104

«Οὕτω γάρ ἂν θεώμενοι σεφθείημεν»: Σεφθείημεν ἀντί τοῦ ἐν σεβασμῷ ποιησοίμεθα, τιμήσοιμεν, θαυμάσοιμεν, ἐκπλαγείημεν. Σημείωσαι δέ ἐπί τῆς ἁγίας καί προσκυνητῆς Τριάδος τό· «Πηγήν ζωῆς εἰς ἑαυτήν χεομένην, καί ἐφ' ἑαυτῆς ἑστῶσαν» δείκνυται γάρ ἐντεῦθεν καί τό ὁμοούσιον, καί ὅτι ἡ μονάς εἰς Τριάδα προελθοῦσα, μέχρις αὐτῆς ἵσταται. Οὕτω καί ὁ θεολόγος Γρηγόριος ἐν τῷ πρώτῳ Περί Υἱοῦ λόγῳ φησί, καί ἐν τῷ δευτέρω Εἰρηνικῷ. Σημείωσαι δέ τό· «Ἀεί δι' ἑαυτῆς ἑαυτήν θεωμένην»· περί τῆς ἁγίας δέ Τριάδος καί τοῦτό φησι.

«Τά γάρ ἐκτός αὐτῆς»: Τῆς αὐτῆς, δηλονότι συμβολικῆς πλάσεως. Κεῖται δέ καί ἐνταῦθα τό μέν «ὁπόσης» ἀντί τοῦ «πολλῆς», τό δέ «τά ἐκτός», ἤτοι τά προχείρως, ἐκ τῆς λέξεως ὑπαγορευόμενα.

«Γαστέρα Θεοῦ σωματικῶς»: Γαστέρα Θεοῦ διά τό «Ἔκ γαστρός πρός Ἑωσφόρου». «Λόγον εἰς ἀέρα», διά τό, «Ἐξηρεύξατο ἡ καρδία μου λόγον ἀγαθόν». «Πνεῦμα ἐκπνεόμενον», διά τό, (15∆_456> «Καί τῷ πνεύματι τοῦ στόματος αὐτοῦ». «Κόλπους» δέ, διά τό, «Μονογενής ὁ ὤν εἰς τόν κόλπον τοῦ Πατρός». «Φυτικός» δέ, ἤγουν κατά τήν τῶν φυτῶν ἰδέαν, διά τό, «Ξύλον ζωῆς ἐστί», καί τό, «Ἐκ βλαστοῦ, Υἱέ μου, ἀνέβης», καί τό, «Ἀνθήσει καί ἐκβλαστήσει Ἰακώβ», ἐπί Χριστοῦ ληφθέν, οὗ ὁ καρπός τῆς σωτηρίας ἐπλήρωσε τήν γῆν, καί τά ὅμοια. Σημείωσαι οὖν, πῶς εἴρηται ἐπί Θεοῦ γαστήρ, καί ἐρυγή τοῦ λόγου, καί τά τοιαῦτα.

«Ἤ πηγάς ὑδάτων»: Πηγάς ὑδάτων κατά τό, «Παρά σοί πηγή ζωῆς», καί τό, «Ἐμέ ἐγκατέλιπον πηγήν ζωῆς ὕδατος ζῶντος», καί ὅσα τοιαῦτα. «Ἀπαυγάσματα» δέ, διά τό, «Ὃς ὤν ἀπαύγασμα τῆς δόξης», καί, «Κύριε, ἐν τῷ φωτί τοῦ προσώπου σου πορεύσονται, καί ἐν τῷ φωτί ὀψόμεθα φῶς», καί τά παραπλήσια.

«Ἐπί δέ τῶν νοητῶν»: ∆ηλωτικά «τῶν μέν προνοιῶν» τό, «Ὡς ἀετός σκεπάσει τήν νοσσιάν ἑαυτοῦ» καί τά σύν αὐτῷ, τό «δωρεῶν» δέ, ὡς τό, «Ἀνοίγεις σύ τήν χεῖρά σου», καί τό, «Ὁ διδούς τροφήν πάσῃ σαρκί»· μᾶλλον δέ καί τοῦτο τῆς προνοίας γνωριστικόν. «Ἐκφάνσεων» δέ, διά τό ἐν σχήματι ἀνθρώπου ὀφθῆναι τοῖς ἐν τῇ Παλαιᾷ ἁγίοις, καί ἐν εἴδει περιστερᾶς, τό Πνεῦμα τό ἅγιον. Προνοίας δέ, καί τό τῶν ἀσεβῶν τιμωρητικόν· εἴρηται γοῦν παρά τῷ Προφήτῃ «Ὡς ἄρκτος ἀπορουμένη, καί ὡς πάρδαλις». Τῶν μέν οὖν «δυνάμεων» ὑπογραφικά ὀφθαλμοί καί ἑτέρων σωματικῶν μελῶν ὀνόματα, «ἰδιοτήτων» δέ, ὡς παρά τό Ἀμώς ἀδάμας· ἴδιον γάρ τῆς θείας φύσεως τό ἀπαθές καί ἀδάμαστον. Ὥσπερ οὖν καί τό ἀναλωτικόν τῶν μοχθηρῶν ἕξεων, καθ' ὅ εἴρηται «Ὁ Θεός ἡμῶν πῦρ καταναλίσκον». Καί τά λοιπά δέ τῶν εἰρημένων, πρόδηλα τοῖς φιλοπόνοις· καί ἡ τούτων ἀναγωγική τε καί ἀλληγορική θεωρία, οὐκ ἀσύμφωνον. Ἔστι δέ καί (15∆_458> λαβεῖν «λήξεις» μέν καί «μονάς», τό τῆς θείας φύσεως ἀναλλοίωτον καί ἀμετάστατον, ὅπερ διά τῶν θεμελιωτικῶν λίθων ὑποδηλοῦται· «προόδους» δέ καί «διακρίσεις» τήν τῶν φυσικῶς αὐτῷ ἐνυπαρχόντων ἀγαθῶν μετάδοσιν, ὥσπερ ἐν ὑποδείγματι, ἡ ἐκ τοῦ κρίνου εὐοσμία, παρ' ὅ καί λέγεται «ἄνθος τοῦ πεδίου, κρίνον τῶν κοιλάδων». Οὕτως οὖν νοητέον καί «τάς ἑνώσεις» τό πρός αὐτόν ἐπιστρεπτικόν καί συνδετικόν τῶν κτισμάτων, διά τοῦ ἀκρογωνιαίου λίθου δηλούμενον. «Κόσμους δέ γυναικεί- ους» τά παρά τῷ Ἠσαΐᾳ κείμενα, τό παντοδαπόν τῆς θείας προνοίας ὑπογράφοντα. Ὥσπερ οὖν καί τήν «χωνείαν» καί τό «χωνευτήριον» ὑποληπτέον τήν ἀναπλαστικήν πρόνοιαν, ἤ τήν διακριτικήν τε καί καθαρτικήν δύναμιν. Τά γάρ τῆς ὁπλητικῆς διασκευῆς πρόδηλα μέν ἔνθα κεῖνται· δηλοῦσι δέ τό καθαιρετικόν καί ἀφανιστικά τῶν ἐναντίων. «Βαρβαρικάς δέ ὁπλοποιίας» ἴσως ἐκεῖνο τό, «Ἐν ἱματισμῷ διαχρύσῳ» καί, «Περίζωσαι τήν ρομφαίαν σου ἐπί τόν μηρόν σου, δυνατέ». Ἡ γάρ ρομφαῖα βαρβαρικόν ἐστιν ὅπλον, ὡς ἰστορεῖ Φύλαρχος. Ὁμοίως δέ καί βά- ναυσός ἐστί πᾶς τεχνίτης διά πυρός ἐργαζόμενος.