CONCORDIAE. 397

III. Quare in themate pium legatum non fuisse vi legum ci- vilium resolutum, quamquam testator edixerit, illud resolvi favore haeredum si cuiusvis legis dispositione non potuisset exsecutioni mandari.

IV. Non enim testator legati resolutionem cum eventu legum, quae illud forte abolere praesumerent, colligavit; sed e converso cum impossibilitate illud exequendi vi quarumlibet legum dispo- sitionis ; ne videlicet in manus alienas sua bona devenirent sine satisfactione legati.

V. Quare huiusmodi manente testatoris mente, impedimenta ex legibus civilibus obvenientia ab haeredibus superari, ea ra- tione qua possent, debuisse.

VI. Neque eiusmodi modalem legati transformationem ob ur- gentia rerum adiuncta factam appellari posse voluntatis commu- tationem sensu iuridico acceptam: sed potius voluntatis exsecu- tionem prout iniqua rerum adiuncta paterentur ( 1 ) .

pressis invocentur: quisque autem videt,

eas invocari, non ut, tamquam leges va-

lore praeditae, admittantur; sed ut a

graviori vexatione in facto per ipsas le-

ges liberentur. Quod si quis aliquid con-

tra statuta ss . canonum, vi tamen civilis

legis sibi attribueret, iniuste atque inva-

lide detineret; quum nullum titulum lex

civilis tribuere possit, quo quis Ecclesiae

iuribus fruatur.

(1) Ex hoc evenisse puto, quod S. Con-

gregatio Rescripto non adiunxerit con-

suetum mandatum, fact o verbo cumSSño.

Namque quando agitur de voluntate pii

disponentis commutanda, cognitis causis

aequae commutationis, mandat Remo

S. Congregationis Secretario, ut referat

SSmo Patri Resolutionem, ut si velit

eam commutationem adprobet:non enim

est in facultate S. Congregationis com-

mutare vel etiam derogare voluntati pii disponentis. Voluntas enim pii disponen-

tis habet vim legis, cui praeter Pontifi-

cem nemo potest derogare.

Sed in themate aliqua voluntatis com-

mutatio auctoritate Pontificis facta lo-

cum iam habuerat: modalis autem trans-

formado a rerum adiunctis postea im- perata, ut legatum quoad fieri possit salvaretur, redibat in legati observan- tiam. De qua re sic scripsit Card. De Luca, Annot. ad Conc. Trid disc.21. « Improprie >: autem iste commutationis terminus » adhiberi videtur; quoniam posita im- » possibilitate adimplendi id, quod dis- » ponens voluit, suppletio vel subroga- » tio potius, quam commutatio dicenda » videtur, ne secus dispositio caducata » remaneat, ex ea congrua ratione, quod » pia dispositio principaliter directa di- » citur in Deum propriamque animam, » unum vero vel alterum opus dicitur » accidentaliter destinatum, ut ubi im- » pleri potest servetur defuncti volun- » tas, ubi vero non, id sequatur, in eo, » in quo sequi potest. Commutationes » autem sunt illae, quae continent omni- » modani commutationem pro voluntate » vel arbitrio, etiam in casibus, in qui- » bus impleri possint eo modo, quo per » disponentes volitum est, adeo ut spe- » ciem dispensationis vel derogationis » redoleant. »