94

κατά τό εἰρημένον «Ἐν ᾧ κατοικεῖ πᾶν τῆς θεότητος τό πλήρωμα σωματικῶς». Πᾶσαν δέ λέξιν τῆς ἐπιστολῆς σημείωσαι· ἔστι γάρ κατά πάσης αἱρέσεως, πρεσβυτέρας τε καί νεωτέρας.

«Ἡμεῖς δέ τόν Ἰησοῦν»: Οὐ διά τό ἀνθρώπινον, φησί, τοῦ Χριστοῦ αὐτόν ἀφορίζομεν, ἤγουν ὑπέρ ἄνθρωπον λέγομεν, ὡς ξένον τοῦτο κατά τόν τῆς οὐσίας λόγον τοῦ κοινοῦ τῆς φύσεως ὁριζόμενοι ἀλλά προδήλως κατά τόν τῆς θεότητος λόγον. Ἐπήγαγε γάρ· Οὐδέ γάρ ἄνθρωπος μόνος, ἀλλά καί Θεός. Εἰ καί (15∆_416> ὅλην οὐσίαν ἀνθρώπου ἀνέλαβε, φησίν, ἀλλ' οὐ διαιροῦμεν αὐτόν ἀπό τῆς θεότητος ἐπάγει γάρ· Οὐ γάρ ἄνθρωπος μόνον. Εἶτα, τοῦτο εἰπών, ἐπιφέρει· Οὐδέ ὑπερούσιος μόνον, καθ' ὅ καί ἄνθρωπος.

«Ὑπέρ ἀνθρώπους»: Ὑπέρ ἀνθρώπους μέν διά τό ἐκ παρθένου, κατ' ἀνθρώπους δέ, διά τόν ἐν μήτρα χρόνον, ἤ ὡς τούς νόμους τῆς κυήσεως. Ἐκ τῆς ἀνθρώπων δέ οὐσίας, ὅτι, ὡς αὐτός ὁ ἅγιος πατήρ ἔφη, ἐκ τῶν παρθενικῶν αἱμάτων τό ἅγιον σῶμα Χριστοῦ.

«Ὑπέρ οὐσίαν οὐσιώθη»: Καί μετά τήν ἐνανθρώπησιν ὑπερουσιότητα ὠνόμασε τήν θεότητα Τό δέ ταύτης ὑπερούσιον τό ὑπερβάλλον τῆς οὐσίας καί σοφίας καί δυνάμεως.

«Καί ὑπέρ ἄνθρωπον»: Ἀνθρώπου μέν τό ἐκ γυναικός, ὑπέρ ἄνθρωπον δέ τό ἐκ παρθένου. Σημείωσαι δέ, ὅτι γήϊνον τό σῶμα τοῦ Χριστοῦ, καί οὐχί οὐράνιον, ὡς τίνες ὠήθησαν.

«∆ύναμιν ὑπεροχικῆς»: Ἰδού καί ἐνταῦθα ὑπεροχικῶς εἶπε πρός ἀντιδιαστολήν τῶν κατά στέρησιν λαμβανομένων. Εὐθύς δέ διά τῶν ἐπαγομένων ἑαυτόν ἐφερμηνεύει. Τί δέ ἐστι κατάφασις, εἴπομεν ἄνω ἐν τῷ «Περί μυστικῆς θεολογίας», κεφαλαίῳ γ'. Πῶς δέ ἐπί τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ αἱ καταφάσεις δύναμιν ἔχουσι ὑπερεχούσης ἀποφάσεως, τά κατά ἀνθρώπους ἐξηγεῖται. Εἰ γάρ καταφάσκομεν Χριστοῦ, λέγοντες ἄνθρωπον εἶναι, καί ἐκ παρθένου μητρός κατ' οὐσίαν ἡμῶν, ἀλλά κεκρυμμένην ἔχει καί ὑπέρ νοῦν τήν τῆς ἀποφάσεως δύναμιν. Ἐρεῖ γάρ ὁ ἀκούων, οὐκ ἄνθρωπος, ἐπειδή ἐκ παρθένου, ἀλλ' ὑπέρ ἄνθρωπον, εἰ καί κατά τά ἀλλά ἄνθρωπος. Ἐξηγεῖται δέ καί τοῦτο, φάσκων, ὅτι τό λέγειν αὐτόν ἄνθρωπον καταφατικῶς, τοῦτο δηλοῖ, οὐκ εἶναι ἄνθρωπον ἀποφατικῶς, ἀλλ' ὑπέρ ἄνθρωπον, δηλονότι διά τά σημεῖα τά γενόμενα παρ' αὐτοῦ.

(15∆_418> «Οὐ κατά Θεόν τά θεῖα δράσας»: Οὐ κατά Θεόν μέν δρᾶσαι τά θεῖα λέγει τόν Χριστόν, ὅτι μετά σαρκός καί οὐ γυμνῇ τῇ θεότητι· ὅμως δ' οὖν θεία· οὔτε τά ἀνθρώπινα κατ' ἄνθρωπον· ἐν ἐξουσίᾳ γάρ θεϊκῇ, ὅτε ἐβούλετο, διδούς καιρόν τῇ σαρκί τά ἑαυτῆς ἐναργεῖν ὅμως δ' οὖν ἀνθρώπινα. Τό δέ «ἀνδρωθέντος» δηλοῖ τό «ἐνανθρωπήσαντος». Ἡ δέ θεανδρική ἐνέργεια σημαίνει θείαν καί ἀνθρωπίνην. Οὕτω γάρ ἡμῖν, ἤγουν δι' ἡμᾶς, ἐπί γῆς δηλαδή, πεπολιτευμένος, ἔδρασεν, ὡς πρόκειται, τά θεῖα καί τά ἀνθρώπινα. Σημείωσαι δέ τήν ὑπερφυῆ καί ἄφραστον τοῦ Κυρίου ἕνωσιν, ὅτι οὐ κατά Θεόν τά θεῖα ἔδρασεν (ἦν γάρ ἄνθρωπος), οὔτε κατά ἄνθρωπον τά ἀνθρώπινα (ἦν γάρ καί Θεός). Ὅθεν θαυμαστῶς ὁ θεῖος Γρηγόριος ὁ θεολόγος φησί, Κιρναμένων, ὥσπερ τῶν φύσεων, οὕτω δή καί τῶν κλήσεων καί περιχωρουσῶν εἰς ἀλλήλας τῷ λόγῳ τῆς συμφυΐας. Πῶς δέ οὐ κατά Θεόν τά θεῖα ἔργα πεποίηκε, δηλοῖ τό σωματικῶς ποσίν ἐπί θαλάσσης βαδίσαι· Θεοῦ μέν γάρ τό συμπιλῆσαι ὕδωρ οὐ Θεοῦ δέ τό σαρκικοῖς ποσί περιπατῆσαι. Οὐδέ θεότητος σάρξ ποδῶν καί ὀστᾶ. Θεοῦ πάλιν παρθένον τό κύειν ποιῆσαι, ἀλλ' οὐ θεότητος τό διαμεμορφῶσθαι ὄψει καί τοῖς λοιποῖς ἀνθρωπίνοις μέλεσιν. Οὕτω καί ἐκ τοῦ ἐναντίου τά αὐτά· οὐ γάρ κατά ἄνθρωπον τά ἀνθρώπων ἐποίησεν· ἄνθρωπος μέν γάρ ἦν ἐκ τῆς Παρθένου, ἀλλ' οὐ κατά ἄνθρωπον τοῦτο· ποῖος γάρ ἄνθρωπος ἐκ