105

«Καί δαῖτάς τινας»: ∆αῖτάς τινας τάς εὐωχίας φησίν, ὡς ἐν τῷ Εὐαγγελίῳ, ὅτε ὁ μόσχος ὁ σιτευτός, καί τά λοιπά, γίνεται ἐν τῷ ἀσώτῳ υἱῷ.

«Τά πολυειδῆ καί λοξά»: Ἁμαρτίας ἐπαγγελιῶν ἐν τούτοις φησί τό ἔν τισι τῶν προρρήσεων, κατά τό πρόχειρον δοκεῖν, μή τέλος λαβεῖν τά ἐπαγγελθέντα· οἷόν ἐστιν, ὡς ἐκ πολλῶν ὀλίγα παραθέσθαι, τό πρός τόν Ἰακώβ λεχθέν, «Γίνου κύριος τοῦ ἀδελφοῦ σοῦ», καί τά περί τῆς διαμονῆς τῆς εἰς τήν βασιλείαν τοῦ σπέρματος ∆αυίδ, ἅπερ ἐν τῷ προφανεῖ διήμαρτον τῆς ἐκβάσεως, κατά δέ τήν ἀκριβῆ θεωρίαν οὐδαμῶς. Τό μέν γάρ τοῦ Ἰακώβ διά τῆς τῶν ἐξ αὐτοῦ ἐπικρατείας καί τῆς εἰς Χριστόν ἀναγωγῆς πεπλήρωται, ὥσπερ καί αἱ πρός τόν Ἀβραάμ ἐπαγγελίαι (15∆_460> περί τῆς κατασχέσεως τῆς γῆς καί τῆς τῶν ἐθνῶν εὐλογίας. Τά δέ πρός ∆αυίδ μόνως εἰς τόν Χριστόν ἀναφέρεται, Ὁμοίως δέ καί τά περί Σολομῶντος δοκοῦντα ἐν τῷ μδ' εἰρῆσθαι ψαλμῷ. Τάς οὖν ἐν τούτοις ἐξηγητικάς ἀποδόσεις, τό ποικίλον ἐχούσας, πολυειδῆ ἐκάλεσε σοφίσματα, οὐχ ὡς παραλογιστικῶς τεχναζόμενα τήν ἀλήθειαν, ἀλλ' ὡς σαφῶς ἀναπτύσσοντα τό ζητοῦμενον.

(Περί τοῦ Ἄσματος τῶν ἀσμάτων, ὅτι ἅγιον κατά τούς ἁγίους τούτους· Θεόδωρος γάρ ὁ Μοψουεστίας διέβαλεν αὐτό ἡλιθίως πάνυ).

«Τῶν συνθημάτων»: Συνθημάτων φησί τῶν συμβολικῶς γινομένων, ἃ ὑπέρ ἑαυτῶν, τουτέστιν ὑπέρ τοῦ οὕτως νοεῖσθαι αὐτά, ὡς τό φαινόμενον ἔχει καί τό γράμμα ψιλῶς ὑπαγορεύει· οὐ τυπωθῆναί φησιν, ἀλλά προκάλυμμα εἶναι καί τύπον τῶν βαθυτέρων νοήσεων καί ὑπολήψεων. Τοῦτο δέ φησιν, ὅτι τά σύμβολα οὐχ ὑπέρ ἑαυτῶν τά συνθήματα τά μυστικά ἐπενόησαν, ἀλλά διά τούς ἀναξίους, ἵνα μή, προκείμενα αὐτοῖς, εὐκαταφρόνητα δοκοίη.

«Τήν μέν ἀπόρρητον»: Τήν μέν ἀπόρρητον καί μυστικήν παράδοσιν τῆς Γραφῆς αὐτήν ἐπεξηγεῖται, καλῶν συμβολικήν, ἅτε διά συμβόλων χρησμοδοτηθεῖσαν· ἀλλά καί τελεστικήν, ὡς τάς τελετάς τῶν μυστηρίων ἐν συμβόλοις παραδιδοῦσαν διά τῆς ἱερατικῆς παραδόσεως. Ταύτην δέ τήν ἀπόρρητον ἤτοι συμβολικήν φησιν ἔχειν συμπεπλεγμένην τῷ ρητῷ, τουτέστι τῷ ρηθῆναι ἐπιτετραμμένῳ συμβόλῳ, καί τό ἄρρητον, ἤτοι μυστικόν. Συνεσκίασται γάρ ἐν τῷ συμβόλῳ τό ἀληθές καί ἀδημοσίευτον, ὡς ἐν τῷ νομικῷ πάσχα τό ἀληθές, ὅπερ εἴρηται· «Τό Πάσχα ἡμῶν ὑπέρ ἡμῶν ἐτύθη Χριστός». Τό δέ δεύτερον μόριον τῆς θεολογικῆς παραδόσεως ἐμφανές ἐστι καί γνώριμον, οὐ μήν διά συμβόλων· ὅπερ καί φιλόσοφον καλεῖ καί ἀποδεικτικόν, οἷόν ἐστι τό τά ἠθικά καί φυσικά καί πρακτικά τῆς δημιουργίας παραδιδόν. Τοῦτο δέ τό ἐμφανέστερον ἔχει τινά πειθώ, καί συνδεδεμένην (15∆_462> τήν ἀλήθειαν τοῖς λεγομένοις· κατά τοῦτο γάρ ἐστι καί ἀποδεικτικόν. Τό δέ συμβολικόν οὐκ ἔχει τό πείθειν, ἀλλ' ἐνέργειαν τινα θείαν ἀφανῆ καί δραστήριον, ἥτις μυστιριώδεις καί θεωρητικάς ψυχάς διά τῶν μυστικῶν, ἤτοι συμβολικών, αἰνιγμάτων ἐνιδρύει, καί οἱονεί θεμελιοῖ εἰς Χριστόν, διά τῶν μή λόγῳ διδασκομένων μυστηρίων, ἀλλά σιγῇ καί ἀποκαλύψει ἐλλάμψεων Θεοῦ φωτίζει τόν νοῦν εἰς τάς τῶν ἀρρήτων μυστηρίων κατανοήσεις. Σημείωσαι δέ, ὡς διπλῆ ἐστι τῶν θεολόγων ἡ παράδοσις, καί πῶς, καί ποία ἐστί.

«Καί τήν μέν συμβολικήν»: Συμβολικήν καί τελεστικήν τήν διά συμβόλων τελουμένην, οἷα τά τῆς νομικῆς λατρείας, καί τά τῆς μυστικῆς τῆς παρ' ἡμῖν ἱερουργίας μυστήρια, εἰ καί μᾶλλον ὑψηλά τε καί πνευματικά τά ἡμέτερα. «Φιλόσοφον δέ καί ἀποδεικτικήν» τήν διά τῆς κατανοήσεως τῶν κτισμάτων, καί τινων θείων οἰκονομιῶν καί τῆς θεωρητικῆς ἐξηγήσεως τῶν περί Θεοῦ λεγομένων ἐν ταῖς Γραφαῖς συνισταμένην.

«Πείθει καί καταδεῖται»: Πείθει καί καταδεῖται, οἱονεί δεσμόν τίνα καί σφραγῖδα ἐπιτίθησι τοῖς λεγομένοις τήν ἀλήθειαν, καί τό πιστόν τοῖς ἀκούουσι