Sermo VIII, De Evangelii Lectione Primus.

Post illius finem tractatus quem dilectioni vestrae intulimus usque ad hesternum diem de Exodi libro, ubi Lex celebrandae paschae describitur; nunc aliquid de Evangelii lectione, quae paulo ante decursa 0886B est, adjuvante Domino, disseramus: ut eumdem Deum tam veteris esse Instrumenti auctorem, quam novi, rebus ipsis testantibus comprobemus. Audivimus enim quod Salvator humani generis Jesus ierat invitatus ad nuptias, ibique aquam in vini saporem, naturamque convertit. Habet plane et ipsa historia ordinem veritatis. Nam et nuptias idem qui ab initio instituerat, benedixit (Gen. II) ; et creaturam quam fecerat, in id 269 quod voluit, sua potestate convertit. Ac de virtute quidem Dei omnipotentis nulla in facto dubietas poterit animae fideli subrepere: isse tamen illum 0887A ad festivitatem nuptiarum, id est in domo epulationis, quispiam nostrum non sine ratione mirabitur. Enimvero, charissimi, pene omnis Evangeliorum textus, Dominum Christum inter homines conversantem desperatis rebus opem contulisse insinuat, et quam maxime moeroribus adfuisse: dum blasphemantes Judaeos increpat, dum Scribas et Pharisaeos fallaciae, doli, avaritiae reos, vanitatisque coarguit (Luc. XI) ; dum civitatibus exprobrat incredulis, ac minatur (Matth. XI) ; dum spiritus torquet immundos (Luc. VIII) , ut imagini suae captivatae subveniat, et expulsis daemoniis salubritati restituat mentes obsessas; dum leprosos supplicantes emundat (Luc. XVII) ; dum paralyticos, linguae solius qua precarentur viventes officio, reformat potius, quam curat 0887B (Matth. IX) ; dum tempestate maris periclitantibus, ipse super aquas ambulans, securus tranquillator adventat (Matth. XIV) ; dum vel caecatis oculis donum lucis amissae redintegrat, vel a nativitate caecis novum lumen infundit (Luc. XVIII; Joan. IX; Matth. IX) ; dum inter moestas aegrotantium turbas medendi peritus adsistit; dum luctus varios obsecrantium parentum dimovet, vel morientes eorum charos sanitati restituens, vel mortuos vitae (Luc. VII; Joan, XI) . Ad hoc enim Filius Dei, sine initio Deus, in fine saeculi initium carnis sumpsit ex Virgine, et inter homines conversari dignatus est, ut huic mundo succurreret pereunti; quoniam, ut ipse ait, non erat opus sanis medico, sed male habentibus (Matth. IX) . Medicus enim moestitudinis domum potius, 0887C quam laetitiae ingredi consuevit. Aut enim vulnerum dolore afflictis necessarius est, aut aegritudinis morbo laborantibus, aut lenta viscerum tabe defectis; quia medici officium prosperitas non requirit. Quid est ergo, quod ista Evangelii lectio quae hodie recitata est, festivitati nuptiali interfuisse Dominum perhibet invitatum, nisi quod ibi vinum, id est virtus laetitiae spiritualis, defecerat, et languebant sitientium convivarum ora vini laetificantis inopia; quoniam vinum laetificat cor hominis, ut ait Propheta (Ps. CIII) . 270 Sed priusquam spiritalem scientiam revelemus, rationem 0888A facti historialiter exponamus. Ideo nuptiarum celebritatem non aspernatur Christus, ut eumdem se esse testetur Deum, qui de limo terrae figuraverit ab initio virum et feminam, iisdemque licentiam tribuerit conjugalem, dicens: Crescite et multiplicamini, et implete terram (Gen. I) . Quod Manichaeis perditis adeo displicet constitutum; quibus ego ob immunditiam suam puto non utique rem nuptialem displicere, sed legem, quae non multas feminas uni viro, neque unam feminam multis viris, sed unam feminam uni viro conjungit. Nolunt enim vivere ipsi exsecrabiles Manichaei juxta apostoli Pauli doctrinam, ut unusquisque suam uxorem habeat, et unaquaeque suum virum (I Cor. VII) . Benedixit ergo quod constituerat a primordio legitimum Christus 0888B conjugium, dum pergere ad nuptias non renuit invitatus: et tamen virginitatem docuit esse meliorem, dum magis per eam nasci dignatur. Probavit sanctam Virginem suum esse domicilium Deus, ubi columen pudoris perpetuum servet ingressus, dum sine detrimento integritatis maternae nascitur, sine corruptela conceptus. Ideoque vas electionis Apostolus, ad istud bonum quod consecutus fuerat, caeteros invitabat, dicens innuptis: Bonum est illis si sic permanserint, sicut ego (I Cor. VII) . Exemplo felicitatis hortatur, non legis potestate compellit, de virginibus, inquiens, praeceptum Domini non habeo: consilium autem do, quasi misericordiam consecutus a Domino, ut sim fidelis; quia expedit homini sic esse (Ibid.) . Et post longam monitionem, qua castimoniae 0888C beatitudinem conditioni praetulit nuptiarum, sententia postrema conclusit: Igitur et qui dat virginem suam nuptui, bene facit; et qui non dat, melius facit (I Cor. VII, 38) . Quod ego arbitror non parentibus virginum fuisse a beato Apostolo dictum, quos constat alienae voluntatis arbitrio dominari non posse; sed unicuique homini tam viro, quam feminae, optionem fuisse ab eodem sancto propositam, ut virginem suam (hoc est carnem suam, virginem natam) aut integritati conservet, meliorem partem, liberamque eligens, aut agnita conditione, nuptui eam, si se non continet, tradat. Parentes autem, vel 0889A consanguinei 271 quique virginum, tam puerorum, quam etiam puellarum, nolo sibi de supradicta libertate arbitrii blandiantur, quod alienis mentibus eos dominari non posse tractavimus. Imperare quidem perpetuam continentiam non possunt, quia res esse noscitur voluntatis: sed voluntatem tamen in melius nutrire possunt, et debitores sunt ut moneant, ut hortentur, ut foveant, ut pignora sua Deo magis gestiant obligare, quam saeculo, ut de propinquis seminis sui vel in cleri ordine dignos altari divino ministros exhibeant, vel in sanctarum numero feminarum puellas castimoniae dicatas enutriant; ut Ecclesiam Dei talibus nutrimentis ornantes, beatitudinem debitam consequantur. Scriptum est enim: Beatus qui habet semen in Sion, et domesticos in Jerusalem. 0889B Inest autem praeclaro huic eloquio prophetali et sublimior intellectus, suo in loco plena disputatione pandendus. Sed quia in hunc tractatum salubriter sumus pertracti studio castitatis, dum rationem pandimus cujus intuitu perrexerit Salvator ad nuptias, breviter interim neophytis nostris salutare consilium suggeramus, spiritalem scientiam lectionis hujus figuraliter explanandam dictis subsequentibus ostensuri.

Regeneratos vos esse per Baptismum, et renatos, nuncupatione ipsa qua infantes vocamini, potestis advertere. Si qui igitur vestrum conjugio alligati, 0890A servare virgines suas magis quam nuptui dare desiderant, sic habeant conjuges, quasi non habentes; et erit illis retributio magna 272 apud Deum Dominum nostrum, quod talem suam carnem servaverint, qualis Baptismi sacramento renata est. Haec ad utilitatem vestram dico, non ut laqueum vobis injiciam (I Cor. VII) ; nam etsi conjugio servieris legitimo post lavacrum, non peccasti. Cave solum ut aliter non derelinquas fidem, ut a fornicationibus fugias, jam fidelis effectus. Hoc autem custodire ita demum poteritis, si ebrietatem devitetis, et convivia inhonesta, ubi turpium feminarum colubrini gestus concupiscentiam movent illicitam; ubi lyra sonat, et tibia; ubi omnia postremo genera musicorum inter cymbala saltantium concrepant. Infelices illae domus 0890B sunt quae nihil discrepant a theatris. Auferantur, quaeso, universa ista de medio. Sit domus Christiani ac baptizati hominis immunis a choro diaboli, sit plane humana, sit hospitalis; orationibus sanctificetur assiduis; psalmis, hymnis, canticisque spritualibus frequentetur: sit sermo Dei, et signum Christi in corde, in ore, in fronte, inter cibos, inter pocula, inter colloquia, in lavacris, in cubilibus, in ingressu, in egressu, in laetitia, in moerore; ut juxta beatissimi Pauli doctrinam, sive manducatis, sive bibitis, sive aliquid facitis, omnia in nomine Domini 0891A Jesu Christi, qui vos vocavit ad gratiam, faciatis (I Cor. X) . Ipse enim et praeteritis peccatis indulgentiam tribuit, et emendatae vitae praemia pollicetur. Sed his pro communi aedificatione moraliter expositis, jam venio ad promissas allegorias ipsius Evangelicae lectionis. Et licet ad explanationem mysteriorum Christi idoneum me esse non arbitrer, qui necdum merear beatissimi Pauli auctoritatem praesumere dicentis: quoniam loquimur non in doctis humanae sapientiae verbis, sed in doctrina spiritus, spiritualibus spiritualia comparantes (I Cor. II) ; desidero tamen ex ea divini Evangelii lectione coelestem vobis atque arcanam, prout Dominus largiri dignabitur, intelligentiam revelare. Paulo ante enim, dum propositi sermonis principium disserui, causam pandens propter 0891B quam 273 Salvator ierit invitatus ad nuptias, transcendi ad praedicabilem virginitatis conservandae tractatum, ibique aliquantulum videor immoratus. Nunc autem replicabo ipsam narrationem beati evangelistae, ut intellectum spiritualem opportunius requiramus in verbis. Et die tertia, inquit, nuptiae fiebant in Cana Galilaeae: et ibi erat mater Jesu. Vocatus est autem et Jesus, et discipuli ejus ad nuptias. Et vinum non habebant, quoniam consummatum erat vinum nuptiarum (Joan. II) . Veram rei gestae historiam, ut oportuit, cognoscentes, jam quis iste sit dies tertius, in quo factae nuptiae memorantur, spiritualiter exponamus. Dies lucis est, fratres charissimi; et ideo praeceptis Domini, qui verum lumen est, aequissime comparatur, testante Propheta: 0891C Praeceptum Domini lucidum, illuminans oculos (Ps. XVIII) . Et alibi iterum: Quomodo lux, inquit, mandata tua super terram (Prov. VI) . Unde bene Salvator Dominus admonebat, in luce esse ambulandum, dicens: Quod si quis ambulat in die, non offendit, quia lucem mundi hujus videt (Joan. XI) . Vere enim si quis ambulaverit in luce praeceptorum Dei, offendere nequaquam potest. Dies itaque fuit in mandato primus, ab Adam usque ad Moysen: secundus dies fuit sub Lege Moysi: tertius 0892A dies est sub Gratia Salvatoris. In quo die Sponsus ipse coelestis, amator animarum credentium Dominus Jesus, sponsam sibi ex Gentibus conjunxit Ecclesiam, cui annulum signaculi sui, et inaures fidei tribueret pretiosas ( nam fides ex auditu, auditus autem per verbum Dei (Rom. X) , videlicet Filium; quia in principio erat Verbum, et Verbum erat apud Deum, et Deus erat Verbum ((Joan. I)) ), cui sponsae idem Dei Filius Deus Verbum, aurea quoque donaret dextralia, probabilium quippe operum, dextrorumque factorum, nec non etiam caetera singillatim pretiosa monilia largiretur, quae spiritualium sunt ornamenta virtutum. Et ut agnosceres tertia hac die spirituales istas a Christo nuptias in plebe gentium celebrari, non in Judaea fiunt, sed in Cana Galilaeae: 0892B quod praeter testimonium sancti Isaiae (Is. IX) , qui Galilaeam Gentium memoravit, ex interpretatione ipsorum nominum clarius ostendetur. 274 Cana enim possessio dicitur; et Galilaea vel volubilis, vel rota nuncupatur, ex Hebraeo interpretata sermone. Constat autem populum Gentium ex errore idololatriae, in quem fuerat olim devolutus, nunc ad christianae veritatis cultum celeritate rotae cujusdam properare currentis. Unde etiam figuraliter cecinit propheta David locutus ad Deum: Vox tonitrui tui in rota (Ps. LXXVI) . Intonuit enim e coelo Deus, et Altissimus dedit vocem suam, dicens: Hic est Filius meus dilectus, in quo mihi bene placui: hunc audite (Matth XVII) . Cujus tonitrui vox haeret in cordibus plebis hujus, quae ex gentili superstitione ad fidem 0892C Domini Jesu, tamquam rota currens, velociter properavit. Quam ob causam etiam beatos Apostolos digne arbitramur a Christo filios tonitrui nuncupatos (Marc. III) , Boanerges. Nam legimus alio in loco Evangelii, quosdam ex Gentibus desiderantes appropinquare Christo, aditum quaesisse per apostolum Philippum, qui erat a Bethsaida Galilaeae civitate; ut opinor, familiaritate confisos: Domine, inquiunt, volumus Jesum videre. Venit Philippus, et dicit Andreae: Andreas et Philippus vadunt, et dicunt 0893A ad Jesum (Joan. XII) . His cohaerent ea, quae suo in loco, ut meminit dilectio vestra, minutatim disserui, ubi confestim Dominus legatos Gentium gratulanter amplectens, et in paucis credentibus fidem praevidens innumerabilium populorum, dixit Apostolis: Venit hora ut glorificetur Filius hominis (Joan. XII) . Et post pauca, vocem convertens ad Patrem, inquit: Pater, glorifica nomen tuum. Statimque vox de coelo veniens ait: et glorificavi, et iterum glorificabo. Quam vocem Dei Patris circumstantium Judaeorum turba audiens, de excelsis coelorum sedibus resultantem, tonitrum putat, quia verba non assequitur: populus enim, secundum prophetiam sancti Isaiae (Is. VI) , aure audiens et non audiens, sonum tantummodo divinae vocis audierat, 0893B sine intellectu sermonum. Ideoque Dominus et in Evangelio ad omnes, et in Apocalypsi post doctrinam 275 coelestem, clamat: Qui habet aures audiendi, audiat (Luc. VIII; Apoc. XIII) . Noverat quippe universis inesse aures, sed non omnibus audiendi: neque enim computabitur audisse qui cordis hebetudine obtusus, quid audivit ignorat. Apostoli autem, et per Apostolos ad fidem Christi currentes, qui audiendi habebant aures, meruerunt intelligere divina eloquia, pro magnitudine sui, sicut in Apocalypsi legimus (Apoc. IV, VI, VIII, X) , tonitruis comparata; quandoquidem digni hahiti sunt, ad salutarem notitiam veritatis, paterno testimonio coelitus erudiri. Cana autem parva civitas est in Galilaea Gentium, in cujus Galilaeae partibus sita est et civitas 0893C Capharnaum, ubi beatus evangelista Matthaeus Christum testatur habitasse dicens: Cum audisset Jesus quia Joannes traditus est, secessit in Galilaeam; et relicta civitate Nazareth (Matth. IV) , alterius scilicet Galilaeae, venit, inquit, et habitavit Capharnaum, maritimum oppidum in finibus Zabulon, et Nephthalim; ut adimpleretur quod per Isaiam prophetam dictum erat: Terra Zabulon, et terra Nephthalim, via maris trans Jordanem Galilaeae Gentium. Populus qui sedebat in tenebris, lucem vidit magnam: et qui sedebant in regione et umbra mortis, lux orta est illis (Is. IX) . Joannes quoque evangelista beatissimus memorat, quod Dominus Jesus reliquerit terram Judaeam, et abierit iterum in Galilaeam. Oportebat autem transire, inquit, 0893D illum per Samariam (Joan. IV, 4) , ubi eum causa mulieris Samaritanae, aliquantisper in ipso transitu remoratum describens, consequenter adjecit: Post biduum 0894A autem exiit inde et abiit in Galilaeam. Ipse enim Jesus testimonium perhibuit, inquit, quia propheta in patria sua honorem non habet. Cum autem venisset in Galilaeam, inquit, susceperunt eum Galilaei, visis omnibus signis quae fecit Hierosolymis in die festo: et ipsi enim venerant in diem festum. Venit ergo, inquit, iterum in Cana Galilaeae, ubi fecit de aqua vinum. Erat autem quidam regulus, cujus filius infirmabatur in Capharnaum. Hic cum audisset quia Jesus advenit a Judaea in Galilaeam, abiit ad eum, et rogabat ut descenderet et sanaret filium ejus incipientem mori (Ibid., 43) . Quem statim virtute sermonis sui, tamquam medicus coelestis, cum sanasset absentem, taliter sanctus evangelista conclusit: Hoc iterum secundum signum fecit Jesus, cum venisset a Judaea in Galilaeam (Ibid., 0894B 54) . Ergo ut ad interpretationem nominum, rationemque figuralem redeam; in Cana Galilaeae, id est in possessione Gentium, spirituales sub Christi praesentia nuptiae celebrantur. Propheta ex ejus persona loquente ad Ecclesiam in Canticis 276 Canticorum: Veni a Libano, sponsa: veni a Libano (Cant. IV) ; id est a thurificatione illa gentili. Nam Libanum thus interpretamur ex graeco, quod magi illi ex Gentilitate venientes (Matth. II) , Christo potius offerendum esse crediderunt. Libanus denique et mons esse arduus apud Phoenices cernitur, superbo imperio Gentium comparatus: unde vel maxime sponsa evocatur Ecclesia, audiens vocem Christi dicentis: Veni a Libano, sponsa: veni a Libano (Cant. IV) ; id est venies, et transibis ab initio fidei, capite Sanir, 0894C et Hermon: et a cubili leonum, a montibus leopardorum; scilicet ut horrentis idololatriae silvas deserens, et stabula immanium ferarum, daemonum quippe cubilia, derelinquens, ad omnipotentis Dei cultum properet, ejusque complectatur fidem qui eam divini amoris gratia sponsam vocare dignatur. Sed dicat aliquis: Si Deus, juxta Apostoli doctrinam, omnes homines vult salvos fieri, et ad notitiam veritatis venire (I Tim. II) ; cur apud Gentes potissimum in consummatione saeculi istae salutares nuptiae celebrantur, et superioris aevi plebes divino non sunt copulatae conjugio? Ostendam tibi, dilectissime, et ipsum protoplastum Adam divinae familiaritati fuisse conjunctum, perceptis ab ipso sponso imaginis divinae insignibus, sapientiae, et intellectus, vitaeque perpetuae 0894D ornamentis. Sed postquam lenocinante diabolo fides est adulterata mandati, immortalitas pariter cum libertate divini amoris ablata est: fuit tamen usque 0895A ad diluvium, et usque ad ipsam Legem, justorum quorumdam redivivus amor erga Deum, et Dei erga paucos sanctos reformata conjunctio. Verum quia praeter raros quosque, ut praedixi, sanctos, fornicabatur omnis terra a Domino, et vesana libidine innumeros sibi idolorum deos generatio humana conjunxerat, elegit continuo Deus stirpem justi seminis Abrahae; et legitimas conjunctionis tabulas digito suo praescriptas, inter se et illam plebem. Moysi ministro firmavit (Exod. XX) . Exinde illa plebs divina praecepta concipiens, et foecunda prole sanctorum, coepit Deo, cujus copulam meruerat, esse charissima. Sed 277 processu temporis, nimium sibi de Dei amore praesumens, per delicias ad luxuriam declinavit, et per luxuriam ad contemptum, rebellionemque prorupit; 0895B itaque verberata est et frequenter, et varie, quod adulteriis succubuerit idolorum. Nam saepe gladio, saepe captivitati est tradita, sed, sicut scriptum est, noluit recipere disciplinam; propter quod ad eam Deus loquitur per Prophetam: Non vocaberis ultra mollis et delicata: sed sede, inquit, in terra, et accipe molam, et mole (Is. XLVII) . Et quid post haec omnia? Apparebunt, ait, opprobria tua. Et iterum conqueritur de ea Dominus apud Prophetam: Vidisti, inquit, quae fecit mihi habitatio domus Israel? abiit super omnem montem excelsum, et subtus omne lignum nemorosum, et fornicata est illic in idolis: et maechabatur, inquit, lignum et lapidem. Et dixi, postquam haec omnia fornicata est: Revertere ad me: et non est conversa. Et dimisi eam, et dedi 0895C ei libellum repudii (Jer. III) . Fugiamus, obsecro, ab idolis, ne repudiati similiter mereamur audire. Quem tamen acceperit Judaea plebs libellum repudii, audiamus: Jerusalem, Jerusalem, quae occidis Prophetas, et lapidas eos qui ad te mittuntur, quoties volui congregare filios tuos, sicut gallina congregat pullos suos sub alas, et noluisti? Ecce relinquetur vobis domus vestra deserta (Matth. XXIII) . Post passionem quoque Domini plenior libellus repudii ab Apostolis datur Synagogae Judaeorum, cum dicitur: Vobis oportebat primum annuntiari verbum Dei: sed quoniam repulistis illud, et indignos vos judicastis aeterna vita, ecce convertimur ad Gentes, sicut mandatum est nobis (Act. XIII) . Deserta igitur ac repudiata 0896A Judaeorum plebe, nostra ex Gentibus sumitur in conjugium plebs: Vocabo enim non plebem meam, plebem meam; et non dilectam, dilectam (Osee II) . Praedixerat Dominus per Prophetam sane, quoniam primo die sub mandato, et secundo sub Lege, celebratae, ut exposui, nuptiae fuerant. Ideo sanctus evangelista non absolute ait, die tertia nuptiae fiebant; sed conjunctione praeposita loquitur, et die tertia nuptiae fiebant in Cana Galilaeae: et erat mater Jesu ibi (Joan. II) . Ubi? utique apud Gentes; nam beatam Mariam constat de gente Moabitarum ex matre traxisse originem. Booz enim genuit Obed ex Ruth, utique illa muliere Moabitide. Obed autem 278 genuit Jesse: Jesse genuit David regem (Matth. I) ; de cujus semine nascitur Joseph, cui desponsata 0896B virgo Maria (ejusdem quippe tribus, quia aliter non licebat) quae genuit Jesum, qui dicitur Christus. Ibi ergo erat mater Jesu: vocatus est autem et Jesus, et discipuli ejus ad nuptias (Joan. II) . Magnum mysterium pietatis! Ipse qui sponsus est, invitatur: invitatur autem vocibus Prophetarum ita precantium: Domine, inclina coelos tuos, et descende (Ps. CXLIII) . Et iterum: Excita potentiam tuam, et veni, ut salvos facias nos (Ps. LXXIX) . Et his multae sunt orationes consimiles suppliciter invitantium Prophetarum. Invitantur etiam sancti una cum Christo discipuli, velut amici fideles ejusdem sponsi coelestis, cum dicitur per Prophetam: Non sunt loquelae, neque sermones, quorum non audiantur voces eorum (Ps. XVIII) . Nam Spiritu sancto repleti (Act. I) , 0896C linguis erant variarum Gentium locuturi. Unde spiritus prophetalis ea quae indubitanter futura erant, quasi jam facta pronuntians, addidit: In omnem terram exivit sonus eorum, et in fines orbis terrae verba eorum (Ps. XVIII) . Et ut ostenderet clarius, qui essent isti, et cujus essent praecones, adjecit: In sole posuit tabernaculum suum: et ipse tamquam sponsus procedens de thalamo suo. Deinde sequitur evangelistae narratio: Et vinum non habebant (Joan. II) . Quod consummatum erat vinum nuptiarum, quia vinum sancti Spiritus non haberent Gentes evidenter expressit. Quod autem dicit, quia consummatum erat vinum nuptiarum, id est defecerat; non absolute dixit, ut tu credas his forsitan defecisse 0897A fecisse quibus adhuc datum non fuerat. Nec enim dixit, defecerat eis vinum nuptiarum, sed, defecisse tantummodo ait, vinum nuptiarum; tamquam si diceret nuptiale. Quapropter defecisse intelligitur vinum, non istarum, sed praecedentium nuptiarum; defecerat enim nuptiale vinum Spiritus sancti, cessantibus Prophetis qui ministraverant in populo Judaeorum. Omnes enim Prophetae, et Lex, usque ad Joannem prophetaverunt; nec erat quisquam qui spirituali vino Gentes potare sufficeret sitientes: sed exspectabatur Dominus Jesus, qui novo vino utres per Baptismum novos impleret. Nam vetera, inquit, transierunt: ecce facta sunt omnia nova (Matth. IX; II Cor. V) . Sic tamen facta sunt omnia nova, ut origo maneret ex veteri, cum non ex 0897B nihilo vinum, sed ex antiquo aquae gignitur elemento. Nec 279 Legem litterae existimes esse temnendam, unde Spiritus sanctus, Jesu operante, per fideles ministros hauritur; et idcirco in diluvio antiquo homines perierunt, et nunc in Baptismo renascuntur; quia littera occidit, spiritus autem vivificat (II Cor. III) . Sola quippe interficit littera, et Spiritu sancto temperata regenerat. Perisse autem constat in illo diluvio omnes ipsius temporis homines, praeter eos qui intra Arcam (Gen. VII) , quae typum gerebat Ecclesiae, reperiri meruerunt. Nam similiter etiam nunc omnino salvi esse non poterunt qui ab apostolica fide et ab Ecclesia catholica fuerint alieni. Elaboret ergo omni studio unusquisque. vestrum permanere in domo Domini, exercens opera 0897C perceptae gratiae congrua. Oportet enim, in novum renatos hominem a peccatis pristinis jam cavere. Servate, quaeso, utres novos, neophyti; ne vitam veterem repetentes, vinum novum disrupti perdatis; 0898A rumpet enim vinum novum utres veteres, et vinum effundetur, et utres peribunt (Marc. II; Luc. V) . Custodite igitur regenerati hominis integram novitatem, et coeleste vinum in vestris utribus conservate, ut vos ipsa fides custodita conservet per Salvatorem generis humani Christum Jesum Dominum Deum nostrum, regnantem cum Patre, et cum Spiritu sancto, ante omnia, et nunc, et semper, et in cuncta saecula. Amen.