CAPUT VIII.

De diversitate animalium gressibilium penes mansiones locorum eorum, et de piscium latentia et apparitione in diversis temporibus.

Animal autem silvestre simul invenitur mutare loca secundum diversitatem temporum : quoniam aliquod eorum in hieme manet in cavernis, et exit ab illis in aestate : et ideo quaedam animalium quadrupedalium praeparant cavernas suas secundum hoc quod sibi conveniunt contra privationem temperantiae caloris et frigoris in duobus temporibus oppositis, quae sunt aestas et hiems, quorum excellunt temperantiam caliditatis et frigiditatis.

Adhuc autem animalium habitantium in caveis, quaedam manent in eodem loco, et quaedam mutant loca et regiones secundum diversitatem temporum. Manentia autem in eodem loco in caveis, sunt sicut karkara, etciroliem. Apud nos autem animalia nota habentia caveas, sunt sicut mus montanus, vulpes, et glis varius, et taxus, et plura animalia alia. Quae autem intrant in caveas et manent in eis per tempus anni sine cibo, non uno tempore intrant caveas, sed potius caholea intrat cavernas in hieme, et hoc apud nos facit ursus : karkara autem et kalicem in diebus canicularibus in fine Geminorum, et in ortu Cancri, et manent in eis triginta dies fere usque ad medium Angusti, quando declinat aestus aestatis. Kakanim autem etiam intrat caveas in frigore magno hiemis : quia tunc frigus penetrat in poros ejus, et similiter in diebus magni caloris, eo quod tunc extra caveas resolverentur ejus spiritus.

Generaliter autem omnia annulosa animalia manent in suis cavernis in hieme, nisi sint domestica, et quaedam eorum manent diu, et quaedam parum secundum diversitatem dispositionis corporis eorum. Apes enim secundum omnem sui diversitatem manent in cavernis in diebus magni frigoris : et tunc aut parum aut nihil comedent de cibo sibi praeparato: et hujus signum est, quia exeunte aliqua ape de foramine in quo habitat, parvum videtur foramen, et quasi nihil profundatum ad cibi evacuationem : et nihil invenitur de egestionibus ejus in anteriori foraminis. Manet autem ab occasu cosmico Pleiadum usque ad tempus vernum : et hoc est quando sol est in Libra in fine : tunc enim oriente sole ab opposito occidunt Pleiades, quae sunt in fine Arietis.

Amplius autem multa animalia habentia sanguinem abscondunt se, sicut et annulosa, sicut tyrus, et genus crocodili quod hariden vocatur, et lacerta, et tenchea, quae est crocodili species, movens mandibulam superiorem, et est fluvialis bestia. Alii autem serpentes latent in terra, et dracones qui latent sub lapidibus.

Manifestum etiam est multa genera pi-

scium latere, sicutfastororn in Graecia, et barbellus apud nos : et capi vix possunt nisi temporibus determinatis. Aliquando etiam latet zocom arigerim. Pisces autem lapidosi manent pares mas cum foemina, et cum pullificant, est quasi chaigel, cocohon, berica. Chohio autem latet in hieme in profundo maris, et post ejus latentiam impinguatur valde : cujus causam inferius in hoc eodem libro explanabimus. Primo autem quando incipiunt ipsum venari piscatores, est post ascensionem Pleiadum, quando cum sole ascendunt in vere usque ad occasum stellae, quae dicitur arr athar emin in Arabico, et occidit cosmice in aequinoctio autumnali, et in alio tempore hiemis est in quiete latens. Quidam etiam pisces capiuntur in suis cavernis, et praecipue quando caverna est locus calidus : hi enim quasi semper stant in cavernis, nisi quando desiderant cibum : tunc enim per modicum tempus exeunt ad pascendum, et maxime apud complementum lunae, quoniam tunc diminuitur eorum nutrimentalis humiditas, et tunc capiuntur. Piscis autem qui dicitur vermedim, latet in caeno : cujus signum est, quia quando deprehenditur, coenum jacet supra dorsum ejus et supra alas ejus, et in isto tempore movetur ad prope terram ad pullificandum : propter quod et capiuntur impinguati multis ovis, et tunc etiam boni sunt ad comedendum, et in autumno et in hieme mali. Raro autem capiuntur pulli istorum piscium dum parvuli sunt, sed frequentius capiuntur postquam creverunt : quoniam tunc moventur in desiderio coitus. Quidam autem horum piscium parant sibi cavernas in arena, et quidam in lud, et extra illam non emittunt nisi os, ut puram aquam frigidam attrahant, et emittunt per branchos : et omnia haec facit apud nos piscis similis anguillae, quem quappem vel ascurem quidam vocant Germanorum. Fere autem simile huic faciunt pisciculi parvi quos iosias vel loxas sive fundulas vocant, et quidam cum magnis capitibus parvi pisces existentes, et non latent hi pisces nisi in hieme pro majori parte. Piscis autem mollis testae, et qui manent in lapidibus, sunt sicut barcora, quem purpuram nos vocamus, et chelei : hi enim latent in cavernis diebus magni frigoris : cujus signum est non posse tunc inveniri ad capiendum. pisces hujusmodi.

Quidam pisces e contra manent in cavernis in aestate sicut is qui glaucus Latine vocatur : hic enim in aestate latet quasi per quadraginta dies : et similiter onos, qui Latine vocatur asinus, et akakea, et offorom. Signum autem hujus, quod isti pisces soli stant in cavernis longo tempore est, quod non inveniuntur in venatione piscatorum, nisi post longum tempus. Quod autem aliqui pisces latent in aestate, significatur per hoc quod capiuntur in apparitione quarumdam stellarum qui in aestate non apparent : maxime autem post ascensum Canis cum sole in Augusto : eo quod tunc mare motum calore solis inspissatur. Hoc autem secundum plurimum manifestatur in loco maris vocati Bosphorum : quoniam caenum est super aquam illius maris, et super illud natant pisces : et quando mare inspissatur, saepe deprehenduntur multi pisces simul uno tractu retis : et hoc contingit non semel sicut ea quae casu accidunt, sed multis vicibus sicut ea quae habent causam similem.

Adhuc autem tempore pluviae multae multa apparent animalia, quae ante non videbantur, aut quae non sunt visa longo tempore.

Et similiter accidit de manifestatione quarumdam avium, quae videlicet aliquando absconduntur, et aliquando manifestantur : non enim est verum quod vulgus dicit, quod omnes aves aliquando non apparentes, transferant se de uno loco ad alium, sed potius illae quae habent loca convenientia suae complexioni et cavernas, ad loca illa se transferunt, manentes in eadem regione, sicut milvus, et hirundines. Quae autem avium sunt

remotae a locis convenientibus occultationi earum, manent in regione in quibuslibet locis non occultatae. Jam enim visum est, quod hirundines plantis se quibusdam concavis applicuerunt : et hoc accidit in quadam silva superioris Germaniae, ubi incisa quercus putrida, inventa est plena, hirundinibus, et fuit multus pulvis ligni putrefacti in quercu. Et similiter visum est de milvis : milvus enim per parvum tempus absconditur, ita quod multos latet absconsio ejus : abscondere enim se per tempus, et iterum manifestari, accidit tam avibus unco rum unguium quam recdrum.

Ex his autem quae etiam sicut praedicta latent in cavernis, sunt piargon, faccotos, thacoren, forador, quem nos fasianum supra esse diximus : omnes enim confitentur, quod thagoren, quod quidam quayam vocant, quidam autem dicunt quod sit aliud genus fere simile illi, latet : quoniam numquam visum est in hieme illud genus avis : et incipiunt latere pingues in principio hiemis, et manent in cavernis usque ad vernum tempus, et tunc revertuntur ad sua loca in pratis et agris.

Adhuc autem quaedam aves domesticae, hoc est, in domibus hominum nidificantes, transferuntur cum hirundinibus et manent diu translatae : quaedam autem praecipue rapacis unguis transferuntur paucis diebus, sicut milvus, et glaucus.

Adhuc autem quoddam animal quadrupes generans animal sibi simile, latet, sicut quod dicitur ortonuam, et ursus. Manifestum autem est fere omnibus, quod ursus agrestis latet : sed quaestio est inter nonnullos, utrum hoc faciat propter frigiditatem temporis, aut propter aliam causam complexionalem. Quaestionis autem causa est, quod mares et foeminae tempore latentiae multum impinguari inveniuntur, ita quod non possunt moveri de facili, et foemina parit in tempore suae latentiae, et ulterius latet in caverna quousque extrahere vult filium, et hoc est post initium Maii, qui est tertius mensis veris, et sua latentia erit ad minus per quadraginta dies. Quidam tamen multo pluri tempore latent. Dicitur autem ab expertis, quod per quatuordecim dies hujus temporis non movetur omnino. In aliis autem residuis diebus absconditur quidem, sed movetur extendendo et contrahendo membra : et aliquando sonando voce. Quod autem ursa tempore latentiae pariat, signum est quod rarissime venantur venatores impraegnatam. Signum autem, quod isto tempore nihil comedant, est quod cum aliquis venatur ursos illo tempore, inveniuntur sua intestina vacua. Dicitur etiam a quibusdam expertis, quod post illud tempus propter cibi longam privationem, inveniuntur sua intestina quasi contexta et cohaerentia : et harum omnium causarum nos inferius attentabimus assignare.

Amplius autem aliquando etiam latet animal vocatum a Heus, in concavis arborum, et tunc est valde pingue, et similiter animal dictum fasidm.