CAPUT V.

De causa propter quam quaedam animalia generant filios completos, quaedam autem incompletas.

Amplius de animalibus generantibus animalia quaedam generant filios completos, quaedam autem incompletos. Omnia igitur animalia soleas corneas habentia filios generant completos : similiter autem et omne animal in duo tantum dividens ungulam. Plura vero ex his animalibus quae dividunt pedem multis fissuris, generant filios incompletas. Causa autem illius est quia animalia habentia soleas, unicum generant foetum : dividentia autem in duo ungulam, quandoque generant unum, et quandoque duos, sed duos vix umquam excedunt: et ideo quia haec et his similia animalia paucos generant filios, facile possunt eos complere. Animalia autem quae multos simul filios generant, possunt quidem formare eos in principio cum pauca indigent humiditate: postea autem cum creverint et multam requirunt humiditatem potentem complere eos, generant filios imperfectos, sicut ea quae generant vermes : et ideo quaedam ipsorum aliquando pariunt non distinctos et occasionatas filios, sicut vulpes, leo, lupus, et canis. Quidam etiam erunt caeci, sicut canis, et animal quod Graeci aycorem vocant.

Porca vero generat multos partus ad modum eorum quae in multa pedem dividunt, licet in duo dividat ungulam : quidam tamen porcorum habent soleas corneas integras non divisas, sicut invenitur in porcis quarumdam regionum : et ideo aliquando generant porcae unum tantum, aliquando generant multos : frequenter tamen generant multos filios, eo quod humidum animal est et frigidum : et cibus qui deberet transire in nutrimentum corporis, transit in spermaticam humiditatem. Animal enim istud non est magnum sicut animalia soleas corneas habentia. Porca autem format et auget quod concipit in utero donec compleatur partus, et non parit imperfectum : et hoc accidit propter bonitatem et superfluitatem humidi quod est in corpore ejus : sicut etiam arbor plantata in terra pingui, multum cibum habenti, magis complet suos fructus.

Similiter autem quaedam aves incompletas et caecos pullificant pullos suos : et illae sunt praecipue illae quae faciunt multos pullos, et carent magnitudine corporis, sicut hirundo, et perdix, et passer, et hujusmodi aves parvae. Et similiter etiam faciunt aves quae paucos pullificant pullos, sed non generant in ovis cibum sufficientem complexioni illorum, sicut karthagla effecta faeta, et columba, et multae aliae aves apud nos, sicut cornix, monedula, et plura alia genera. Et ideo dicunt quidam quod si extrahatur oculus pulli hirundinis quando est imperfectus, iterum recrescet: eo quod materia oculi adhuc est intus incompleta : sed tamen non est probabile nisi posset extrahi oculus sine laesione nervorum et venarum a quibus exit materia oculi.

Ex his igitur patet, quod quaedam animalia generant filios incompletas propter cibi diminutionem : quod etiam ma-

nifestatur in filiis quos generant mulieres in septimo mense. Quia enim illi filii sunt incompleti, Frequenter accidit, quod hi distinctas et divisas habent vias sensuum et pororum manifestorum narium et aurium et oculorum et aliorum : et aliquando non habent expressam in his distinctionem, sed cum creverint, distinguuntur : propter quod sic imperfectionati involvuntur in pelliculis mollibus auxugiae non salsae, et cooperiuntur pellibus, et paulatim instillatur eis lac, donec convalescat et compleantur. Multi etiam taliter natorum convalescunt et vivunt : frequenter etiam moriuntur.

In hominum autem generatione tali occasione occasionantur mares plus quam foeminae : in aliis autem animalibus non. Causa autem illius est, quod inter marem et foeminam est diversitas caloris naturae. Calidiores etiam sunt mares, et ideo etiam sunt majoris et velocioris motus ad exitum quam foeminae. Propter motus etiam multos quos habent mares, adhuc teneribus existentibus membris, accidunt eis occasiones fracturarum et laesionum membrorum, et plures alii modi occasionum plus quam foeminis. Calor enim est causa diversitatis complementi facturae diversitatis masculorum et foeminarum in matrice mulierum. Earum enim matrices non sunt causae diversitatis maris et foeminae secundum modum. In aliis autem animalibus non apparet diversitas facturae et complementi masculorum et foeminarum : quoniam non citius completur mas in istis, nec foemina tardius in illis.

Amplius mares in minori tempore distinctam et completam accipiunt facturam quam foeminae in matricibus mulierum : post partum autem citius crescunt et complentur foeminae hominum quam mares, et citius senescunt: eo quod foeminae maribus sunt debiliores, eo quod sunt naturae frigidioris. Opinandum enim est, quod sexus f oemininus est quaedam naturalis occasio, qua occasionatur conceptus, sicut in antehabitis hujus scien- tiae probatum est : oportet igitur, quod cum fuerit infra matricem, tarde completam membrorum accipiat distinctionem propter frigus naturale. Distinctio enim membrorum completa, quidam est modus digestionis. Calor enim digerit et distinguit citius id quod majoris et facilioris est digestionis : hoc autem est id quod majoris est caloris. Foemina autem in specie hominis extra uterum citius crescit et augetur propter naturae suae debilitatem. Omnes enim res minoris virtutis et debilioris, citius perveniunt ad complementum tale quale permittente natura possunt suscipere : eo quod humidiores sunt, et minus agunt in contrarium. Hoc accidit in omnibus operationibus naturae quae a calore naturali terminantur propter causam quam saepius in antehabitis diximus.