Monitum De Sequentibus Epistolis,
Ex Tractatione cardinalis Baronii De Martyrologio Romano, cap. VII.

Quod pertinet ad epistolam, Chromatii et Heliodori episcoporum nomine, ad Hieronymum scriptam, in primis ex ejusdem inscriptione imposturam facile deteges, si illorum temporum loquendi generis habueris rationem: dum in ea praedicti episcopi, immo ipsa synodus (synodi enim, quam praetexunt, nomine scribere profitentur) ipsum Hieronymum presbyterum appellant Patrem; cujus nomenclaturae nullum prorsus penes illorum temporum scriptores exemplum invenies, ut in scriptione litterarum episcopi, vel ipsa synodus presbyterum cujusvis meriti dicant Patrem, cum alioqui et amplissimarum sedium episcopos et patriarchas, nonnisi fratres 103 consueverunt appellare. Habetur mentio in eadem epistola de quodam concilio ex totius Italiae episcopis Mediolani, Theodosio imperatore praesente, coacto. Verum istud commentum esse non dubites: qui enim fieri potuit, ut tam celebris synodus sic e scriptorum monumentis exciderit, sic silentio fuerit obvoluta, ut nullus illorum temporum scriptorum quorum sane haud exiguus fuit numerus, nec nomine tenus ejus meminerit? Sed haec manifestiora reddentur, si lucubrationum Hieronymi temporis exacta ratio habeatur. Quando, rogo, volunt illam synodum coram Theodosio Mediolani congregatam? Num cum primum, adversus Maximum tyrannum pugnaturus, Constantinopoli anno decimo sui imperii in Italiam venit? Certe id dici non posse, quae sanctus Hieronymus scribit, vehementer repugnant: dum enim in libro de Scriptoribus Ecclesiasticis, ad calcem, cunctas quas hactenus usque ad annum decimum 0373 quartum ejusdem Theodosii imperatoris elaborasset lucubrationes, recenset, nec verbum quidem de conscripto, vel a se translato libro de Martyribus habet, quem statim post illam synodum scriptum esse, illae ipsae recitatae epistolae indicant: ex quibus satis apparet, dictam synodum commentitiam ad primum Theodosii Mediolanum adventum non posse referri. Quod si ad secundum adventum ejus (bis tantum post adeptum imperium in Italiam venisse, certum est), quando iterum ad expugnandum Eugenium tyrannum ex Oriente in Italiam descendit, eamdem synodum Mediolani celebratam esse dixerint: certe ratio temporum contradicit. Descendit Theodosius in Italiam cum exercitu anno decimosexto, eademque ultimo sui imperii, decernensque cum Eugenio, sexta die septembris illum obtinuit, inde Mediolanum se contulit: quae autem tunc ab eo illic sunt facta usque ad diem 17 Januarii, qua ex hac vita migravit, Ambrosius ea Oratione quam habuit in ejus funere, et alii illorum temporum scriptores exacte describunt; adeo ut nullum ejusmodi cogendi concilii reliquum esse tempus appareat. Ex his itaque totum illud commentum de litteris ex praedicta synodo datis, aliisque rebus quae iisdem continentur epistolis, plane clara luce detegitur: ut quod in illis habetur de Gregorio episcopo Cordubensi matutinas ac vespertinas Missas agente: Augustinus etenim qui iisdem temporibus vixit, id tantum quinta feria majoris hebdomadae in Coena Domini in Ecclesia catholica fieri 104 consuevisse, testari videtur, scribens ad Januarium epistola 118, cap. 5. Licet sciamus olim temporibus Cypriani, matutinum ac vespertinum sacrificium in Africa offerri, in usu fuisse, ut idem Cyprianus testatur ad Caecilium scribens epistola 63 editionis Pamelii, quem morem apud Aegyptios tantum perseverasse, auctor est Sozomenus Historiae libro VII, cap. 19. Quamvis etiam sciamus in concilio Agathensi secundum recentiorum lectionem haberi mentionem de Missis matutinis et vespertinis, et ex eo c. 13, dist. 15. Sed in haec non obnitimur, cum sciamus ecclesiasticorum rituum diversam fuisse diversorum consuetudinem. Deprehenditur et in eo de Gregorio impostura, dum dicitur ipsum etiam jejunii tempore celebrasse natalitia Martyrum: diversam quippe ab his fuisse Ecclesiae consuetudinem, testantur antiqui canones, ut concil. Laodic. c. 51, apud Mart. collect. c. 48, et 33, q. 1, Non licet in Quadrag. Quod insuper tam in dicta episcoporum epistola, quam in ea quae ad eosdem Hieronymi nomine reddita habetur, Eusebius episcopus Caesareae sanctitatis elogio commendatur, pro monstro quidem habetur. Etenim etsi olim sanctitatis titulus communior esse videretur, ut non solum (ut hodie) illis tribueretur christianis, qui vita functi in coelo regnant cum Christo, sed in quibuscumque laudabilioris vitae fidelibus: datum tamen aliquando homini haeretico, nemo dicere jure poterit. At vero quibus titulis idem Hieronymus Eusebium ipsum nominare consueverit, ab ipso audiamus: qui ad Pammachium scribens epist. 65 haec de eo: Impietatis Arii apertissimus propugnator est, etc. In fine etiam plura habet in eamdem sententiam. In Apologia adversus Rufinum lib. I haec de eodem: Eusebius episcopus Caesariensis, Arianae quondam signifer factionis. Et lib. II eumdem principem Arianorum appellat. Idem ad Ctesiphontem, agens de scriptis ipsius: Eum, inquit, fuisse Arianum, nemo est qui nesciat. Et ad Minerium epist. 152 ipsum errasse in dogmatum veritate, aperte testatur. Ecce tibi quibus titulis, et quam diversis a praeconio sanctitatis Eusebius a Hieronymo nuncupetur: ut ex his saltem liquido cognoscas, alium longe diversum a Hieronymo fuisse epistolae illius auctorem: quem (etsi aliud non esset, ac caetera de eodem consentirent) ab eo esse longe diversum, ex dicendi stylo, non est qui eam epistolam legens, facillime non cognoscat. Haec de verbis. Quod si res ipsas in ea conscriptas 105 disquiras, magis magisque imposturam intelliges. Si enim vera sunt, quae inter Constantinum Augustum et Eusebium acta idem auctor enarrat; quae tanta modestia in Eusebio, qui suarum laudum egregius praedicator semper est visus, ut illa silentio praeterierit, cum eadem saepius repetendi, quoties agit de libro a se de Martyribus scripto, opportuna se daret occasio? Consuevit enim ipse res a se cum Constantino gestas narrare, extollere, easdemque saepius inculcare, ut de Vita Constantini libro II, cap. 44 et 45; libro III, cap. 57, 58, 59 et 60, et libro IV, c. 33, 34, 35. Quod demum auctor (quisquis ille fuerit) in eadem epistola excipit de kalendis Januarii, quasi ea die nullus passus sit martyr; quam mendax ac frivola ea sit de kalendis exceptio, consule quae inferius notantur die 1 Januarii B. Haec jam satis (etsi alia quoque superessent) ad coarguendam praedictarum epistolarum falsitatem sufficere existimamus.