57

φαινόμενον ἔχοντες κατά τόν βίον, τούς θεωμένους τῇ μεταβολῇ τῶν τρόπων δοξάζειν τόν Θεόν παρασκευάζουσι, τόν οἰκεῖον βίον πρός μίμησιν παρέχοντες αὐτοῖς ἐξαίρετον ἀρετῆς ἐξεμπλάριον. Οὐ γάρ λόγῳ ψιλῷ Θεός δοξάζεσθαι πέφυκεν, ἀλλ᾿ ἔργοις δικαιοσύνης πολλῷ πλείονα λόγων βοῶσι τήν θείαν μεγαλοπρέπειαν.

4.87 (πζ΄) Ἀριστερός μέν ὁ φυσικός νόμος, διά τήν αἴσθησιν· προσάγει δέ τῷ λόγῳ τούς τρόπους τῶν ἀρετῶν, καί ποιεῖ γνῶσιν ἐνεργουμένην. Ὁ δέ πνευματικός νόμος, δεξιός μέν ἐστι διά τόν νοῦν· μίγνυσι δέ τῇ αἰσθήσει τούς ἐν τοῖς οὖσι πνευματικούς λόγους, καί ποιεῖ πρᾶξιν λελογισμένην.

4.88 (πη΄) Ὁ τῇ πράξει σωματουμένην τήν γνῶσιν, καί τῇ γνώσει ψυχουμένην τήν πρᾶξιν δεικνύς, τόν ἀκριβῇ τρόπον εὗρε τῆς ἀληθοῦς θεουργίας. 1344 Ὁ δ᾿ ὁποτέραν τούτων τῆς ἑτέρας ἔχων διαζευγμένην, ἤ τήν γνῶσιν ἀνυπόστατον πεποίηκε φαντασίαν, ἤ τήν πρᾶξιν ἄψυχον κατέστησε εἴδωλον. Γνῶσις γάρ ἄπρακτος, φαντασίας οὐδέν διενήνοχεν, ὑφιστῶσα αὐτήν τήν πρᾶξιν οὐκ ἔχουσα· καί πρᾶξις ἀλόγιστος, ταὐτόν εἰδώλῳ καθέστηκεν ψυχοῦσαν αὐτήν τήν γνῶσιν οὐκ ἔχουσα.

4.89 (πθ΄) Τό τῆς σωτηρίας ἡμῶν μυστήριον, ἐπίδειξιν μέν λόγου, τόν βίον, δόξαν δέ βίου, τόν λόγον ποιεῖται· καί τήν μέν πρᾶξιν θεωρίαν ἐνεργουμένην, τήν δέ θεωρίαν, πρᾶξιν μυσταγωγουμένην. Καί συντόμως εἰπεῖν, τήν μέν ἀρετήν, φανέρωσιν γνώσεως, τήν δέ γνῶσιν, ἀρετῆς συντηρητικήν ἐργαζόμενον δύναμιν· καί δι᾿ ἀμφοῖν, ἀρετῆς δέ λέγω καί γνώσεως, μίαν σοφίαν συνισταμένην ἐπιδεικνύμενον· ἵνα γνῶμεν ὅτι συμφωνοῦσιν ἀλλήλαις διά πάντων αἱ δύο ∆ιαθῆκαι κατά τήν χάριν, πλέον εἰς ἑνός μυστηρίου συμπλήρωσιν, ἤ ὅσον ψυχή καί σῶμα πρός ἑνός ἀνθρώπου γένεσιν, κατά τήν σύνθεσιν ἀλλήλαις συμβαίνουσαι.

(15∆_250> 4.90 (ƒ΄) Ὥσπερ ψυχή καί σῶμα ποιεῖ κατά σύνθεσιν ἄνθρωπον, οὕτω πρᾶξις καί θεωρία, μίαν κατά σύνοδον ἀποτελεῖ σοφίαν γνωστικήν· καί Παλαιά καί Νέα ∆ιαθήκη, μυστήριον ἕν ἀπεργάζεται. Μόνου δέ τοῦ Θεοῦ κατά φύσιν ἐστί τό ἀγαθόν, ἐξ οὗ, κατά μετοχήν, πάντα φωτίζεταί τε καί ἀγαθύνεται, τά φωτός κατά φύσιν καί ἀγαθότητος δεκτικά.

4.91 (ƒα΄) Ὁ τόν φαινόμενον κόσμον νοῶν, θεωρεῖ τόν νοούμενον· τυποῖ γάρ τῇ αἰσθήσει τά νοητά φανταζόμενος, καί κατά νοῦν σχηματίζει τούς θεαθέντας λόγους· καί μεταφέρει, πρός μέν αἴσθησιν πολυειδῶς, τοῦ αἰσθητοῦ κόσμου πολυπλόκως τήν σύνθεσιν· καί νοεῖ, ἐν μέν τῷ νοητῷ, τόν αἰσθητόν, μετενέγκας πρός τόν νοῦν τοῖς λόγοις τήν αἴσθησιν, ἐν δέ τῷ αἰσθητῷ, τόν νοητόν, πρός τήν αἴσθησιν ἐπιστημόνως τοῖς τύποις μετεγκλοιώσας τόν νοῦν.

4.92 (ƒβ΄) Τόν μέν πρῶτον περί μονάδος λόγον, ὡς ἀρχήν πάσης ἀρετῆς κεφαλήν ὁ προφήτης ὠνόμασεν· 1345 ὡς τό, Ἔδυ ἡ κεφαλή μου εἰς σχισμάς ὀρέων· τάς δέ διανοίας τῶν πνευμάτων τῆς πονηρίας, σχισμάς τῶν ὀρέων, ὑφ᾿ ὧν κατεπόθη διά τῆς παραβάσεως ὁ ἡμέτερος νοῦς· γῆν δέ κατωτάτην, τήν μηδαμῶς γνώσεως αἰσθανομένην θείας, ἤ τῆς κατ᾿ ἀρετήν ζωῆς, τήν οἱανοῦν κίνησιν ἔχουσαν ἕξιν· ἄβυσσον δέ, τήν ἐπικειμένην ἄγνοιαν τῇ ἕξει τῆς κακίας, ἐφ᾿ ᾗ βέβηκε καθάπερ γῇ, τά τῆς κακίας πελάγη ἤ γῆν, τήν παγίαν τῆς κακίας ἕξιν εἶπεν· αἰωνίους δέ μοχλούς, τάς συγκρατούσας τήν χειρίστην ἕξιν ἐμπαθεῖς προσπαθείας τῶν ὑλικῶν.

4.93 (ƒγ΄) Ἡ τῶν ἁγίων ὑπομονή, τήν πονηράν δύναμιν προσβάλλουσαν, δαπανᾷ· ὡς πείθουσα τοῖς ὑπέρ ἀληθείας ἐγκαλλωπίζεσθαι πόνοις, τούς αὐτῆς διακόνους, καί πλέον ἐμπλατύνεσθαι (15∆_252> διδάσκουσα τοῖς παθήμασιν, ἤ ταῖς ἀνέσεσιν, οἱ τῆς ἐν σαρκί ζωῆς ἄγαν φροντίζοντες, ὑπόθεσιν αὐτοῖς ὑπερβαλλούσης κατά πνεῦμα δυνάμεως ποιουμένη, τήν κατά φύσιν τῆς σαρκός περί τό πάσχειν ἀσθένειαν. Ὅρα γάρ ὅπως τῆς καθ᾿ ὑπερβολήν θείας δυνάμεως ἐστιν ὑπόθεσις, ἡ