68

Πρόδηλον οὖν, ὅτι οὐδεμία ἐμφέρεια τούτων πρός ἄλληλα, αἰτίων φημί καί αἰτιατῶν.

5.68 (ξη΄) ∆έον εἰδέναι τόν καθ᾿ ἡμᾶς νοῦν, τήν μέν ἔχειν δύναμιν εἰς τό νοεῖν, δι᾿ ἧς τά νοητά βλέπει· τήν δέ ἕνωσιν ὑπεραίρουσαν τοῦ νοῦ τήν φύσιν, δι' ἧς συνάπτεται πρός τά ἐπέκεινα ἑαυτοῦ. Κατά ταύτην οὖν τά θεῖα νοητέον, οὐ καθ᾿ ἡμᾶς· ἀλλ᾿ ὅλους ἑαυτούς, ὅλων ἑαυτῶν ἐξισταμένους, καί ὅλους Θεοῦ γινομένους. Κρεῖττον γάρ εἶναι Θεοῦ, καί μή ἑαυτῶν. Οὕτω γάρ ἔσται τά θεῖα δοτά τοῖς μετά Θεοῦ γινομένοις.

5.69 (ξθ΄) Ὁ νοῦς νοεῖν βουλόμενος, κάτεισιν ἑαυτοῦ εἰς τάς νοήσεις καταβαίνων. Αἱ γάρ νοήσεις, κατώτεραί εἰσι τοῦ νοοῦντος, ὡς νοούμεναι καί καταλαμβανόμεναι, καί σκεδασμός εἰκότως καί μερισμός τῆς ἑνότητος τοῦ νοῦ αὐτοῦ. Ὁ μέν γάρ νοῦς, ἁπλοῦς καί ἀμερής· αἱ δέ νοήσεις, παμπληθεῖς καί σκεδασταί, καί οἷον εἴδη τοῦ νοῦ. ∆ιά τοῦτο τά νοερά, τουτέστι τά νοοῦντα, ἐλάττονά (15∆_298> ἐστι τῶν νοητῶν, ἤγουν τῶν νοουμένων. 1377 Ἕνωσιν δέ φησι τοῦ νοῦ, καθώς ἐν τοῖς ἑξῆς σαφέστερον λέγει, δι᾿ ἧς πρός τά ἐπέκεινα ἑαυτοῦ ἀνατείνεται, ἤγουν τῇ περί Θεοῦ προσβάλλει θεωρίᾳ· τό, πάντων ἐκστῆναι τῶν αἰσθητῶν καί τῶν νοητῶν, ἔτι δέ καί τῆς οἰκείας κινήσεως· εἴθ᾿ οὕτως τῆς θείας γνώσεως δέξασθαι τήν ἀκτῖνα.

5.70 (ο΄) Εἰ κινεῖται ἀναλόγως ἑαυτῷ νοερῶς τόν νοερόν, καί νοεῖ πάντως· εἰ δέ νοεῖ, καί ἐρᾷ πάντως τοῦ νοηθέντος· εἰ δέ ἐρᾷ, καί πάσχει πάντως τήν πρός αὐτό ὡς ἐραστόν ἔκστασιν· εἰ δέ πάσχει, δῆλον ὅτι καί ἐπείγεται· εἰ δέ ἐπείγεται, καί ἐπιτείνει πάντως τό σφοδρόν τῆς κινήσεως. Εἰ δέ ἐπιτείνει σφοδρῶς τήν κίνησιν, οὐχ ἵσταται μέχρις ἄν γένηται ὅλον ἐν ὅλῳ τῷ ἐραστῷ, καί ὑφ᾿ ὅλου περιληφθῇ ἑκουσίως, ὅλον κατά προαίρεσιν τήν σωτήριον περιγραφήν δεχόμενον [male edida δεδομένον]· ἵν᾿ ὅλον ὅλῳ ποιωθῇ τῷ περιγράφοντι, ὡς μηδ᾿ ὅλως λοιπόν βούλεσθαι ἐξ ἑαυτοῦ αὐτό ἐκεῖνο ὅλον γνωρίζεσθαι δύνασθαι τό περιγραφόμενον· ἀλλ᾿ ἐκ τοῦ περιγράφοντος, ὡς ἀήρ διόλου πεφωτισμένος φωτί· καί πυρί σίδηρος ὅλος ὅλῳ πεπυρακτωμένος, ἤ εἴ τι ἄλλο τῶν τοιούτων ἐστί.

5.71 (οα΄) Πολλή ἡ πρός τά νοούμενα τῶν νοούντων, καί πρός τά αἰσθητά τῶν αἰσθανομένων σχέσις. Ὁ δέ ἄνθρωπος ἐκ ψυχῆς καί σώματος τυγχάνων αἰσθητικοῦ, διά τῆς κατ᾿ ἐπαλλαγήν πρός ἑκάτερα τά τῆς κτίσεως τμήματα φυσικῆς σχέσεώς τε καί ἰδιότητος, καί περιγράφεται καί περιγράφει· τό μέν, τῇ οὐσίᾳ· τό δέ, τῇ δυνάμει. Περιγράφεσθαι γάρ τοῖς νοητοῖς καί αἰσθητοῖς ὡς ψυχή τυγχάνων καί σῶμα, καί περιγράφειν ταῦτα κατά δύναμιν πέφυκεν, ὡς νοῶν καί αἰσθανόμενος· ὁ δέ Θεός ἁπλῶς καί ἀορίστως ὑπέρ πάντα τά ὄντα ἐστί, τά περιέχοντά τε καί περιεχόμενα, ὡς πᾶσι παντελῶς ἄσχετος ὤν.

(15∆_300> 5.72 (οβ΄) Πᾶσα ἡδονή τῶν ἀπηγορευμένων, ἐκ πάθους διά μέσης αἰσθήσεως πρός τι πάντως γίνεσθαι πέφυκεν αἰσθητόν. Οὐδέ γάρ ἄλλο τί ἐστιν ἡδονή, ἤ εἶδος αἰσθήσεως, ἐν τῷ αἰσθητικῷ τινος αἰσθητοῦ μορφουμένη· ἤ τρόπος αἰσθητικῆς ἐνεργείας, κατ᾿ ἐπιθυμίαν ἄλογον συνιστάμενος. Ἐπιθυμία γάρ αἰσθήσει προστεθεῖσα, εἰς ἡδονήν μεταπίπτει, εἶδος αὐτῇ ἐπάγουσα· καί αἴσθησις κατ᾿ ἐπιθυμίαν κινηθεῖσα, ἡδονήν ἀπεργάζεται, τό αἰσθητόν προσλαβοῦσα. Γνόντες οὖν οἱ ἅγιοι, ὅτι διά μέσης σαρκός πρός τήν ὕλην ἡ ψυχή παρά φύσιν κινουμένη τήν χοϊκήν μορφήν ὑποδύεται, διά μέσης μᾶλλον ψυχῆς κατά φύσιν αὐτοί πρός τόν Θεόν κινούμενοι, καί τήν σάρκα τῷ Θεῷ πρεπόντως οἰκειῶσαι διενοήθησαν, δι᾿ ἀσκήσεως ἀρετῶν ἐνδεχομένως αὐτήν ταῖς θείαις ἐμφάσεσι καλλωπίσαντες.

5.73 (ογ΄) Μεγαλοφυῶς οἱ ἅγιοι κατά τόν ἀληθῆ καί 1380 ἄπταιστον τῆς κατά φύσιν κινήσεως τρόπον, τόν παρόντα τῶν σκαμμάτων αἰῶνα διέβησαν· τήν μέν αἴσθησιν, ἁπλοῦς διά μέσου τοῦ λόγου πρός τόν νοῦν τούς τῶν ὄντων ἔχοντα