EXPOSITIO

Quaeritur de secunda definitione Differentiae, licet sit prima, via intentionis hic, ut notavi prius, et haec quaestio est valde subtilis, et plura ambigua includens, et difficilis, quare lento gressu discutiatur, et non volatu asinino, sed aquilino.

De Primo. Satis noti sunt termini ex dictis. Quoties sumitur in quale, et quale, dictum est supra,el dicetur magis infra,quaestione praesenti, et sequente, et alibi. Videatur Philosophus, et expositores 5. Metaph. text. comment. 19. et in Praedicamentis, cap. de qualitate, et in tractatu de modis significandi, et in doctrina hujus, hic et alibi saepe. Ordo quaestionis patet ex dictis, quaestione praeeunte,et hoc in comparatione ad quaestionem praecedentem,ad sequentem vero similiter patet, ut supra de definitione generis,et partibus definitionis,disputatum est. Divisio communis fere.

De Secundo, arguit quinque rationibus ad partem negativam. Duae primae procedunt ex adaequatione, et inconvertibilitate definitionis, et definiti, et e contra. Nam communiter assignantur tres conditiones bonae definitionis. Prima quod sit convertibilis cum definito, sic quod conveniat cuilibet ejus supposito,et soli definito.Secunda quod explicet adaequate essentiam,et quidditatem definiti, nihil diminutum, neque superfluum continendo. Tertia quod faciat differre ipsum a quocumque, de quo non verificatur, vel non ipso, de quibus quaeratur in Topicis, et in lib. Definitionum Boetii, et alibi. Ex remotione igitur primae harum arguit duabus primis rationibus. Licet enim ad inferendum bonitatem definilionis,non sufficeret una,vel alia istarum, sed omnes simul quaeruntur, aliter esset consequens in inferendum, tamen in sufficientiam ejus sufficit remotio unius, vel alterius, quia facilius est destruere, quam construere : et bonum est ex causa integra, malum autem ex privatione cujuscumque conditionis requisitae.

Prima ratio clara est, nam praesupponit differentiam hic definitam, esse unum de quinque Universalibus, et esse communem ad differentiam intermediam, et ultimam. Definitio autem ista non est ita communis, sed tantum convenit intermediae, vel genericae, ut patet.

Secunda ratio etiam clara est,quae tamen ponit differentiam (ut prima facie apparet) esse abstractum, et per consequens non applicabilem subjecto, vel fundamento primointentionali, quia praecise in concreto applicantur intentiones fundamentis, ut supra tactum est saepius. Quod autem sit abstractum ostendit eo quod sibi correspondet concretum, ut differens : quod confirmat ex textu. Ubi adverte quod cum dicit in fine, et consi iliter in aliis, quod per alia, intelligit alia duo membra, hoc est, differentiam propriam, et magis propriam: ut scilicet homo per risibile ab asino, per rudibile differt differentia propria, et per rationale ab irrationali differt differentia magis propria.

Tertia ratio potest reduci ad remotionem secundae conditionis bonae definitionis,quia scilicet haec definitio non exprimit essentiam definiti convenienter, eo quod definitum non est relativum: haec autem definitio est relativi, quare, etc. Potest ergo formari argumentum sic : quandocumque in definitione non relativi ponitur relativum, ut essentiale in definitione, definitio est vitiosa : sed in hac definitione ponitur taliter relativum, ergo, etc. Minorem ostendit in principio argumenti, ubi dicit quod dici de est ratio, vel de ratione relativi. Nam dici de, ut dictum est supra, quaest. 4. convenit accidentibus intentionalibus, utpote praedicatis, quae referuntur ad subjecta. Implicite enim in hoc quod est dici de, includitur praedicatum, vel praedicabile, et subjectum, vel subjicibile, quae sunt relativa: et ponitur hic loco generis, quare ut pars essentialis definitionis.

Quod autem Differentia non sit relativum ostenditur. Primo ratione ostensiva,eo quod est quo et non quod,hoc est,est relatio, ergo non est relativum. Patet consequentia,quia si relatio esset relativum, tunc referretur ad aliud, aut ergo seipsa, aut alia : non seipsa, quia in omnibus citra primum differunt quo et quod, sententia Boetii. Si alia, quaero de illa ut prius, vel ergo in infinitum processus, vel relatio non refertur, et per consequens relativum non erit,et prop ter hoc communiter dicitur, quod relatio non fundatur in relatione.

Consequenter ostendit idem inductive. Nam si differentia refertur,aut ergo ad rem primae intentionis,aut secundae; non primae quia tunc relativa non essent simul natura quod est contra Philosophum, in Praedicamentis, cap. de Relatione. Res enim primae intentionis sunt priores natura secundis intentionibus, cum sint entia naturae, et fundamenta secundarum intentionum: nec ad rem secundae, ut ostendit inductive, praesupponendo quod unum uni opponitur. Genus autem opponitur Speciei,ete contra, igitur neutrum opponitur Differentiae. Individuum vero opponitur Universali, quare non Differentiae. Proprium autem et Accidens non videntur aliquam habitudinem habere ad Differentiam, tunc quia habent alia correlativa, tum quia posteriora natura.

Quarta ratio procedit per remotionem tertiae conditionis bonae definitionis,et praesupponit quod Differentia est abstractum, et differens, vel differt, ejus concretum : concretum autem non potest vere praedicari de suo abstracto, ut supra, q. 3. de genere, declaratum est, quia sunt oppositi modi inseparabiles, etc. Cum ergo non possit recte dici quod differentia differt per suam definitionem ab aliis, non potest per consequens definiri. Unde hoc argumentum non solum ostendit hanc definitionem, de qua quaeritur, non esse convenientem: sed universaliter concludit, differentiam non posse habere definitionem. Quinta, et ultima ratio potest reduci contra secundam conditionem bonae definitionis, eo quod non adaequata haec definitio dicit es entiam definiti, quod patet: quia sic superflue ponerentur aliae, quas assignat Porphyrius. Allegat Philosophum 6, Topic. et habetur, cap. 4. et supra, cap. de Specie, quaest. 1. idem habetur, et ibi declaravi totum.

Ad oppositum adducit Porphyrium, deinde respondet ad quaesitum. Ubi duo facit. Primo conclusionem responsivam deducit. Secundo objectiones quasdam adducit, et solvit. Secunda ibi : Contra, illa Differentia, etc. Circa primum adhuc duo facit. Primo quamdam distinctionem praemittit. Secundo, juxta membra distinctionis, intentum concludit.

Dicit ergo, quod Differentia est duplex, scilicet intermedia,quae scilicet est divisiva generis, non ultimi, et constitutiva Speciei subalternae: sicutcorporeum,vel animatum, vel sensibile in Genere Substantiae, et similiter in aliis. Alia est Differentia ultima, quae scilicet est divisiva ultimi Generis, et constitutiva Speciei specialissimae : ut rationale, vel secundum alios, mortale, respectu hominis. Vel hoc totum rationale mortale. Haec distinctio satis patet de mente Philosophi, et Porphyrii, ut supra, q. de numero Universalium, tetigi. Ponit ergo, juxta membra hujus distinctionis, duas conclusiones, vel tres, saltem implicite. Prima,quod haec definitio secunda est Differentiae intermediae, universaliter sumptae : ita quod cuilibet tali convenit, et respectu ejus habet dictas conditiones bonae definitionis, et declarat quid ibi loco Generis est, et quid loco Differentiae, sicut tetigi quaestione praecedente, et in simili supra, cap. de Genere, et Specie, copiose.

Secunda conclusio est, quod haec definitio non convenit Differentiae ultimae : ex qua sequitur tertia, quod scilicet non est definitio Differentiae universaliter sumptae, ut scilicet est communis ad intermediam, et ultimam, quae est tertium Universale. Et dat quamdam congruentiam hujus in simili de Specie, quod scilicet sicut Porphyrius assignat unam definitionem Speciei, quae praecise specialissimae convenit, aliam vero vel alias, quae conveniunt tam specialissimae, quam subalternae, de quibus supra, cap. de Specie, habes,ita assignat unam definitionem Differentiae, quae tantum intermediae convenit, vel si Differentiae in communi, non tamen universaliter ; alias vero assignat, quae conveniunt cuicumque Differentiae, et ita ipsi communi primo, et universaliter, ut patet discurrendo.

Deinde objicit contra ista valde notanter. Prima objectio ducit ad hoc inconveniens, quod scilicet si praedicta essent vera, darentur plus quam quinque Universalia, quod ostendit ex simili modo se habendi ipsius modi praedicandi in quid, ad differens specie, et differens numero, et ipsius modi praedicandi in quale, quare cum per divisionem,et contractionem ipsius in quid,

pro differentibus specie et numero constituantur duo Universalia, scilicet Genus et Species, similiter si haec definitio non sit Differentiae in communi, sed intermediae, erit alia definitio Differentiae ultimae, quae conveniunt in hoc quod est in quale essentiale, et differunt praecise per differens specie, et numero. Ipsum ergo in quale contractum per illa, constituet cum illis has duas species, habentes distinctas definitiones : quare sex Universalia. Ubi adverte cum dicit in littera, quae duo consimiliter se habent, etc. quod illud debet referri ad differens specie, et differens numero. Vel ergo sex Universalia, vel haec definitio erit Differentiae in communi,et non intermediae. Secunda objectio est quasi confirmativa praecedentis, et exclusiva cavillationis.

Diceret enim aliquis quod Differentia intermedia, et ultima, non erunt duo Universalia, quia conveniunt univoce in ipso Universali in communi, cujus erit una definitio communis utrique, ex hoc Logice et in ratione praedicabilis, propter illas quas assignat Porphyrius in ratione divisivi, et constitutivi, et distinctivi, in littera, ut infra tangetur. Hic scilicet praedicari de pluribus in quale, scilicet essentiale,nihil aliud addendo. Arguit igitur quod talis definitio non valeret, quia datur per aequivocum,utpote per ly pluribus, quod ostendit per regulam Philosophi, in Topicis : quia oppositum ejus, scilicet unum, est aequivocum, ergo et ipsum : quia si unum oppositorum est multiplex, et reliquum. 1. Topic. allegat Philosophum pro assumpto. 5. Metaph. text. comm. 8. et inde, et maxime text. com. 12. et supra, c. de Specie, q. 2. pertractatum est. Aequivocum vero non praefacta distinctione, sicut non definitur, ita nec definit. Concludit ergo quod simpliciter Differentia ultima et intermedia erunt duo Universalia.

Consequenter ibi, sed tunc videtur, instat ut conclusionem principalem defendat, et per instantiam tollit secundam objectionem dicens, quod si procederet illud argumentum, tunc definitio Universalis primo Perihermenias assignata, non valeret, quia datur per pluribus, nihil addendo, nec ipsum contrahendo, seu distinguendo,quod tamen non est dicendum, ut supra declaravit, q. 6. et communis schola defendit. Si autem, inquit, concedit definitionem Universalis valere,in qua ponitur ly pluribus absolute, a simili habes concedere, et verius definitionem. Differentiae in communi non vitiari per ly pluribus, maxime cum ibi contrahitur per ly in quale. Sed fortificando objectiones adhuc replicat inferendo hoc inconveniens, scilicet quod Genus et Species possunt consimiliter poni unum Universale.

Nam sicut tu fugis inconveniens illatum, scilicet quod essent sex Universalia, eo quod conveniunt illa duo,Differentia scilicet intermedia, et ultima, in ipsa universali Differentia cujus erit una definitio, et univoca, ita dicam quod Species, et Genus conveniunt in hoc communi, quod est prae-dicabile de pluribus in quid, appelletur A, quod scilicet sit infra Universale, et supra Genus et Speciem, et definiatur tali definitione univoca utrique, et tunc erunt tantum quatuor Universalia.

Deinde ibi cum dicit, dici potest : respondet simul ad hanc replicam et ad primam objectionem, ostendendo singularissime similitudinem non currere, comparando differentiam ultimam, et intermediam, ex una parte ad Genus et Speciem ex alia : quia nedum per differentibus specie, et numero, differunt illa, sed in ipso in quid : quia aequivoce eis convenit, uni per modum partis proprie,licet appropriate per modum totius : alteri per modum totius, et proprie, et appropriate, ut supra, q. de numero Universalium habet. Non sic ex alia parte est aequivo atio ipsius in quale essentiale, quia utraque Differentia praedicat partem formalem, licet tamen per modum totius. Conveniunt ergo in una definitione Differentiae in communi, illa duo: non sic ista conveniunt in aliquo infra Universale : quare concludit, ut prius, quod Differentia erit unum Universale, Genus Vero et Species duo.

Deinde ibi : Pro definitione autem Universalis, etc. solvit secundam objectionem, simul et illud dubium de definitione Universalis, tenendo ly pluribus esse vere univocum ad plura numero, specie, etc. et simpliciter dici de eis: Unum vero licet non sit aequivocum ad unum numero, specie, etc. non tamen simpliciter dicitur de eis, sed secundum quid de uno specie, vel genere, et simpliciter de uno numero, sicut supra, q. 2. de Specie, in secunda via tenuit. Exemplificat de homine, et suo opposito, quod est non homo, nam homo de homine vero dicitur simpliciter,et de homine picto, vel mortuo, secundum quid : modo non homo est vere univocum ad mortuum, et non mortuum, et simpliciter dicitur de utroque, licet falsa dicatur de non mortuo, intelligendo non mortuum pro homine vivo. Si autem intelligatur de lapide, vel hujusmodi, vere dicitur: veritas tamen, vel falsitas enunciationis non tollit univocationem praedicati: vere tamen, et simpliciter dicitur de mortuo, sive homine, sive alio. Reddit autem rationem, quare unum non dicitur aequivoce, recurrendo ad regulam Topicam, et concludit quod praedicatur sicut prius, scilicet simpliciter, et secundum quid : ut homo de vivo, et mortuo,per determinationem distrahentem in quid et simpliciter.

Tollit autem instantiam finaliter, quia aliquis diceret qualiter unum distinguitur in illa 1. Top. c. 5. et 5. Metaph. ubi supra, si non est nec univocum nec aequivocum ad ipsa, dicens quod hoc non est inconveniens, quia hoc contingit in multis nominibus multipliciter dictis, ut patet maxime 5. Metaph. et exemplificat specialiter inter alia de privatione. Ubi advertendum (ne lector hic fatigetur) quod Philosophus ibidem, text. comm. 27. et 9. Metaph. text. comm. 3. distinguit modos privationis uno modo ex parte aptitudinis, quam importat; alio modo ex parte negationis, quam significat. Primo modo habet quatuor modos. Primus est, si aliquid non habet aliquod natorum haberi, quamvis ipsum non sit natum habere illud,ut planta dicitur privari oculis : et iste modus est impropriissimus.

Secundus est, si non habet illud quod aptum est habere, aut ipsum, aut suum Genus: ut aliter homo dicitur privari visu, aliter talpa, et est minus proprius.

Tertius est, si non habet quod natum est habere, et quando, et in quocumque loco fuerit, et secundum quod, et ad quod, et ut quantum : ut catulus post 9. diem, et sic de aliis, et est propriissimus.

Quartus, per vim ablatio ejus,quod quis natus est habere secundum impetum naturalem, ut voluntarium : exemplum ubique clarum est. Ex parte vero negationis, modi privationis sunt quinque. Primus per appositionem hujus praepositionis in, in principio compositionis apud Latinos, vel hujus particulae a apud Graecos : ut inaequale. Secundus ut invisibile, pro eo quod nullo modo est tale, vel pro eo quod est tale, sed turpiter, et sic de aliis : sed hic videtur coincidere cum primo modo. Ter ius pro eo quod parum habet oppositi positivi, ut AdminBookmark , quod La ine idem est quod non igneum, sed hic continetur sub secundo. Quartus quod non facile, vel non bene est tale; ut insecabile dicitur quod non facile aut non bene secatur. Quintus quod omnino non habet oppositum : et hoc modo monoculus non dicitur caecus, sed qui nullo modo habet visum. Ad propositum autem Doctoris hic sufficiunt primi modi, scilicet ex parte aptitudinis assignati, licet etiam alii modi possint applicari bene.

Consequenter respondet ad argumenta principalia. Ad primum, remittit se ad dictum in solutione quaestionis.Ad formam argumenti, negandum est assumptum, et declaratio ejus, quia praesupponit falsum, scilicet differentiam in communi hac definitione definiri.

Ad secundum praemittit distinctionem Differentiae notabilem, et breviter negat Differentiam, ut hic est sermo de ea, esse abstractum, sicut nec aliquid aliorum Universalium, eo quod (ut supra, cap. de

Genere dictum est) Logicus definit secundas intentiones in concreto , nedum ad supposita, sed etiam ad subjecta, vel fundamenta,nam sic sunt applicabiles primis: bene tamen est abstractum, ut est species multitudinis, et primae intentionis, a quo dicuntur concre ive differens et differens, et significat relationem, inquit Doctor.

Declarat autem quid sit Differentia secundointentionaliter accepta, ut hic est sermo de ipsa, dicens quod hoc nomen Differentia transumitur a Differentia, ut est nomen primae intentionis, quod potest intelligi vel quoad originationem intentionis , ut quibusdam placet : et tunc Differentia primae intentionalis sumitur ibi non pro relatione, vel specie multitudinis, sed pro fundamento, vel termino ejus, quod est principium formale differendi, de quo consequenter loquitur Doctor. Vel potest intelligi illa transumptio quoad similitudinem vocis,et satis bene, quidquid dicat Foksal, sicut hoc nomen species logice transumitur a specie, ut significat similitudinem realem ut supra, q. 4. declaratum est, qualiter species est similitudo tenuis individuorum, secundum Boetium. Similiter hoc nomen proprium, et hoc nomen Genus transumitur.

Intelligo ergo quod hoc nomen Differentia, ut significat secundam intentionem applicabilem ei, quod est principium formale Differentiae, ut Differentia est res primae intentionis, (ubi notanter dixit res, et non nomen, quia res, non nomina fundantur, et sunt relationes) transumitur a Differentia, id est, ab hoc nomine Differentia primointentionaliter accepto, eo quod sicut illud significat relationem fundatam in multitudine, vel speciem, seu modum multitudinis, ista istud significat intentionem applicabilem ei, quod est principium multitudinis, utpote rationali : et supponit pro eo, intantum quod ex hoc quod talis intentio alicui applicatur, sequitur necessario distinctio, et differentia essentialis ejus ab alio et ita multitudo : sicut hoc nomen risus transumitur ad floritionem prati ; et cursus ad motum velocem aquae, et est aequivocatio penes secundum modum. Tangit ergo Doctor in solutione ista, triplicem differentiam : unam proprie sumptam, et formaliter, quae est species, vel modus multitudinis, et primae intentionis ; aliam transumptive, quae est secundae intentionis : tertiam fundamentalem, seu originalem respectu utriusque, sed diversimode : ut rationale, vel hujusmodi. Et potest poni fundamentum utriusque, vel saltem remotum primae, et propinquum secundae, secundum tamen diversas ejus a?ceptiones, ut supra in generali dictum est, de tribus acceptionibus significativis termini communis.Et licet Doctor appellet ipsum principium formale Differentiae, posset etiam appellari principium materiale, alio respectu, pro quanto fundamentum, de quo statim magis.

Deinde ab probationem assumpti respondet, quod tantum a Differentia, ut est nomen primae intentionis, concretive dicitur differens, et ad dictum Porphyrii respondet singularissime ipsum exponendo, dicens, quod cum dicitur, Socratis senex differt, non est intelligendum quod differt, vel differeris, ibi praedicatum, sit concretum Differentiae, ut est secunda intentio, sed sic, inquit, est illud dictum, vel exemplum, ad propositum ejus, quia illa extrema, scilicet Socrates senex,el Socrates puer, fundant ex natura rei differentiam, ut est relatio realis : a qua sic denominatur, et in ipsis extremis totalibus sunt aliqua principia formalia differendi, ut pueritia, et senectus, quibus intellectus applicat hanc intentionem Differentia, ut est communis, cujus nomen transumitur a Differentia reali, ut prius notavi. Similiter est de extremis Differentiae propriae, et magis propriae intelligendum. Vult enim quod semper concomitantur se praedictae tres Differentiae.

Ad tertium respondet, recurrendo ad eamdem distinctionem Differentiae,negando differentiam non referri, ut hic accipitur,

licet ut est abstractum primae intentionis, non referatur, ut procedit argumentum.Ad argumentum inductivum, concedendo primum membrum,negat secundum. Refertur enim ad illa tria, scilicet individuum relatione secundum genus, ut supra, cap. de Specie, q. 1. dictum est in simili. Vocat tamen Doctor subjectum tale correlativum, et illud est commune ad individuum, vel singulare, vel inferius : et universaliter ad quodcumque subjicibile. Et allegat Philo phum 4. Topic. c. 9. Refer?ur etiam ad Genus. Et ne aliquis instaret quod unum uni primo opponitur : species autem primo opponitur Generi, et e contra, declarat se, dicens quod non inquantum Genus est, sel inquantum divisum,et Differentia divisiva. Similiter refertur ad speciem non primo,ut species est, sed inquantum constituta per differentiam, ubi semper supponunt intentiones pro fundamentis. Simile infra, cap. de Proprio, quaest. 1. habet, et alibi, saepe. Deinde antequam solvat quartum principale, solvit quintum, quia ejus solutio dependet ex dictis. Non est enim inconveniens ejusdem respectivi ad diversa relati, plures esse definitiones, ut supra, cap. de Specie, q. 1. dictum est. Differentia autem est hujusmodi, ut patet ex praemissis. Declarat ergo per ordinem quatuor definitiones Differentiae, quas ponit Porphyrius Prima, inquit, est ejus inquantum constitutiva, ut supra, q. 3. hujus cap. notavi: et littera est salis clara. Secunda, id est, ista de qua in hac quaestione quaeritur, est Differentiae intermediae, ut dictum est,et addit Doctor, inquantum et Universale . hoc est, quod illa est ejus, ut est praedicabile, et per consequens ut refertur ad subjicibile, relatione secundum Genus. Si autem accipiatur generalius, ut tactum est in solutione quaestionis, hoc est, non addendo differentibus specie,sed tantum de pluribus in quale, scilicet essentiale, erit definit?o Differentiae in communi, ut scilicet tertium Universale, de uo hic agitur, inqui?, nam de illo est principalis intentio in hoc capite tanquam de adaecruato subjecto.

Aliae duae, scilicet tertia, quae est Differentia est illud, quod est natum dividere ea quae sunt sub eodem genere ; et quarta,quae est, Differentia est qua differunt a se singula, dantur de ipsa, inquantum divisiva est. In quarum prima tangitur divisio activa ; in secunda passiva. Sed sicut Porphyrius et expositores ejus in littera dicunt, consimiliter dicit Doctor, quod illa quarta sic absolute sumpta parum valet, et cum corrigitur per additionem istam, scilicet et conducit ad esse, et est pars essentialis esse rei, tunc contrahitur magis ad rationem constituendi, quam dividendi,hoc est dictu quod tunc illa definitio erit Differentiae, inquantum constitutiva est,et sic duae erunt ejus, inquantum constitutiva, et una inquantum divisiva, et quarta inquantum Universale, vel praedicabile.

Ad quartum principale respondet ponendo aequivocationem Differentiae secundointentionaliter acceptae. Nam uno modo accipitur prout jam in solutionibus praecedentibus declaravit, ut hic est sermo de ea, scilicet ut est tertium Universale: Alio modo ut supra, cap. de Genere tactum est, declarando illam particulam differentibus specie, positam in definitione Generis : primo modo est concretum, secundo modo abstractum, cujus concretum est differens, et habet sub se duas species, scilicet differentiam specie,et differentiam numero,qui- bus correspondent sua concreta,scilicet differens specie et differens numero. Et adjungit congruitatem, et probabilitatem hujus distinctionis, et solutionis ; quia tam definitum hic, quam definientia, reperiuntur univoce in omni genere, eo modo quo de Genere supra,cap. de Genere,dixit,et declaravi ibi.Nulla autem res primae intentionis sic reperitur,ergo haecparticula,scilicet differentibus specie, posita in definitione Differentiae, cum sit applicabilis rebus omnium Genere, licet non omnibus,erit intentionale, et per consequens ejus abstractum.Et addit unam propositionem notabilem de convertibilitate definitionis,vel descriptionis ; et definiti, seu descripti:et concludit intentum.

Ultimo, respondet ad formam argumenti concedendo consequentiam cum majori, negando minorem, et probationem ejus. Licet enim concretum opponatur suo proprio abstracto, non tamen concretum concreto disparata, vel abstracto, saltem non ultimato, ut supra, q. 3. de Genere, dixit. Supponitur ergo falsum in argumento, scilicet differentiam hic definitam esse abstractum hujus concreti differens specie. Ex hac solutione habes quadruplicem differentiam, tres scilicet prius enumeratas, et quartam nunc additam, quae est species multitudinis rationis, vel modus ejus, vel saltem in ea fundatur immediate. Ins at contra ista, ostendendo quod differentia est abstractum, et hoc ut est tertium Universale : et est contra solutionem praecedentem, et contra solutionem secundi principalis. Quod probat dupliciter. Primo ex quarta definitione differentiae, quia ponitur tanquam quo, et non tanquam quod. Esse autem quo est proprietas abstracti: esse vero quod concreti, quod ostendit in exemplo de albedine et albo. Secundo, quia si est concretum, habet abstrac?um, quaerit ergo quid,vel quale, innuens quod nullum detur.

Ad primum respondet, declarando singularissime illam quartam definitionem, quae declaratio ubique ponderanda est (sicut supra tetigi saepius) quia definitiones intentionum dantur per fundamenta, pro quibus supponunt, et possunt bene intelligi praedicatione materiali esse verae, quamvis, ob maximam subtilitatem Doctor reducit eas supra ad praedicationes formales. Unde cum dicitur, Genus est quod praedicatur de pluribus, etc. potest intelligi in praedicatione materiali sic : Genus est intentio applicabilis, vel applicata ei quod praedicatur de pluribus: saltem quidquid sit de Genere, et Specie, et de Differentia per modum praedicabilis definita, ipsa tamenin rationedivisivi,vel constitutivi definita, supponit necessario pro fundamento.

Dicit igitur quod Differentia est qua,

non ut forma informante, sicut albedo est, qua aliquid est album formaliter informans ipsum, et hoc est dictum prius, quod scilicet differentia non induit modum differentiae, sed bene Speciei, sed qua ut intentione applicabili principio differentiae, ut rationali, vel hujusmodi, differentia specie, ut quo secundointentionaliter accepto, differunt a se singula specie. In qua declaratione tangit triplicem differentiam, scilicet duplicem secundointentionalem, et unam primointentionalem fundamentalem, vel secundointentionalem per modum primae se habentem. Non solum enim istae definitiones Differentiae possunt verificari in fundamentis primointentionalibus, verum etiam in secundointentionalibus, ut supra de Genere et Specie in simili dictum est. Quartam vero tacuit hic, sed an ibi sit, ut scilicet est relatio realis, dubium est, de quo forte in tertio articulo.

Ad aliud dicit (sicut supra tactum est, et infra. cap. de Proprio, quaest. 1. solvendo secundum principale, habet) quod non potest abstractum differentiae exprimi uno nomine, sicut nec aliorum Universalium, forte propter penuriam terminorum, vel aequivocationem, sed tantum circumlocutive sic, scilicet intentio differentiae, similiter de aliis dicendum est: tale autem non praedicatur de rationali, quia est abstractum a subjecto. Unde supra dixit quod haec est falsa, homo est intentio, imo haec etiam species est intentio. Ubi notanter dicit rationali et non rationalitas, ut infra cap. de Accidente in simili habet, et supra etiam tetigi. Quia sicut intentiones concretive considerantur a Logico, ita et fundamenta, saltem in aliqua concretione.

Ultimo per modum corollarii epilogativi colligit principalia quaedam dicta in solutione et quaestionis et articulorum. Primum dictum est de multo et uno quod possunt accipi, vel primointentionaliter, vel secundointentionaliter. Ideo 5. Metaphysicae, cap. de Uno, Philosophus ponit duas divisiones unius ; unam realem, aliam Logicam. Similiter potest dici de multo et secundum hoc pertinent ad considerationem Logici, vel Metaphysici, diversimode considerata, et salvatur, inquit, faciliter univocatio eorum in omni genere, quasi dicat, quod univoce reperiuntur in omni Genere inquantum intentiones, licet non inquantum res. Hoc maximecolligitur ex solutione quaestionis et quarti principalis. Communiter in originalibus ibidem sequitur, tamen potest esse aequivocum, et videtur littera corrupta,etjudicio meo posset bene suppleri sic : In quid tamen potest esse aequivocum, etc. quasi dicat, quod ut quid aequivoce convenit Generi, et Speciei, ut prius dictum est, in corpore quaestionis, et loco istorum posuit plura specie, et numero ; hoc est dictu, quod etsi pluralitas dicatur univoce de illis, et similiter in quale, non tamen in quid, quod intelligo via divisionis, non praedicationis, differentiae accipiantur pro speciebus per eas constitutis.

Si volueris alio modo exponere, considera ipse. Posset littera intelligi absolute sic : potest tamen esse aequivocum, etc. scilicet aliquid potest poni aequivocum ad illa pro substratis supponentibus, licet illud non sit pluralitas. Addit etiam aliud dictum in solutione, quomodo videlicet pluralitas in definitione Universalis sit univocum etc. Tanta prolixitate juxta litteram usus sum, quia difficilis est, et ne videar mus (ut aiunt) pertransiens farinam.Lector autem ingeniosus abbreviet, vel dilatet, ut expedierit. Novi enim minus provectis, pro quibus laboro, ex charitate tantam prolixitatem, vel majorem fore necessariam, imo dubito expositionem indigere plerumque altera. Res tamen subtiles, et remotae a sensibus non possunt nisi subtiliter pertractari, sed quidquid fiet, non dubito grossa capita haec fastidire: charitas tamen patiens est.

De Tertio, occurrunt nonnulla dubia circa dicta Doctoris in hac quaestione. Et primo circa solutionem quaestionis, cum dicit Doctor quod definitio, de qua quaeritur, est intermediae, non ultimae. Contra, sicut Genus praedicatur de hoc, et illo, quae tantum numero differunt, ut supra quaest. 1. de Genere, tetigit, similiter videtur dicendum de Differentia, non enim communior Genere ; igitur divisio differentiae in intermediam et ultimam, est tantum in individua, sicut tactum est ibi, de divisione Generis in generalissimum, et subalternum : et Speciei in specialissimam, et subalternam. Individui vero, inquantum talis, non est definitio, neque demonstratio, neque scientia, 7. Metaph. et cap. de Specie in Porphyrio, et alibi saepe. Male ergo dicit hanc esse bonam definitionem, et cum hoc ipsam esse differentiae intermediae, et non ultimae, nec ipsius Differentiae in communi. Posset consequenter ibi dubitari, sicut supra de definitione Generis, innuendo nugationem, cum dicitur de pluribus differentibus.

Item non videtur salvabile, unam differentiam alicujus Generis divisivam, esse univocam, et alteram oppositam aequivocam : cum igitur inquid, et in quale sint differentiae ipsius praedicabilis de pluribus ut supra saepe,et hic dicit, ergo in quid non erit aequivocum, et in quale univocum. Probatio assumpti, tum per regulam Topicam, Si unum oppositorum multiplex, et alterum erit multiplex : tum quia Differentia est divisiva Generis, et constitutiva Speciei. Sed univocum, cujusmodi est Genus, non dividitur per aequivocum, similiter aequivocum non constituit intrinsece, et essentialiter univocum. Sicut enim non definitur, ita nec definit, et per consequens non constituit. Posset confirmari idem, ex identitate Generis, et differentiae : unde sequitur unum esse multiplex, si alterum esset tale.

Item non videtur major convenientia Proprii et Accidentis, in quali accidentali, quam Generis et Speciei in ipso in quid : sed illud illis est univocum, ut videtur Doctor velle, in cap. de Proprio, et Accidente, ubi ponit multiplicem acceptionem Accidentis, et in definitione Proprii ponitur loco generis expresse, et Accidentis implicite, vel saltem se tenet ex parte generis, vel potentialis, seu contrahibilis utrobique.

Praeterea, videtur quod ratio, quam assignat pro ista aequivocatione, nulla sit, cum dicit quod Genus praedicat partem, etc. Quia si sic, sequeretur ubique quod nihil esset univocum parti et toti, quod videtur falsum, tam de partibus subjectivis, quam etiam de essentialibus, et integralibus atque quidditativis. Posset insuper ibi ponderari qualiter Genus praedicat partem et species totum formaliter accepta. Nam supra, quaest. 3. de Genere, dixit, ex intentione Boetii, quod Genus in praedicando est totum, licet in definiendo sit pars. Similiter quomodo differentia, cum sit relatio rationis, praedicat partem formalem Individui vel Speciei ?

Item, posset congrue dubitari, quare non definivit Porphyrius differentiam in communi, ut est tertium Universale, de quo in hoc cap. intendit, ut dicit hic Doctor, cum tamen Genus in communi definiat, et non genus subalternnm, nec generalissimum primo ?

Item, quare potius differentiam intermediam, quam ultimam definit, maxime cum Speciem specialissimam in ratione praedicabilis definiat, et non subalternam?

Item, aut Porphyrius enumerat species specialissimas Universalis, aut tantum subalternas, aut utrasque. Si specialissimas erunt plura quinque, patet, quia differentia ultima, et intermedia, sunt duae species specialissimae Differentiae in communi, ut hic videtur haberi; similiter de genere generalissimo et subalterno respectu Generis in communi et de specie specialissima et subalterna respectu Speciei, et de proprio hujus, et illius, respectu Proprii ; et de accidente separabili, et inseparabili respectu Accidentis, est dicendum. Erunt igitur decem Universalia. Si subalternas primas, erunt tantum duo, videlicet unum dictum de pluribus in quid, et alterum in quale, vel saltem erunt tantum tria, vel ad plus quatuor, ponendo aequivocationem ipsius in quid et ipsius in quale in communi:

Genus videlicet, et Species, Differentia, et Praedicabile in quale accidentale dictum, nisi forte fingas illud esse aequivocum.

Item, videtur implicare, cum dicit unum dici simpliciter,et secundum quid, non tamen aequivoce, cum tamen secundus modus aequivocationis 1. Elenchorum assignatus sit ille.

Item quomodo non esset fallacia a secundum quid ad simpliciter, vel saltem e contra hic,sunt unum numero,ergo unum specie, contra Aristotelem 5. Metaph. qui sic docet recta arguere.

Item, sicut unitas numeralis et simpliciter unitas, et aliae secundum quid, ita pluralitas proportionis est simpliciter, et maxime pluralitas, ut docet Philosophus ibidem, in 5. Quare infert alias, et non e contra : sicut ex alia parte per oppositum de unitate : igitur sicut unum dicitur simpliciter, et secundum quid, ita eodem modo pluralitas; declaratio ergo Doctoris nulla est.

Item, ei quod est simpliciter tale, et ei quod secundum quid, nihil datur commune univocum, ex intentione hujus, infra, cap. de Relatione, et 1. Sententiarum,dist. 29. Ergo unum non est univocum ad unum numero, et specie, etc. igitur aequivocum, vel datur medium, quod videtur contra istum, et sequaces communiter.

Circa illud exemplum de non homine posset dubitari, sed non curo immorari. Mirum est etiam quod Genus, vel Species addita unitati, dicatur determinatio distrahens, sicut mortuum homini,cum tamen ista consequentia non valeat, homo vivus, ergo homo mortuus : haec autem valet, sunt unum numero, ergo unum specie, vel genere etc.

Item, potest dubitari circa tales divisiones, unius scilicet et privationis, et aliorum sic divisorum, ad quam speciem divisionum a Boetio assignatarum habent reduci. Non videtur quod ad aliam, quam ad aequivoci in aequivocata, vel univoci in univocata, vel si ad nullam, igitur Boetius diminutus est. Plura alia possent ibi tangi,

sed haec principalia sunt, et satis difficilia, a quibus si liberari poterimus, alia evadere non dubitamus.

Ad ista igitur, sustinendo semper Doctorem veritatis, salva sententia altiori, conabor respondere.

Ad primum, alias illam difficultatem problematice teligi, quod scilicet potest poni Genus, et similiter Species, atque Differentia, etc. habere modum Generis respectu suorum inferiorum, vel modum Speciei specialissimae, et prima via videtur magis secura, quae si teneatur, faciliter evaditur argumentum, negando differentiam intermediam esse individuum, ultimatum saltem. Sed si alia via teneatur, difficile est evadere argumentum. Et similiter argueretur de Specie specialissima, et de Genere generalissimo, quorum definitiones assignat Porphyrius, nisi quis diceret, quod tales definitiones intelliguntur inactusigna-to, ut verificentur in fundamentis in actu exercito et sic individua definiri non inconvenit, secus esset de actu exercito, et sic exponeretur Philosophus, ubi allegatur.

Sed videtur difficultas specialis adhuc de generalissimo, quod Doctor, in quaestione Antepraedicamentorum, assignat subjectum libri Praedicamentorum, et hoc secundointentionaliter sumptum, cum subjectum scientiae habeat necessario quid est et quia, et passiones demonstrabiles per se primo de ipso, quae non possunt verificari de individuo. Similiter supra dixit quod definitiones secundarum intentionum in actu signa?o assignatarum verificantur per se primo de seipsis, et dantur ex essentialibus suis in suo genere : quare prima via magis sapit. Salvat enim coordinationem notabilem in secundis intentionibus et multa subtilia et necessaria ad processum Doctoris hujus. Ille alius modus dicendi videtur coincidere cum illa opinione, impugnata cap. de Genere, quaest. 1. quod scilicet res sub intentione definitur a lo?o. Considera tamen alte cuncta, bene moderando.

Ad aliud quod tangitur de nugatione, patet ex dictis supra, cap. de Genere, in quaestione de hoc mota, et quaest. 2. ponuntur enim non ut partes distinctae, sed ut specificatum, et specificabile : et ita unum est expositio alterius. Dantur enim istae definitiones communiter, ut docet Philosophus 7. Metaph. per Genus primum, et omnes differentias, usque ad ultimam.

Ad aliud, sustinendo ipsum in quid esse proprie aequivocum, potest dici uno modo, quod suum oppositum estetiam aequivocum, cujus modi est ipsum in quale in communi ad in quale essentiale et accidentale. Nam illud sibi primo opponitur, et non in quale essentiale, ut patet. Vel aliter, quod non inconvenit unum oppositorum esse aequivocum, et alterum univocum, quando non sunt opposita secundum omnem significationem, et sic est intelligendus Philosophus in Topicis, et est intentio Doctoris hic, et infra, quaestione ultima de Differentia, sustinendo rationale esse aequivocum, et irrationale univocum. In quid autem et in quale, sive in communi, sive essentiale non sunt opposita secundum omnem significationem, quia omne praedicatum in quale videtur dicere tantum partem formalem, vel essentialem, vel accidentalem, licet forte per modum totius, et ita videtur quod opponatur modo praedicandi in quid ipsius Generis, et non ipsius Speciei.

Et quod ibi additur, scilicet quod different?a adveniens generi consuluit spec?em, hoc potest concedi, sed in illo, priori non praefacta distinctione, non est proprie differentia. Unde differentia potest significari mediate per vocem aequivocam, et immediate per univocam : non dicitur recte,advenitur Generi,nisi mediate in illo priori,vel remote. Et cum dicitur quod aequivocum non est divisivum univoci, potest concedi proprie, quia sicut nec constituit proprie in illo priori, ita nec dividit, nisi remote. Vel aliter quod illud posset negari. Nam utrumque dividentium aliquando potest poni aequivocum et ita aequivocum aequivocans per aequivocantia potest dividi, ut patet infra, cap. de Accidente, quaestione 1.Potest etiam unum dividentium esse univocum,et alterum aequivocum, ut patet in divisione entis in substantiam et accidens. Vel unum univocum, reliquum vero(ut hic ponitDoctor)dictum simpliciter, et secundum quid. Haec tetigi aliqualiter supra, quaestione quarta Antepraedicamentorum.

Sed licet ista sint probabiliter dicta, habet nihilominus dictum Doctoris specialem difficultatem, de divisione Generis in species per differentias, cum differentia dividat, constituat, et definiat, quae non possunt convenire aequivoco, ut tetigit argumentum. Resolute ergo tenendo hanc viam, dicatur quod Differentia ut differentia est, non est aequivocum, sed bene potest significari per vocem aequivocam, et univocam. Unde ejusdem significati possunt esse voces significativae plures ordinatae, quarum una remotius,altera propinquius ipsum significat.

Ad aliud, potest sustineri major convenientia illorum duorum in quali accidentali, quam istorum in ipso in quid, quia ibi non est illa multiplicitas partis et totius, sicut hic. Aliter forte posset poni ibi aequivocatio, suo modo, et quod additur de definitionibus proprii, et accidentis, potest dici quod ponitur tantum circumlocutive, vel quod ibi contrahitur per immediate adjunctum, eo modo quo aequivocum potest contrahi, de quo forte magis infra, suo in loco.

Ad aliud, quod hic loquitur de parte essentiali, vel quidditativa, et toto uniformi. Licet igitur partibus, et toti Universali, sit aliquando aliquid univocum, partibus tamen essentialibus, et toti tali raro. Unde infra, cap. de substantia, dicit quod analogice praedicatur Substantia de partibus substantiae, et de ipsa substantia, imo Substantia, quae est Generalissimum, non praedicatur de illis formaliter, et proprie in recto saltem: quia tantum reductive sunt in genere. Opti e igitur assignat Doctor rationem illius aequivocationis, et hoc logice loquendo, quia sicut materia et forma sic sunt primo diversa, ita Genus et Differentia, maxime fundamentaliter accepta.

Genus igitur habens modum materiae, aliter in quid dicitur, et aliter Species habens modum totius. Vel aliter, quod non sequitur semper ex alietate rationis modi praedicandi, nullum esse univocum parti et toti ; sed prima responsio placet, logice loquendo, et intelligendo de partibus essentialibus et toto tali.

Qui vellet aliter imaginari hic, posset probabiliter a principio dicere, quod Doctor loquitur hic extensive de aequivocatione, cum dicit in quid esse aequivocum, quia scilicet non est strictissime univocum : tamen vere est univocum, hoc est, infra latitudinem graduum univocationis continetur sicut alias saepe declaravi mentem ejus, et sic faciliter omnia salvarentur, quae adducta sunt tanquam inconvenientia. Est igitur univocum analogum, quanta analogia non reperitur in quali essentiali, et ideo respective loquendo, illud est univocum, et istud aequivocum, non autem simpliciter loquendo : et tunc posset constitutio specierum subalternarum ordinate sub Universali descendendo sic imaginari, ita quod in quid adveniens Universali, constituit unam Speciem subalternam, similiter et in quale ex alia parte ; et iterum in quale essentiale unam, et in quale accidentale aliam. Haec omnia probabiliter dicta sint.

Ad aliud, quod additur supra, qualiter scilicet ista formaliter accepta, possunt dicere partem, et totum, et qualitatem essentialem, etc. patet supra, quaestione de numero Universalium, et cap. de Genere, et alibi, ubi ista tetigi. Transferuntur enim sicut nomina, ita et proprietates fundamentorum ad intentiones. Et quod dicitur de illis in actu signato, verificatur in fundamentis in actu exercito. Plura alia circa ista declaranda quaere.

Ad aliud, potest dici quod definivit aliis definitionibus Differentiam in communi, et etiam hac definitione, licet non praecise, seu adaequate ; quia stando in una parte hujus definitionis, sufficienter definitur, ut dicit Doctor in littera.Posset etiam dici, quod definit intentiones, quae sunt applicabiles,

propinque saltem, rebus, et non alias. Sed hoc habet instantiam propter definitionem Generis, ut tangit argumentum. Prima ergo solutio placet.

Ad aliud, potest probabiliter dici, quod ideo non definit differentiam ultimam, quia differentiae ultimae rerum communiter sunt ignotae, ideo Philosophus 2. Posteriorum, text. comm. 17. dicit quod quaelibet pars definitionis est in plus, quam definitum, eo quod Differentiae communiter acceptae in definitionibus sunt communes: quare intentionem applicabilem fundamento nolo definivit. Et si instetur ex Philosopho 7. Metaphysicae, qui docet definire ex ultima differentia, dico, quod est ultima circumlocutive communiter, et ex pluribus venata, et communiter per accidentia, saltem propria. Et quamvis aliquando diceretur nota, raro tamen respectu alterius. Vel potest dici quod implicite definitur definita differentia intermedia, quia nihil aliud addi oportet, nisi differentibus numero. Ne videatur ergo superfluus, tacuit illam, et quod additur de Specie specialissima, potest dici quod illam definivit, et propter diversitatem praedicabilitatis ejus in quid, et ut ostendat differentiam speciei a Genere in ratione praedicabilis. Nam omnis species, ut species est, praedicatur de tantum numero differentibus, sicut infra, in simili de proprio dicit: si igitur species praedicatur de differentibus specie, hoc est ut induit modum Generis, et non modum Speciei : quare nihil sine ratione Auctor et Doctor noster loquuntur.

Ad aliud, patet ex dictis. Si enim tenebitur illa via, quae ponit illa quinque dici de tantum numero differentibus, potest dici quod assignat Species specialissimas, et hoc est satis bonum motivum pro illa via, licet non concludat. Si autem tenebitur alia via quam magis commendavi, dicetur quod enumerat species subalternas, non primas, sed ultimas: nisi ponatur illa aequivocatio, de qua supra in ipsis in quid, et in quale. Et licet illae habeant sub se specialissimas, et ita possent poni probabiliter decem, vel ad minus octo, quia tamen conveniunt in eodem nomine communi, utpote genera in genere, et sic de aliis, posuit praecise quinque generales intentiones. Et si quaeras, quare non posuit tantum duo, sustinendo illam coordinationem, quam prius notavi, potest dici (sicut in simili supra tetigi) quod hoc ideo congrue fecit, quia multum remota sunt ab applicatione, et p?aebdicatione, de fundamentis. Cum igitur Logicus consideret intentiones, et enumeret, et definiat, ut applicabiles (saltem de propinquo) fundamentis, et in propriis concretis, non duo Universalia, sicut nec decem dixit.

Illa tamen via de aequivocatione, habet magnam probabilitatem : qua tamen non posita, sic evaditur argumentum. Etsi quis vellet enumerare illa communia cum illis speciebus, non recte sentiret,quia superiora non ponunt in numerum cuminferioribus. Exemplum hujus patet in aliis : nam enumerando species figurae, dicimus triangulum esse unam ejus speciem, non obstante quod contineat sub se alias specialissimas.

Ad aliud, quod tangit bonam difficultatem, potest dici uno modo,(sicut supra,cap. de Specie,quaest. 2. notavi) quod secundum quidest ae quivocum,et similiter simpliciter, ut habet iste in 4. distinctione 11. quaestione 3. solvendo Henrici motiva, et quod Doctor hic accipit secundum quid pro posteriori naturaliter, vel pro minus principaliter tali, sicut accidens dicitur ens secundum quid. Sed posset fieri vis de rigore sermonis, quando dicitur secundum quid tale, et quando tale secundum quid, de quo non curo modo. Non excludit ergo Doctor univocationem unius propter haec, sed denotat analogiam cum univocatione.Negatur igitur quod ille sit secundus modus aequivocationis. Per idem patet ad aliud sequens.

, Ad aliud, quod est salis pulchrum motivum, potest dici, quod facilius est destruere, quam construere, ex 7. Topic. quare plures conditiones requiruntur ad identitatem inferendum, quam ad distinctionem.

Sicut in moralibus, bonum est ex causa integra, malum vero ex defectu quocumque ssorsum : ita omnis pluralitas dicitur simpliciter pluralitas, non ita omnis unitas est simpliciter talis : quare magis patet Analogia, et ordo hic, quam ibi. Haec videtur intentio hujus, in 2. distinct. 1. quaest. 6. solvendo unum principale: Quaecumque, inquit,differentia sufficitad distinguendum, sel non sic de identitate. Quaere ibi optime. Et ad Philosophum dico, quod quamvis tales consequentiae valeant forte potius in ordine ad opposita respiciendo, quam ad rationem formalem Pluralitatis, non tamen tanta analogia est. Tenet etiam ille modus arguendi ex concomitantia, et generalitate inferentis, respectu illati. Breviter ergo dico, quod communiter cum omni univocatione dantur gradus, plus tamen in uno, quam in alio, ut patet: vide 5. Metaphysicae quaest. de uno optime ad haec. Plura hic Metaphysicalia addantur. Posset etiam ibi dubitari, cum dicit Doctor quod unum opponitur omnimodae pluralitati, cum tamen 5. Metaphysicae videatur esse unus modus unitatis, cui non opponitur multitudo : sed hoc habet videri ibi notanter, famose saltem unum dicit.

Ad aliud, concedo secundum hanc viam, quod est univocum, Analogum tamen: sed an Analogia detur ut medium, maxima altercatio est: videatur iste super 1. Elench. quaest. 15. notanter, et alibi plerumque ad haec.

Ad aliud, potest dici quod accipit determinationem distrahentem extensive ibi. Exempla vero ponimus non ut ita sit, ut supra saepe notavi.

Ad ultimum, patet ex dictis. Nam tenendo viam istam, reducetur illa divisio ad divisionem Generis in species. Et quod dicit Doctor, quod non est divisio univoci, loquitur antonomastice de univoco, scilicet propriissime accepto : haec satis probabilia sunt, et satis consona doctrinae hujus plerumque. Sed nihilominus posset alia via hic probabiliter sustineri, scilicet quod loquitur Doctor de secundum quid et simpliciter hic proprie. Nam sua exempla, et declaratio, multum praetendunt ad haec : sed sic dicendo difficilius solvuntur argumenta. Sed ad primum potest dici, quod accipit aequivocum propriissime, cujusmodi est primus modus aequivocationis, quando scilicet vox aeque primo plura importat, et proprie, et non transumptive.

Ad aliud, quod illae consequentiae tenent propter generalem concomitantiam illorum modorum et non propter formalem continentiam,ut dictum est prius :secus est de mortuo et vivo, respectu hominis. Licet forte in aliquo sensu haec consequentia valeret, homo vivus,ergo mortuus. Vel e contra, de quo vide notanter infra, super 1 . Periherme nias,quaestione 7. Et si quis objiceret, quod aequivocum non definitur, unum autem in communi sic, per hoc quod est esse indivisum, etc. potest dici, quod non est proprie definitio, sed nominis declaratio vel descriptio, quae non repugnat aequivocis.

Ad aliud patet prius.

Ad aliud, quod potest dari medium respective loquendo, juxta illam regulam communem Scoticam, Quando, scilicet,sunt duo extrema, inter quae sunt media, quanto magis aliquid recedit ab uno, tanto accedit ad alterum, imo assumit nomen alterius, ut patet 5.Physic. de mediis contrariorum. Quaeratur isle,quaest. finali prologi Sententiarum, et quaest. 8. Quodlibeti. Secundus ergo modus aequivocationis potest respective poni medium inter univocum, et aequivocum primi modi: licet simpliciter contineatur sub ambitu latitudinis aequivocorum.

Ad aliud patet ex dictis.

Ad ultimum, patet quod reduci potest ad divisionem aequivoci in aequivocata, in aliquo gradu saltem. Eligatur via quae magis placuerit, dummodo possint cuncta consequenter bene salvari: sed prima via videtur efficacicr, et ad mentem hujus 5. Metaphysicae.

Secundo, circa quaedam dicta in argumentis principalibus,et solutionibus eorum brevibus aliqua motiva occurrunt. Primo,

videtur quod illud dictum, in solutione secundi principalis, scilicet quod differentia est relatio, et species multitudinis, sit falsum, et implicans contradictionem, ut videtur : quia quod est species absoluti, est absolutum : differentia est species multitudinis, multitudo autem est absolutum, ergo etc. Patet consequentia cum majori, et prima pars minoris est tuta. Secundam vero probo, nam multitudo est quantitas, quantitas vero a toto genere ponitur absolutum. Confirmatur ratio, nam 5. Metaph. text. comm. 20. ponuntur relationes primi modi fundari super unum et multa, ergo unum et multa sunt absoluta.

Item videtur contradicere sibi in solutione secundi principalis, et quarti, quia in prima dicit quod differre dicitur tantum concretive a differentia, ut est nomen primae intentionis ; in alia autem ponit quod dicitur concretive a differentia, ut est nomen secundae intentionis.

Item, posset dubitari circa illud dictum in tertio principali, et solutione ejus, quod scilicet relatio non refertur, cum tamen omne ens omni enti sit idem, vel diversum 10. Metaph. text. comm. 12. Similiter proportionalitas est similitudo proportionum, secundum Euclidem, in quinto, ut iste plerumque commemorat, et sustinet relationem fundari in relatione, ad quod sequitur necessario ipsam relationcm referri: nam in quo est albedo, ipsum est album.

Item, licet idem possit referri ad plura per se, ut supra, cap. de Specie, quaest. 1. habet et hic et infra, cap. de Relatione, et alibi saepe, per se tamen primo non est possibile : et sic exponit Philosophum, quod scilicet unum uni opponitur. Dubium igitur est quod est per se primum correlativum Differentiae, an scilicet genus ut divisum, an certe Species ut constituta : nam ad utramque per se refertur et in speciali, ut dicit.

Item, male ut videtur, assignat duas definitiones ejus, inquantum divisiva, vel inquantum constitutiva, quia etsi in ordine ad diversa, ponantur plures definitiones ejusdem respectivi, in ordine tamen ad idem, non nisi una, ut supra, quaest. 1. de Specie, notanter declaravit.

Item,circa dicta in solutione quarti principalis, posset dubitari de fundamento differentiae, ut est relatio realis, et ut relatio rationis, et an semper concomitentur se, quare etiam illa realis non sufficeret, et per consequens alia est superfiua,vel e contra.

Item, communis doctrina est, quod abstractum et concretum conveniunt in principio vocis, et differunt in fine : hoc autem non potest salvari in proposito, cum dicitur, quod intentio differentiae est ejus abstractum.

Item, ex illa distinctione de differentia, videtur sequi quod concretum praedicetur de suo proprio abstracto, quia sicut Differentia, ut est tertium Universale, differt ab aliis Specie, differentia ipsa, ut est relatio rationis, ita ipsamet differt specie ab aliis, vel genere, vel numero, et sic concretum denominat proprium abstractum, quod est inconveniens, ut patet supra, quaestione 3. de Genere.

Item, qualiter unum et multum sint intentiones, cum sint de praedicamento Quantitatis, quae est ens reale. Oppositum etiam videtur dicere 5. Metaph. quantum ad multum. Philosophus etiam 5. Metaph.pertractat de modis unius et multi, logice sumptorum : videtur igitur quod Metaphysicus consideret illa ut intentiones, et non solum Logicus. Plura alia addat, si poterit, ingeniosus lector.

Ad ista respondetur. Ad primum, qui vellet tenere illam viam satis apparentem, quam sequitur Franciscus de Mayronis,scilicet quod quantitas a toto genere sit respectivum, faciliter solveretur argumentum negando multitudinem, et similiter quantitatem esse absolutum : sed tenendo aliam viam, quam imitatur Doctor, potest diri quod differentia et diversitas sint modi quidam accidentales multitudinis, et non proprie species. Similiter dicendum est de identitate, et similitudine respectu unitatis.

Important igitur multitudo et unitas relationes tales, sicut rationes necessario fundandi eas, tamen praecise dicunt ipsas,sicut unum importat negationem, non tamen praecise ipsam. Vel posset distingui de multitudine pro formali, et pro substrato : et similiter de unitate. Primo modo possent dici relationes, secundo modo absoluta, vel transcendentia indifferentia. Et quod additur, multitudinem scilicet esse speciem quantitatis, hoc potest negari, quia multitudo est transcendens, et in plus quam numerus accidentalis, qui est species quantitatis : nisi extendatur multum ipsa quantitas, pro quibus vide ipsum 4. Metaphys. et in 1. Sententiarum, et alibi, et super 4. Physicorum. Quomodo autem unitas se habeat in ratione fundandi relationes primi modi, et similiter multitudo, quaere in Quodlibeta, quaest. 6. sed melius in 1. dist. 19. et 31. et super 5. Metaph. Illae namque quaestiones Metaphysicales valde declarant omnia difficilia in his quaestionibus, et e contra plerumque.

Ad aliud, potest dici quod illa exclusiva est accommodata, ita quod intendit Doctor differre dici concretive a differentia, ut est primae intentionis, sic scilicet praecise quod non a differentia ut est tertium Universale non tamen simpliciter praecise. Vel aliter, quod propter difficultatem illius argumenti evadendam, tenet illa exclusio. Difficultas tamen alterius argumenti cogit oppositum.

Ad aliud, potest dici quod famose loquitur hic, alibi autem ex intentione ostendit quod relatio fundatur in relatione,maxime alterius denominationis. Videatur tamen singularissime ad propositum, in 2. distinct. 1. quaest. 5. et in Quodlibeto, quaest. 3. et in 4. distinct. 12. quaest. 1. supra etiam, quaest. 3. de Genere, tetigi plura ad propositum.Non oportebat igitur hic aggredi illam difficullatem,quia differentia realis est quo, et non quod. Et si quaeratur de ipsa comparata ad alia entia, an differat ab eis, vel non ; posset dici uno modo, quod est relatio fundamentalis,et sic non differt.

Vel aliter, quod non proprie differt,sed bene est primo diversa, de quo habet videri in Formalitatibus. Quaere singularissime 5. Metaph. quaest. 1. conclusione 9. de Relatione, et ubi ibi notavi, et quae ad haec ponderando.

Ad aliud, quod quaerit bonam difficultatem, posset probabiliter dici, diversis considerationibus,quod Genus esset per se primum uno modo, et alio modo species. Prioritate enim naturae prius comparatur ad divisum, quam ad constitutum ; sed prioritate perfectionis, et intentionis, e contra : et quia a fine unumquodque est juste denominandum, potest probabiliter dici, quod respectus ejus ad constitutum est essentialior, et prior simpliciter. Vel posset dici, quod per se primo refertur ad utrumque, propter duas relationes, quas fundat, scilicet dividentis, et constituentis: ad quod tamen principalius dic ut prius. Et cum dicitur quod non refertur per se primo ad plura, verum est relatione ejusdem ratienis.Exemplum : Socrates est pater,et est similis, inquantum pater,per se primo refertur ad filium ; inquantum similis per se, per se primo ad simile : eodem modo dicendum in proposito.

Ad aliud, patet ex littera Doctoris, quia divisio, et similiter constitutio, est duplex, una activa, alia passiva. Secundum hoc assignantur diversae definitiones sic, vel sic. Vel aliter dicatur, quod una est expositio alterius, ut supra cap. de Specie, in simili, quaest. 1. dixit. Ad aliud dico, quod fundamentum differentiae realis est reale, et secundum esse reale. Fundamentum vero differentiae rationis est ens rationis, vel reale, secundum esse tamen diminutum, vel rationis. Unde cum dicitur, homo et asinus differunt, ibi est differentia realis. Sed cum additur differenti specie, est differentia rationis. Sed an cum hoc realis ? Potest dici quod sic, secundum diversas tamen acceptiones significatorum. Ubicumque ergo fundatur realis, potest fundari et rationis, licet non e contra. Nec igitur una,nec alia superflua,

ut patet, sicut nec multitudo uniformiter accepta.

Ad aliud, patet infra, cap. de Denominativis, et cap. de Qualitate, de diversitate denominativorum concretorum, ut ibi notatur copiose. Breviter intelligitur illud dictum famosum ubi concretum recte potest formari ab abstracto, ubi non, non. Exemplum de studioso dicto a virtute, etc.

Ad aliud, quod illud illatum non est inconveniens forte, quando concretum sumitur ut modus, et in respectivis, et transcendentibus. Exemplum, accidens accidit, inhaerentia inhaeret, de quo tetigi supra. quaest. 3. de Genere. Vel posset concedi processus ille in infinitum, in respectibus rationis, ut supra dictum est. Et hoc salvat melius repugnantiam, quae videtur in modis illis oppositis. Vel si velles dicere ibi sicut in rebus, quod differentia non differt proprie, sed est diversa, considera an currit. Vide ubi supra notavi super 5. Metaph. ad propositum pro, et contra. Plures enim combinationes, et denominationes hic possent adduci, et multiplicatio in respectibus istis quae omnia relinquo lectori. Si quaeratur quare potius a differentia, ut relatio rationis dicatur conc?etive, quam a differentia, ut tertium niversale : dicendum ut supra notavi, in expositione. Si quaeratur etiam, an talis differentia rationis, ut est abstractum, sit species Universalis ; dicendum quod non ut quid, sed bene ut modus, ut de Individuo dictum est: nisi quod posset poni relatio rationis transcendens, hoc tamen non tollit ejus limitationem ut quil.

Ad aliud, patet 5. Metaph. quaest. de Divisione unius Logica. Datur enim unitas rationis, et realis, et similiter multitudo et quantitas.

Ad ultimum, quod multa dicuntur in Metaphysica, non Metaphysico : sicut in Logica non Logice : et maxime in 5. ubi nomina multiplicia pertractantur, hoc verum est. Addat, et diminuat diligens lector in omnibus, ut videbitur.

Risibile enim et mortale de homine, praedicatum in eo quod quale est homo dicitur, sed non in eo quod quid est. Cap. eod.