Caput Secundum.

1. (Vers. 1, 2.) Ego flos campi, et lilium convallium, sicut lilium in medio spinarum; in totam enim terram fides populi credentis exivit, et in spatioso posuit pedes suos Christus; et ideo pulchre ait florem se esse campi. Flos erat etiam Paulus qui dicebat: Bonus odor Christi sumus Deo (II Cor. II, 15) . Et vere flos, qui poterat nova et vetera de sui cordis proferre thesauro. Ego flos campi. Et bene flos est 1871B Ecclesia quae fructum annuntiat, hoc est, Dominum Jesum Christum, de quo dictum est Mariae: Benedicta tu inter mulieres, et benedictus fructus ventris tui (Luc. I, 42) .

2. Alio quoque sensu florem tibi demonstro carpendum, illum utique qui dixit: Ego flos campi, et lilium convallium. Plerique comparationem hanc secundum naturam floris, et usum putant propositi germinis aptiorem; eo quod lilia nullius annui usus cultum requirant, nec sicut erga proventum fructuum caeterorum, ita etiam erga generationem istius floris, sollicitis in orbem redeat labor actus agricolis; quibuslibet enim siccitatibus agri, omne illud quod alitur in florem quadam virtute genitali ex sese, atque in se succi semper virentis animatur; ita ut cum 1871C foliorum puberum caulem videas aruisse, floris tamen natura virescat; absconditur enim viriditas, non amittitur. Ast ubi vernis fuerit provocata blanditiis, indumentum germinis, comam floris, liliive resumit ornatus.

3. Illud etiam delectat advertere, quia non in asperitatibus montium incultisque silvarum lilia, sed in hortorum amoenitate generantur. Sunt enim horti quidam diversarum pomiferi virtutum, juxta quod scriptum est: Hortus conclusus, etc. (Cant. IV, 12) , eo quod ubi integritas, ubi castitas, ubi religio, ubi fida silentia secretorum; ibi claritas angelorum est, ibi confessorum violae, lilia virginum, rosae martyrum sunt. Bene lilium Christus est, quia ubi martyrum sanguis, ibi Christus qui est flos sublimis, 1871D immaculatus, innoxius, in quo non spinarum offendat asperitas, sed gratia circumfusa clarebat. Sunt enim spinae rosarum, quae sunt tormenta martyrum; non habet spinas inoffensa divinitas, quae tormenta non sensit.

4. Tamquam lilium in medio spinarum. Quod est evidentis indicii spiritalium nequitiarum sentibus virtutem obsideri, unde fructum nemo referat, nisi qui cautus accedat. Sume igitur alas virgo, sed spiritus: ut supervoles vitia, si contingere cupis Christum, 1872A Qui in altis habitat, et humilia respicit (Psalm. CXII, 5) . Et species ejus sicut cedrus Libani, quae comam nubibus, radicem terris inserit; principium enim ejus de coelo, posteriora ejus in terris, 1560 fructus coelo proximos ediderunt. Scrutare diligentius tam bonum florem, necubi eum in pectoris tui convalle reperias; humilibus enim frequenter inhalatur. Amat generari in hortis, in quibus cum Susanna dum deambularet, invenit: mori potius quam violari parata.

5. Aliter, Ego flos campi, et lilium convallium, tamquam lilium in medio spinarum. Ecce alium locum in quo solet Dominus conversari, immo non in uno, sed in pluribus: Ego, inquit, flos campi; quia patentem simplicitatem purae mentis frequentat. 1872B Et lilium convallium; flos enim humilitatis est Christus, non luxuriae, non voluptatum atque lasciviae, sed flos simplicitatis, flos humilitatis. Flos odorem suum et succisus reservat, et contritus accumulat, nec avulsus amittit; ita et Dominus Jesus in illo patibulo crucis nec contritus emarcuit, nec avulsus evanuit, et illa lanceae punctione succisus, sacro speciosior fusi cruoris colore vernavit, mori ipse nescius, et mortuis aeternae vitae munus exhalans.

6. (Vers. 3.) Tamquam lilium in medio spinarum, nonne inter asperitates laborum contritionesque animorum boni flos odoris assurgit; quia contrito corde Deus placatur. Hoc est desertum, filiae, quod ducit ad regnum, hoc est etiam desertum, quod 1872C floret ut lilium, juxta illud quod scriptum est: Laetare, sterilis, et exsulta, desertum, et floreat ut lilium (Esai. XXXV, 1) . In hoc deserto, filiae, arbor illa bona fructifera quae bonos fructus facit, incipit brachia factorum suorum diffundere, verticem divinitatis attollere, juxta quam nostrae ligna silvae frutescant; quia sicut arbor mali inter ligna silvae, ita frater meus in medio filiorum; ut videns hoc Ecclesia, et fidei nostrae jam laeta successu, dicat: In umbra ejus concupivi et sedi, et fructus ejus dulcis in faucibus meis.

7. (Vers. 3, 4.) Nota quod saepe in hoc Canticorum libro Salomon triplicem illam sapientiam evidenter expressit, moralem scilicet, naturalem, et mysticam, sicut in Proverbiis dixerat; ut tripliciter 1872D sibi scriberet, qui sapientiam ejus vellet audire. Ait ergo in Canticis sponsa de sponso: Ecce pulcher es, consobrinus meus, ecce pulcher es et decorus; acclinatio nostra opaca, trabes domorum nostrarum cedri, lacunaria nostra cupressi (Cant. I, 15 et 16) . Possumus hoc de moralibus accipere; ubi enim requiescit Christus et Ecclesia, nisi in operibus suae plebis? Denique ubi impudicitia, ubi superbia, ubi iniquitas erat, ibi ait Dominus Jesus: Filius autem hominis non habet ubi caput suum reclinet (Matth. VIII, 20) . De naturalibus 1873A autem quid accipiamus? In umbra, inquit, ejus concupivi et sedi, et fructus ejus dulcis in faucibus meis; qui enim terrena supergreditur, et cui mundana moriuntur (quoniam crucifigitur ei mundus, et ipse mundo) omnia quae sunt sub sole, refugit et contemnit. De mysticis quoque ait: Introducite me in domum vini, constituite in me charitatem. Etenim sicut vineam suam vitis, ita Dominus Jesus populum suum quasi vitis aeterna quibusdam brachiis charitatis amplectitur.

8. Considera singula; in moralibus flos est inter spinas lilium, sicut ipse ait: Ego flos campi, et lilium convallium (Sup., v. 1) . In moralibus ergo flos est, sicut in naturalibus sol justitiae, qui oriens et resurgens illuminat, occidens obumbrat. Cave ne tibi occidat, quia scriptum est: Sol non occidat super 1873B iracundiam vestram (Ephes. IV, 26) . In mysticis charitas est, quia plenitudo legis est Christus. Et ideo Ecclesia quae diligit Christum, vulnerata est charitate.

9. Pulchre etiam lilium dicitur Ecclesia; sicut enim lilium fulget, ita etiam splendent opera sanctorum. Pulcherrime etiam dictum est: Lilium convallium; quia in humilibus magis elucet gratia. Sed hoc lilium in medio spinarum, hoc est, inter Judaeos et haereticos, hoc est inter sollicitudines hujus saeculi, quae mentem hominis animumque compungunt. Possumus etiam aliter accipere, quia sicut lilium inter spinas eminet, ita super omnes conventus Ecclesia Dei refulget.

10. Refert etiam considerare, quod hoc lilium 1873C splendore circumfusum sit, intus autem quod habet, rubeum sit, boni et ipsum odoris; eo quod caro Christi velut morali divinitatis claritudine circumsepta, coelestis habuerit protectionem gratiae. Denique in posterioribus ait: Fraternus meus candidus, et rubeus (Cant. V, 10) : candidus claritate 1561 divina, rubeus specie coloris humani, quem sacramento incarnationis assumpsit. Meritoque et ipsum quod est rubrum, bene olet, quia caro Christi sine peccato est, quam perfidi contrectantes, manus suas inquinaverunt: sancti venerantes, pietatis odore fragrarunt.

11. Accepit hunc odorem Dominus Jesus fragrantis Ecclesiae suae, et ait: Ecce proxima mea bona. Et Ecclesia dicit ad Christum: Ecce es bonus fraternus meus, ecce es bonus, tamquam malum in lignis silvae. 1873D Pulcherrima collatio! Quid enim pulchrius aptiusque dici queat, quam ut sponsum arbori mali comparet? Hujusmodi enim pomum odorem gratum habet, ut caeterorum pomorum fragrantiam vincat. Et Christus affixus ad lignum, sicut malum pendens in arbore, bonum odorem mundanae fundebat redemptionis, quae peccati gravem detersit fetorem, et unguentum potus vitalis effudit.

12. Tamquam malum, inquit, in lignis silvae, ita consobrinus meus in medio filiorum; eo quod super 1874A prophetas et apostolos, intima corda hominum, verborum suavitate mulcebat. Sed non solum odor, verum etiam cibus suavis in malo est: ergo cibus suavis est Christus.

13. In umbra ejus concupivi, et sedi; legem enim acceperat, hanc sequebatur, hanc currebat viam: in lege itaque requiescens, in umbra Christi requiescebat. Bona umbra, quae nos ab iniquitatis sole defendit! Cui autem dubium quod lex Dei umbra sit Christi? Quid est lex diei festi, neomeniae, sabbatorum, nisi umbra futurorum? Qui dies secundum legem Moysi: Ut videam sex dies, et iterum septimum diem, et sic perpetua saecula? Quis mensis secundum legem Moysi, ut sciens mensem, sciam primam mensis neomeniam, et vere sancta in neomeniis offerenda? Quis secundum legem Moysi annus, 1874B sex illis diebus constans de quibus ait: Sex annis serviet Hebraeus, et septimo anno liberabitur (Deut. XV, 12) ; ut inveniantur sex anni quibus aliquis operatur terram, septimo autem anno remittit illam proselytis, et pauperibus, et bestiis terrae? Quis septimus annus, quo concedantur omnia debita Hebraeis?

14. In hac umbra requiescebat Patrum fides, prophetarum sancta devotio. Dic ergo congregatio religiosa vel sancta anima: In umbra ejus concupivi, et sedi. Umbra est jubilaeus annus: quis enim ejus mystica videt, ut facie ad faciem cognoscat quae anno quingentesimo complenda Lege praescripta sunt? Umbra sunt dies festi secundum Legem a primo mense decima die mensis, usque ad quartam decimam, 1874C et inde usque ad vigesimam primam mensis. Quae umbra est celebritas illa inter primum et septimum mensem in tempore illo anonymo? Umbra est sanctificata libertas in sabbato. Umbra est dies festus septimi mensis neomeniae, et memoriale tubarum, septimi mensis dies decimus, dies propitiationis. Vides quia monas et decas, duo festi dies. Item quintus decimus dies, dies Tabernaculorum per octo dies: in umbra haec omnia. In umbra prima dies vocata, et octava dies vocata in umbra, quae scenopaegiis praescripta secundum Legem.

15. Constitue mihi aliquos ex circumcisione credentes, in Lege doctos, observantiae sollicitae viros, et nunc Evangelii agnitione illuminatos, spiritali saginatos gratia, dicit in his Ecclesia quae videt Christum, 1874D quae sponsum recipit, quae cibo ejus pascitur: In umbra ejus concupivi, et sedi, et fructus ejus dulcis in faucibus meis. Quis fructus ejus dulcis, nisi praedicatio Dominicae passionis? ut ipse ait: Ecce haereditas Domini, filii merces fructus ventris (Psal. CXXVI, 3) . Quis enim dulcior fructus potest esse in faucibus nostris, quam remissio peccatorum?

16. Et fructus ejus dulcis gutluri meo. Est spirituale manna, hoc est, pluvia spiritalis sapientiae, quae ingeniosis et quaerentibus de coelo infunditur, 1875A et irrorat mentes piorum, et obdulcat fauces eorum: qui igitur intellexerit infusionem divinae sapientiae, delectatur nec alium cibum quaerit, nec in solo pane vivit, sed in omni verbo Dei. Qui curiosior fuerit, quaerit quid sit illud quod melle dulcius sit: respondet illi minister Dei: Hic est panis quem dedit vobis Dominus manducare. Quid sit iste panis, audi: Verbum, inquit, quod ordinavit Deus. 1562 Haec ergo ordinatio Dei, haec alimonia alit animam sapientis, et illuminat atque obdulcat, resplendens veritatis corusco, et mulcens tamquam favo quodam, ita diversarum virtutum suavitate, et sermone sapientiae. Favi enim mellis sermones sunt boni, sicut scriptum est in Proverbiis. Ergo ubi gustavit fructum suavitatis, impatiens ad perfectiora festinat, dicens:

1875B 17. (Vers. 4-7.) Introducite me in domum vini, constituite in me dilectionem, confirmate me in unguentis, stipate me in malis; quia vulneratae dilectionis ego sum. Laeva ejus sub capite meo, et dextera ejus complectetur me. Adjuravi vos, filiae Hierusalem, in virtutibus et fortitudinibus agri, si suscitaveritis et resuscitaveritis dilectionem, usquequo voluerit. Merito quaerit eum, merito desiderat; quia bene omnia in hoc cursu atque itinere disposuit imperator noster. Primum omnium fidei fundamento tabernaculum hoc confirmandum putavit. Deinde si qua est nobis aspera atque arida et praerupta mansio, Imperator tamen iste turbata discernit, arida irrigat, deserta fecundat. Si quid amaritudinis, si quid tentationis, si quid infirmitatis est, ductor noster et amara temperat, 1875C et sollicita mitigat; dura dissolvit et in valida confirmat.

18. Sicubi vult requiescere rex terrae exercitum suum, non ignobilem vicum non commeatibus indigentem, non arenosa et nuda gignentium: sed urbem aedificiis nobilem, refectam et uberem copiarum, aut agrum amoenum, aut virentem pascuis, aut nemorosa et campestria stativis opportuna decernit. Ergo si reges terrae norunt commoda providere sequentibus se, quanto magis Deus qui bonus est, novit quemadmodum profutura disponat diligentibus se? Ac primum si incognitum carpendum est iter, duces eliguntur viarum, qui praecurrant agmini, sed hoc imperatores isti injuriosum sibi arbitrantur: Deus autem praeibat, cum Hebraei facerent iter, denique in columna nubis loquebatur ad eos. Et ut scias 1875D quia praeibat, Deus, inquit, praeibat illos: interdiu quidem in columna nubis ostendens illis viam; noctu autem in columna ignis, et non deficiebat columna nubis interdiu (Exod. XIII, 21 et 22) . Hanc praecedentem nobis columnam sequens Ecclesia, non deficientem ne ipsa deficeret, umbra ejus refrigerabatur; et ideo dicit: In umbra ejus concupivi, et sedi, et dulcis ejus fructus in faucibus meis (Sup., v. 3) ; quia a Domino pascebatur, et deducta in locum pascuorum et aquam refectionis.

1876A 19. Introducite me in domum vini. De copiis praeparatis, quaerit progredi ad aliam mansionem in qua mysteriorum gratiam et laetitiae capiat suavitatem. Hinc quoque promovens verum iter, ait: Ordinate in me dilectionem. Bona stativa, ubi plenitudo est charitatis. Charitas non potest esse sine fide; tres enim velut vades sunt Ecclesiae, spes, fides, charitas, cum spes praecesserit, fides fundata fuerit, ordinatur charitas, Ecclesia copulatur.

20. Confirmate me, inquit, in unguentis, stipate me in malis. Habes alias mansiones, ad quas Ecclesia cum delectatione succedit. Istae mansiones sunt crucis Christi et sepulturae, in quibus vulnerata est Ecclesia, sed vulnere charitatis; vulnus enim est quod Christus excepit, sed unguentum est quod effudit. 1876B Pomum est quod pependit, hoc pomum gustavit Ecclesia, et ait: Et fructus ejus dulcis in faucibus meis. Et ut scias quia pomum est Dominus, legisti supra: Tamquam malum in lignis silvae, ita consobrinus meus. Nos quoque vulnus fatemur, cum praedicamus Christum crucifixum, sed bonus odor sumus Deo; quia crux Christi Judaeis scandalum, Graecis stultitia, nobis autem virtus Dei atque sapientia est. Hoc vulnere Ecclesia vulneratur, cum Salvatoris sui praedicat mortem, sed hoc vulnus est charitatis. Denique qui non credit, negat: qui diligit, confitetur. Manichaeus negat, Christianus fatetur; et ideo scriptum est: Utiliora vulnera amici, quam voluntaria oscula inimici (Prov. XXVII, 6) . Pulchre ergo dicit Ecclesia: Quia vulnerata charitate 1876C ego sum.

21. Nudemus membra nostra bono vulneri, nudemus sagittae electae: sagitta haec Christus est qui dicit: Posuit me sicut sagittam electam (Esai. XLIX, 2) ; bonum est ergo hac vulnerari sagitta, non mediocris mansionis iste processus, non omnes possunt dicere, quia vulnerati sunt dilectione. 1563 Dicebant apostoli, cum pro Christo lapidarentur et Christum praedicarent: dicebat Paulus cum ter virgis caederetur, et die ac nocte Christum adorandum gentibus disputaret: dicunt hoc martyres, qui vulnerantur pro Christo; et quia vulnerari pro ejus meruerunt nomine, plus diligunt. Ad hanc ergo veniens mansionem Ecclesia, ad hunc processum, ut pro Christo filios suos offerat, ut excipiat vulnera 1876D charitatis, quasi bona fidei alimenta reperiens, pietatis fructus gustavit ipsa, et hortari caeteros coepit, dicens: Gustate et videte quoniam suavis est Dominus. Et addidit Ecclesia dicere:

22. Laeva ejus sub capite meo, et dextera ejus complectetur me. Et istae mansiones sunt via regali incedentis Ecclesia; Multae enim sunt mansiones apud Patrem meum (Joan. XIV, 2) . Testificatur Dominus Jesus: Et ecce venio, et accerso vos (Ibid.) . Bona mansio sapientiae, et sive in laeva ejus, sive in dextera, bona mansio; quia via regalis est. Ideoque 1877A sapientes nuntii dicunt: Via regali ibimus, non divertemus in dextera, neque in sinistra, quoadusque transeamus terminos tuos (Num. XX, 17) . Hoc dixerunt missi a Moyse nuntii ad regem Edom, hoc est terrenum; quia terrena omnia sive in dextera, sive in sinistra, mala sunt. Mala mansio insipientia, mala mansio intemperantia; et ideo pertransit has mansiones Hebraeus: non divertit ad eas, sed pertransit; ut perveniat ad sinistram sapientiae et dexteram, et in ipsis maneat, ubi divitiae simplicitatis, ubi gloria, ubi longitudo vitae est. Longitudo enim vitae in dextera ejus, ut ait Salomon: In sinistra autem ejus divitiae et gloria (Prov. III, 16) : in dextera vita est, in sinistra requies. Utinam super sinistram ejus requiescam, nec quaeram cervicalia! Vae enim his qui 1877B assuunt cervicalia, Ezechiel dicit (Ezech. XIII, 18) . Has mansiones praeparat Ecclesiae suae bonus ductor, et per vias sapientiae dirigit iter ejus. Denique laudat sapiens vias ejus: Viae ejus viae bonae, et omnes semitae ejus in pace (Prov. III, 17) .

23. Laeva ejus sub caput meum, et dextera illius complectetur me. Haec loquitur sponsa de Christo, anima de Verbo Dei: Christus autem idem est Verbum Dei atque sapientia. Beata ergo anima quam complectitur sapientia. Magna est sapientiae manus, magna dextera, totam complectitur animam; tota enim munita est, quae desponsata Verbo Dei est. Plenitudo enim sapientiae, timere Deum: quae ergo Deum timet anima, pleno se munit ipsa praesidio. Mittit sapientia laevam suam sub collum ejus, 1877C dexteram autem in complexum ejus. Utrumque quidem brachium ejus ad utilia extenditur; habent tamen propria sua singulae manus sapientiae: In dextera longitudo vitae est, in sinistra autem divitiae et gloria. Bonis utique manus utroque dotata est dotibus; in eo tamen habent varietatem sui muneris, quod et praesentia et futura tempora comprehendunt; ut laeva praesentium remuneratrix, dextera futurorum sit.

24. Possumus hoc etiam de prophetia sancti patriarchae Israel cognoscere, nam cum dexteram suam posuisset super Ephraem, sinistram autem super Manassen, et convertere eas Joseph aetatis consideratione voluisset; ut dexteram patris super caput Manasse senioris filii collocaret, noluit, et dixit: Scio, fili, et hic erit in populum, et hic exaltabitur, 1877D sed frater junior major erit illo (Genes. XLVIII, 19) . In quo major? in eo utique quia benedictione praelatus est, dicentibus posteris Ephraem: Faciat vos Deus sicut fecit Ephraem et Manassen (Ibid., 20) : vel quia semen ejus multitudo gentium, quae in hoc saeculo laborem elegit, credens in Dominum Jesum, ut consolationem habeat futurorum. Manasse autem semen est populus oblivionis, qui proprium oblitus auctorem, exaltatus ad tempus in hoc saeculo est, daturus in reliquum poenas graves; quia Deum suum et Dominum denegavit.

1878A 25. Hoc eo diximus, ut probaremus ea esse potiora quae futura sunt. Denique laeva sapientiae sub sponsae capite est, dextera autem superior, quae totam complectitur sponsam. Itaque illa quasi fulcrum est quietis praesentis, quo anima innixa requiescit. Habet ubi reclinet caput suum, quia laeva sapientiae divitiae sunt et gloria. Per id tempus haec mulcent, et ex parte solatio sunt, et ideo; Filius hominis non habebat ubi caput 1564 suum reclinaret (Matth. VIII, 20) ; quia cum dives esset, pauper factus est (II Cor. VIII, 9) . Nec gloriam aliquam istius saeculi requirebat; quia venerat non ut in portione, sed ut universo humano generi subveniret, dicens: Mihi indignamini quia totum hominem sanum feci in sabbato (Joan. VII, 23) ; hoc est totum, non ut facultatum 1878B collatione ditaret, non ut honorum insignibus, non ut gloriae saecularis cumularet augmento; haec enim non habent beatitudinis et gratiae plenitudinem: sed totum, hoc est, quod longitudinem vitae complecteretur aeternae. Neque enim communis vitae similis vita in dextera est sapientiae, sed longitudo vitae est, ut qui accipit vitam a sapientia, non exiguitatem vitae, sed perpetuitatem et aeternitatis longitudinem adipiscatur.

26. Bonus amictus aeternitas vitae. Itaque sponsa malorum granatorum, hoc est, diversorum et innumerabilium fructuum, et praecipue fidei odoribus, gratiae, sapientiae et gloriae, vitaeque aeternae subnixa divitiis quae sunt circa sinistram et dexteram sponsi, per animas sanctas laudantium congregationum plausibus 1878C excitat Christum, dicens:

27. Adjuravi vos, filiae Hierusalem, in virtutibus e fortitudinibus agri, si suscitaveritis, et resuscitaveritis dilectionem usquequo voluerit. Ager ille quem benedixit Dominus, non iste terrenus aut horridus silvis, aut confragosus torrentibus, aut inutilis vitibus, aut infecunda glarea saxosus, aut hiulcus, et aridus siccitate, aut sanguine madidus, aut sentibus incultus et spinis, sed ille ager de quo Dominus ait: Et species agri mecum est (Psalm. XLIX, 19) . In hoc agro uva illa reperitur quae expressa sanguinem fudit, et mundum diluit: in hoc agro est ficus illa sub qua sancti requiescent, spiritalis gratiae suavitate recreati: in hoc agro est oliva illa fructifera, dominicae fluens pacis unguentum: in hoc agro florent 1878D malogranata, quae plurimos fructus uno fidei munimine tegunt, et quodam fovent charitatis amplexu.

28. Quia igitur sapientia et honesta claritas ita perfecta sunt, si habeant charitatem (plenitudo enim legis (Rom. XIII, 10) est charitas) suscitari et resuscitari vult charitatem, suscitari in veteri Testamento, resuscitari in novo. Charitas Deus est, ut legimus, charitas Christus est (I Joan. IV, 8) . Suscitatur tamquam leo, et catulus leonis; ut Judae ascendat ex germine (Gen. XLIX, 9) : resuscitatur ut 1879A dormiens, ut recumbens; quia non humana, sed sua et Patris majestate suscitatus est a mortuis. Unde ait Scriptura: Quis suscitabit illum? Non enim poterat illum aut angelus aut Potestas suscitare aliena, cum ipse alios suscitaret. Ergo cum hic dicit: Si suscitaveritis et resuscitaveritis dilectionem, usquequo voluerit; de iis dicit, qui resurrectionem ejus congrue possunt praedicare, ut audientibus ardorem fidei et devotionis accendant: vel suscitatur Christus in his qui primum accedunt, resuscitatur in his qui postquam accesserint, dormierunt. Dormit ergo Christus negligentibus, suscitatur in sanctis.

29. Hanc itaque charitatem suscitat et resuscitat, donec vocem ejus accipiat, et praesentiam ejus accersat: quia quaesitus non solum venit, sed etiam 1879B saliens venit. Sed jam sponsus aderat, ut probaret illud quod adhuc loquentibus nobis dicit: Adsum. Adest, quia suscitatus a filiabus Judae, quasi resuscitatus a filiabus Hierusalem. Audit Ecclesia sonum vocis ejus et dicit:

30. (Vers. 8.) Vox consobrini mei, ecce hic advenit saliens super montes, transiliens super colles. Manipularis est hic liber multas habens personas nobiles, velut manipulus triumphalis, multosque actus significans, quos intelligere magis quam expressos tenere possumus. Nam quasi advenientem sponsum audierit cum aliquibus pariter viantibus collonquentem, dicit sponsa: Vox consobrini mei. Dum loquitur cum filiabus Hierusalem, et rogat ut excitent, et resuscitent sponsum; subito tamquam de longinquo 1879C missae vocis sonum sentiens, dicit: Vox consobrini mei, annuntians quem nuntiari sibi ante quaerebat. Quem cupiebat ab aliis suscitari, sua prece resuscitatum, a Patre venire jam credens, laeta dicit: Vox consobrini mei. Bene addidit, consobrini mei; ut non aliae, sed consobrina sola sibi ejus vindicaret adventum.

1565 31. Ecce, inquit, iste advenit, adhuc ego eum quaero, et ille jam venit: adhuc ego suffragia capto ut veniat, et ille jam proximus est: ego suscitari mihi charitatem cupio, ego me vulneratam charitatis puto, et ad me plus ipsa charitas festinat: ego dixi, veni; salit ille et transilit: ego rogo eum venire cum gratia, iste gratiarum operatur augmenta; et dum venit, incrementa gratiae secum vehit, 1879D et veniendo acquirit, quia studet etiam ipse suae placere dilectae. Salit super excelsa, ut ascendat ad sponsam; sponsae enim thalamus tribunal est Christi. Salit super Adam, transilit super Synagogam; salit super Gentes, transilit super Judaeos.

32. Videamus salientem Salit de coelo in Virginem, de utero in praesepe, de Jordane in crucem, de cruce in tumulum, in coelum de sepulcro. Proba mihi David salientem, proba currentem; tu enim dixisti: Exsultavit ut gigas ad currendam viam, a summo coelo egressio ejus; et occursus ejus usque ad summum ejus, nec est qui se abscondat a calore ejus (Psal. XVIII, 6 et 7) . Et nunc salit, et nunc currit, de 1880A corde Patris super sanctos suos, de Oriente super Occidentem, de Septentrione super Meridiem. Iste est qui ascendit super Occasum, ipse super coelos coelorum ad Orientem, ipse ascendit super montes, ipse super colles.

33. Utinam ego miser dicam, dicat anima mea: Ecce iste advenit, et advenit non super terrena, non super valles, sed advenit: Saliens super montes; Deus enim Deus montium est, non vallium: ubi ergo salit, super montes salit. Si sis mons, salit super te, salit super Isaiam, salit super Hieremiam, salit super Petrum, Joannem, Jacobum. Montes in circuitu ejus (Psalm. CXXIV, 2) : si non potest esse mons et non praevales, esto vel collis, ut super te Christus ascendat: et si transilit, ut te transitus ejus custodiat.

1880B 34. Diximus de Christo et Ecclesia, dicamus de anima et Verbo. Anima justi sponsa est Verbi, haec si desideret, si cupiat, si oret et oret assidue, et oret sine ulla disceptatione, et tota intendat in Verbum: subito vocem sibi videtur ejus audire quem non videt, et in timore sensus odorem divinitatis ejus agnoscit, quod patiuntur plerumque qui bene credunt. Replentur subito nares animae spiritali gratia, et sentit sibi praesentiae ejus flatum aspirare quem quaerit, et dicit: Ecce iste ipse est quem requiro, ipse quem desidero.

35. Nonne cum aliquid de Scripturis cogitamus, et explanationem ejus invenire non possumus; dum dubitamus, dum quaerimus, subito nobis quasi super montes, id est, altissima dogmata videtur, ascendere. 1880C Deinde quasi super colles apparens nobis, illuminat mentem, ut infundat sensibus, quod invenire posse difficile videbatur: ergo quasi ex absente fit praesens Verbum in cordibus nostris. Et rursus cum aliquid nobis subobscurum est, tamquam subducitur Verbum, et tamquam absentis adventum desideramus; et iterum apparet, ostendit se nobis tamquam praesens sit nobis in iis quae requirimus cognoscendis.

36. Salit ergo in uniuscujusque corde frequenter, transilit et exit et revertitur: si sequaris, si requiras, si tibi fidelium grata disputatione doctorum Verbum quod exierat atque transierat, postules resuscitari. Sicut illa quae quaesivit et invenit, quae dixit: Frater meus transivit, anima mea exivit in verbo ejus (Cant. V, 6) . Ergo etsi super montes salit, sequere: etsi 1880D super colles, sequere. Reperiuntur enim in montibus et in collibus venatores Domini, qui investigant eos qui capiuntur ad vitam; sic enim dixit per Hieremiam Deus: Ecce mitto multos piscatores et multos venatores, et venabuntur eos super omnem montem et super omnem collem (Jerem. XVI, 16) . Ibi ergo populus Dei quaeratur et inveniatur in Petri et in Pauli doctrina, gratia, disciplina; ut non in convalle sint, ubi fletus, sed in montibus a quibus unumquemque Christus illuminat, et cum Petrum legimus, Christus illuminat: et cum Paulum legimus, Christus illuminat. Curavit Paulus, Christus illuminavit; quoniam invocato Domini Jesu nomine, resurrexit, cujus sanatus 1881A est munere. Suscitavit mortuam Petrus, Christus illuminavit; et ideo ait: Illuminans tu mirabiliter a montibus aeternis (Psal. LXXV, 5) .

37. Nos igitur qui montes esse non possumus, stemus 1566 in montibus vel in collibus; ut cum miserit piscatores suos Dominus et venatores, ut venentur eos qui supra omnem montem sunt, vel super omnem collem, id est, in legis et prophetarum praeceptis; et novi et veteris Testamenti cognitione omnem habentes conversationem, inveniant nos paratos, et velut bonas colligant spicas, opportuno missi messores tempore; quia si quis extra montem aut collem fuerit repertus, colligi velut bona spica non poterit ab his, qui ut comparationis faciamus alterius mentionem, triticum a paleis 1881B separare mittentur. Plurimarum igitur operationum solertes ministros Dominus habet, iidem piscatores, iidem etiam venatores sunt, atque messores. Si in tempore messis quo diriguntur isti metere, maturus exspectes, salientem in montibus poteris intueri, et videbis Dominum Jesum similem capreolo aut hinnulo cervorum super montes Bethel. Salit enim super Ecclesiam quae est domus panis, eo quod fidelium corda confirmet; unde et sponsa de eo dicit:

38. (Vers. 9.) Similis est consobrinus meus capreae aut hinnulo cervorum, super montes Bethel; salit enim super Ecclesiam, quae est domus Dei, eo quod fidelium corda confirmet. Merito sicut capreola, quia capra in altis pascitur. Dorcas dicitur a videndo, 1881C dorcadion enim visus acutioris est. Quid hoc aptius Christo, qui Patrem vidit quem nemo vidit: aut si quis vidit in Christo, ipse filius revelavit? Merito sicut hinnulus cervorum, hinnulus quasi filius, cui paternae inoleverit vis naturae; ut eum occulta non lateant, serpentes fugiant, venena non laedant. Denique eductus de latibulis suis serpens qui educebatur ex homine, dicebat: Quid venisti ante tempus torquere nos (Matth. VIII, 29) . Spectemus ergo salientem hunc hinniculum, ut non possimus timere serpentem.

39. En ipse stat post parietem nostrum, respiciens per fenestras, prospiciens per retia. Venit ergo et primo post parietem est, ut inimicitias animae et corporis solvat, sublato pariete qui impedimentum 1881D concordiae videbatur afferre. Deinde prospicit per fenestras: quae sint fenestrae, audi Prophetam dicentem: Fenestrae apertae sunt e coelo (Esai. XXIV, 18) . Prophetas itaque significat, per quos Dominus genus respexit humanum, priusquam in terras ipse descenderet. Et hodie si qua eum anima multum requirat, multum merebitur misericordiae; quoniam qui multum requirit, multum debetur ei. Si qua ergo anima eum studiosius quaerat, longe audit vocem ejus: et quamvis ab aliis requirat, prae ipsis a quibus quaerit, audit vocem ejus. Videt eum salientem ad se venire, id est, properantem atque currentem 1882A et transilientem eos, qui infirmo corde virtutem ejus capere non possunt: deinde prospicientem per aenigmata prophetarum, legendo eos, et tenendo eorum sermones; videt enim prospicientem, sed quasi per fenestram, non quasi adhuc praesentem. Videt eminentem super retia. Quid est hoc? Nisi forte quia illa retia nobis sunt, non illi retia sunt, eo quod illa anima adhuc intra sensibilia et mundana sit, quae mentem hominis capere et quodam sinu proprio consueverunt involvere.

40. En ipse stat post parietem nostrum, respiciens per fenestras, prospiciens per retia. Viderat enim Ecclesia vel anima justi salientem sicut hinniculum super montes, et repente primum aspiciens post parietem domus suae, prospicientem per fenestras, 1882B eminentem per retia, exsultat et gaudet, quia etiam ipsa amatur a Sponso. Qui tamquam et ipse vulneratur charitatis decore, dilectae cum primum abesset, ad oscula rogatus adfuerit (rogatur enim cum dicitur (Cant. I, 1) : Osculetur me ab osculis oris sui), deinde preces blanditiasque sponsae non spreverit, dilecta sibi ubera praebentis; atque in interiora domus eam benignus induxerit: deinde tamquam lascivienti ludens amore, quia vellet pertentare sensus amantis, saepe egressus ut quaereretur a Sponsa, saepe regressus ut invitaretur ad oscula, astiterit post parietem, prospexerit per fenestras, eminens super retia; ut non totus abesset, nec quasi totus intraret, et ipse ad se sponsam vocaret; ut veniendi ad se invicem fierent gratiora commercia, amoremque 1882C mutuis adolerent sermonibus.

1567 41. (Vers. 10.) Exsurge, inquit, veni, proxima mea, formosa mea, columba mea; et tu si habeas fundatum parietem, non illum medium qui domus unius separet membra, sed aedificatum supra fundamentum apostolorum et prophetarum, ut compaginata ejus structura crescat in templum, nec disterminet ejus interna, sed muniat. Si habeas ergo in te aedificationem Dei, et ad Orientem pateant semper fenestrae tuae, venit Verbum, Stat post parietem tuum (Cant. II, 9) ; oculi enim Domini super justos (Psal. XXXIII, 16) ; prospicit per fenestras tuas (Cant. II, 9) .

42. Quae sunt fenestrae istae? Legimus fenestras de quibus dicit Hieremias: Intravit mors per fenestras 1882D (Jerem. IX, 21) , per quas intravit avaritia, intravit libido. Oculus tuus fenestra est. Si videris mulierem ad concupiscendum eam, intravit mors per oculum tuum: si videris possessionem viduae, vel thesauros minoris, et tuas excitaveris cupiditates, Intravit mors per fenestram. Sicut ergo per haec intrat mors, intrat et vita: si decorem puellae aspiciens sacrae, venereris Dominum Jesum, quod in teneros annos venerit aetas senectutis, vita immaculata, et ipse filiam tuam offeras; ut pio consecretur velamine: si possessionem minoris non tamquam sollicitus invasor aspicias, sed quasi parens sedulus religioso tuearis 1883A affectu: per has fenestras prospicit Christus, ut vocet sponsam.

43. Eminens super retia: bene eminens; quia solus est quem retia non involverint peccatorum. Omnes intra retia eramus, immo adhuc intra retia sumus; quia nemo sine peccato nisi solus Jesus, quem non cognoscentem peccatum, peccatum pro nobis fecit Pater, etenim tradidit eum laqueis, tradidit eum retibus: mittens eum non in peccato in quo erant omnes homines, sed in similitudinem carnis peccati, ut de peccato damnaret peccatum in carne. Peccatum erat caro, secundum illud quia haereditario erat damnata maledicto, peccatum erat illecebra et ministra peccati. Venit Dominus Jesus, et in carne peccato obnoxia militiam virtutis exercuit: facta sunt membra 1883B nostra jam non arma libidinis, sed arma virtutis; namque ubi erant incentiva libidinis, ibi nunc sunt domicilia castitatis. Hic ergo venit ad laqueos, sed voluntarius: venit ad retia, sed securus. Plena erant omnia retibus, referta laqueis, audi dicentem: In via hac quam ambulabam, absconderunt superbi laqueum mihi (Psal. CXLI, 4) . Et in libro sapientiae Sirach moneris ut cognoscas quia in medio laqueorum ambulas (Eccli. IX, 20) . Quot vitia, tot retia: quot peccata, tot laquei.

44. Haereditarii jam te nexus tenebant, venit ad laqueos Jesus, ut Adam solveret: venit liberare quod perierat. Omnes retibus tenebamur, nullus alium eruere poterat, cum se ipsum non posset eruere. Talis ergo necessarius fuit, quem vincula generationis 1883C humanae delictis obnoxia non tenerent, non cepisset avaritia, non ligasset dolus. Is solus erat Jesus, qui cum hujus carnis se circumdedisset vinculis, captus non erat, non erat alligatus: sed dirumpens ea atque dissolvens, ad se magis vocavit Ecclesiam, Prospiciens per laqueos, eminens super retia; ut et ipsa disceret vinculis non teneri. Denique eo usque non longe a vinculis fuit, ut pro nobis subiret et mortem, sed tamen non servus mortis effectus, sed liber inter mortuos; liber enim erat qui solvendae mortis potestatem habebat. Denique ipse te doceat qui ait: Solvite templum hoc, et in triduo resuscitabo illud (Joan. II, 19) . Audiamus itaque quid dicat:

45. (Vers. 11 - 13) . Exsurge, veni proxima mea; hoc est, surge a mortuis, exsurge a vinculis, quibus 1883D circumdata tenebaris. Exsurge, quia ego resurrexi tibi: solve vincula iniquitatis, quia ego jam solvi tibi: veni, quia jam retia soluta sunt, Virgo peperit, puer natus ex virgine est, nihil debet muliebri haereditati, quasi filius mulieris non tenetur: cerne medium parietem maceriae jam solutum, qui interiorum affectuum concordiam dividebat, et in diversum excitabat dissensiones corporalium passionum. Veni ergo secura, cupio videre faciem tuam, et audire vocem tuam: veni, ut jam me per retia non videas, sed facie ad faciem vultibus amatoris dilecta potiaris.

46. Et hic ista ethice decursa sint. Mystica autem 1884A illa si possimus, vel linea intueamur extrema. Sedebat intra domum Sponsa devota Domino, intra parietem Legis et 1568 prophetarum, spiritalium lapidum exaedificatione fundatum, qui claudebat atque vallabat domum regiam, plenam jucunditatis atque laetitiae. Mirabatur thesauros regios, et intuebatur sollicite, cupiens sapientiam quae has sibi divitias demonstraret, adsciscere. In secreto erat, sed secreti ipsius interpretem requirebat. Venit Dominus Jesus saliens super montes. Nobis sero videbatur venire, sed ille properabat. Saliebat denique et transiliebat, ut Judaeorum corporalia et saxosa dogmata transiliret. Astitit post parietem domus quae erat in veteri Testamento, prospiciens per Legis fenestram, et prophetarum cavernas.

1884B 47. Nondum erant domus illius aperta vestibula, nondum claves sapientiae portarum claustra patefecerant, quibus Legis claudebantur interna; de superiore tamen, hoc est, spiritali parte prospectans Ecclesiam vocat, ut per Legem et prophetas, Evangelii vertice sublimis assurgens, retia Judaicae interpretationis, et nodos intrepido calcet vestigio. Ideoque Proxima vocatur, ut adhaereat Christo, mundana non quaerat: ideo Formosa, ut speciosos evangelizantium pedes perferat: ideo Columba, ut spiritalia petat, terrestria derelinquat.

48. Ecce, inquit, hiems proeteriit, imber abiit, discessit sibi, flores visi sunt in terra, tempus secandi advenit. Ante adventum Christi hiems erat: venit Christus, fecit aestatem. Tunc omnia erant florum 1884C indiga, nuda virtutum: passus est Christus, et omnia coeperunt novae gratiae fecundari germinibus. Imber abiit luxuriae profluentis, et nubila tetris orta flagitiis aestiva jam purae conscientiae serenitate laxantur. Ideo non evadunt quorum fuga in hieme fit; quia non sequuntur Domini passionem, non tollunt crucem suam, et Christum sequuntur.

49. Imber impedit flores: at nunc flores videntur in terra. Boni flores apostoli, qui diversorum scriptorum suorum atque operum fuderunt odorem. Tempus secandi advenit, quando matura in horreis frumenta conduntur; et qui metit, mercedem accipit. Vox turturis audita est, quia invenit sibi nidum; Ecclesia enim domus est castitatis. Ficus quae propter infecunditatem jubebatur excidi, fructus 1884D ferre jam coepit. Vinea translata ex Aegypto, jam non maceriis destructa depositis, incursatur a bestiis; nec informis sentibus, sed odora jam floribus.

50. Exsurge, inquit, veni, proxima mea, formosa mea, columba mea, perfecta mea; proxima utique fidei desiderio, formosa decore virtutis, columba gratia spirituali; pennae enim columbae deargentatae aeternam illam significant potestatem, et columbae volatus Spiritus sancti praesentiam declaravit. Vocat igitur ad se eam Christus ut veniat, quoniam spiritualibus jam pretiis dotata veniebat. Quia ecce, inquit, hiems proeteriit, imber abiit, discesit 1885A sibi, flores visi in terra. Videte quemadmodum sancta invitetur Ecclesia. Hiems, inquit, discessit sibi, ne hiemem nuda formidet, hiemem non temporis, sed infirmitatis, quae agrum animae fecundum omni flore dispoliat. Est enim hiems non terreni solis, est hiems mentis, quando animo frigus illabitur, quando vapor animi vanescit, quando solvitur vigor sensus, quando nimius humor exundat, et mentem gravat, quando interior caligat aspectus. Et ideo ait Dominus: Videte ne fiat fuga vestra hieme vel sabbato (Matth. XXIV, 20) ; bonum enim ut tunc dies judicii vel mortis adveniat, cum viget animi blanda temperies, cum coeleste mysterium serena luce resplendet, cum cor nostrum ardet in nobis. Tunc enim Christus est praesens, sicut testatur 1885B in Evangelio Ammaon et Cleophas dicentes: Nonne cor nostrum ardens erat in nobis in via, cum aperuisset in nobis Scripturas (Luc. XXIV, 32) . Viget autem animus, quando etiam flos videtur in terris. Quis est iste flos boni odoris, nisi ille qui dixit: Ego flos campi et lilium convallium (Supra, vers. 1) : de quo et in Esaia scriptum est: Exiet virga de radice Jesse, et virga ex radice ascendet, et flos ex virga exiet (Esai. XI, 1) . Radix utique familia Judaeorum est, virga Maria, flos Mariae Christus: qui quando nostra resplendet in terra, et in agro animae redolet, vel in Ecclesia sua vernat, nec frigus possumus timere, nec pluviam vereri, sed exspectare judicii diem. Et ideo Ecclesia ut hunc florem videret, omni studio festinabat, sicut ipsa in posterioribus 1569 1885C testatur dicens: In cubili noctibus quaesivi quem diligit anima mea (Cant. III, 1) .

50. Ficus protulit grossos suos. Apta Synagogae arboris istius comparatio est, quia sicut arbor ista foliis redundans fluentibus, spem possessoris sui cassa speratorum proventuum exspectatione destituit: ita etiam in Synagoga, dum doctores ejus operibus infecundi, verbis tantum velut foliis redundantibus gloriantur, inanis umbra Legis exsuperat; spes autem falsi exspectata proventus, populi vota credentis illudit.

51. Est etiam in natura arboris quo magis credas Synagogae speciem comparatione hujus expressam. Etenim si diligenter inquiras, discretam ab usu arborum caeterarum consuetudinem naturae hujus invenies; 1885D namque aliae florem ferunt antequam fructum, pomaque ventura praenuntio sui flore designant: haec sola ab initio poma germinat pro floribus: in aliis flos decutitur et poma nascuntur; in hac poma decidunt, ut poma succedant. Ergo priora illa cassa fructuum, vice floris emergunt: ita praecoci quodam nascendi usu, quae ordinem naturae nesciunt, beneficium naturae servare non possunt. Etenim qua se medio trudere de cortice gemma consuevit, ea minutissima quaeque hujus generis poma prorumpunt: de quibus legimus in Canticis 1886A canticorum: Ficus protulit grossos suos. Itaque caeteris albentibus primo vere virgultis, sola ficus proprio nescit flore canescere; eo forte quod nullus sit istis maturior usus in pomis. Namque succedentibus aliis quae quasi degenerantia despuuntur, et arenti infirma radice, renovatis quibus sit succus utilior, exuuntur. Manent tamen aliqua perrara, nec decidunt, quibus hic proventus arriserit, ut de medio duarum virgarum claviculo brevi erumpente promergant, quo geminis tecta praesidiis, tamquam naturae parentis gremio, succi fotu plenioris inolescant. Ea clementioris aurae provocata temperie: et prolixioribus adulta temporibus, ubi silvestrem animum succi prioris exuerint, specie caeteris et maturitatis gratia praeferuntur.

1886B 52. Specta nunc cultus et animos Judaeorum, qui quasi primi fructus male feracis Synagogae, quasi labentis similitudine corruerunt, ut mansura supra aevum nostri generis poma succederent. Etenim primus Synagogae populus, quasi radice operum infirmus arenti, ubertatem sapientiae naturalis haurire non potuit. Et ideo velut inutilis decidit fructus, ut quasi ex iisdem claviculis arboris fructuosae, de pinguedine religionis antiquae novus Ecclesiae populus emergeret. Ergo ille qui erat, esse desivit, ut iste inciperet qui non erat: primi tamen ex Israel, quos naturae validioris ramus extulerat, sub umbra Legis et crucis, in utriusque sinu succo gemino colorati, grossi maturescentis exemplo, pulcherrimorum gratia fructuum caeteris praestiterunt, quibus 1886C dicitur: Sedebitis super duodecim thronos, judicantes duodecim tribus Israel (Matth. XIX, 28) .

53. Vineae florentes dederunt odorem suum (Sup., v. 5) . Bene per vineam Ecclesia designatur; ut enim vitis maritatur arboribus, ita corpus animae, anima quoque corpori conjungitur: ut vinea dum ligatur, erigitur, et recisa non minuitur, sed augetur; ita plebs sancta dum ligatur, exuitur: dum humiliatur, attollitur: dum reciditur, coronatur. Quin etiam ut tener surculus, veteri abscissus ab arbore, in alterius fetu radicis inseritur: ita populus hic sanctus surculi veteris cicatricibus enodatis, in novo illo crucis signo tamquam gremio piae parentis fotus inolescit: Spiritusque sanctus in hoc carcereum corpus infusus, velut in altas demissus 1886D terrarum scrobes, aquae salutaris irriguo diluit quidquid est fetidum, membrorumque nostrorum habitus in coelestem erigit disciplinam.

54. Hanc vineam diligens agricola fodere, rigare, contendere consuevit, eruderatisque terrenae molis aggeribus, opera corporis nostri nunc sole torrere, nunc imbre perfundere, stipare agrum solitus, ne sentibus gemma laedatur, ne luxuriet umbra foliorum, verborumque infructuosa jactantia virtutibus obumbrando, maturitatem naturalis indolis impediat.

1887A 55. (Vers. 14.) Et veni, inquit, columba mea, in tegimento petrae, juxta praemunitionem; hoc est, veni juxta Evangelium: propugnacula fidei tuae, gesta sunt Christi: muri tui subsidia, 1570 verba sunt Domini: passio Dominici corporis, tua virtus est.

56. Ostende mihi faciem tuam, et insinua vocem tuam; quia vox tua suavis est, et facies tua decora. Suavis est vox tua; quia ore fit confessio ad salutem: et decora facies; quia quae non erubescit auctorem, non confunditur redemptore. Ostendit ergo faciem suam, signaculum crucis praeferens: et insinuat vocem suam, auctoritatem praedicationis assumens. Integimento enim corporis Christi, quo redemptus est a peccato, munimentum gratiae spiritalis invenit; ut salutaria sibi et sentiat et loquatur. Suavis 1887B ergo vox, quae in divinis testimoniis loquebatur: Decora facies, quae in conspectu regum non confundebatur.

57. Exsurge, inquit, veni, proxima mea; id est, exsurge a delectationibus mundi, exsurge a terrenis, et veni ad me, quae adhuc laboras, et onerata es, quae sollicita es quae sunt mundi: veni supra mundum, veni ad me, quia ego vici mundum: veni prope me, jam pulchra aeternae vitae decore, jam columba, id est, mitis atque mansueta, jam tota plena gratiae spiritalis. Jure ergo jam retia timere non debet, cum is vocet ad se animam, qui tentamentis et retibus mundi non potuit capi. Nam cum homines in medio laqueorum ambulemus, per appetentiam escae retibus simul et laqueis obnoxii 1887C sumus. Ille in corpore positus retia non timebat, sed eminebat super retia, id est, supra tentamenta mundi et corporis passiones; immo et alios eminere faciebat.

58. Exsurge, veni, proxima mea, noli timere retia, jam praeteriit hiems. Venit pascha, venit indulgentia, venit remissio peccatorum, cessavit tentatio, imber abiit, procella abiit et quassatio. Ante adventum Christi hiems erat, post adventum Christi flores sunt, unde ait: Flores visi sunt in terra. Ubi ante spinae, ibi nunc flores; Tempus, inquit, secandi advenit. Ubi ante desertum, ibi messis est. Vox turturis audita est in terra nostra: bene addidit propheta nostra, quasi admirans, quod ubi ante impudicitia, ibi castitas. Ficus protulit grossos suos. 1887D Quae quasi infructuosa jubebatur abscindi, haec fructus afferre jam coepit. Sed quid dubitas, quia grossos dixit? Priores discutit, ut posteriores meliores afferat: sicut Synagogae fructus abjicitur, renovatur autem Ecclesiae.

59. Et quamvis plena tranquillitas sit, et adoleverint mysteria, iterum tamen dicit: Exsurge secura in tegimento petrae, id est, tuta praesidio passionis meae et fidei munimento. Suxerunt enim mel de petra et oleum de firma petra. Hoc integimento animae piorum indutae, jam nudae non sunt, et haec illis est 1888A praemunitio. Ideoque et huic animae ait: Et veni, tu columba mea, in tegimento petrae juxta praemunitionem: ostende mihi faciem tuam, et insinua vocem tuam. Hortatur ad confidentiam, ut non erubescat crucem Christi, nec ejus signaculum. Hortatur ad confessionem, vult omnes insidias dimoveri; ut bonus fidei odor spiret, ut dies fulgeat, ut adversae noctis umbra non noceat; quoniam qui juxta Christum est, dicit: Nox praecessit, dies autem appropinquavit (Rom. XXIII, 12) . Est et umbra saecularium quae praeterit, et dies coelestium Christus, qui sanctis suis lucet.

60. (Vers. 15.) Prendite nobis vulpes pusillas exterminantes vineas, ut vineae nostrae floreant. Scriptura eum hominem dicit, qui est ad imaginem et similitudinem 1888B Dei: peccantem autem non hominem, sed aut serpentem, aut equum adhinnientem feminis, aut vulpeculam, aut jumentum vocare consuevit. De quorum uno ait Dominus: Ite, dicite vulpi illi (Luc. XIII, 32) , hoc est, de Herode. Et alibi cum se fraudulenter interrogari adverteret, dixit: Vulpes foveas habent, et volucres coeli nidos, ubi requiescant (Matth. VIII, 20) ; eo quod fraudulenter in terrestrium passionum quibusdam latibulis demorentur.

61. Unde etiam Samson binas vulpes sibi nexuit, ad quarum caudas alligavit faces, et dimisit eas per messes Allophylorum (Judic. XV) : per hanc figuram significans quod improbi ac fraudulenti homines, et maxime haeretici, liberam linguam habeant ad latrandum: sed exitus impeditos, aut litigiosa principia, 1888C finem vero fraudis suae incendio deputatum. Ideoque et trecentas vulpes dimisit, eo quod perfidi crucis quidem praedicatione se commendare desiderant: sed mysterium ejus tenere non possunt, qui hac 1571 praedicatione composita, et falsa atque simulata, urere magis fructus conantur alienos: cum utique vera crux Domini non exurat aliena merita, sed fecundet.

62. Meritoque scriptum est: Prendite nobis vulpes pusillas, exterminantes vineas, ut vineae nostrae floreant. Quo ostenditur quod vel Dominus Jesus vel Ecclesia fraudulentorum dolos vineis suis exterminandos esse praecipiat; ne pusillulis vineis noceant, quia adultis jam vitibus nocere non possunt. Haereticus enim imperfectum tentare potest, non potest supplantare 1888D perfectum.

63. (Vers. 16.) Frater meus mihi, et ego illi. Vox ista est virginis; nam immaculatum corpus a virili permixtione servare, et palmam castimoniae, limoso in corpore usque ad angelorum conversationem, custodia integritatis evehere, utilitas privata, laus est publica. Quam rarus in terris, qui hoc potest dicere, quam alienus a vitiis, quam segregatus ab omni labe peccati, qui nihil habeat cum saeculo commune, dicens: Dilectus meus mihi et ego illi, in medio uberum meorum commorabitur. Scilicet nihil 1889A mundi hujus sibi vindicet, cui non sit corporalium possessio cupiditatum, quem non inflammet libido, non stimulet avaritia, non lascivia effeminet, non luxuria decoloret, non sternat ambitio, non maceret invidia, non aliqua negotiorum saecularium cura sollicitet: verus minister altaris, Deo natus, non sibi; Levi enim, ut habet interpretatio, significat: Ipse mihi assumptus; significat: Et ipse meus; significat et tantum: Assumptus; significat: Et assumptus mihi.

64. Ipse idem, et mihi Levi et Deo est. Quomodo idem et mihi sacerdos et Deo est. Et mihi advocatus et Domini deprecator est: pro me offerens sacrificium, et idem se offerens Domino. Denique et alibi Levi interpretatione dicitur, Pro me; etenim si a me nominetur Levi, Levi pro me est: si pro me offerat, 1889B pro me est: si pro me interveniat, pro me est: sin autem vocetur a Domino, ipse mihi dicitur: hoc est, non alii tributarius, non decimarius, non de possessione munificus. Ipse mihi, hoc est, tamquam abundans pro suis omnibus. Non ab hoc decimas quaero, non fructus, non dona, non munera; ipse mihi pro munere est, ipse est pro tributo. Non in possessione sua munificus mihi, sed ipse mihi possessio, ipse meus fructus, ipse meus sensus. Assumptus a me, vel assumptus mihi, non potest hoc sine divina esse gratia. Sicut enim possessio non potest mea esse, nisi emero eam: sic non potest esse Levi, nisi fuerit assumptus a Domino, cum enim assumptus fuerit, recte dicitur, ipse meus. Denique cum Moysi dictum esset, ut populo Judaeorum per tribus singulas divideret 1889C incolatus, et distribueret singulis tribubus portionem: tribum Leviticam excepit Deus dicens filiis Levi: Non erit ei portio, neque sors in medio fratrum suorum; quia Dominus Deus pars eorum est (Deut. X, 9) : et alibi: Ego Dominus portio eorum (Num. XVIII, 20) .

65. Negatur his terrena divisio, ut ipsi dum saecularem sibi non vindicant portionem, fiant coelestis possessio: vel hoc solum noverint possidere, hoc est, fidei et devotionis obsequium, multo ditiores quam qui possessionum suarum spatia ampla diffundunt. Quantumlibet enim fines suos extendant, et terra deficit, et mare includit insanas cupiditates, et pendunt tributa majora quam fructus sunt. At vero iste nihil possidens, nulli nisi Deo militat, supra terram 1889D ejus est portio, non cum terra deficit, non mari clauditur. Cujus portio Deus est, totius possessor est naturae. Pro agris igitur ipse sibi satis est, habens bonum fructum, qui numquam possit perire. Pro domibus satis est sibi, ut sit habitatio Domini, et templum Dei, quo nihil potest esse pretiosius. Quid enim pretiosius Deo? Aut quid deest huic viro qui potest dicere: Non contingat mihi gloriari nisi in cruce Domini nostri Jesu Christi, per quem mihi mundus crucifixus est, et ego mundo (Galat. VI, 4) ?

66. Non potest in hoc princeps mundi hujus sibi 1890A consortium vindicare, in quo nihil suum invenit. Ideoque Dominus qui venit docere, ut fieret nobis Deus portio, ait: Venit enim hujus mundi princeps, et in me invenit nihil (Joan. XIV, 30) . Meritoque imitatores sui esse volens, ait: Nolite possidere aurum, neque argentum, neque pecuniam (Matth. X, 9) . Unde Petrus ostendens in Deo portionem sibi esse, non in saeculo, ait: Argentum et aurum non habeo, sed quod habeo, 1572 hoc tibi do: in nomine Jesu Christi Nazareni surge, et ambula (Act. III, 6) ; hoc est, haec est portio mea, portio mea Christus est: In nomine igitur Christi Jesu surge, et ambula (Ibid) . Hoc est, in portione mea dives sum, in portione mea potens sum. Merito tales praesumo fructus istius portionis, ut salus et vita donetur; quia hoc est istius patrimonium portionis quam elegi mihi: Dilectus meus 1890B mihi, et ego illi.

67. Qui pascitur inter lilia. Lilium castitatem significat. Scit itaque bonus pastor, ubi pascat gregem suum, quae pabula ovibus suis expediant. Quae sunt pascua nostra, hoc est, fidelium, nisi Christus? In cujus pascuis se locatum Propheta laetatus est, dicens: In loco pascuae, ibi me collocavit (Psal. XXII, 2) ; ibi enim nos pascit et reficit. Bona pascua, sacramenta divina sunt. Carpis illic novum florem, qui bonum odorem dedit resurrectionis: carpis lilium, in quo sit splendor aeternitatis: carpis rosam, hoc est, Dominici corporis sanguinem. Bona etiam pascua, libri sunt Scripturarum coelestium, in quibus quotidiana lectione pascimur, in quibus recreamur ac reficimur; cum ea quae scripta sunt degustamus, 1890C vel summo ore libata frequentius ruminamus. His pascuis grex Domini saginatur. Bona etiam Christi pascua montes convallium; nam et in his pascit Christus sicut capreolus aut hinnulus cervorum, hoc est, in splendoribus sanctorum.

68. (Vers. 17.) Donec aspiret dies, et inclinentur umbrae. Zachaeus in arborem sycomori ascendit, ut Christum videret: nobis quoque expandit manus suas Jesus, ut totum mundum obumbraret. Quomodo non sumus in umbra, qui crucis ejus protegimur velamento? Quomodo non sumus in umbra, quos crucifixus a malignitate saeculi et corporis ardore defendit? An nescimus, quoniam Verbum Dei veniens in hunc mundum, non sicut Verbum advenit. Quale erat in principio, quale erat apud Deum: sed semetipsum 1890D exinanivit, formam servi accipiens (Philip. II, 7) . Venit in nube levi, et cum esset virtus Altissimi, obumbravit Mariae; ut transfiguraret corpus humilitatis nostrae, conforme fieri corpori gloriae suae. Sicut ille ergo formam mutavit, cum ex Virgine nasceretur: ita et nobis sermones Dei transfigurari videntur, cum leguntur in Evangelio, cum species eorum videtur in Scripturis quasi per speculum; quia tota veritas hic non potest comprehendi, cum autem venerit quod perfectum est, non jam per discussionem, non per speciem ut transfigurati, sed integra atque expressa veritate resplendent.

1891A 69. Flectat ergo animam jugo Verbi, et habenis suis regat, ut voluntate Dei abducatur a vitiis, et vitae odorem capiat aeternae; non enim haec vita perfecta est, sed haec vita in umbra. Ideo ut homo Christus Jesus ex Virgine nasceretur, obumbravit virtus Altissimi matrem futuram; quia in umbra descendit, ab umbra incipiens operari salutem hominis, et consummaturus claritate solis aeterni. Umbra est ergo vita haec. Festina ad solem, ut te defendat ab umbrae hujus frigore, et calorem tibi perfundat aestivum. Et ideo suadet orandum, ne fiat fuga nostra hieme aut sabbato, non tempus diemque significans, sed frigere nos meritis prohibens, et bonorum operum esse jejunos.