CAPUT III.

Et est DIGRESSIO declarans causam omnium diversitatum quae sunt in generationibus animalium praeinducto-

rum. Ad omnium autem praehabitorum intelligentiam faciemus hic inquisitionem de diversitate generationum animalium praeinductorum.

Dicimus autem, quod diversitas praeinducta est ovantium et non ovantium quae sibi similia ex utero generant. Ovantia autem quaedam sunt ex utero ovantia et in utero ova concipientia : et quaedam sunt in utero quidem ova concipientia, sed exterius animalia sibi similia parientia.

Adhuc autem ovanlia ex utero et in utero ova conclpientia, duorum sunt modorum : quoniam quaedam faciunt ova testea, et quaedam mollia in membrana simplici. Et testea quidem alburnen habent et croceum. Mollia autem duplicem quidem necesse est habere humorem : sed tamen in utroque est color unus aqueus. Ovantium quidem ova mollia quatuor enumeratae sunt diversitates substantiales : quoniam quaedam ovant ova per sperma masculorum complebilia. Quaedam autem ovant ova quae utramque in se habent virtutem, masculi videlicet et foeminae, sicut grana seminalium plantarum. Quaedam autem ovant ova ex. suae substantiae putrefactione, et ex illis oriuntur animalia similia prioribus specie et natura : et quaedam ovant ova quae videntur adeps esse pinguedinis, sicut pisces onagri: haec enim omnis diversitas est duorum animalium inductorum. Generantium autem animalia quantum ad ipsam generationem non est magna diversitas : omnium enim illorum est, quod quaedam formantur in utero et pariuntur. Quaedam autem violentia quam inferunt matri, egrediuntur, sicut partus viperae, et quorumdam aliorum praeinductorum.

Ad omnium autem horum intelligentiam oportet scire, quod naturae opus est opus intelligentiae omnia praeordinantis : quae causa est ordinis et optimi in. quolibet. Cum igitur facit ambulantia et natantia et volantia, facit ea in figuris motibus illis . ordinatissime convenientibus. Ambulationis autem omnis ambulantis virtus est in cruribus et pedibus posterioribus praecipue : propter quod oportet illa fortia et grossa esse, ut ad utrumque latus totum corpus vellere possint et ordinate movere. Hoc autem fieri non potest, nisi inferius circa renes et anchas dilatato corpore, ad quarum partium dilatationem uteri sequitur amplitudo, propter quod in uteris talium et formari et compleri possunt animalia : et est haec melior et perfectior omnibus generatio-

nibus quae perfectissimis debetur animalibus. Est autem hujus etiam alia ratio, quoniam talia animalia propter grossitiem corporis multi sunt sanguinis : et generatio ipsorum ex muld est semine et sanguine : propter quod non potest in corpore congregari simul, sed oportet quod affluat ad locum generationis successive : et ideo in uteris talia concipiunt, et per sanguinem successive affluentem nutriunt conceptum et formant ex eo supplementa membrorum.

Volantia autem figuram exigunt rotundam et strictam, ut aerem penetrare velociter possint, quem licet etiam gressibilia penetrent, tamen non subito violenter dividunt eum : et ideo posteriora eorum oportet stringi, ut in via pecdris eorum transeant in volatu, quia aliter facerent in volatu impedimentum, et pectus oportet esse rotundum ut in nullo angulo aeri dividendo obviet. Ad stricturam autem posteriorum sequitur necessario uteri arctitudo, propter quam non possunt formari in tali utero complete animalia : propter quod de ovis providit natura.

In natatilibus autem hoc magis est necessarium, eo quod illa natando spissius dividunt elementum : quapropter etiam illa a capite ita quasi semper procedunt in acutum, quod etiam nec ova in se complere possunt, sed secundum uteri longitudinem et stricturam multa parvula concipiunt et incompleta emittunt. Alia autem causa ex materia sumpta est aves quidem esse levis substantiae et aereae, pisces autem plus aqueae. Propter quod humidum quod est in avibus, levitis est et minus, et ideo facilius in unum congregabile ex quo fiat generatio, et in piscibus similiter : et ideo thesaurizatur in ovum. Duorum autem colorum et duarum substantiarum plerumque sunt avium ova, eo quod avis majoris diversitatis est in compositione corporum, quae omnis diversitas ex substantia uno modo se habente fieri non posset. Pisces autem fere omnes unius sunt generis in compositione corporum. : et ideo in hu- moribus ovorum suorum non invenitur

nisi color unus.

Quaecumque autem animalium media sunt inter ambulantia et natantia, haec per inductam rationem est necesse etiam esse stricta et dilatata, ut utrumque motum habeant. Non autem possunt esse subtus in renibus stricta : quia sic privarentur motu ambulationis, qui tamen talibus est principalis : et ideo haec supra in loco conceptionis sunt stricti uteri, et subtus in loco partus ad. quem cadunt embryones a matricibus absoluti, necesse est esse dilatata : propter quod in loco conceptionis concipiunt ovum, et in loco partus pariunt animal, et frangitur ovum in loco in quem a stricto ad amplum cadit embryo, et ibi creatura incompleta per umbilicum sugit de sanguine menstruo matricis.

Reliqua autem natantia patientia animalia, sicut delphinus, et balena, sunt spirantia : et haec superiorem uterum necesse est habere amplum propter regionem spiritualium, quia necesse est ibi esse pulmonem, et cor, et tracheam, et hepar ex opposid cordis, quorum positio magnam requirit latitudinem : et ideo convenientissimum est habere haec perfectum partum in utero formatum.

Ovantium autem aliae diversitates causantur ex generantium imperfectione. Quaecumque enim in participatione sensuum deficiunt, et accedunt ad materiam plantarum, consequens est etiam in proprietate sensuum plantas imitari: et ideo ova illorum sunt sicut semina plantarum sine coitu concepta, et sine spermate tangente ea foecunda. Quaecumque autem animalium sunt adeo imperfecta, quod ovorum suorum seminalis humiditas non potest accipi de superfluo cibi ultimo digesti, sed potius attrahitur ipsa humiditas radicalis, et quae est ipsorum subjectum vitae, moriuntur haec omnia ovando, et ex corruptione eorum ova accipiunt foecunditatem. Est autem differentia istorum ad ea quae simpliciter ex. putrefactione generantur : quia ista non gene- rantur ex putrefactione substantiae putrescentis, sed potius ex ovis non putridis ex substantiali humido substantiae corruptae formatis. Illa autem quae simpliciter ex putrefactione nascuntur, generantur ex humido ad superficiem exhalante, cujus viscosum exterius frigiditate aeris duratur in pellem, intra quam calor evaporans ex putrescente continetur, qui spirare facit humidum intra pellem conclusum, quod spirans spiritualiter pulsare incipit: qui spiritus est vehiculum vitae infusae illi substantiae a stellis, quarum virtus est in ipso. Quaecumque autem ipsorum aquosum habent nutrimentale humidum, et aquosa sunt membra d.igerentia ipsum, necesse est ova eorum pinguia valde apparere, quasi sint partes adipis, sicut onagrorum marinorum : ex aquoso enim nutrimento et in aquosis digesto pinguedo generatur.

Adhuc quorum humor multus est, et de facili confluens ad locum generationis sicut piscium aquaticorum, aquosum enim de facili confluit, haec necesse est concipere multa ova etiam sine attractione seminis masculini : et ideo pisces non concipiunt ova ex coitu, sed potius in emissione se confricant, et spermate complentur ova in egressu : propter quod etiam mollia et non in testa cooperta necesse est ea formari : quia per testam non transit vis et substantia spermatis. Quaecumque autem habent humores magis spirituales et aereos, non de facili confluentes, haec necesse est ova ex spermate attrahente concipere, sicut ova aves concipiunt : nec enim aves ova venti concipiunt saepe : et quando concipiunt ea, oportet aut nimium humidum superabundans esse in causa, aut confricatione aliqua circa membra genitalia, sicut in praehabitis istius sexti libri diximus. Haec igitur est causa diversitatis generantium.

Quorumcumque autem ova calidum interius quod est formativum, habent facile excitabile a calore loci aeris vel aquae, haec non foventur neque cuhantur

ab animalibus : quoniam fota nimis calefierent, et spiritus vitalis qui est in eis, incenderetur, et evaporaret ex altera duarum causarum : quia videlicet nimis calidis est, sicut dicuntur esse species ovorum struthionis: aut quia paucus aut modicus est, sicut in ovis piscium.

Quorumcumque autem ovorum spiritus proportionati sunt, et non facile exsiccabilis est calor vitalis et formativus in ovis, haec necesse est fovere et cubare ova sua : et sunt etiam in his gradus, quia magis calidis pauciores et subtiliores spiritus habentibus, oportet parare nidum parvi caloris vel nullius : et ideo quaedam in terra, quaedam autem in valde tenui nido ponunt ova sua.

Quorumcumque autem ovorum sunt magis hebetes et frigidi spiritus et multi et spissi, oportet nidum esse calidum, et undique calidis circumseptum : sicut multas aves ex lanis et pilis calidis nidos videmus construere : et quaedam ex stercore, eo quod calor stercoris aliquid habet in se virtutis vitalis, eo quod ab anima et animato digestus est et egestus, sicut facit upupa.

Et ex hujusmodi considerationibus facile est scire omnium diversitatem praeinductorum.

DE ANIMALIBUS