Sermo III. De Exodi Lectione Terti Prima dominica Paschae.

Deus loquitur per prophetam: Ecce ego facio coelum novum, et terram novam: et luna lucebit sicut 0861B sol, et sol septies tantum (Isa. LXVI, XXX) . Quamvis elementorum futuram renovationem praedicet post hujus saeculi finem, ipsa utique creatura, ut ait Apostolus, liberabitur a servitute corruptionis, in libertatem gloriae filiorum Dei (Rom. VIII) . Neque enim, charissimi, vel elementa sic deficient, ut non sint, vel nos sic moriemur, ut non meliorati surgamus: tamen et hoc die promissionem Domini cernimus esse completam; renovatas ad instar coeli et terrae neophytorum animas intuentes, et corpora. Lunam quoque, id est Ecclesiam, quae in pace crescit, in persecutione minuitur (minuitur autem globo plenitudinis, non lumine claritatis), nunc eam sicut solem cernimus per totum splendere orbem. Caeterum quod Sol justitiae Christus 246 septies tantum terris 0861C hodie luceat, quam lucebat, radii ejus testes sunt, qui illuminant omnem hominem venientem in hunc mundum (Joan. I) . Nunc enim coruscat ex ipso igneus ille Spiritus septiformis, qui velut ignis sedit super Apostolos (Act. II) , et ardet hodie in unoquoque credentium. Nam priusquam pateretur ac resurgeret Christus, notus erat tantum in Judaea 0862A Deus (Ps. LXXV) , nunc in omnes gentes fulgor claritatis Dominicae pertransit. A summo enim coeli egressio ejus, et occursus ejus usque ad summum ejus, nec est qui se abscondat a calore ejus (Ps. XVIII) . Ergo, quoniam reparatus est hodie mundus, agamus exsultantes natalem reformationis mundi. Hic est dies quem fecit Dominus; exsultemus, et laetemur in eo (Ps. CXVII) . Mundi vero natalem cum dico, nostrum dico, qui renati sumus in Christo, qui eramus ante viventes quidem peccato, mortui autem justitiae, et nunc iniquitatibus criminum mortui pristinorum, vivere Deo jam coepimus, conformes effecti primum mortis, deinde resurrectionis Christi. Consepulti enim sumus cum ipso per Baptismum in mortem; ut quemadmodum Christus resurrexit a mortuis, ita et nos in novitate vitae ambulemus diem 0862B festum celebrantes, et gloriantes in cruce Domini nostri Jesu Christi, qui acceptus decima die mensis primi, quartadecima die ad vesperum mundi a Judaeis immolatus est. Sed quid significet ille decimus dies, quid quartus decimus, ut promissioni hesternae satisfaciam, prout Dominus largiri dignabitur, explanabo. Ait Deus sancto Moysi: Loquere ad omnem synagogam filiorum Israel, dicens: decima mensis hujus sumat unusquisque ovem per domos familiarum, ovem per singulas domos. Quod si pauci erunt in domo, ita ut non sufficiant ad ovem, assumet secum vicinum proximum suum, secundum numerum animarum: unusquisque quod sufficiat sibi computabit in agno. Agnus autem perfectus, masculus, anniculus erit vobis: ab agnis, et haedis 0862C sumetis: et erit vobis servatus usque in quartam decimam mensis hujus: et occident illum omnis 247 multitudo synagogae filiorum Israel ad vesperum. Et sument de sanguine, et imponent super duos postes, et super limen in domibus, in quibus manducaturi sunt eum (Exod. XII) . Multiformis sapientia Dei ita per Legem loquitur, ut iisdem dictis futura praenuntiet, 0863A quibus fieri salubriter jubet instantia. Judaeos tunc in his observationibus secuturae veritatis umbra salvavit: significans pariter quod eorum posteri, beneficiorum immemores divinorum, ipsum advenientem trucidaturi essent, cujus sub umbra salvati sunt. Ab ipsis enim Christus in hunc mundum veniens, sicut ovis ad victimam ductus est (Isa. LIII) ; cujus Agni nos sanguinem (signum videlicet Passionis) vel in duobus postibus, seu fide, et opere, seu corde, et ore; vel in liminaribus habentes nostrarum frontium ab omni incursu saevientis plagae protegimur. Quod autem decima die agnus accipitur, et quartadecima immolatur, hoc significari perspicio, quia Judaeorum populus Filium Dei in Decalogo Legis acceptum, et post transmigrationem Babylonis, sicut scriptum est 0863B (Matth. I) , quartadecima generatione nascentem, crucifixurus esset ad vesperum. Ad vesperum autem, sive hujus mundi, quia novissimis temporibus saeculi passus est; sive etiam ad ipsius solis occasum, quoniam crucifixo Domino occidit sol. Meridie namque ab hora sexta tenebrae factae sunt super universam terram usque ad horam nonam (Matth. XXVII) . Quid potuit esse tam vesperum? Nec illud otiosum putes, quod cum superius imperativo modo dictum sit, sumant ovem per domos, infra indicativo modo pronuntietur, occident eum omnis multitudo synagogae filiorum Israel ad vesperam. Occident, ait; non, occidant. Synagoga quippe Judaeorum quod erat crudeliter factura, praedictum est; non, ut fieret, jussum est: nec ideo factum est, 0863C quia praedictum erat; sed ideo praedictum est, quia erat futurum; ut praescientiam suam Deus in his quae per libertatem arbitrii hominum futura erant, ostenderet. Libertatem diximus arbitrii, quia voluerunt Judaei facere quod fecerunt: et utique si noluissent, non fecissent. Certe ingentis sacrilegii 0864A est vel cogitare, quod Deus, qui non solum bonus et justus, sed ipsa bonitas est, et ipsa justitia; vel jubeat 248 aliquid, vel cogat fieri, quod factum damnet. An fortasse putamus, quia si poenituissent Israelitae, aliter omnipotens Filius Dei salvare non potuerit mundum? Quis enim cognovit sensum Domini? aut quis consiliarius ejus fuit (Rom. XI, 34) ? Considera in Evangelio, quomodo exspectaverit Christus poenitentiam Judaeorum; ubi exprobrat civitatibus in quibus factae sunt plurimae virtutes ejus, quod non egerint poenitentiam: Vae tibi, inquit, Chorozaim! vae tibi, Bethsaida! quia si in Tyro et Sidone factae essent virtutes quae factae sunt in vobis, olim utique in cilicio et cinere sedentes poenitentiam egissent. Verumtamen dico vobis: Tyro et Sidoni remissius erit in die judicii, quam vobis. Et 0864B tu, Capharnaum, quae usque in coelum extolleris, usque in infernum demergeris, inquit; quia si in Sodomis factae fuissent virtutes quae factae sunt in te, mansissent utique usque in hodiernum diem; sed tamen dico vobis, quia terrae Sodomorum remissius erit in die judicii, quam vobis (Matth. XI; Luc. X) . Praescientia quidem Dei non fallitur; sed nec homini concessa semel voluntatis libertas aufertur, ne nihil de eo judicare possit qui liber non fuerit in agendo. Pertinaciam mali damnat Deus conversionem poenitentis amplectitur. Sed dicas: Numquid mentiri potuit Deus, qui facturos cos praedixerit quod fecerunt? Quanta sit virtus omnipotentiae ejus non assequimur, qui vocat ea quae non sunt tamquam quae sunt (Rom. IV, 17) . Mentiri eum putaremus 0864C potuisse, si ea quae praedixit, impleta non fuissent. Ergo et Ninivitis mentitus est? Dixit enim, adhuc triduum, et Ninive evertetur (Jonae III, sec. LXX) : et eversa non est, quia poenitentiam egit in praedicatione Jonae. Sed intellige. Sermo Dei gladius est ex utraque parte acutus (Hebr. 0865A IV) . Ninive aliter evertenda fuerat, et eversa est aliter. Evertenda fuerat excidio, si permansisset in sua nequitia: eversa est iniquitas 249 ejus, quia poenituit. Sicut distat coelum a terra, dicit Deus hominibus, ita distant sensus mei a sensibus vestris, et cogitationes meae a cogitationibus vestris (Is. LV) . Scriptum est: Altiora te ne quaesieris, et sublimiora te ne scrutatus fueris; multos enim supplantavit suspicio eorum (Eccli. III, 22) . Justum itaque crede Dominum, charissime, et verum, et pium in omnibus dictis, atque operibus suis, ut perfectam sapientiam consequaris. Agnus enim perfectus, masculus, inquit, anniculus erit vobis (Exod. XII) : ut nihil mediocre de perfecto sentias, nihil infirmum de masculo, nihil de anniculo semiplenum. Perfectus est, quia in eo habitavit omnis plenitudo divinitatis 0865B corporaliter (Coloss. II) . Masculus est, quippe quia vir nasci dignatus est ex Virgine, ut sexui utrique consuleret. Anniculus est, quia post illud Baptismum quod pro nobis in Jordane susceperat, usque ad Passionis suae diem unius anni tempus impletur; et ea tantum scripta sunt in Evangeliis quae in illo anno vel docuit, vel fecit, nec ipsa tamen omnia. Sic enim dicit Evangelista Joannes: Multa quidem et alia signa fecit Jesus in conspectu discipulorum suorum, eorum quippe quos post Baptismum scribitur elegisse, quae non sunt scripta in hoc libro: haec autem scripta sunt, ut 250 credatis, 0866A quia Jesus est Christus Filius Dei, et ut credentes, vitam aeternam habeatis in nomine ejus (Joan. XX) . De his autem quae ante illum gessit annum, sic idem Joannes in postremis sermonibus libri testatur: Sunt autem et multa alia quae fecit Jesus; quae si scribantur per singula, nec ipsum arbitror mundum capere eos libros qui scriberentur (Joan. XXI) . Solus plane Lucas evangelista memoravit praeteriens, quod duodecim annorum praedictus Dominus Jesus in templo repertus sit a parentibus, sedens in medio doctorum, audiens eos, et interrogans, et quod dixerit parentibus: Quid quaerebatis me? nesciebatis quia in his quae Patris mei sunt oportet me esse (Luc. II) ? Hic est annus Domini acceptus, quem ex Isaiae libro de persona sua scriptum in synagoga legens Dominus Jesus ait: Hodie impleta est haec Scriptura in auribus vestris 0866B (Luc. IV, 21) . Hic est annus, cujus coronam (victorialem quippe circulum operibus bonitatis Christi benedicendum) Propheta laetus nuntiavit in psalmo: Benedices, inquit, coronam anni benignitatis tuae, et campi tui replebuntur ubertate (Ps. LXIV) : corda nempe credentium populorum, percepto semine verbi vitae, fructu etiam centesimo redundabunt. Quod si in cruce simul cum Christo pendentium latronum fractis cruribus, ideo Salvatoris crura fracta non sunt, sicuti sanctus evangelista testatur; ut Scriptura impleretur, quae ait: Os non confringetur ex eo (Joan. XIX) : debuit juxta praedictam rationem Agnus iste 0867A Dei anniculus immolari, ut omnia quae de illo scripta sunt, complerentur in ipso, cui est omnis honor, virtus et gloria, cum Patre, et cum Spiritu sancto, ante omnia, et nunc, et semper, et in cuncta saecula. Amen.