QUAESTIO XXVII

An haec definitio sit conveniens, Differentia proedicatur de pluribus differentibus Specie in eo quod quale

Averroes in cap. de Differentia. Okam 1. part.Log. cap. 23. et in expositione cap. de Differentia. Albertus parvus q. unica de Differentia. Tart. 6. de Differentia. q. 1. Conimb. q. 2. de Differ. art. 1. Joannes Angl. et Eras. super hanc quoest. H urtado disp. 6. Log. sed. 1.Merinero, Soto, Toletus, Rodrigues, Fuentes, Ruvius, Lovanienses, Fonseca, Villalpandus, et alii communiter cap. de Differentia.

Quod non videtur ; quia definitum excedit definitionem; praedicatur enim definitum de ultima Differentia, et completiva Speciei, et non definitio ; quia illa Differentia tantum inest Speciei specialissimae, et ejus suppositis.

Item, definitio excedit definitum.Probatur quia sensibile praedicatur de pluribus differentibus Specie in eo quod quale, et tamen non est Differentia;quia differentia est abstractum significans aliquam intentionem secundam. Impossibile est autem aliquam secundam intentionem in abstracto praedicari de re primae intentionis. Probatio assumpti ; quia differens, dicitur denominative a differentia, denominativum autem tantum differt ab abstracto solo casu : ergo etc. Antecedens patet per Porphyrium. Nam ubi vult exponere membra divisionis Differentiae, exponit sic : Differt enim Socrates senex a se puero, et consimiliter in aliis.

Item, hoc quod est praedicari, est ratio relativi, ut patet de Universali: differentia autem non est relativum, quia relatio non refertur ; esset enim procedere in infinitum, differentia autem est relatio ; quia secundum ipsam refertur differens ad differens, est enim relatio aequiparantiae, omne enim differens, aliqua differentia differt a differente ; ergo differentia non refertur.

Hoc etiam patet inductive ; quia ad nullam rem primae intentionis refertur, quia non est simul natura cum aliqua, nec ad aliquam secundam intentionem ; quia non ad Genus, vel Speciem, vel Individuum ; quia quodlibet illorum habet correlativum, ut patet ex praedictis; nec ad Proprium, vel Accidens,quod est manifestum.

Item, Omne definitum differt Specie ab aliis, per suam definitionem, Differentia autem non differt ; quia subjectum et praedicatum significator sub oppositis modis inseparabilibus, qui causant falsitatem. Item, Porphyrius ponit alias definitiones ; ergo vel illae non valent, vel ista non valet ; quia Unius tantum est una definitio, per Aristotelem 6. Top. cap. 4.

Ad oppositum est Porphyrius.

Dicendum ad quaestionem , quod

Differentia est duplex, quaedam ultima, quaedam intermedia. Haec definitio convenit Differentiae intermediae universaliter, et est vera definitio : ponuntur enim ibi Genus, et Differentia ipsius Differentiae ; quia Differentia Species est respectu Universalis, sicut de Genere prius dictum est: quia Universale per Differentias sibi additas in ipsam descendit: quia illae per se dividunt Universale, et ipsum ad Differentiam contrahunt. Differentiae autem per se divisivae superiorum, per se sunt constitutivae inferiorum, quia per illas superius determinatur ad inferius, tamen non est definitio Differentiae universaliter ; quia non Differentiae ultimae. Sicut enim est quaedam Species Specialissima, et quaedam Subalterna, et sicut est aliqua descriptio data de Specie Specialissima tantum, sic est Differentia quaedam ultima, et quaedam intermedia, sic quod est aliqua descriptio conveniens Differentiae intermediae, cujusmodi est ista.

Contra, illa Differentia ultima, non definitur nisi per differentibus numero: ergo est aliud Universale ab ista Differentia hic definita,sicut Species est aliud Universale a Genere, non enim est aliud differentia inter Genus et Speciem, nisi in differentibus specie, et numero : quae duo consimiliter se habent circa praedicari in quid, et in quale : cum igitur praedicari in quid, faciat duo Universalia : ergo praedicari in quale, alia duo.

Item, secundum nullam unam definitionem Differentia convenit Differentiae intermediae et ultimae; quia in illa definitione oportet habere praedicari de pluribus in quale, et non poterit poni differentibus specie,nec numero : ergo aequivoce convenit illis, nec illud tantum de pluribus in quale sufficit; quia pluribus aequivoce convenit pluribus

specie, et numero, sicut unum aequivoce convenit uni specie, et uni numero, ut patet 5. Metaphysicae cap. de Uno, cont. 8. et inde. Sed tunc videtur , quod definitio Universalis, in qua ponitur praedicari de pluribus, absolute et non pro aliquo significato, nihil valeat ; vel si sic, tunc poterit Differentia definiri in eo communi per praedicari de pluribus in quale, intelligendo quale, pro quali essentiali.

Sed contra, tunc Genus, et Species erunt unum Universale sicut et Differentia, cujus unius Universalis definitio esset praedicari de pluribus in quid. Dici potest,quod Genus, et Species non tantum differunt per hoc, quod est proedicari de pluribus numero et specie differentibus, sed in quid, convenit eis aequivoce, quia Genus praedicat partem essentiae, Species vero totum. Non sic autem quale substantiale convenit aequivoce Differentiae ultimae, et intermediae, quia utraque dicit partem formalem : definitio igitur ista est tantum Differentiae intermediae, et non ultimae. Differentiae autem in communi est. sufficiens definitio proedicari de pluribus in quale essentiale, quae convenit utrique Differentiae : proedicari autem in quid, univoce non convenit Generi et Speciei: ideo illa sunt duo Universalia, Differentia vero unum.

Pro definitione autem Universalis, et Differentiae sic in communi, oportet dicere plura esse univocum ad plura specie, et ad plura a numero : et simpliciter inesse, idest, vere utrique pluralitati convenire, licet unum insit uni numero et Speciei, sicut simpliciter et secundum quid; sicut non homo est univocum ad mortuum, et non mortuum, licet homo conveniat simpliciter, et secundum quid illis, nec unum est aequivocum ad illa, quia tunc suum oppositum esset aequivocum, cum sibi omnimode opponatur; sed significat simpliciter unum numero, et pro aliis non accipitur nisi per determinationem distrahentem, sicut nec homo pro homine mortuo.Nec est inconveniens unum, licet non sit aequivocum ad haec, distingui in haec, ut patet 5. Metaph. cont. 27. et 1. Top. quia sic multa alia nomina distinguuntur ibi non in aequivocata, sed in simpliciter et secundum quid, ut patet ibi de privatione.

Ad primum argumentum patet.

Ad secundum dico, quod differentiam potest esse nomen primae intentionis, vel secundae. Primo modo est nomen abstractum, et significat relationem, et est Species multitudinis, ut multum est differentia entis. Secundo modo est concretum sicut et alia nomina intentionum, de quibus hic agitur, et transumit a differentia, ut est nomen primae intentionis : significat autem intentionem applicabilem ei, quod est principium formale Differentiae, ut est res primae intentionis.

Cum ostenditur quod sit abstractum, potest dici, quod differre, tantum dicitur denominative a differentia,ut est nomen primae intentionis : et quod dicit Porphyrius quod Socrates senex differt a se puero, non est quia differentia, ut est intentio, sit in uno extremo, et denominet ipsum sic ; Socrates differt, sed sic est illud ad propositum, si Socrates senex, differt a se puero : ergo differentia est inter extrema, ut differentia, est nomen primae intentionis : ergo in altero extremo est aliquod principium, quod dicitur differentia, ut differentia est intentio ; illud est pueritia: ergo pueritia est differentia communis: et sic est intelligendum de extremis aliorum membrorum. Ad tertium potest dici, quod differentia, ut est res primae intentionis, est relatio, et sic non refertur ; ut autem est secunda intentio, refertur, et non est relatio. Cum autem per inductionem ostenditur, quod non refertur, potest dici, quod secundum rationem .sui generis refertur ad illud, de quo dicitur, quod vocari potest subjectum, quia praedicatum refertur ad subjectum, nec ad Individuum, nec ad Speciem, ut ad primum correlativum ; quia secundum Aristotelem 4. Top. cap. 9. oportet Speciem dici ad illud, ad quod Genus dicitur.

Dicit autem in speciali, quod Differentia, secundum quod divisiva, dicitur ad Genus, non quod Genus sit primum ejus correlativum, quia primo est Speciei, sed ratione divisi : ita quod primo dicitur ad divisum : secundum autem quod est constitutiva, dicitur ad Speciem, non inquantum Species, sed inquantum constituta per differentiam.

Per hoc patet ad quintum, quia non sunt multae definitiones Differentiae secundum se, sed prima est ejus, secundum quod est constitutiva Speciei, est enim sensus ; Differentia est, qua abundat Species a Genere, idest, quae cum Genere constituit Speciem, ita quod ibi ponitur species, ut correlativum Differentiae inquantum Species est constituta, et Differentia constitutiva; abundat a Genere, ponitur pro constituere, et propria ratione constituendi ; quia non ut Genus constituit Speciem.

Secunda definitio, est Differentiae intermediae, inquantum est Universale: sed si sumatur generalius, dempto hoc, quod est differentibus specie, est propria Differentiae, inquantum hic de illa agitur. Aliae duae definitiones sunt Differentiae, inquantum divisiva est. Prima datur a divisione activa, in qua ponitur ratio differentiae divisivae, scilicet nata

dividere : cum correlativo scilicet diviso, et termino divisionis, scilicet ea, in qua divisum dividitur, scilicet ea quae sunt sub eodem Genere.

Quarta non multum valet, ut ipse dicit in littera : et cum corrigitur, tunc contrahitur magis ad differentiam constitutivam.

Ad quartum potest dici, quod Differentia ut est nomen secundae intentionis, sic est aequivocum : uno enim modo significat intentionem applicabilem ei, quod est principium differentiae, ut est relatio realis, sicut rationale dicitur differentia, et sic est Universale hic. Alio modo significat relationem rationis, cujus species sunt, differentia numero et differentia specie, a quibus dicitur denominative differens specie et differens numero, et sic est abstractum : sicut quando est nomen primae intentionis. Hoc videtur probabile, quia differens specie, est univoce in omni genere: ergo est denominativum intentionale. Similiter Differentia definita sic, Qua differunt a se singula, reperitur in omni genere, quia tantum diversificatur per materiam accidentalem : ergo et differens concretive dictum, quod ponitur in ejus definitione. Non est enim definitio, nec descriptio conveniens, nisi convertatur cum definito, vel descripto ; ergo aliquo modo est differentia abstractum, et nomen secundae intentionis, a quo possit denominative dici differre, ut est intentionale.

Tunc ad argumentum concedo, quod Differentia differt ab aliis Universalibus definitione, et Specie: nec significatur idem per subjectum, et praedicatum sub disparatis rationibus.

Contra, videtur quod Differentia, ut est Universale, sit abstractum, tum quia est qua differunt a se singula per quartam definitionem,quo enim aliquid est album, illud est albedo. Tum etiam, quia si sit concretum, et denominativum : a quo abstracto dicetur denominative? videtur quod a nullo.

Ad primum dico, quod definitio sic intelligi debet ; Differentia est qua, non ut forma informante, ut est de albedine, sed qua, ut intentione applicabili ad principium, differentia Specie singula differunt a se. Differentia specie,quia Differentia denominative dicitur de Differentia, ut est relatio rationis.

Ad aliud dico, quod ejus abstractum non significatur uno nomine, sicut nec abstractum Generis, Speciei, et Accidentis, vel Proprii, quae omnia constat esse concreta; sed posset exprimi per circumlocutionem sic ; intentio differentioe ; et illud non praedicatur de rationali. Juxta dicta potest dici, quod multum cum omnibus speciebus suis, et ita unum per oppositum, possunt aequivoce esse res, vel intentiones : primo modo, loquitur de eis Metaphysicus, secundo Logicus, et sic faciliter salvatur eorum univocatio in omni genere : tamen in quid potest esse aequivocum ad plura specie et numero : salvatur etiam quomodo pluribus non sit aequivocum in definitione Universalis.