unus a parte praedicati non accipitur pro uno supposito, sed pro pluribus, hoc excludit, dicens, Nihil enim est in subjecto, etc. Et si dicatur quod copulatio subintellecta a parte subjecti hoc faceret: plurale enim aequipollet singulari geminato: unde hic, Plures homines, subintelligitur iste homo, et iste homo, etc. Dicit Doctor quod copulatio non confundit, et maxime praedicatum : quod probat per instantiam, quia alias ista esset vera in sensu composito, Quatuor sunt duo, sic deducendo, duo et duo sunt duo, si praedicatum confunderetur haec esset vera ultra, Duo et duo sunt quatuor. Haec etiam est vera, ut subjectum sumitur in sensu composito, sequeretur igitur quod quatuor essent duo, quod est falsum, ergo altera praemissarum : non minor, ut patet, ergo major : igitur copulatio non habet vim confundendi. Ulterior prosecutio dictorum statim, in tertio articulo, et alias, ubi occurret opportunitas dicendi.

Demum solvit argumenta principalia. Ad primum, negat consequentiam: et exponit Porphyrium notanter. Ubi advertendum, quod alius est ordo plerumque scripturae, vel vocalis expressionis, et alius constructionis, et sententiae intellectualis: unde participatione speciei licet ponatur a parte subjecti ordine scripturae, debet nihilominus construi, et intelligi a parte praedicati : et sic salvatur illa regula notabilis, in argumento de determinatione, et determinabili, respectu identitatis extremi.

Ad secundum, dicit valde signanter, quod determinabile, etsi contrahat determinationem aliquando ad supposita, extensive loquendo de suppositis, non tamen contrahit naturaliter, nec ordinate ipsam, sed potius e contra, et maxime non ad secundum quid. Et ponit exempla utriusque membri in littera. Ubi applicari potest illa distinctio supra assignata articulo praesenti de multiplici determinatione. Unde (sicut alias dictum est, naturaliter loquendo, et proprie posteriora sunt determinationes priorum, et non ita e converso, sicut nomina adjectiva nominum substantivorum ; et generaliter accidentia substantiarum. Sed aliquando convenit e contra determinari, ut inquit Doctor, maxime ad supposita. Quare cum dicitur homo albus, determinatur homo per albedinem ad supposita, et e contra, licet non ita proprie. Sed ut intelligatur determinatio, vel verius loquendo, contractio, debet contrahibile praeponi, et contrahens addi ; sed sive sic, sive sic, stat sententia Doctoris verissima, quia ad intellectum, et non ad vocalem ordinem, est respiciendum.

Cum igitur dicitur unus homo, non diminuitur veritas ex additione sui determinabilis naturalis, sed potius salvatur, sicut modus intrinsecus non diminuit, nec destruit quidditatem, nec e contra,ut in simili habet Doctor 1.Reportationum,distinct. 45. quaest. 2. bene tamen contrahitur ad standum pro unitate, quae est in homine. Similiter cum dicitur homo mortuus, non diminuitur mortuus, sed contrahitur. An autem diminuatur homo, vel distrahatur, dubium est, ut statim tangam.

Ad tertium, negat optime consequentiam propter variationem hominis in antecedente et consequente, in ratione determinationis, et determinabilis. In antecedente enim tangitur indivisio specifica, vel naturalis : in consequente vero numeralis, vel hypostatica. Assumptum igitur ex 5. Metaphysicae est concedendum : sed in inferendo, est accidens, vel figura dictionis, vel Consequens, ut patet practicanti.

Ad quartum, negat similiter consequentiam : et ad ejus probationem respondet dupliciter. Primo negando oppositum consequentis convenienter assignari, quia non tantum unus homo, etc. sed non plures homines, etc. est oppositum consequentis. Et hoc (ut notanter dicit Doctor) eo modo quo consequens est propositio una, de quo habet videri super libros Perihermenias, de unitate videlicet, et veritate propositionis, et similiter super libros Elenchorum. Nam propositio multiplex non est una, nec vera, nec falsa, inquantum talis. Ideo pulchre dicitur si sit unum, ut consequenter exemplificat in littera. Ubi tamen non accipit propositionem veram simpliciter, sed adhuc distinguendam, hanc scilicet, Iste et iste sunt unus homo, quae vera est in sensu divisionis.

Et similiter illa pro qua ponitur, scilicet, Plures homines, et hoc intelligendo litteram, ut communiter habetur impressa, et ut frater Joannes Foksal declarat eam prolixe. Licet profecto cum originalibus antiquis concordando, ubi communiter habetur sic: Verum est in sensu compositionis, licet non divisionis, etc. potest exponi hoc modo, si sit unum, id est, una propositio categorica, de qua unitate loquitur Doctor hic. Sequitur, unum, vel una est ut facit sensum compositum : et sic loquitur Doctor de ea, in tota hac quaestione. Nam cum conclusit hanc esse falsam in solutione quaestionis, Plures homines, etc. hoc intelligit ut una categorica est, et non ut hypotetica, ut patet. Quare littera antiqua potest teneri, et salvari, et expositio dicti viri omitti , et ubi habetur ly vera, ponatur ly una, vel unum, vel ly unum ad hunc intellectum, non referendo ad unitatem propositionis in se, sed ad illud immediate praemissum, scilicet si sit unum. Quasi diceret verum est ipsum consequens esse unum, ut sumitur in sensu compositionis, et non divisionis. Et ad hanc expositionem facit quod sequitur, ubi dicit Doctor, quod tunc non opponitur ei tantum unus homo, etc. sed non plures homines, etc. ubi manifestum est quod si acciperetur in sensu divisionis, non opponeretur ei haec, non plures homines. Nam haec negat praedicatum a pluribus sumptis per modum plurium, igitur alia sic affirmat: alias non esset oppositio, sed sic enim affirmat, nisi in sensu composito accipiatur, ut patet. Oppositio enim proprie est passio categorica?, et non hypotheticae. Similiter unitas recte est in categoricis, et non in hypotheticis, licet extensive utrumque conveniat eis: excuset igitur suiipsius, et non Doctoris inadvertentiam, hoc in loco, et ubique.

Dicit igitur Doctor, quod recte assignando oppositum consequentis, non opponitur antecedenti: quare consequentia prima non fuit bona. Et assignat causam in littera, ubi plura possent tangi de natura hujus distributivi uterque : sed videantur parva Logicalia, et modi significandi: statim autem forte aliqua adjungam ad haec. Ubi etiam adverte ad parenthesim in littera cum dicit (est enim uterque signum divisivum,) vult breviter dicere, quod hic uterque istorum est unus homo, attribuitur praedicatum pluribus, non per modum plurium, id est, non collective, sed seorsum et divisive sumptorum ; hic vero non plures homines, etc. negatur praedicatum a pluribus per modum plurium, id est, simul, et collective sumptorum : quare stant simul, tanquam non repugnantia, et haec sit prima responsio.

Alia responsio ad probationem consequentiae, est ibi : Vel potest concedi, etc. Admisso videlicet quod haec, tantum unus homo, et esset oppositum consequentis, quod potest concedi saltem implicite, et aequivalenter, ratione alterius exponentis, adhuc negatur quod repugnet antecedenti: quod declarat recurrendo ad naturam distributionis hujus, et exclusionis illius : excluditur enim non praedicatum a pluribus, sed praedicatum sic acceptum, a quolibet non sic sumpto. Exclusio enim non semper excludit aliud secundum essentiam, sed secundum esse et syncategoremata disponunt subjecta in ordine ad praedicata : sed an categorematice, vel certe syncategorematice accipiatur unus hic, dubium est, de quo amplius statim : haec omnia probabiliter,et succincte dicta sint. Lector discretus eligat fortiora, et addat, ut expedit, ubique ingeniose. De Tertio. Circa dicta aliqua motiva occurrunt : primo circa dicta in solutione quaestionis. Et licet circa illam divisionem unius in categorematicum, et syncategorematicum, possent plura notari, omitto tamen illa lectori, recurrenti ad parva Logicalia, et alibi, ut expedit. Videtur primo quod illa distinctio, seu conditionalis declaratio primi membri unius , videlicet categorematice sumpti, aequivoce scilicet, vel ut secundum quid, et simpliciter accepti, nulla sit. Primo quod non possit accipi aequivoce, quia in aequivocis non est consequentia : sed sequitur, sunt unum numero, vel specie, ergo unum.

Item, aequivocata non inferunt se invicem, cum sint conceptibiliter diversa, inquantum talia : sed sequitur, sunt unum numero, ergo specie : et sic ultra procedendo, ergo, etc.

Item, quod dicitur de aliquibus, tanquam de simpliciter, et secundum quid, talibus, aequivoce se habet ad illa : nam ille est secundus modus aequivocationis, ut patet 1. Elenchorum : quare non differt secunda pars conditionalis a prima.

Item, si sic diceretur, esset fallacia a secundum quid, ad simpliciter, vel e contra, in argumentis Aristotelis 5. Metaph. quem Doctor in littera introducit. Non sequitur enim, Est homo vivus, ergo mortuus, vel pictus sicut nec e contra.

Item, videtur contradicere sibiipsi 1. Elenchorum, quaest. 16. et hic : nam ibi vult quod terminus analogus per se positus, aeque importat sua significata, et quod habet reduci ad primum modum aequivocationis ; hic vero videtur dicere oppositum expresse.

Item, quomodo syncategoremata essent modi intelligendi categorematicum ?

Item, videtur quod ibi sit repugnantia, supponere scilicet determinate, indeterminate tamen.

Item, cum solius accidentis sit inesse, et homo non sit accidens, quare ergo dicit hominem inesse, vel non inesse.

Item, comparativus gradus habet vim confundendi terminum sequentem : plures

autem est comparativus, quare male dicit quod nihil est In subjecto Illius propositionis plures homines, etc. virtute cujus ly unus possit confundi.

Ad ista respondetur. Ad primum, dictum est prius quod Doctor magis sequitur secundam partem conditionalis, quam primam, et Ita argumenta contra primam possent admitti: sed sustinendo illam partem, potest dici ad primum, quod consequentia non valet, nisi praefacta distinctione, et sumpto uno i n uno sensu : et sic non est consequentia proprie, sed quaedam illatio ut in simili infra, qu. 4. Antepraedicamentorum habet.

Ad aliud, dici potest quod secus est comparare aequivocata inter se, secus ad tertium, cui conveniunt. Primo modo procedit argumentum : nam non sequitur, Est unitas numeralis, ergo specifica. Concretive tamen sequitur aliud ad alterum, ratione concomitantiae necessariae: sicut forte ad substantiam sequitur accidens, In ordine ad tertium. Posset etiam fieri vis de aequivocatis ejusdem, vel alterius denominationis, et de aequivocatis a casu, vel a consilio. Plura alia considerabit lector acutus.

Ad aliud dico (sicut alias notavi) quod secundum quid tale, potest accipi dupliciter. Uno modo, ut accipitur In fallacia tali, 1. Elenchorum quod cum addito, scilicet distrahente, accipitur. Alio modo, pro minus principaliter tali : vere tamen et formaliter tali. Exemplum primi, ut homo mortuus. Exemplum secundi, ut accidens respectu substantiae. Argumentum igitur procedit primo modo : Doctor autem loquitur hic secundo modo. Per Idem dicendum est ad argumentum sequens : haec responsio est necessaria plerumque in doctrina hujus, et maxime in his Logicalibus, ut patet infra, quaest. 5. cap de Differentia.

Ad aliud dico, quod loquitur 1. Elenchorum, de virtute sermonis stricte, et quantum est ex vi vocis significantis, hic vero loquitur famose, et quoad utentes : quare non contradicit. Videatur Ibi pro majori elucidatione hujus responsionis, et alibi pluries. Ibi etiam loquitur de Analogo aequivoco, hic vero de Analogo univoco.

Ad aliud dicendum, quod syncategoremata sunt dispositiones quaedam attributae ab intellectu ipsis significatis : et similiter dicendum de vocibus ad voces comparatis. Possunt ergo dici modi quidem intelligendi, et activi, et passivi, suo modo : nam aliter intelliguntur categoremata cum ipsis, et aliter sine ipsis. Unde in modis in -telligendi dantur plures gradus, ut prius in simili de intentionibus secundis , est dictum. Sed an sint intentiones secundae, vel non, dubium est, cum conveniant terminis significativis, nedum in tertia acceptione, sed in prima, et secunda : de diversitate autem eorum, et proprietatibus, et ulteriori investigatione, quaeratur apud auctores, et maxime Parisienses, et Oxonienses. Hic cuncta pertractare nimis prolixum videretur.

Ad aliud dico, quod ly unus, vel aliquis, et hujusmodi, additum termino communi, facit ipsum supponere determinate, ita quod non confuse : ideo ad verificandum talem propositionem sufficit verificata) praedicati de uno suppositorum. Determinatur ergo ad standum pro supposito suo et uno: sed quia non magis pro hoc uno, quam pro illo, ideo indeterminate, ita quod ly indeterminate habet referri ad indifferentiam suppositorum, et ly determinate ad verificationem, et acceptionem suppositalem: pro quorum prolixiori declaratione quaere auctores, ut nosti, in materia de suppositionibus terminorum, et aliqua alibi, in doctrina hujus, et maxime infra, cap. de Substantia, quaest. 1. et 2. Non est igitur contradictio, nec repugnantia in dictis Doctoris, si bene exponantur.

Ad aliud, patet ex aequivocatione hujus termini inesse, de quo habes notanter infra, quaest. 2. cap. de Accidente.

Ad ultimum dico, quod ly plures ibi non accipitur comparative, sed positive, ut tactum est prius. Vel si adhuc comparative,

non distribuit quemcumque terminum sequentem, sed tantum formam, in qua fit comparatio, vel terminum comparationis.

De secundo. Dubitatur, circa quaedam dicta in solutionibus argumentorum, et ipsis argumentis. Primo videtur quod illa propositio in primo argumento, scilicet nihil diminuit ab aliquo, nisi ponatur, non sit vera, ut patet hic, aethiops est albus secundum dentes, imo videtur quod non diminuit illud, quod ponitur a parte ejusdem extremi, juxta sententiam hujus, distinctione 36. primi, in solutione principali, solvendo primam objectionem, ubi dicit quod distractum respectu distrahentis non est distractum, sed respectu tertii, ad quod comparatur sub ratione distrahentis. Similem sententiam habet primo Reportationum distinctione 3. quaestione 5. articulo 2. solvendo objectionem, dicens quod unumquodque, quod secundum quid est aliquid simpliciter est illud secundum quid.Primo etiam Elenchorum, quaestione 51. tangit idem fere.

Item, quare potius negatio, vel distributio a parte subjecti distribuit praedicatum, quam determinatio diminuens, vel distrahens ?

Item, contra illam propositionem, in solutione secundi principalis, determinabile non contrahit determinationem ad secundum quid : est instantia ad hominem, in tertio, distinct. 11 quaest. 1. solvendo tertium principale, ubi dicit, quod cum dicitur, Christus est homo creatus, ly creatus distrahitur ibi per ly homo : et tamen est determinabile ejus.

Item, quare potius ad supposila,quam ad secundum quid. concedit determinabile contrahere determinationem ?

Item, videtur quod repugnant ista, aliquid videlicet esse contractivum alicujus et non determinativum ejus, seu determinationem.

Item, quare dicit, aliquando contrahit ad supposita ?

Item, solutio secundi videtur repugnare solutioni tertii, ubi concedit hominem esse determinationem unius, etiam ad secundum quid.

Item, videtur illud tertium principale,ex fundamento 5. Metaphysicae concludere quod ratio unitatis consistit in sola negatione, quod non concedunt sequaces hujus, imo nec ipsemet, ut patet 4. Metaph. quaest. 2.

Item, circa quartum principale, et solutionem ejus, licet satis dictum sit, plura tamen dubitari possent. Primo, an requirantur semper duo appellata ad hoc signum uterque.

Et videtur quod non, quia non habet majorem vim distribuendi, quam omnis . sed omnis non requirit plura appellata, seu supposita, ut multi volunt.

Item, videtur quod non stant simul, non plures, vel tantum unus, et uterque.

Item, qualiter stant simul distributio, et divisim verificatio ?

Item, quomodo plura possunt sumi per modum unius, absque repugnantia ?

Ad ista respondetur, sustinendo Doctorem, qui loquitur aliter in Elenchis, et in sententiis, ut videtur : sed omnia concordari faciliter possunt. Considerandum enim est quod aliter loquendum est de partibus unitis, et de ipsis seorsum acceptis, et aliter de aliquo in se, et ad tertium comparativum in ratione praedicati, vel subjecti: homo enim et mortuum repugnant inter se, ut patet ex rationibus eorum : sed ipsis unitis in ratione determinabilis, et determinantis et comparantis ad tertium, utpote ad hominem, dicendo, homo mortuus est homo, est oppositum in adjecto ex 2. Perihermenias, cap. 2. sed nihilominus homo mortuus est homo mortuus simpliciter, vel homo secundum quid simpliciter, ut vult Doctor. Sunt ergo tria consideranda,scilicet determinabile,et determinatiodiminuens,et tertium Modo cum dicitur, aethiops est albus secundum dentes, licet ibi albedo sit simpliciter albedo, et non destruitur in se, diminuitur tamen in ordine ad tertium. Et quod nota est convenire subjecto suo, vel secundum se totum,vel secundum majorem partem ejus.

Intelligit ergo Doctor,quod determinatio, diminuens aliquod determinabile, vel in se vel saltem in ordine ad tertium, debet esse ex parte ejusdem extremi cum ipso, vel saltem ibi intelligi: et sic loquitur,ubi allegatur in Sententiis.

Ad aliud, licet posset dici quod quia hoc est hoc, et illud est illud, potest tamen dici quod hoc ideo est, quia vis negationis, vel distributionis negative cadit, nedum super extremum, sed etiam super copulam, et per consequens super praedicatum, cum res verbi se teneat a parte praedicati, aliae vero determinationes tantum cadunt super extrema, quia sunt absolute modificationes vel dispositiones, et non respective.

Ad aliud, quod facit bonam difficultatem ad hominem, ex 3. Sententiarum, potest dici uno modo, quod Illa verba ponit In quadam responsione Topica, et non assertive, ideo ponit aliam responsionem meliorem ad argumentum. Vel aliter quod homo non est ibi determinabile,sed determinatio, ut patet ex littera sequenti, ubi addit Doctor, ut dicatur creatus homo. Per quem ordinem dat Intelligere quod creatus est determinabile primo loco positum, ut prius notavi : et ita illa verba non repugnant hic dictis, imo confirmant, ut patet.

Et si dicatur, quod homo est substantivum, vel substantia, et creatus adjectivum vel accidens, dic (ut prius notavi) quod secus est quoad utentes, secus de rigore sermonis et ex natura rei. Hoc maxime habet colorem in proposito. Nam natura humana habet modum accidentis In Christo, ut Iste, et alii Theologi pertractant In eodem tertio.

Ad aliud, patet ex natura determinabilis quia non potest conferre alteri, quod de se non habet. Quod ergo sibi convenit confert. Quia ergo determinativum ens specificat Id quod sibi additur, et quia simpliciter, et non diminutum, ideo non diminuit.

Ad aliud, potest dici, quod contrahere praescindit a determinare, ut patet in

Theorematibus hujus. Sed ad propositum dico, quod hic intelligitur contractivum materiale, non formale. Vel si concedis formalem contractionem, ita suo modo determinationem. Placent tantum praecedentes responsiones.

Ad aliud potest dici, quod hoc dicit propter determinationes convenientes duntaxat uni determinabili, ut si dicatur, homo rationalis, vel hujusmodi.

Ad aliud patet ex littera, ubi dicit Doctor, quod habet rationem determinationis, non quod proprie sit determinatio.

Aliud est etiam forte accipere hominem in obliquo, et aliud in recto ad propositum ut patet speculanti.

Ad aliud, patet quod unitas necessario importat negationem, vel pro formali, vel saltem pro connotato, licet non praecise illam dicat.Vera est ergo propositio assumpta, per locum a concomitantibus substantiam, vel ex necessario consequenti alterum.

Ad aliud dico, quod est magna altercatio de hec quod assumitur, an scilicet omnis requirat plura appellata actu, ut patet practicanti auctores de natura distributionum. Sed breviter potest probabiliter dici, quod requirit plura supposita, saltem in esse objectivo, et si non in actuali existentia, ut in simili supra, cap. de Genere,dictum est. Similiter dicatur de ly uterque. Posset etiam dici quod expressius uterque quaerit duo, quam omnis tria, vel plura, eo quod importat demonstrationem duorum, saltem ad intellectum.

Ad aliud dico, quod bene stant simul, ut satis declarat Doctor in littera, et hoc accipiendo nonplures, ut supra declaravi, opponi huic plures homines, etc.

Ad aliud, patet ex natura hujus distributionis, et proprietatum ejus : imo est regula generalis, quod ad hoc quod propositiones de hoc signo uterque, sint verae, oportet quod praedicatum insit divisim illis pro quibus subjectum distribuitur. Unde si Socrates, et Plato portent simul unum lapidem, haec esset falsa, uterque istorum

portat lapidem, et haec vera, Neuter istorum portat lapidem.

Advertendum etiam, quod a propositione in qua ponitur uterque ad propositionem, in qua ponilur isti, loco uterque, subjectis pro eisdem sumptis, valet argumentum, et e contra : et hoc si isti tenetur divisive, secus si collective. Et hoc est quod tetigit Doctor, in solutione quarti principalis, dicens, illud quod ponitur loco consequentis, si sit unum, et plura alia quaerantur ad haec, in parvis, et magnis Logicalibus.

Ad ultimum patet in multis, ut de partibus in toto, sive sint essentiales, sive integrales : et hoc sive sit compositio realis, sive rationis. Nec modus quid, nec e contra sed quid, quid ; et modus modo repugnant, ut supra dictum est saepe. Opposita enim possunt per modum compossibilium,etnon opposita aliquando per modum incompossibilium, et sic de aliis. Similiter substantia per modum accidentis, et absolutum per modum respectivi. Addat diligens lector, his praemissis existentibus incitativis, subtiliora, et altiora, ut expedire videbit, judicio boni viri.

Differentia vero communiter proprie, et magis proprie dicitur. Cap. 4.