Q. SEPTIMII FLORENTIS TERTULLIANI DE BAPTISMO LIBER

 CAPUT 1. De Sacramento aquae nostrae qua ablutis delictis pristinae caecitatis in vitam aeternam liberamur non erit otiosum digestum istud, instruens

 CAPUT 2. Sedenim quanta vis est perversitatis ad fidem labefactandam vel in totum non recipiendam, ut ex his eam impugnet ex quibus constat. nihil ade

 CAPUT 3. Huius memores pronuntiationis tanquam praescriptionis, nihilo minus quam stultum et impossibile sit aqua reformari tractamus. quod utique ist

 CAPUT 4. Sed ea satis erit praecerpsisse in quibus et ratio baptismi recognoscitur prima illa quae iam tunc etiam ipso habitu praenotabatur ad baptism

 CAPUT 5. Sedenim nationes extraneae ab omni intellectu spiritalium potestatem eadem efficacia idolis suis subministrant. sed viduis aquis sibi mentiun

 CAPUT 6. Non quod in aqua spiritum sanctum consequimur, sed in aqua emundati sub angelo spiritui sancto praeparamur. hic quoque figura praecessit. sic

 CAPUT 7. Exinde egressi de lavacro perungimur beriedicta unctione de pristina disciplina qua ungui oleo de cornu in sacerdotium solebant, ex quo Aaron

 CAPUT 8. Dehinc manus imponitur per benedictionem advocans et invitans spiritum sanctum. sane humano ingenio licebit spiritum in aquam arcessere et co

 CAPUT 9. Quot igitur patrocinia naturae, quot privilegia gratiae, quot sollemnia disciplinae, figurae praestructiones praedicationes, religionem aquae

 CAPUT 10. Diximus quantum mediocritati nostrae licuit de universis quae baptismi religionem instruunt. nunc ad reliquum statum eius aeque ut potero pr

 CAPUT 11. 'Sed ecce', inquiunt, 'venit dominus et non tinxit: legimus enim, Et tamen Iesus non ipse tinguebat verum discipuli eius.' quasi revera ipsu

 CAPUT 12. Cum vero praescribitur nemini sine baptismo competere salutem, ex illa maxime pronuntiatione domini qui ait, Nisi natus ex aqua quis erit no

 CAPUT 13. Hinc ergo scelestissimi illi provocantes quaestiones, Adeo, dicunt, baptismus non est necessarius quibus fides satis est: nam et Abraham nul

 CAPUT 14. Sed et de ipso apostolo revolvunt, quod dixerit, Non enim me ad tinguendum Christus misit, quasi hoc argumento baptismus adimatur. cur ergo

 CAPUT 15. Nescio si quid amplius ad controversiam baptismi ventilatur. sane retexam quod supra omisi, ne imminentes sensus videar interscindere. unus

 CAPUT 16. Est quidem nobis etiam secundum lavacrum, unum et ipsum, sanguinis scilicet, de quo dominos Habeo, inquit, baptismo tingui, cum iam tinctus

 CAPUT 17. Superest ad concludendam materiolam de observatione quoque dandi et accipiendi baptismi commonefacere. dandi quidem summum habet ius summus

 CAPUT 18. Ceterum baptismum non temere credendum esse sciunt quorum officium est. Omni petenti te dato, suum habet titulum proprie ad eleemosynam pert

 CAPUT 19. Diem baptismo sollemniorem pascha praestat, cum et passio domini in qua tinguimur adimpleta est. nec incongruenter ad figuram interpretabitu

 CAPUT 20. Ingressuros baptismum orationibus crebris, ieiuniis et geniculationibus et pervigiliis orare oportet, et cum confessione omnium retro delict

Chapter IV.—The Primeval Hovering of the Spirit of God Over the Waters Typical of Baptism. The Universal Element of Water Thus Made a Channel of Sanctification. Resemblance Between the Outward Sign and the Inward Grace.

But it will suffice to have thus called at the outset those points in which withal is recognised that primary principle of baptism,—which was even then fore-noted by the very attitude assumed for a type of baptism,—that the Spirit of God, who hovered over (the waters) from the beginning, would continue to linger over the waters of the baptized.21    Intinctorum. But a holy thing, of course, hovered over a holy; or else, from that which hovered over that which was hovered over borrowed a holiness, since it is necessary that in every case an underlying material substance should catch the quality of that which overhangs it, most of all a corporeal of a spiritual, adapted (as the spiritual is) through the subtleness of its substance, both for penetrating and insinuating. Thus the nature of the waters, sanctified by the Holy One, itself conceived withal the power of sanctifying. Let no one say, “Why then, are we, pray, baptized with the very waters which then existed in the first beginning?” Not with those waters, of course, except in so far as the genus indeed is one, but the species very many. But what is an attribute to the genus reappears22    Redundat. likewise in the species. And accordingly it makes no difference whether a man be washed in a sea or a pool, a stream or a fount, a lake or a trough;23    Alveo. nor is there any distinction between those whom John baptized in the Jordan and those whom Peter baptized in the Tiber, unless withal the eunuch whom Philip baptized in the midst of his journeys with chance water, derived (therefrom) more or less of salvation than others.24    Acts viii. 26–40. All waters, therefore, in virtue of the pristine privilege of their origin, do, after invocation of God, attain the sacramental power of sanctification; for the Spirit immediately supervenes from the heavens, and rests over the waters, sanctifying them from Himself; and being thus sanctified, they imbibe at the same time the power of sanctifying. Albeit the similitude may be admitted to be suitable to the simple act; that, since we are defiled by sins, as it were by dirt, we should be washed from those stains in waters. But as sins do not show themselves in our flesh (inasmuch as no one carries on his skin the spot of idolatry, or fornication, or fraud), so persons of that kind are foul in the spirit, which is the author of the sin; for the spirit is lord, the flesh servant. Yet they each mutually share the guilt: the spirit, on the ground of command; the flesh, of subservience. Therefore, after the waters have been in a manner endued with medicinal virtue25    Medicatis. through the intervention of the angel,26    See c. vi. ad init., and c. v. ad fin. the spirit is corporeally washed in the waters, and the flesh is in the same spiritually cleansed.

CAPUT 4. Sed ea satis erit praecerpsisse in quibus et ratio baptismi recognoscitur prima illa quae iam tunc etiam ipso habitu praenotabatur ad baptismi figuram, dei spiritum qui ab initio super aquas vectabatur super aquas intinctorem moraturum. sanctum autem utique super sanctum ferebatur, aut ab eo quod superferebatur id quod ferebat sanctitatem mutuabatur, quoniam subiecta quaeque materia eius quae desuper imminet qualitatem rapiat necesse est, maxime corporalis spiritalem et penetrare et insidere facilem per substantiae suae subtilitatem. ita de sancto sanctificata natura aquarum et ipsa sanctificare concepit. ne quis ergo dicat, 'numquid ipsis enim aquis tinguimur quae tunc in primordio fuerunt?' non utique ipsis, si non ex ea parte ipsis qua genus quidem unum, species vero complures. quod autem generi attributum est etiam in species redundat. ideoque nulla distinctio est mari quis an stagno, flumine an fonte, lacu an alveo diluatur, nec quicquam refert inter eos quos Ioannes in Iordane et quos Petrus in Tiberi tinxit: nisi si et ille spado quem Philippus inter vias fortuita aqua tint plus salutis aut minus rettulit. igitur omnes aquae de pristina originis praerogativa sacramentum sanctificationis consequuntur invocato deo. supervenit enim statim spiritus de caelis et aquis superest sanctificans eas de semetipso, et ita sanctificatae vim sanctificandi combibunt. quanquam ad simplicem actum competat similitudo, ut quoniam vice sordium delictis inquinamur aquis abluamur. sed delicta sicut in carne non comparent, quia nemo super cutem portat maculas idololatriae aut stupri aut fraudis, ita et eiusmodi in spiritu sordent, qui est auctor delicti: spiritus enim dominatur, caro famulatur. tamen utrumque inter se communicant reatum, spiritus ob imperium, caro ob ministerium. igitur medicatis quodammodo aquis per angeli interventum et spiritus in aquis corporaliter diluitur et caro in eisdem spiritaliter emundatur.