CAPUT XII.

De eo quod dicit Aristoteles animam esse in semine, et intellectum ab extrinseco.

Revertamur igitur ad propositum dicentes, quod anima nutritiva per modum qui dictus est, est in semine concepto animalis, quod semen decisum est ab animalibus : sed manifestum est quod anima illa est in potentia in spermatibus duobus conjunctis, ita ut potentia dicatur virtus quae est actus animae illius qui generat, quae est in semine : sed secundum quod est actus vel perfectio corporis organici, non inest spermati, nisi priusquam advenerit ei cibus quem convertit attractum in membro conveniente, sicut animal cibatum convertit cibum : tunc enim primo vere facit operationem animae. Videtur enim in principio, quod omne conceptum vivit sicut vivunt plantae, hoc modo quo vita dicitur operatio ejus quod est actus et similitudo virtutum ejus, quod habet animam vegetabilem sicut actum et complementum sui. Idem autem oportet dicere de dispositione animae sensibilis : eo quod sicut anima vegetabilis est virtus in corpore, ita etiam anima sensibilis secundum omnes suas partes virtus est in corpore : et ideo est operatio virtutis quae est in semine : quoniam, sicut jam ante diximus, nulla est forma generationis quae non sequatur virtutes materiae quae sunt in spermate, nisi sola rationalis ad quam nec spiritus spermatis neque calor aliquid operari videtur : sed videtur tantum causari a lumine intellectus primi, qui operatur in opere naturae, eo quod nullius corporis vel partis corporis est actus.

Cum autem dicto modo vegetabilem et sensibilem dicamus esse in semine, dicemus quod ambae prius insunt in potentia, quam potentiam vocamus formativam cum virtutibus spiritus et caloris et spermatis, de quibus diximus : postea autem efficiuntur in actu in fine generationis, quando conceptus est completus. Necessarium enim est, quod cum primo non sint hae animae sive formae in semine, et deinde sunt in conceptu, quod fiant sic quod educantur de potentia materiae ad actum, eo quod sunt virtutes in corpore : quod non est verum de rationali : eo quod virtus in corpore non est, sicut saepius diximus : quando enim erant istae animae sic fiebant universaliter : aut oporteret dicere, quod quaedam animae vegetabiles et sensibiles sic fierent, et quaedam non. Si enim diceretur quod anima vegetabilis est in semine, et illa est faciens animam vegetabilem conceptus, tunc quaedam vegetabilis erit faciens non facta : et similiter est de sensibili faciente et facta : et hoc modo dixit Plato, sicut patuit superius quando fuimus locuti de opinione Platonis. Praedicto autem modo istae animae fiunt in materia, quamvis non concedamus eas secundum quod animae sunt, intrare in semen transfusas in semine maris, sicut dixit Plato : quod enim transfunditur actus animae, est maris et similitudo membrorum ejus, et non anima proprie loquendo.

Quaeret tamen aliquis, utrum necessarium sit in vegetabili vel sensibili in

plantis vel in animalibus ingredi animas transfusas cum semine ab animalibus generantium ? et dubitabit forte aliquis, si omnia hujusmodi principia vitae primo sint in mare extra sperma, et postea transfundantur cum semine, aut quaedam sint ab extra transfusa, et quaedam non : quoniam Plato dicebat omnia esse ab extra. Quidam autem dicebant quaedam esse ab extra, et quaedam ab intra. Animam vero vegetabilem dicebant esse ab intra, eo quod non videbant ibi unum ascendendo implere alterum sicut mas implet foeminam. Sensibilem autem dicebant actualiter transfundi ab extra : eo quod in talibus unus mas multas implet feminas : et putabant, quod animas transfundant actualiter in semine existentes, sed latenter.

Manifestum autem est, quod impossibile est dicere, quod omnia vitae principia actu sint ante in semine transfusa, ex ipsis rationibus quas in libro quem ante istum in hac scientia induximus : quaecumque enim sunt principia operantia operationes corporales, principia illa sunt perfectiones aliquorum corporum organicorum, nec possunt esse sine illis. Dico autem operationes corporales, quarum instrumenta sunt organa corporalia, sicut est ambulatio quae numquam potest esse sine pedibus : et ideo vis gressibilis non potest esse nisi in pedibus et cruribus. Omnes igitur hujusmodi virtutes nullo modo ab extrinseco aliquo in semen ingredi possunt. sed potius generantur sic, quod ex ipso educuntur de potentia ad actum, sicut praedictum est. Hoc enim modo fit: quia corpus spermatis est superfluitas cibi alterati ad similitudinem virtutis membrorum, in quo est virtus formativa operans ad actum animae vegetabilis et sensibilis : et quia intellectus nec est virtus corporea quae in majori corpore major sit, et in minori minor : neque virtus operans in corpore sicut illae sunt virtutes, quarum operatio est ad harmoniam organi corporei, sicut est visio visus ad harmoniam oculi: se- quitur necessario, quod ipse solus sit ab extrinseco materiae datus a principio generationis quod materiae non commiscetur : et hoc est intellectus, cujus est opus naturae sicut primo moventis et causantis, sicut dixit Anaxagoras, et nos dictum ejus superius explanavimus : propter quod etiam solus intellectus divinus est, hoc est, perpetuus et incorruptibilis : eo quod, sicut in libro de Intellectu et Intelligibili ostendimus, ipse solus habet talem operationem quae non communicat cum operatione corporei organi per aliquem modum omnino : et hoc est ad quod voluimus pervenire in omnibus capitulis quae praemisimus de virtutibus animae et spermatis.