Caput Primum.

1853B

1547 1. Ante vita quam doctrina quaerenda est; vita enim bona et sine doctrina habet gratiam, doctrina sine vita integritatem non habet, In malevolam etenim animam non cadit sapientia (Sap. I, 4) : ideoque ait: Quaerent me mali, et non invenient (Prov. I, 28) : quia improbitate caecatur mentis oculus, et caligante sibi iniquitate mysteria profunda invenire non potest. Primum ergo exercenda est 1853C vitae militia, corrigendi mores. Cum haec instituerimus ad cursum debitum, ut sit offensionis correctio, puritatis gratia: tunc ad studia percipiendae cognitionis veniamus suo ordine et via. Prima igitur sunt moralia, secunda mystica: in illis vita, in his cognitio; ita ut si perfectionem requiras, nec vita sine cognitione, nec cognitio sine vita sit, utrumque astipuletur alteri. Quam institutionem secutus Salomon librum de Proverbiis scripsit, quo moralem locum uberius expressit, naturalem in Ecclesiaste, mysticum in Canticis canticorum: quamquam si diligenter discutias, et in Proverbiis mystica pleraque reperias, et in Canticis moralium suavitatem. Nam utique mysticum est: Sapientia aedificavit sibi domum, et subdidit columnas septem, interfecit hostias 1853D suas, etc. (Pov. IX, 1) . Hoc quippe in Canticis lucet mysticum quod morale, in quo blanditiarum suavitas et affectus amantis exprimitur.

2. (Vers. 1, 2.) Osculetur me ab osculo oris sui; quoniam optima ubera tua super vinum, et odor unguentorum tuorum super omnia aromata. Constitue ergo Virginem desponsatam multo tempore, et justo ferventem amore, quae multa praeclara opera dilecti, probabilium testium assertione cognoverit, desideriis suspensis dilatam frequenter, jam non ferentem moras, quae omnia fecisset ut sponsum 1854B deret: aliquando votis potitam suis, ad improvisum sponsi adventum gaudio turbatam, non quaerere primordia salutationis, non verborum vices, sed statim quod desiderasset exigere. Ita ergo et sancta Ecclesia quae in primordiis mundi desponsata in paradiso, praefigurata in diluvio, annuntiata per Legem, vocata per prophetas, cum diu redemptionem hominum, Evangelii decorem, dilecti exspectasset adventum; impatiens morae, in oscula ruit dicens: Osculetur me ab osculo oris sui; et delectata osculis, 1854C adjicit: quoniam optima ubera tua super vinum.

3. Et ut moralius dicamus, intelligo mihi carnem illam quae madefacta fuerat in Adam serpentis veneno, quae criminum marcebat fetore, quae procedebat in filiabus Sion alta cervice et nutibus oculorum, et itinere pedum trahens tunicas, et pedibus suis ludens, crinium cincinnis et compositis vultibus atque redimiculis, et omni affectata decore plus dedecens, eamdem tamen plurimis 1548 edoctam oraculis, quod venturus esset qui serpentis illecebris exclusis, Spiritus sancti infunderet gratiam; ut omnis caro videret salutare Dei, omnis caro ad Deum veniret, marcuisse desiderio: sed metuentem ne ut impatiens, ut lasciva, ut luxuriosa, ut querula, sicut ante fuerat displiceret, 1854D quamvis longiore quam ferre jam poterat, morantis adventus Dominici exspectatione quateretur: non murmurantem tamen nec transgredientem, sed levantem in omni loco puras manus, sine ira et disceptatione, in habitu ornato cum verecundia et sobrietate, ornantem se non in tortis crinibus aut auro aut margaritis aut veste pretiosa, sed his quae castitatis et bonae conversationis decerent gratiam, orare dicentem: Osculetur me ab osculo oris sui; quoniam optima ubera tua super vinum. Jam volebat adhaerere Christo caro, jam festinabat innubere; 1855A ut esset unus spiritus, et fieret caro Christi quae erat ante meretricis. Osculetur, inquit, me: osculatur nos Dei Verbum, quando sensum nostrum spiritus cognitionis illuminat.

4. Igitur vel Ecclesia est jamdiu promisso sibi per prophetas Dominico adventu per tempora multa suspensa, vel anima quae elevans se a corpore abdicatis luxuria atque deliciis, voluptatibusque carnalibus, exuta quoque sollicitudine saecularium vanitatum, jamdudum infusionem sibi divinae praesentiae et gratiam Verbi salutaris exoptet, commacerari eam quod sero veniat, et affligitur; ideo quasi vulnerata charitatis, cum moras ejus ferre non possit, conversa ad Patrem, rogare ut mittat sibi Deus Verbum, et causam qua sit ita impatiens declarare dicentem: Osculetur me ab osculis oris sui.

5. Non unum osculum quaerit, sed plura oscula, ut desiderium suum possit explere; quae enim diligit, 1855B non est unius osculi parcitate contenta, sed plurima exigit, plura vindicat, et ita se amplius dilecto commendare consuevit. Denique illa in Evangelio sic probata est, Quia non cessavit, inquit Dominus, osculari pedes meos, et ideo remissa sunt ei peccata multa, quia dilexit multum (Luc. VII, 46, 47) . Ergo et haec anima oscula Verbi multa desiderat, ut illuminetur divinae cognitionis lumine; hoc est enim osculum Verbi, lumen scilicet cognitionis sacrae. Osculatur enim nos Deus Verbum, quando cor nostrum et ipsum principale hominis Spiritus divinae cognitionis illuminat; quo anima donata charitatis pignore nuptiali, laeta atque ovans dicit: Os meum aperui et eduxi spiritum (Psal. CXVIII, 131) . Osculum est enim quo invicem amantes 1855C sibi adhaerent, et velut gratiae interioris suavitate potiuntur. Per hoc osculum adhaeret anima Dei Verbo, quod sibi spiritus transfunditur osculantis: sicut etiam hi qui se osculantur, non sunt labiorum praelibatione contenti, sed spiritum suum sibi invicem videntur infundere.

1549 6. Osculetur me ab osculis oris sui. Vis ad Christum aptare? Nihil gratius. Vis ad animam tuam? Nihil jucundius. Osculetur me, videt te mundum esse ab omni peccato, quia delicta de terra sunt; ideo te sacramentis coelestibus dignum judicat, et ideo invitat ad coeleste convivium; ut Osculetur te ab osculis oris sui. Tamen propter sequentia, anima tua, vel humana conditio, vel Ecclesia vidit se ab omnibus mundatam esse peccatis, dignam quae ad altare Dei 1855D possit accedere. Quid est enim altare, nisi forma corporis Christi? Vidit sacramenta mirabilia, et ait: Osculetur me ab osculis oris sui; hoc est, osculum mihi Christus infigat. Quare? quia:

7. Meliora ubera tua super vinum, hoc est, meliores sensus, meliora tua sacramenta super vinum, super illud vinum quod etsi suavitatem habet, laetitiam 1856A habet, gratiam habet: tamen in illo laetitia saecularis, in te autem jucunditas spiritalis est. Jam tunc ergo Salomon inducebat nuptias vel Christi et Ecclesiae, vel spiritus et carnis et animae. Et tamquam despiciens omnes jucunditates et delectationes suas, coelestibus cupieos inhaerere mandatis, ait: quoniam optima praecepta testamentorum tuorum super omnem appetentiam carnis, et saeculi voluptatem; meminerat enim se in Eva ante sic lapsam, dum voluptatem corporis praefert mandatis coelestibus. Ostendens itaque non solam speciem Verbi, et vultum quemdam, sed omnia interiora ejus diligere, adjungit ad osculorum gratiam: Quia bona, inquit, ubera tua super vinum, et odor unguentorum tuorum super omnia aromata. Illa osculum poposcit, Deus Verbum se ei totus infudit, et nudavit ei ubera sua, hoc est, dogmata sua et interioris sapientiae disciplinas, et unguentorum suorum dulci odore fragravit: 1856B quibus capta dicit uberiorem esse jucunditatem divinae cognitionis, quam laetitiam omnis corporeae voluptatis.

8. Unguentum exinanitum vel oleum effusum nomen tuum; hoc est, totus immundis impuritatibus diversorum facinorum fetebat hic mundus, nunc spirat ubique suavitas pudicitiae, unguentum fidei, flos integritatis. Aspirat etiam in Verbo odor gratiae et remissio peccatorum, quae in totum diffusa mundum, omnia tamquam exinanito replevit unguento, quia per universos gravis illuvies detersa vitiorum est. Hoc unguentum exinanitum est supra Judaeos, et collectum est agentibus: exinanitum in Judaea, et redoluit in omnibus terris. Hoc unguento uncta est Maria, et Virgo concepit, Virgo peperit bonum odorem Dei Filium: hoc unguentum effusum est super 1856C aquas, et sanctificavit aquas: hoc unguento uncti sunt tres pueri, et humorem his flamma roravit; hoc unguento Daniel unctus est, et leonum ora mollivit, feritatemque permulsit. Fluit hoc unguentum quotidie, et numquam deficit. Accipe vas tuum, virgo, et accede, ut possis hoc unguento repleri: accipe unguentum aestimatum trecentis denariis, sed gratis datum, non venditum, ut omnes haberent gratis. Virgo, ungere; noli contristari sicut Judas, quia hoc unguentum effunditur, sed consepeli in te Christum: claude sane vas tuum, ne unguentum effluat: claude integritatis clave, loquendi verecundia, abstinentia gloriandi; hoc quae habet unguentum, Christum recipit: Unguentum exinanitum nomen tuum.

1856D 9. (Vers. 2.) Propterea adolescentulae dilexerunt te. Quae sunt istae adolescentulae, nisi animae singulorum, quae deposuerunt istius corporis senectutem, renovatae per Spiritum sanctum? Unguentum effusum nomen tuum, cujus virtute sermonis nihil potest esse praestantius. Nam sicut inclusum in vase aliquo unguentum cohibet odorem suum, qui odor quamdiu vasis illius angustiis coercetur, etsi ad plures non 1857A potest pervenire, tamen vim suam servat: cum vero de vase illo quo claudebatur unguentum fuerit effusum, longe lateque diffusum dicitur: ita et Christi nomen ante ejus adventum in Israel populo, quasi in vase aliquo Judaeorum mentibus claudebatur: Notus enim in Judaea Deus, in Israel magnum nomen ejus. (Psal. LXXV, I) . Hoc itaque nomen quod vasa Judaeorum angustiis suis coercitum continebant. Magnum quidem et tunc nomen, cum infirmorum atque paucorum haereret angustiis, sed magnitudinem sui nondum per corda gentium et in fines totius orbis effuderat: 1550 postquam vero per omnem mundum suo illuxit adventu, per omnem utique creaturam divinum illud suum nomen extendit, non repletum accessione aliqua, plenitudo enim nescit augmentum; sed replens vacua, ut esset admirabile nomen ejus in 1857B universa terra. Hujus igitur effusio nominis abundantem quamdam exuberantiam gratiarum, bonorumque coelestium significat ubertatem, ex abundanti enim superfluit quidquid effunditur. Ideo adolescentulae dilexerunt te. Bona, inquit, prudentia, sed dulcis misericordia; illam enim pauci assequuntur, haec ad omnes pervenit: propter hanc, inquit, indulgentiam tuam diligunt te animae renovatae spiritu.

10. (Vers. 3.) Attrahe nos post te, curremus in odorem unguentorum tuorum. Osculata jam anima sancta Verbum Dei, modum non capit, nec expletur dicens: Suavis es, Domine, et in jucunditate tua doce me justificationes tuas (Psal. CXVIII, 12) . Osculata Dei Verbum concupiscit super omnem decorem, diligit super omnem laetitiam, delectatur super omnia 1857C aromata, cupit frequenter videre, saepe intendere, cupit attrahi ut sequi possit: Unguentum, inquit, exinanitum nomen tuum, propterea te diligimus adolescentulae; propterea certamus, sed comprehendere non possumus: attrahe nos, ut possimus currere; ut odore unguentorum tuorum accipiamus virtutem sequendi. Festinat etiam interna mysteria videre, ipsam requiem Verbi, ipsam boni illius summi habitationem, et lucem ejus et claritatem in illo sinu ac recessu patrio; festinat audire sermones ejus, et cum audierit super omnem suavitatem accipit.

11. Doceat te propheta qui gustavit, et ait: Quam dulcia faucibus meis verba tua, super mel et favum ori meo (Psal. CXVIII, 103) ! Quid enim aliud desiderat 1857D anima, quae semel Verbi suavitatem gustaverit, quae semel claritatem ejus viderit? Moyses in monte positus quadraginta diebus Legem accipiens, cibum corporis non requirebat: Elias ad illam festinans requiem, rogabat ut acciperetur anima sua a se: Petrus aspiciens et ipse in monte Dominicae resurrectionis gloriam, nolebat descendere, dicens: Domine, bonum est nos hic esse (Matth. XVII, 4) . Quanta igitur illa divinae substantiae gloria, quanta Verbi dona, in quae concupiscunt et angeli prospicere!

12. Anima igitur quae illud videt, corpus hoc non requirit, minimamque familiaritatem cum eo esse 1858A debere intelligit, renuntiat saeculo, abducit se a vinculis carnis, et exuit omnibus voluptatum istarum nexibus. Denique Stephanus Jesum videbat, et lapidari non formidabat; immo cum lapidaretur, non pro se, sed pro illis a quibus perimebatur, rogabat. Paulus quoque raptus usque ad tertium coelum, cum corpore esset vel sine corpore nesciebat, raptus, inquam, in paradisum, usum proprii jam non sentiebat corporis, et audiens verba Dei, quomodo ad corporis infirmitates descenderet, erubescebat. Itaque sciens quid vidisset in paradiso, vel quid audisset, clamabat dicens: Quid adhuc velut viventes de hoc mundo decernitis? Ne tetigeritis, ne attaminaveritis, ne gustaveritis, quae sunt omnia ad corruptelam ipso usu (Coloss. II, 20 et 21) . Volebat enim nos in figura esse istius mundi, non possessione atque usu, 1858B ut ita utamur hoc mundo tamquam non utamur, tamquam praetereuntes, non tamquam residentes; ambulantes tamquam in imagine saeculi, non in cupiditate, ut velocissima disputatione ipsam imaginem hujus mundi transeamus. Denique ipse fide ambulans, non specie, peregrinabatur a corpore, aderat Deo: et cum esset in terris, non in terrenis, sed in coelestibus conversabatur. Ergo anima nostra quae Deo vult appropinquare, elevet se a corpore, semper illi summo bono adhaereat, illi bono quod est divinum, quod est semper, et quod erat ab initio, et quod erat apud Deum (I Joan. I) , hoc est, Dei Verbum: ipsum est illud divinum, In quo vivimus, et sumus, et movemur (Act. XVII, 28) .

13. Curremus in odorem unguentorum tuorum. Hunc 1858C odorem fragrat anima quae Christo aperire incipit, ut accipiat primum odorem Dominicae sepulturae, et credat, quia caro ejus non vidit corruptionem, nec odore aliquo mortis emarcuit: sed aeterni illius floris et semper virentis odore condita surrexit. Quomodo enim poterat vel in carne marcescere, cujus nomen Unguentum exinanitum 1551 est? Exinanivit se ut spiraret tibi; semper hoc unguentum erat, sed erat apud Patrem, erat in Patre, olebat tantum angelis et archangelis, tamquam intra vas coeli. Aperuit os Pater dicens: Ecce posui te in testamentum generis mei, in lucem gentium; ut sis in salutem usque ad extremum terrae (Esai. XLIX, 6) . Descendit Filius, repleta sunt omnia novo odore Verbi, eructavit cor Patris Verbum bonum, fragravit Filius, Spiritus 1858D sanctus exhalavit, atque per omnium corda diffudit: Diffusa est enim charitas Dei in cordibus nostris per Spiritum sanctum (Rom. V, 5) . Ipse Dei Filius in corpore tamquam in vase odorem primo cohibebat suum, opperiens tempus sicut ait: Dominus dat mihi linguam eruditionis, ut sciam quando oporteat dicere sermonem. Venit hora, aperuit os, exivit unguentum, quando virtus exibat de eo. Et ideo ista festinat ad Verbum, et rogat ut attrahatur, ne forte derelinquatur; quia currit Dei Verbum, et non est alligatum. Denique Exsultat tamquam gigas ad currendum 1859A viam (Psal. XVIII, 6) . Et quia Egressus ejus summo coelo, et occursus ejus usque ad summum ejus (Ibid., 7) , videns se imparem tantae velocitati, dicit: Attrahe nos.

14. Bona anima quae non pro se sola, sed pro omnibus rogat: Attrahe, inquam, nos; habemus enim cupiditatem sequendi, quam unguentorum tuorum inspirat gratia: sed quia cursus tuos aequare non possumus, Attrahe nos; ut auxilio tuo fultae, vestigiis tuis possimus insistere. Si enim tu attraxeris, curremus et nos, et spiritalia velocitatis flabra capiemus. Deponitur enim sarcina quibus manus tua fulcro est: et oleum tuum infunditur, quo curatus est ille qui a latronibus vulneratus est.

15. At ne impudens tibi videatur quod ait: Attrahe nos, audi dicentem: Venite ad me, omnes qui 1859B laboratis, et onerati estis, et ego vos reficiam (Matth. XI, 28) . Vides quod libenter nos attrahit, ne remaneamus sequentes: sed qui vult attrahi, currat ut comprehendat, et currat posteriora obliviscens, et ea quae sunt priora appetens, sic enim poterit Christum comprehendere; unde et Apostolus ait: Sic currite ut comprehendatis. Vult et ista ad bravium pervenire, quae desiderat comprehendere. Prudenter ergo rogat ut attrabatur, quia non omnes sequi possunt. Denique Petro dicenti: Quo vadis? respondit Verbum Dei: Non potes me sequi modo, sequeris autem postea (Joan. XIII, 36; Matth. XIV, 30) . Claves ei commiserat regni coelorum, et in sequendo se imparem judicavit. Hanc tamen animam non distulit, quia non praesumebat, sed rogabat. Denique,

1859C 16. (Vers. 3.) Introduxit me in cubiculum suum. Beata anima quae Verbi ingreditur penetralia, namque ea insurgens de corpore, ab omnibus fit remotior; atque illud quod est supra semetipsum, divinum illud si quomodo assequi possit, scrutatur et quaerit: quod cum potuerit comprehendere, ea quae sunt intelligibilia supergressa, in illo confirmatur, atque eo pascitur. Talis erat Paulus qui sciebat se raptum in paradisum, sed sive extra corpus sive in corpore nesciebat. Assurrexerat enim anima ejus de corpore, et se a visceribus et vinculis carnis abduxerat atque levaverat, factusque a semetipso alienus, intra semetipsum tenuit verba ineffabilia quae audivit et vulgare non potuit, quae advertit ea homini loqui non licere. Anima ergo bona contemnit visibilia 1859D et sensibilia, nec consistit in eis, nec in respiciendis his immoratur et residet: sed ascendit ad illa aeterna et invisibilia et plena miraculis, puro sensu se piae mentis attollens. Etenim perfectioni studens, solum illud bonum divinitatis intendit, nec aliud quidquam requirendum putat, quia tenet quod summum est.

17. Introduxit me rex in cubiculum suum. Simplex est osculum, sed negotiosum cubiculi secretum; hoc enim loco mysteria plenius cognoscere se velle testatur, ut ingrediatur penetralia mysteriorum coelestium, 1860A et aperiantur sibi thesauri sapientiae et scientiae in Christo absconditi: quod ut possit, fortasse illud ait quod supra: Osculetur me ab osculis oris sui. Significat Spiritus sancti supervenientis gratiam, sicut Angelus ad Mariam dixit: Spiritus sanctus superveniet in te, et virtus Altissimi obumbrabit tibi (Luc. I, 35) . Quando autem introduxit eam rex in cubiculum suum, passionis tempus, lateris compunctio declarat, sanguinis effusio, sepulturae unguentum, resurrectionis 1552 mysterium; ut osculum quasi sponsa acceperit: in cubiculum autem Christi sit introducta Ecclesia, non jam quasi tantummodo desponsata, sed etiam quasi nupta: nec solum thalamum sit ingressa, sed etiam legitimae claves copulae consecuta sit. Ideoque quasi in thalamo sita ait: Colligatio guttae frater meus mihi, inter 1860B media ubera mea requiescit (Vers. 12) .

18. Quod si cubiculum quaerimus, ipse nos edocet qui ait: tu autem cum orabis, intra in cubiculum tuum, et clauso ostio, ora Patrem tuum in abscondito (Matth. VI, 6) . Cubiculum Ecclesiae corpus est Christi. Introduxit eam rex in omnia interiora mysteria, dedit ei claves ut aperiret sibi thesauros scientiae, sacramentorum clausas ante fores panderet, cognosceret quiescentis gratiam, defuncti somnum, virtutem resurgentis. In illo cubiculo justitias Domini Jesu nupta reperit. Quae sunt illae justitiae? Utique sacramenta baptismatis, sicut legimus, quia cum venienti ad baptismum diceret Joannes: Ego a te debeo baptizari, et tu venis ad me; respondit Jesus: Sine modo, sic enim decet nos implere omnem 1860C justitiam (Matth. III, 15) . In illo cubiculo justificationes Domini discit, consilium Dei cognovit, quo nihil potest esse sublimius; hoc est enim divinum, in quo fit remissio peccatorum.

19. Haec a Domino quaerit discere, quae homines docere non poterant, nisi antea Deus docuisset: quae posteaquam a Christo didicerunt apostoli, Ecclesia dicit: Introduxit me rex in cubiculum suum, hoc est, in illud secretum, in quo sunt omnes thesauri scientiae et cognitionis suae. Ideoque tibi dicitur: Cum oras, intra in cubiculum tuum (Matth. VI, 6) . quod significat mentis animaeque secretum. In hoc cubiculo justitiarum sponsa se poposcit induci, cum post odorem unguenti excurrerit, quod semper fluit, et numquam deficit.

1860D 20. Introduxit me rex in cubiculum suum, Graecus in promptuarium suum et in cellarium suum habet: ubi bona libamina, ubi boni odores, mella suavia, ubi fructus diversi, ubi epulae variae sunt, ut plurimis epulis tuum prandium condiatur. Denique in illud divini illius sponsi introducta secretum:

21. Exsultemus, inquit, et laetemur in te; diligamus ubera tua super vinum; non enim in divitiis et auri argentique thesauris, non in possessionum fructibus, non in potestatibus, non in conviviis, sed in solo Deo exsultat, dicens ad eum: Diligamus 1861A ubera tua super vinum. Sic tamen bibebat, ut non absorberetur a vino, sed gratia ejus laetitiam cordis hauriret, non corporis ebrietate titubaret. Denique bibens hoc vinum, aperuit oculos suos, et vidit viam rectam, reliquit tortuosas vias dicens: Aequitas dilexit te, hoc est, non flexuosa itinera te sequuntur: sed solus ad te potest justitiae trames pervenire, qui enim diligit justitiam non se avertit a Christo. Quomodo enim arbitrum justitiae, remuneratoremque meritorum innocens metuat conscientia? Eadem tamen anima cognoscens corporis societate se fuscatam, dicit ad alias animas, vel ad alias coelestes et appositas sacro mysterio potestates: Nolite aspicere me, quoniam obfuscata sum, quia non est intuitus me sol.

22. (Vers. 4.) Fusca sum et decora, filiae Hierusalem. 1861B Constitue Dominum Jesum recumbentem in convivio, reclinantem se Joannem supra pectus ejus, mirantes alios quod servus supra Dominum reclinaret, quod caro illa peccatrix supra templum Verbi recumberet, quod anima illa carnis vinculis innexa aulam divinae plenitudinis scrutaretur. Haec ergo mirantibus aliis, respondit anima Joannis: Fusca sum et decora, filiae Jerusalem; fusca per culpam, decora per gratiam. Dicit et caro, fusca sum et decora; fusca pulvere saeculari, quem certando collegit, decora oculo spiritali, quo mundi hujus pulverem squaloremque detersit: fusca per vitium, sed decora jam per lavacrum, quod abluit omne delictum: fusca sum quia peccavi, decora quia jam me diligit Christus; quam relegaverat enim in Eva, recipit in 1861C virgine, suscipit ex Maria.

23. Dicit etiam Synagoga, cujus mysteria hoc loco plerisque videntur exprimi; quae cum se rejici videret propter totius plebis impietatem; solabatur se tamen, 1553 quia ipsum Christum de populo suo non tantum, sed et Petrum, Joannem, Jacobum Christo adhaerentes videbat, quia habebat eloquia sibi credita. Et ideo dicebat: Fusca sum et decora, filiae Hierusalem: fusca per incredulitatem, decora per legem: fusca per lapsum, decora quia dilexit me sol, et prior facta sum congregatio Dei. Nolite me refugere quia fusca sum; ideo fusca sum quia sol me reliquit justitiae, qui ante illuminare consueverat. Amisi colorem vultus mei, obtusa facta est acies oculorum meorum quibus ante solem videbam: 1861D in tenebris ambulo, quae diem Christi nescio. Nolite tamen despicere me, quoniam qui reliquit, potest rursum aspicere. Misereri iterum solet, congregare dispersos, desertos requirere, colligere destitutos. Omnes tribus Israel, convenite, aspicite me decoram ante delicta; nolite aspicere me, quoniam obfuscata sum; hoc est, non hoc solum aspiciatis quia obfuscata sum; non est intuitus me sol, et ideo obfuscata sum. Sed lucet sol super justos et injustos, super justos pro gratia, super injustos pro 1862A misericordia; illis mercedem meritorum tribuens, istis peccata dimittens. Et gentibus non lucebat ante, nunc lucet, nunc illis oritur qui oriebatur mihi; qui illis remisit, remittet et mihi. Nolite arbitrari quoniam obfuscata sum, quod penitus reliquerit me sol, et jam non intueatur, non requirat aegram. Dissimulavit a me, quia non servavi mandata ejus: reconciliabitur cum viderit meorum poenitentiam delictorum. Non vidit me sol, quia non recepi advenientem, non aperui fenestras, ut vitae lumen intraret: cum aperuero, illuminabit oculos meos, qui venit ut totum mundum illuminaret, et videant etiam non videntes.

24. Vel dicit Ecclesia de gentibus: Nolite aspicere me quoniam fusca sum, quia non respexit me sol; eo quod velut pruinis hiemalibus geluque constricta 1862B gentilis erroris, congregationem gentium sol justitiae diu indignam aestimaverit, quam serena vultus sui luce lustraret. Nonne tibi videbatur hiberni rigor temporis, quando notus erat in Judaea tantummodo Deus? Nunc autem plenitudo lucis fulget aestivae, quando omnia et in omnibus Christus. Nonne terra Domini et plenitudo ejus (Psalm. XXIII, 1) ? Et vere orbis terrarum in Ecclesia, quia non Judaeus tantummodo aut Graecus, non Barbarus aut Scytha, non servus aut liber: sed omnes in Christo unum sumus (Coloss. III, 11) . Sol omnibus fulget, dies omnibus lucet. Nigra sum, et decora. Praemisit nigram, ut augeret decorem: non dixit: Nigra sum decora, ne quod nigrum est decorum aestimaretur: sed ait: Nigra sum superiore peccato, sed decora 1862C confessione peccati, et correctionis studio, atque amore virtutis. Quamvis ergo Et syllaba ut grammatici appellant conjunctiva sit, habet tamen distinctionem, qua confusio distinguitur ac separatur; ut si dicas Ambrosium Bassum intus esse, unus putatur: sin autem asseras Ambrosium et Bassum intus esse, duo utique intelliguntur.

25. Sicut tabernacula Cedar, sicut pelles Salomonis; tentoria enim de exuviis fiunt mortuorum animalium. Igitur quae hoc dicebat, mortua erat peccato, et vivebat Deo: et nos igitur peccato moriamur; ut Deo vivamus. Repleti spiritus, jucunditate et suavitate laetitiae, erimus exuviae spirituales, carentes infirmitate corporea, et integro mentis sinu infusam nobis divinorum mysteriorum gratiam 1862D reservantes. Tabernacula autem Cedar, pellesve Salomonis corpus hoc dici liquet ex pluribus locis: tamen etiam inde intellige, quod Adam et Eva ubi imaginem deposuere coelestis quam ante portabant, imaginem terreni hominis induentes, tunicas dicti sunt vestiti esse pelliceas; corporales enim eos fecerat de spiritualibus culpa commissa.

26. Nec illud absurdum ad intelligendum, quod ita se dicit sponsa factam sicut pelles solis adustas ardoribus; eo quod in asperitate licet tribulationum 1863A posita, mortificaverit tamen corpus suum, ne sentire possit illam asperitatem: sicut enim ardorem solis non sentit pellis tabernaculi, eo quod pellis sit animalis mortui; ita haec mortua peccato, ardorem peccati sentire non poterat: vel quia non frangebatur necessitatibus, vel quia corpus 1554 afflictionis sumus, et mortem Domini Jesu semper in corpore nostro circumferre debemus.

27. (Vers. 5.) Filii matris meae pugnaverunt adversum me; hoc est, impugnaverunt me corporis passiones, carnis illecebrae decoloraverunt: ideo sol justitiae mihi non refulsit, quia viduata praesidio devotionem meam et observantiam plenam servare non potui, hoc est enim, vineam meam non custodivi, quia spinas et non uvam attuli, id est faciens peccata pro fructibus. Et cum de Verbo loquitur, 1863B irradiante sibi verbi splendore, conversa ad ipsum dicit:

28. (Vers. 6.) Ubi pascis, ubi manes in meridiano? Recte dicit, ubi pascis, quia regale est Dei Verbum: ubi manes, quia morale: in meridiano, quia mysticum: siquidem meridie Joseph cum fratribus suis in convivio constitutus futurorum mysteria temporum revelabat. Sed etiam David dicit: Revela ad Dominum vitam tuam et spera in eum, et ipse faciet, et educet sicut lumen justitiam tuam, et judicium tuum sicut meridiem (Psalm. XXXVI, 5) . Et ipse Paulus circumfulsisse sibi lumen meridie asseruit, quando a persecutione est conversus ad gratiam.

29. Queritur ergo quod derelicta sit, quod destituta sit pauper ex divite; abundabat enim munere 1863C gratiarum: sed egere coepit, ubi divinae praesentiae sibi copia denegata est. Et ideo vel quasi mercenaria haberi postulat, quae ante sibi pretiosioris copulae gratiam vindicabat.

30. Posuerunt me custodem in vineis, vineam meam non custodivi (Vers. 5) . Putant aliqui hoc de illis dici qui Synagogam ad legis praecepta constringunt, ut legem custodiat, vineam suam tueatur, quam custodire non potuit. Denique custodiebat ut faceret uvas, fecit autem spinas. Quae sit igitur vinea, venit David testificare nobis dicens: Vineam de Aegypto transtulisti, et ejecisti gentes, et plantasti eam (Psalm. LXXIX, 9) . Possunt et apostoli esse filii matris ejus, qui vere impugnaverunt Synagogam dicentes: Ecce convertimur ad gentes: et nationibus verbum 1863D Dei seminare coeperunt. Possunt et prophetae intelligi qui monendo denuntiandoque ut vineam suam custodiret Synagoga, nihil profecerunt; fecit enim spinas improbitatis, quae virtutis uberes fructus deferre debuerat: et ideo confitetur quod populum suum custodire non potuit meritoque sero quaerit tenere, quem cum teneret, amisit: multo dissimilior ejus quae dicit: Inveni quem diligit anima mea, tenui eum, et non relinquam eum (Cant. III, 4) . Denique illa invitat in hortum suum sponsum; haec ubi pascat requirens, dicit ad ipsum:

1864A 31. Annuntia mihi quem dilexit anima mea. Cur quem dilexit anima mea, dicis, et non quem diligit? Cur dimisisti quem tenebas? Dilexisti patrum fide, amisisti incredulitate: tenebas charitatis vinculis, amisisti longo fune perfidiae. Ideo nescis ubi pascat, ubi maneat; nam si scires, non quaereres. Dicis enim: Ubi pascis, ubi manes in meridie? Meridiem nosti esse Ecclesiam quae teneat Christum, et tu eum in noctibus quaeris. Dic, inquit, mihi, Christe, responde vel propter id quia ante carus fuisti atque dilectus mihi; etsi ergo tantae praerogativam charitatis amisi, ut tamen quasi pius, responde mihi, Ubi pascis, ubi manes? Reliquisti me, abiisti ad gentes, recessisti longe a me, et illis propior factus es a quibus longe eras. Sed factus es prope, quia sanguine tuo crediderunt. A me recessisti, quia ego crucem non suscepi 1864B ut mundi redemptionem, sed ut noxii damnanationem. Qui autem receperunt sicut salutis auctorem, in meridie sunt; illis luces, illis refulges, illis calet gratia tua sicut meridies. Mihi matutinus eras, cum adhuc crederem, sed non credebam plene, quia non sum inventa in meridie, sicut Joseph cum fratribus suis qui tenebant meridiem: illis meridies factus es, qui pascuntur in divitiis tuis, et in te sperant. Ideo ut dixit David: Deduces eorum justitiam tamquam lumen, et judicium eorum tamquam meridiem (Psalm. XXXVI, 6) .

32. Quaeris ergo tamquam aliena quae proxima eras, tamquam pauper quae dives fuisti: vis sequi quae praecedebas, atque utinam vel sequaris quos praecedere debuisti! Mercenaria esse desideras quae 1864C ante mercenarios colligebas; mercenariae itaque vox ista dicentis est: Ne 1555 forte fiam circumamicta super greges sodalium tuorum. Quae proselytos ex gentibus ante suscipiebas, nunc ipsa in nationibus vis pro proselytis suscipi, et tamquam advena congregari. Respondit Verbum Dei animae desideranti:

33. (Vers. 7.) Nisi cognoscas te decora inter mulieres. Nosce teipsum, homo, tuae animae dicitur, nisi cognoveris te formosam in mulieribus. Cognosce te, anima, quia non de terra, non de luto es, quia insufflavit in te Deus, et fecit in animam viventem. Opus es magnificum, Dei inspiratione formatum: Attende tibi, ut Lex dicit, id est animae tuae: saecularia te et mundana non teneant, terrestria non 1864D morentur. Ad illum tota intentione festina, ex cujus inspiratione consistis: Grande, inquit, homo, et pretiosum vir misericors: virum fidelem opus est invenire (Prov. XX, 6) . Disce, homo, ubi grandis, atque pretiosus sis. Vilem te terra demonstrat, sed gloriosum virtus facit, fides rarum, imago pretiosum. Ubi namque quidquam tam pretiosum, quam imago est Dei? quae tibi primo fidem debet infundere, ut in corde tuo refulgeat quaedam auctoris effigies; ne qui mentem tuam interrogat, non agnoscat auctorem. An quidquam tam pretiosum, quam humilitas; 1865A ut naturam corporis animaeque perspiciens, altero te subjicias, altero recognoscas. Prona in vitium carnis illecebra misericordiam suadet; quia quod alteri contuleris, tibi solvis: quidquid a te procedit, in te recurrit, et quidquid feceris, tibi solvis: et quidquid profueris, tibi proficit. Vivacis animae vigor, sensus rationis et capax intellectus atque judicii, ut digna domus tanto habitatore videatur, non amittat suae praerogativam naturae. Nisi cognoscas te, decora inter mulieres. Quae quereris quod derelicta sis, nisi te cognoscas, nisi poeniteat te lapsus tui, nisi intentionem devotionis approbes, nisi fides tua et sinceritas augeatur, querela nihil proderit. Aut sic, nisi cognoscas te quia decora es, nisi pulchritudinem naturae tuae serves, et corporis te illecebrae non demergant, 1865B nec impedimenta detineant, nihil tibi creaturae melioris nobilitas suffragabitur.

34. Cognosce igitur te et naturae tuae decorem, et exi quasi exuta vinculis pedum, et nudo exerta vestigio, ut carnalia integumenta non sentias: vestigium mentis tuae corporalia vincla non implicent, ut pes tuus speciosus appareat. Tales enim sunt, qui ad regnum coelorum annuntiandum eliguntur a Domino, de quibus dictum est: Quam speciosi pedes evangelizantium pacem (Esai. LII, 7) . Talis Moyses cui dicitur: Solve calceamentum pedum tuorum (Exod. III, 5) ; ut qui vocaturus populum ad Dei regnum procederet, prius carnis abjiciens exuvias, nudo spiritu vestigioque mentis incederet; hoc est ergo quod ait: Exi tu in calceamentis gregum, et pasce 1865C haedos tuos in tabernaculis pastorum.

35. Per greges regnum intelligimus, eo quod potestatis sit gregibus praesidere. Praesidet autem unusquisque sibi quadam potestate regali, si coerceat in se corporis luxus, et servituti redigat carnem suam; ideoque dictum est: Regnum Dei intra vos est. Unde pulchre ait ad animam: Exi, id est, exi a servitio, exi a carnis imperio atque dominatu, et exi non in carne sed in spiritu, exi ad regimen potestatis. Ideoque addidit: Pasce haedos tuos, hoc est, rege ea quae in sinistra tua sunt; nam si non regantur, facile labuntur. Coerce petulantiam, lasciviam tui corporis et luxuriam irrationabilem, edoma leves motus: pasce eos non in corporeis tabernaculis, sed in tabernaculis pastorum qui regere gregem norunt; sunt enim amabilia tabernacula Israel, sicut nemora obumbrantia super flumen, in quibus anima tamquam 1865D in procinctu bellico sita bonam exercet militiam, incursus explorat hostiles.

36. Nisi noscas te, decora inter mulieres. Quid est se noscere, nisi ut sciat unusquisque hominem se ad imaginem et similitudinem Dei factum, rationis capacem, qui terram suam excolere tamquam bonus agricola debeat aratro quodam et falce sapientiae; ut vel dura findantur, vel luxuriantia recidantur, qui interiorem sui portionem animi imperio debeat gubernare. 1866A Unde etiam in Lege scriptum est: Attende tibi, ne fiat verbum absconditum in corde tuo (Deut. XV, 9) : tibi, inquit, attende, non utique 1556 dicit pecuniae tuae, non possessionibus tuis, non viribus corporis, sed animo tuo ac menti tuae, unde omnia consilia, facta, cogitationesque manant. Tibi ergo attende ibi, ubi potiorem esse te nosti. Nosce teipsum, quod Apollini Pythio assignant gentiles viri, quasi ipse auctor fuerit hujus sententiae; cum de nostro usurpatum ad sua transferant, et longe anterior Moyses fuerit qui scripsit librum Deuteronomii, quam philosophi qui ista finxerunt.

37. Unde et Salomon oraculum divinum secutus, scripsit in Canticis canticorum; Nisi scias te, decora inter mulieres; hoc est, nisi cognoscas te mortalem 1866B rationalem, et cito tua peccata fatearis, cito dicas iniquitates tuas ut justificeris, nisi convertaris, et prior accuses delicta tua, venit dies mortis et jam nullum conversionis remedium est; praeveniris dum cogitas. Accende facem tuam, priusquam sponsi tibi janua claudatur, qui exspectare diu non solet negligentes. Nisi scias te, inquit, decora inter mulieres; et dicas: Fusca sum et decora: fusca sum, quia peccavi, decora, quia diligor, quia genus sum Abrahae, electum genus, dilectum Deo; nihil tibi proderit patrum gratia: Potens enim Deus est de lapidibus istis suscitare filios Abrahae (Matth. III, 9) . Et alibi in Evangelio legisti, quia Abrahae filiam ligavit diabolus nequitiae suae vinculis, quam Dominus solvit in die sabbati. Nisi ergo scias te, nihil 1866C tibi proderit. Etsi dicas, Abrahae sum filia quae non credis, quae errorem non corrigis; Abraham quidem salvatur, sed te nobilitas generis non juvabit, nisi fides salvaverit. Non te decipiat data patribus repromissio, non suscipio personam hominis, non suscipio praerogativam generis; nisi videro congruentem generi morum nobilitatem, ut fiat justi generis electio.

38. Quod si scias te, et cognoscas quia peccato obnoxia es, exeundum in calcaneis gregum est tibi. Exi ergo nuda pede, et pasce haedos tuos in tabernaculis pastorum. Qui sine peccato est, agnos pascit, oves pascit: quae autem peccato obnoxia est, pascat haedos qui a sinistris sunt; non enim potest esse in dextera pastoris boni. Sequatur magis dicentem Petro: Veni retro me, Satana (Marc. VIII, 33) . Sequendo Petrus meruit in dextera collocari; ideoque 1866D ei dicitur: Pasce agniculos meos (Joan. XXI, 16) . Sed quo exeat audi: Ad tabernacula, inquit, pastorum, hoc est, ad gentes, ad dispersionem. Ideoque dixit: Percutiam pastorem, et dispergentur oves gregis (Zach. XIII, 7) ; ut repleatur totus orbis terrarum grege Christi, significans tunc fore salvam Synagogam, cum se huic dispersioni et ipsa sociaverit, quae replevit hunc mundum; tabernacula enim pastorum sunt regna terrae.

1867A 39. (Vers. 8.) Equae meae in curribus Pharaonis assimilavi te, proxima mea. In quo dum velocium equorum cursui similitudo Ecclesiae comparari videtur, aestimatur dives ejus gratia. Non igitur unam equam divitis regis intelligas, sed absoluto pro equitatu, ut saepe diximus, qualis ovis illius est, pro grege ovium. Pharao igitur ut potentissimus rex et praedives habebat equos potentes; unde et Scriptura dicit: Currus Pharaonis (Exod. XIV, 9) , quasi potentissimum genus ad bellorum usum, et subsidium praeliandi: denique his curribus Pharao fugientes Hebraeos facile comprehendit. Sicut ergo equi juncti facile trahunt currum, et patienter suscipiunt jugum, et portant cum gratia, et jugi illius susceptione mansuescunt: sic et congregatio nationum 1867B gentilibus indomita moribus se ante jactabat. Ubi vero suscepit jugum dicentis: Tollite jugum meum super vos, quia leve est; et onus meum, quia suave est (Matth. XI, 29 et 30) ; et coepit sponsa Christi concordia et mansuetudine populorum esse sublimis, et toto circumferri orbe, tamquam currus equis velocibus supra mundum rapta ascendit ad sponsum.

40. Habet enim equos suos Christus, de quibus dicit propheta: Immisisti in mare equos tuos, turbantes aquas multas (Habac. III) ; eo quod gentium populos qui moventur ut aquae multae, et excitantur in fluctus aquarum, evangelizando commoverint apostoli, ut assurgentes a terrenis idolorum ceremoniis, in Christum crederent. Et supra ait: Ascendisti 1867C in equos tuos, equitatus tuus sanitas. O bonorum equorum duo decajugum mirabile, quibus frena pacis, 1557 habenae sunt charitatis: constricti inter se concordiae vinculis, et jugo fidei subjecti, quatuor rotis Evangelii mysterium totius orbis finibus invehentes, bonum aurigam portantes Dei Verbum: cujus flagello fugatae sunt illecebrae saeculares, exterminatus mundi istius princeps, justorum cursus impletus est. O rationabilium equorum grande certamen! o mirandum mysterium! Rota intra rotam currebat, et non impediebatur, novum Testamentum in veteri Testamento, intra illud currebat per quod annuntiabatur. In quatuor partes ibant, rotae, et non revertebantur retrorsum; quia spiritus vitae erat in his, qui currebat in quatuor partes 1867D totius mundi: et sine offensione currebat, quia bona equorum vita quadrabat. Currebant igitur equi, quia non dormiebat qui ascenderat equos.

41. Animarum igitur nostrarum auriga Jesus; qui nos quoque vult ascendere equos nostros, id est, corpora nostra; et vigilare semper ne dicatur nobis: Dormitaverunt qui ascenderunt equos (Psalm. LXXV, 7) . Transeundum est hoc mare impigre, vix transitur a vigilantibus. Si quis autem dormierit, transire non poterit, sed demergitur, ut Aegyptius cujus et anima et corpus interiit. Equum enim et ascensorem projecit 1868A in mare (Exod. XV, 1) , qui non sequebantur legem, sed per sequebantur.

42. Equae meae in curribus Pharaonis assimilavi te. Virtutis labor quaerit victoriam, ut non possit equae illi quae Salomonis est comparari, velox ad currendum, habilis ad partum; quoniam fecunditas animae desideratur et quaeritur. Haec ergo equa pretiosa est, et currus Pharaonis veloces. Sed hoc loco de anima dicendum suscepimus, hujus equae quae similis aestimatur huic animae, hoc est, propheticae vel apostolicae virtutis: quod in eorum annumeretur grege, qui fecunditate praedicationis suae totius orbis terrarum spatia repleverunt. Et quamvis in corpore constituti, nulla tamen cursus spiritalis sensere dispendia. Ideoque laudatur quod coelesti sibi illuminante 1868B praecepto, jam speciosa, jam pulchra sit quae vultu praeferat castitatis decorem, et redimicula cervicis tollat, in qua sunt patientiae et humilitatis insignia. Atque idcirco sponsam suam collaudans dicebat:

43. (Vers. 9.) Quam speciosae factae sunt genae tuae sicut turturis, cervix tua sicut redimicula. Vultus liberior est, ubi est charitatis conscientia; et portare jugum Christi suave est, si ornamenta putes cervicis tuae esse, non onera. Attolle ergo oculos semper ad Dominum tuum, et quaere Deum, ut invenias. Erige cervicem, redimicula non vincula geris: mutaque animalia redimiculis gaudent, et phalerari sibi magis, quam nodari videntur. Genae sicut turturis, perferant insignia verecundiae: Redimicula cervicis libertatis attollant fiduciam; leve est enim jugum 1868C Christi, et ideo cervix eo non premitur, sed levatur.

44. (Vers. 10, 11.) Similitudines, inquit, auri faciemus tibi, ex distinctionibus argenti, quoad usque rex erit in declinatione sua. Ex iis enim qui ex Lege sunt et prophetis, mediocriter ante crediderant gloriam Domini Jesu, et haereditas ejus diffusa per populos, quo frequentius examinata, hoc amplius est probata. Crebrae enim persecutiones Ecclesiae justorum nobis titulos, martyrii victorias ediderunt. Itaque sicut aurum bonum, ira Ecclesia cum utitur, detrimenta non sentit, sed magis fulgor ejus augetur, donec Christus veniat in regnum suum, et reclinet caput suum in Ecclesiae fide. Qui cum venisset ad oves perditas domus Israel, non habebat ubi caput suum reclinaret: nunc autem jam redolet fides, ideoque 1868D dicit Ecclesia: Nardus mea dedit odorem suum; et dicit cum praesumptione exspectans retributionem. Fragrat unguentum gratiae, in quo virgo generavit, et Dominus Jesus sacramentum incarnationis assumpsit.

45. (Vers. 12, 13.) Colligatio guttae frater meus mihi, in medio uberum meorum manebit, sive commorabitur. Prius quidem dixerat, quod nardus sua dedisset ei odorem sponsi; et quia per unguentum quo unxerat, odoris ejus fragrantiam recepisset: nunc autem ait: Frater meus mihi guttam redolet, et hanc non diffusam neque ut libet dispersam, sed 1869A colligatam et constrictam, quo scilicet odor ipsius suavitatis densior reddatur et vehementior. Et hic, inquit, 1558 cum talis sit, in medio uberum meorum commoratur et commanet, et requiem ac mansionem suam facit in loco pectoris mei. Colligatio, inquit, guttae consobrinus meus, botrus cypri frater meus mihi, inter media ubera mea requiescet. Corpus enim suscipiens Dominus Jesus, charitatis se vinculis illigavit, et non solum se membris nostris et passionibus naturalibus, sed etiam cruci junxit; ideoque sicut botrus in Ecclesiae fide, et morali requiescit gratia.

46. Nardus cypri consobrinus meus in vineis Engaddi. Si locum quaerimus regionis cujusdam quae in Judaea est, locus sic dicitur in quo opobalsamum gignitur: si interpretationem, tentatio Latine significatur. 1869B In illis vero vineis lignum est, quod si quis compungat, unguentum emittit, hic fructus est ligni. Si non incidatur lignum, non ita fragrat et redolet, cum autem compunctum fuerit artificis manu, tunc lacrymam distillat. Sicut et Christus in illo tentationis ligno crucifixus, illacrymabat populum, ut peccata nostra dilueret, et de visceribus misericordiae suae fundebat unguentum dicens: Pater, dimitte illis, quia nesciunt quid faciunt (Luc. XXIII, 34) . Tunc ergo in ligno compunctus lancea, exivit de eo sanguis et aqua, omni unguento suavior, accepta Deo hostia, per totum mundum odorem sanctificationis effundens. Et quasi balsamum ex arbore, sic virtus exibat e corpore, unde ait: Sentio virtutem de me exiisse 1869C (Luc. VIII, 46) . Inde opobalsamum expressius dicitur, eo quod compunctione ligni balsamum per cavernam punctionis erumpit.

47. Compunctus igitur Jesus, odorem remissionis peccatorum et redemptionis effudit. Nam et constrictus erat, cum Verbum esset homo factus: et pauper factus est, cum dives esset; ut nos illius inopia ditaremur: potens erat, et despiciendum se praebuit, ita ut Herodes sperneret eum et illuderet ei: terram movebat, et haerebat in ligno: coelum obducebat tenebris, et mundum crucifigebat, et crucifixus erat: inclinabat caput, et exibat Verbum: exinanitus erat, et replebat omnia: descendit Deus, ascendit homo: Verbum caro factum est, ut caro sibi Verbi solium in Dei dextera vindicaret: vulnus erat et 1869D fluebat unguentum: scarabaeus audiebatur, et Deus agnoscebatur. Respondit et Christus.

48. (Vers. 14.) Ecce bona es, proxima mea, ecce es bona: oculi tui columbae. Quoniam cognoverat Ecclesia mysterium, et pro totius mundi redemptione crucifixum Dominum Jesum praedicabat, meretur audire: Ecce es bona, quae me bonum dicis; Ecce es bona, quae vidisti gloriae meae decorem, et ipsa speciosa es et decora. Quid est autem dicere Christum: Bona es, vel decora es, nisi illud Evangelium: Constans esto, filia, remissa sunt tibi peccata tua (Matth. IX, 22) ? Ergo cui Christus peccata donavit, 1870A recte dicit: Retribue servo tuo, ut vivam, et custodiam mandata tua (Psal. CXVIII, 146) . Non habet in retributione quid desperet; quia Dominus Jesus venit mundum salvare, non perdere. Ideo immemor est injuriae, memor gratiae, sicut in prophetico libro testificatur ipse dicens: Ego sum, ego sum qui deleo iniquitates tuas, et memor non ero: tu autem memor esto et judicemur, dic tu prius iniquitates tuas ut justificeris (Esai. XLIII, 25 et 26) . Quicumque ergo dicit iniquitates suas Deo, justificatur: et quicumque justificatur, retributionem non timet, sed exposcit: qui retributionem non timet, vivit.

49. (Vers. 15, 16.) Ecce, inquit, formosus consobrinus meus, et quidem pulcher. Acclinatio nostra opaca, trabes domorum nostrarum cedri, lacunaria nostra 1870B cupressi. Laudat sponsi decorem Ecclesia, quem plus unusquisque tacito laudat affectu, et fidus mysteriorum interpres tacendo plus praedicat. Nam quae arcana divulgat, imminuit Christi decorem; ideo nemo mittat margaritas suas porcis, ne conculcari faciat ornamenta pretiosa. Non ergo in tabernaculo loquacis et garruli; quia multiloquio peccatum admittitur: sed in viri serii, qui sit parcus alloquii, nec sermonis intemperans, et verborum sobrietate temulentiam loquacitatis evitans, caput suum Christus reclinat.

50. Et merito opacam significat reclinationem; quia in Ecclesia constitutos virtus obumbrat Altissimi. Hac umbra David protegi postulabat, ne eum per diem sol ureret, vel luna per noctem (Psalm. 1870C CXX, 6) . Hanc umbram spiritualis ministrat 1559 gratia, torrida saeculi hujus et mundi aestiva fugientibus. Opaca igitur acclinatio Christi et Ecclesiae, quibus Dei Patris aeterna illa requies aspirat. In hac ergo requiescamus umbra, peccatorum nostrorum aestibus fatigati si quos adussit libido, hos Domini crux refrigeret, in qua se reclinavit, ut nostra debita susciperet. Si quos culpa lassavit, hos Jesus gremio excipiat suo, et molli foveat amplexu; unde audeo dicere, quod caro Christi acclinatio est Ecclesiae.

51. Trabes domorum nostrarum cedri. Cedri specie, majorum qui justi fuerunt, gloria designatur. Justus enim ut palma florebit, et sicut cedrus quae in Libano est, multiplicabitur (Psalm. XCI, 13) ; sicut enim cedrus 1870D non putrescit, ita nec majorum gloria ulla vetustate corrumpitur.

52. Lacunaria nostra cupressi. Genus hoc arboris numquam amittit viriditatem suam, hieme juxta atque aestate comam pascit, nec diverso colore mutatur. Solam hanc arborem ventus numquam suo honore despoliat, sola numquam veteri exuitur amictu, aut novo flore vestitur. Sic apostolica quoque gratia nescit defectum, sed vetustate sui floret. Anima ergo corrumpi nescit, quae florentibus membris viget, semper justitiae caeterarumque virtutum culmina patienti 1871A magnanimitate sustentat; et ideo non defluit, neque deficit; quia nihil in ea rimosum est ac remissum, nihil mobile, nihil lubricum, nihil quod vitio sermonis ex ea possit effundi. Sequitur Ecclesia vel fidelis anima, animam dico, ideo quia nihil tam est homo, quam anima.