108

καθ' ἑαυτήν οὖσαν καί ἐπείσακτον ἔχουσαν τό θεοειδές, ὥσπερ ἐπί τῶν ἀγγέλων· τό δέ καθ' ὕπαρξιν πρᾶγμα ἤ Λόγιον θεῖον, τουτέστιν ἐκ Θεοῦ προαχθέν.

«Ὡς ἡ κατ' αὐτά θεωρία»: Ὅτι πρός τά ὑποκείμενα καί οἱ τύποι νοοοῦνται, κἄν οἱ αὐτοί ὦσιν.

«Ὑφ' ὑμῶν ζήτησιν»: Ἦλθεν εἰς ἐρώτησιν καί τό τῶν Παροιμιῶν πρόβλημα, καί φησι περί δυνάμεως τροφῆς.

«Τήν δέ ὑγράν»: Σημείωσαι ὅτι τό πίνειν «ὑγράν τροφήν» ἐκάλεσε. «Κρατήρ περιφερής»: Θεωρία τοῦ κρατῆρος καί τῆς αὐτοῦ περιφερείας. «Ἀνάρχου καί ἀτελευτήτου»: Ἄναρχόν φησι τοῦ Θεοῦ τήν πρόνοιαν, οὐχ ὅτι

τῶν ὄντων ὡς συνάρχων προενόει κατά τούς ἀφραίνοντας καί λέγοντας, Ἅμα Θεός, ἅμα πάντα, ἀλλ' ὅτι καί (15∆_472> πρίν ἤ πραχθῆναι τά ὄντα ἐν ταῖς ἰδέαις, ἤτοι παραδείγμασι τοῦ Θεοῦ, τουτέστιν ἐν ταῖς ἀϊδίοις αὐτοῦ νοήσεσιν (ἃς προορισμούς ὀνομάζειν τόν θεῖον Παῦλον ἐν τῷ «Περί θείων ὀνομάτων» ἔφημεν), καθ' ἃς ἰδέας καί νοήσεις τοῦ Θεοῦ τά μέλλοντα παράγεσθαι προετετύπωτο, καί ἡ πρόνοια τοῦ Θεοῦ ἀνάρχως προϋπῆρχε πάσης κτίσεως. Προνοίας γάρ θείας ἦν, ἤτοι προεννοήσεως, τό βούλεσθαι παραγαγεῖν κτίσιν τήν ἀπολαύσουσαν τῆς προνοητικῆς αὐτοῦ ἀγαθότητος. Κατά τοῦτο οὖν καί ἀτελεύτητος ἡ πρόνοια λέγεται εἰς τούς ἀθανάτους ἀγγέλους καί τούς ἀπαθανατισθησομένους ἡμᾶς, καί τά δι' ἡμᾶς ἀγαθά ἐσομένη.

«Οἰκοδομοῦσα δέ καί ἡ σοφία»: Τί ἐστι τό «οἰκοδομεῖν τήν σοφίαν ἑαυτῇ οἶκον», καί ἐν αὐτῇ ἑτοιμάζειν ἃ ἔφη, καί ἔξω εἶναι αὐτοῦ, καί ἐν αὐτῷ.

«Καί ἐν τῷ παντί γίγνεται»: Περί τούτου εἴρηται καί ἐν τῷ «Περί θείων ὀνομάτων», πῶς ἑστώς καί κινούμενος. Σημειωτέον δέ ὅτι πρόνοιαν τόν Θεόν φησιν.

«Ἐν τῷ αὐτῷ καθ' ὑπεροχήν»: Καί ἐν τούτοις τό «καθ' ὑπεροχήν» πρός τό μή κατά στέρησιν καί ἀνυπαρξίαν λαβεῖν ἡμᾶς τά προκείμενα, εἴληπται.

«Καί ἑστηκώς»: Ἐνταῦθα δοκεῖ μοι σαφηνίζειν, τί ἑστία, τουτέστιν ἡ ὡς ἔστι διαμονή, ἀπό τοῦ ἐστί παρηγμένου τοῦ ὀνόματος τῆς «ἑστίας».

«Καί οὐδαμῶς ἔξω αὐτοῦ»: Ἐπειδή τό μέν ἑστῶς ἐπί τῆς κατά τό ἀναλλοίωτον μονιμότητος ἔλαβε, τό δέ κινούμενος ἐπί τῆς εἰς τά ὄντα προνοίας, ἐφ' ἑκατέρου τούτων νοεῖν ἡμᾶς χρή καί προσεπάγειν τό «καθόλου», ἵνα ᾖ τοιοῦτον τό λεγόμενον Οὔτε ἑστώς καθόλου, ὡς μή κινεῖσθαι προνοητικῶς, οὔτε κινούμενος καθόλου, ὡς τῆς οἰκείας μεθίστασθαι μονιμότητος. «Ἄλλως· Ὅτι τό 'ἀεί ἑστάναι καί κινεῖσθαι' περί Θεοῦ λεγόμενον τήν ἐν τῇ μονιμότητι προνοητικήν αὐτοῦ ἐνέργειαν δηλοῖ. Τό δέ 'μηδέ ἑστᾶναι μηδέ κινεῖσθαι' τήν ἐν τῷ προνοεῖν αὐτοῦ μονήν παρίστησι. Πάντα δέ τά ἐνταῦθα ἐν τῷ «Περί θείων ὀνομάτων» πολλάκις διεληλύθαμεν.

(15∆_474> § 4. «Τήν μέν οὖν στερεάν τροφήν»: Τίς ἡ στερεά τροφή, καί τις ἡ ὑγρά· καί ὅτι στερά τροφή ἐστιν ἡ μόνιμος τελειότης.

«Καί δυνατήν καί ἑνιαίαν»: Ἑνιαίαν καί ἀδιαίρετον γνῶσίν φησι τό ἐν τοῖς περί Θεοῦ λόγοις μή πρός τάς ὑλικάς ἐννοίας καταμερίζεσθαι τόν νοῦν, ἀλλά μονοτρόπως τό ὑπέρ φύσιν καί ἀνεξιχνίαστον τῆς θείας φύσεως λογίζεσθαι τόν τά αἰσθητήρια τοῦ ἐντός ἀνθρώπου γεγυμνασμένα ἔχοντα.

«Καί μεριστῶν»: Κατά κοινοῦ τό σύνθεμα φέρειν οἴομαι τῆς διαχυτικῆς, καί τά ἑξῆς.

«Χειραγωγούσης»: Οὐχ ἑνί γάρ τρόπῳ, ἀλλά πολυειδεῖ καί ποικίλῳ τούς διδασκομένους ἐπί τό τέλειον τῆς θεογνωσίας ἄγεσθαι ἴσμεν.

(∆ιά τί δρόσῳ καί ὕδατι καί γάλακτι καί οἴνῳ καί μέλιτι τά θεῖα παρεικάζεται λόγια, καί τίς ἡ ἑκάστου τούτων δύναμις).