Albert the Great, De Animalibus

Post praedicta autem inquirere oportet quaestiones graves plures : quarum tamen jam aliquarum ex prius habitis determinatio habetur. Est autem una illarum quaestionum de dispositione guttae sive humoris qui per posterius nomen habet spermatis, quodfit in feminis omnium animalium generantium. Si enim illud sperma quod est sperma viri, et veram tunc quaerunt quidam, ad quid valet substantia glandulosa et corporalis quae est spermate ? et praecipue hac quaestio habet locum si secundum praedicta totum sperma masculi operatur tantum cum virtute caloris et spiritus qui est in eo : et si sic operatur, videtur quod totum resolvatur in spiritum qui diffunditur per viscositatem spermatis mulieris sive feminae, nisi aliquid humoris ejus maneat qui sit subjectum caloris instrumentaliter operantis, ex quo etiam accipitur nutrimentum spiritus formantis, ut sic totius corporis materia sit a femina, sed spiritus formans et calor sit a masculo. Et hoc concedit Avicenna, et videtur probabilius quod in hac quaestione dici potest, quodhaec absque dubio sententia est Peripateticorum. Cum enim, sicut olim in antehabitis hujus scientiae diximus, in spermatibus conceptis post conceptum eleventur vesiculae ex quibus per formas totam substantiam spiritus exsufflat per corpus ut vehat virtutem ad cujuslibet membri distinctam formationem, oportet totam substantiam spermatis meliorem et subtiliorem resolvi in substantiam hujus spiritus, et id quod residuum est, radicale efficitur humidum caloris qui impellit spiritum et continue regenerat ex eodem humido, ne deficiant prima principia formantia et distinguentia membra corporis per totum corpus.

Oportet ergo primo nos distinguere utrum illud quod intrat in matricem feminarum et sustentatur in ea, recipiat aliquid conjunctum sibi. Constat autem per superius dicta, quod recipit ibi sperma feminarum primo, et postea etiam sanguinem menstruum, aut illud quod est loco sanguinis menstrui, in quo sigillando imprimit formam creaturae et membrorum ejus : quia sic operatur conceptum. Si autem sic est, tunc oportet quaerere dispositionem animae per quam in conceptu est vita et sensus, utrum et ipsa sit in spermate concepto, vel non. Nullus enim potest dicere, quod concep-

sive incidendo super materiam generati, sive ex reflexione quam habent ad unum aliquem locum generationis quemcumque.

Virtus autem quae potior est in his omnibus, est quae est in eis ex hoc quod sunt instrumenta intellectus primi et intellectuum inferiorum moventium, sicut et animae instrumenta movent secundum animae virtutes. Omnis enim virtus quae est compositi quod componitur ex motore et moto, magis est secundum virtutem motoris quam secundum virtutem ejus quod movetur. Cujus signum est, quod videmus quod omnia quaecumque sunt in corporibus animalium, magis sequuntur vires animae quam corporis. Istae igitur virtutes caelestes sunt mirabiles, et sunt omnes istae in spiritu et calore seminis : in spiritu quidem sicut in subjecto quod informant, et in calore sicut in instrumento per quod suos actus explicant in materia concepti. Qualiter autem sint in eisdem virtutes animae et membrorum quae moventur ab anima, et qualiter rursus in eisdem sint virtutes simplicium elementorum et virtutes mixti secundum quod mixtum est, satis patet ex ante habitis.

Dico igitur, quod virtus caloris ignei est congregare subtile sibi homogenium, et segregare grossum terrestre, quo facto terminatur humidum subtile attractum ad modum et formam mixti, et resultat ex humido spiritus pulsans in ipso sicut motor in mobili: et hae sunt virtutes caelestes quae sunt in ipso, quantumcumque possibile est, elevant et assimilant aequalitati caeli removentes complexionem ipsius ab excellentia contrariorum agentium et passivorum, et fundantes ipsum in medio quantum possibile est caelo simili : et tunc illud est propinquum ut suscipiat vitam et vitae opera : quae quia sine animae virtute et membrorum virtutibus fieri non possunt, ideo animae virtus et membrorum tunc informant spiritum et calorem, ut forment figuras organorum per quae exercentur animae et vitae opera : quibus in figura perfectis virtute intellectus primi causatur in eo anima quae operatur opera vitae : et haec determinantur ad multiplicitatem virium organicarum per intellectus moventes sphaeras inferiores, hoc est, per. virtutes eorum quae sunt in semine.

Omnes igitur dictae virtutes sunt in seminibus plantarum et animalium sicut ars actu operans est in instrumentis artis, ut diximus saepius : et hoc modo anima, dicitur esse in semine, sicut diximus in ante habitis : et cum manifestantur haec opera, erit manifestatio ipsarum virtutum successiva, eo quod primo manifestantur virtutes ignei coloris et mixti, et postea caelestis, et postea primo in operibus animae et membrorum incipiunt opera quae sunt virtutum quae sunt principia vitae : et cum manifestant vitae opera, complementum animae erit per intellectum. Et ideo dicit Aristoteles, quod unumquodque istorum non simul est cum suo complemento : sicut humor seminis non fuit attractus et digestus simul cum figuratione membrorum : ita etiam non est simul vitae opus in ipso et species et perfectio plantae per animam vegetabilem : et in animalibus non est simul vitae opus et perfectio secundum sensum ad genus et speciem animalis : sed in plantis succedunt sibi duo gradus, et in animalibus tres, et in hominibus quatuor. In aliis autem sunt gradus mixtionum qui sunt ante vitam et vitae principia. In plantis enim vitae opus est ab eo quod est sicut ars in semine quando format organa plantae : plantae autem perfectio quando anima vegetabilis est in ipsis organis formatis. In animalibus autem est vitae opus, sicut dictum est. Et quia eadem organa ut in pluribus sunt vitae et sensus simul, eo quod in animalibus sentire est esse, ideo etiam quando fiunt organa sensus inest virtus animalitatis, et post illam est adeptio formae specificae perfectae secundum determinatam formam, quae dat esse et rationem in specie equo vel asino vel alii animali quod generatur. Et sic

intelligit Aristoteles quod non est vivum et sensibile simul, nec animal et equus simul.

Cum enim probatum sit, quod una anima est in corpore uno, et una quidditas sit unius quod est in specie et una forma, sicut nos ostendimus in libro de Anima, si semen primo haberet animam vegetabilem sicut substantia, et postea acquireret sensibilem, mutaretur de forma una substantiali ad aliam formam substantialem, et de complexione vegetabilis ad complexionem sensibilis : quae omnia sunt absurda apud omnem recte philosophantem. Si autem quis diceret, quod vegetativa substantia est alia a sensibili, sed uniuntur in uno actu animandi corpus, hoc est figmentum quod in scientia de Anima improbavimus : nec oportet ea quae ibi probata sunt hic reiterare.

Rationale autem sive intellectuale principium vitae in homine, subjecto quidem idem est cum vegetabili et sensitivo sed per esse alterum est : quia una substantia est anima rationalis a qua effluunt potentiae vegetativae et sensibiles et intellectuales, quarum quaedam affixae sunt corpori, et quaedam non : et ideo illae quae non sunt affixae corpori, nihil virtutis habent quod educat eas de corporea materia, sed potius illae sunt quaedam similitudo lucis intellectus agentis in natura et principiis spermatis : propter quod a toto extrinseco materiae spermatis et virtutum ejus a luce intellectus qui secundum Anaxagoram et Aristotelem, est primum agens in omnibus praeinductis virtutibus, in conceptum inducitur anima rationalis et intellectualis, quae postea completur per speculationis formas, sicut ostendimus in libro de Intellectu et Intelligibili. Hic ergo est etiam ordo, quod non est vivum et sentiens simul, et non est sentiens et homo simul. Et iste est intellectus verborum Aristotelis, cum qua expositione concordat Avicenna, et Averroes, et Theophrastus, et omnes peritiores Peripatetici. Si igitur quaeratur, utrum principium vitae et sensus et rationis quod est anima, sit in semine ? Dico, quod principium vitae et sensus dicitur duobus modis. Est enim principium vitae, quod est endelechia corporis organici secundum potentiam vitae : et hoc modo principium vitae non est in semine : neque etiam principium sensus, quia si hoc modo principium vitae esset in semine plantae vel animalis, semen esset planta quando est semen plantae, et esset animal quando est semen animalis. Si autem principium vitae dicatur, quod est ad vitae organa operans, principium vitae est in semine hoc modo quo ars est in instrumentis artis, sicut saepius diximus. Et hoc modo etiam est in semine anima sicut ars, et non sicut endelechia corporis organici. Ars enim est factivum principium secundum rationem operans. Verius tamen dicitur, quod id quod est in semine, est aliquid animae et non anima : est enim actus animae, sicut in praehabitis est manifestum.

Ex omnibus autem dictis constat, cum ratio non sit conjuncta alicui parti corporis sicut actus alicujus membri existens, quod oportet, quod nec ex materia nec per instrumenta corporea inducatur in conceptum, sed potius ab eo quod non commiscetur alicui materiae corporis, nec aliquibus virtutibus quae sunt in materia seminis agentes. Et ideo principium ipsius nihil aliud est nisi lux primi intellectus agentis : intellectus enim hic purus est et immixtus et impassibilis omnino, sicut ostendimus in libro III de Anima.

Haec igitur sunt quae cum praecedentibus conjuncta, verum intellectum ostendunt eorum quae supra inducta sunt.