102

«Οἱ μέν γάρ ἀδικεῖν»: Σημείωσαι οἷά φησιν ἐπακολουθεῖν τοῖς ἀδικεῖν ἤ εὐεργετεῖν τινας βουλομένους, κἄν μή πρός ἔργον ἤνεγκαν ἃ ἐβουλεύσαντο.

«Ἐπιχειροῦντες»: Ἐκείνους δηλαδή οὕς προῃρέθησαν ἀδικῆσαι ἤ εὐεργετῆσαι, οὐ πάντως, φησί, διέθηκαν, καθώς ἐβουλήθησαν. Πρόδηλον δέ, ὅτι τό μέν ἀβούλητον τῶν εὐεργετουμένων, τό δέ παρά τό ἀδρανές τῶν ἀδικούντων.

(15∆_448> «Καί ἐνθάδε καί ἐκεῖ»: Ὅτι οἱ δίκαιοι οὐ μόνον ἐν τῷ μέλλοντι αἰῶνι, ἀλλά καί ἐν τῷ νῦν βίῳ ἀγγέλων ἀγαθῶν ὀπαδοί, ἤγουν ἀκόλουθοι, καί συνοδοιπόροι εἰσί.

«Τό πάντων ἀγαθῶν μέγιστον»: Ὅτι τό πάντων τῶν ἀγαθῶν μέγιστόν ἐστι τό ἀεί εἶναι μετά Θεοῦ.

«Καί ἐνθάδε, καί μετά θάνατον»: Ὅτι οἱ ἁμαρτωλοί καί ἐν τῷ βίῳ τούτῳ, καί ἐν τῷ μέλλοντι τιμωροῦνται, μετά τῶν δαιμόνων εἶναι κατακρινόμενοι ὑπό τῶν ἰδίων παθῶν ἃ προετίμησαν.

«Ἐπιμνησθήσομαι»: Σημείωσαι τήν ὅρασιν τοῦ ἁγίου Κάρπου, πόσης φρίκης καί παρακλήσεως γέμει.

§ 6. «Γενόμενόν μέ ποτε»: ∆ιήγημα ὡραῖον, ὅτι οὐ χρή τοῖς ἁμαρτάνουσιν, εἰ καί πρός Θεόν πταίουσιν, ἐπαρᾶσθαι. Σημειωτέον οὖν τήν ἱστορίαν, περιέχουσαν ἀνεκλάλητον εὐσπλαγχνίαν τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, καί περί μετανοούντων. Λέγει δέ καί περί τῆς ἁγιότητος τοῦ θείου Κάρπου. Ἔστι δέ οὗτος ὁ Κάρπος οὗ μέμνηται ὁ Ἀπόστολος ἐν τῇ β' πρός Τιμόθεον Ἐπιστολῇ.

«Κατά τάς προτελείους εὐχάς»: Προτελείας μέν ἐκάλουν Ἀθηναῖοι τάς πρό τῶν γάμων μετά τῶν θυσιῶν εὐχάς· τόν γάρ γάμον τέλος ἐκάλουν, ὡς τελειοῦν τά πρός τόν βίον τόν ἄνθρωπον· καί τοῦτο ἐκ πολλῶν κωμωδίας ποιητῶν δεικνύναι δυνατόν. Μυστήριον γοῦν εἶχον τόν γάμον. Ἔλεγον δέ προτελίζεσθαι καί τό προμυεῖσθαι, καί οἱονεί προκαθαίρεσθαι εἰς ἑτοιμασίαν μυστηρίου, ὡς Κρατῖνος δηλαδή ἐν Πυλαίᾳ δράματι. Μάλιστα γάρ τά μυστήριά τινος τῶν ψευδωνύμων αὐτῶν θεῶν τέλη καί τελετάς ἐκάλουν, ὡς τελειούσας καί εἰς τό τέλειον ἀγούσας τούς τελουμένους. Τό γοῦν παρ' Ἕλλησιν ἀσεβῶν λεγόμενον εἰς τό τῆς ἀληθείας μυστήριον ὠνόμασεν ὁ μέγας ∆ιονύσιος, καί προτελείους εἶπεν εὐχάς τάς πρό τοῦ ζωοποιοῦ μυστηρίου τελειοτάτας δεήσεις ὑπέρ καθάρσεως καί ἀκατακρίτου μεταλήψεως τοῦ τελειοτάτου καί τελειοποιοῦ τῶν θυσιῶν δώρου. «Ἐξεναγώγησε» δέ ἀντί τοῦ, ὡς ξένον ἐδεξιώσατο.

(15∆_450> «Ἔτι τῶν Ἱλαρίων ἡμερῶν»: Ἦσαν τινές ἡμέραι τοῖς εἰδωλολάτραις, ἃς Ἱλαρίας ἐκάλουν· καί αἱ μέν ἦσαν ἴδιαι καί ἱλάριοι, ὡς ὅταν τις ἔγημεν ἤ υἱόν ἐκτᾶτο, αἱ δέ κοιναί καί δημόσιαι ἱλάριαι ἐκαλοῦντο, ὡς ὅταν βασιλεύς ἀναγορευόμενος, τάς δημοσίας Ἱλαρίας παρεῖχε. Καί οὔτε πένθιμα ἐν ταύταις φορεῖν ἐξῆν, ἀλλά καί θέαι καί θυσίαι καθ' ἑκάστην ἡμέραν διετελοῦντο δημόσιαι, καί οἱ πεθνοῦντες ἐπαύοντο καί ἐθεώρουν, καί ἐν εὐωχίαις ἀπαύστοις διῆγον τάς ὡρισμένας ἡμέρας ταῖς τοιαύταις Ἱλαρίαις. Ἦν δέ καί Ἱλαρία, ἑορτή ἰδική Ῥωμαίων εἰς τιμήν τῆς μητρός τῶν θεῶν αὐτῶν, μᾶλλον δέ δαιμόνων, ὥς φησι ∆ημόφιλος ἐν τῷ «Περί τῶν παρ' ἀρχαίοις θυσιῶν καί ἑορτῶν».

«∆ιά βίου παντός»: Τουτέστι μέχρι τά τῆς παρούσης ἐνέστηκε ζωῆς. Σημειωτέον δέ ὅτι δεῖ τούς θεοφιλεῖς διά βίου παντός νουθετεῖν τούς πεπλανημένους, καί εἰς ἐπίγνωσιν ἀληθείας ἕλκειν. Σημείωσαι οὖν αὐτο· τινες γάρ ἀμαθῶς τό ἐναντίον λέγουσι, κεχρημένοι τῷ ἀποστολικῷ ρητῷ τῷ λέγοντι· «Αἱρετικόν ἄνθρωπον μετά πρώτην καί δευτέραν νουθεσίαν παραιτοῦ», μή νοοῦντες τῶν εἰρημένων τήν δύναμιν, ἐκ τῶν ἐπομένων ρητῶν μάλιστα σαφηνιζομένην. Τότε γάρ εὔλογος ἡ μετά πρώτην καί δευτέραν νουθεσίαν παραίτησις, ὅταν ὁ διδάσκων πρός τήν παραίτησιν ἔλθῃ, εἰδώς ὅτι ἐξέστραπται ὁ τοιοῦτος, καί λανθάνει, ὤν