Q. SEPTIMII FLORENTIS TERTULLIANI DE BAPTISMO LIBER

 CAPUT 1. De Sacramento aquae nostrae qua ablutis delictis pristinae caecitatis in vitam aeternam liberamur non erit otiosum digestum istud, instruens

 CAPUT 2. Sedenim quanta vis est perversitatis ad fidem labefactandam vel in totum non recipiendam, ut ex his eam impugnet ex quibus constat. nihil ade

 CAPUT 3. Huius memores pronuntiationis tanquam praescriptionis, nihilo minus quam stultum et impossibile sit aqua reformari tractamus. quod utique ist

 CAPUT 4. Sed ea satis erit praecerpsisse in quibus et ratio baptismi recognoscitur prima illa quae iam tunc etiam ipso habitu praenotabatur ad baptism

 CAPUT 5. Sedenim nationes extraneae ab omni intellectu spiritalium potestatem eadem efficacia idolis suis subministrant. sed viduis aquis sibi mentiun

 CAPUT 6. Non quod in aqua spiritum sanctum consequimur, sed in aqua emundati sub angelo spiritui sancto praeparamur. hic quoque figura praecessit. sic

 CAPUT 7. Exinde egressi de lavacro perungimur beriedicta unctione de pristina disciplina qua ungui oleo de cornu in sacerdotium solebant, ex quo Aaron

 CAPUT 8. Dehinc manus imponitur per benedictionem advocans et invitans spiritum sanctum. sane humano ingenio licebit spiritum in aquam arcessere et co

 CAPUT 9. Quot igitur patrocinia naturae, quot privilegia gratiae, quot sollemnia disciplinae, figurae praestructiones praedicationes, religionem aquae

 CAPUT 10. Diximus quantum mediocritati nostrae licuit de universis quae baptismi religionem instruunt. nunc ad reliquum statum eius aeque ut potero pr

 CAPUT 11. 'Sed ecce', inquiunt, 'venit dominus et non tinxit: legimus enim, Et tamen Iesus non ipse tinguebat verum discipuli eius.' quasi revera ipsu

 CAPUT 12. Cum vero praescribitur nemini sine baptismo competere salutem, ex illa maxime pronuntiatione domini qui ait, Nisi natus ex aqua quis erit no

 CAPUT 13. Hinc ergo scelestissimi illi provocantes quaestiones, Adeo, dicunt, baptismus non est necessarius quibus fides satis est: nam et Abraham nul

 CAPUT 14. Sed et de ipso apostolo revolvunt, quod dixerit, Non enim me ad tinguendum Christus misit, quasi hoc argumento baptismus adimatur. cur ergo

 CAPUT 15. Nescio si quid amplius ad controversiam baptismi ventilatur. sane retexam quod supra omisi, ne imminentes sensus videar interscindere. unus

 CAPUT 16. Est quidem nobis etiam secundum lavacrum, unum et ipsum, sanguinis scilicet, de quo dominos Habeo, inquit, baptismo tingui, cum iam tinctus

 CAPUT 17. Superest ad concludendam materiolam de observatione quoque dandi et accipiendi baptismi commonefacere. dandi quidem summum habet ius summus

 CAPUT 18. Ceterum baptismum non temere credendum esse sciunt quorum officium est. Omni petenti te dato, suum habet titulum proprie ad eleemosynam pert

 CAPUT 19. Diem baptismo sollemniorem pascha praestat, cum et passio domini in qua tinguimur adimpleta est. nec incongruenter ad figuram interpretabitu

 CAPUT 20. Ingressuros baptismum orationibus crebris, ieiuniis et geniculationibus et pervigiliis orare oportet, et cum confessione omnium retro delict

Chapter VIII.—Of the Imposition of Hands. Types of the Deluge and the Dove.

In the next place the hand is laid on us, invoking and inviting the Holy Spirit through benediction.57    [See Bunsen, Hippol. Vol. III. Sec. xiii. p. 22.] Shall it be granted possible for human ingenuity to summon a spirit into water, and, by the application of hands from above, to animate their union into one body58    Concorporationem. with another spirit of so clear sound;59    The reference is to certain hydraulic organs, which the editors tell us are described by Vitruvius, ix. 9 and x. 13, and Pliny, H. N. vii. 37. and shall it not be possible for God, in the case of His own organ,60    i.e. Man. There may be an allusion to Eph. ii. 10, “We are His worksmanship,” and to Ps. cl. 4. to produce, by means of “holy hands,”61    Compare 1 Tim. ii. 8. a sublime spiritual modulation? But this, as well as the former, is derived from the old sacramental rite in which Jacob blessed his grandsons, born of Joseph, Ephrem62    i.e. Ephraim. and Manasses; with his hands laid on them and interchanged, and indeed so transversely slanted one over the other, that, by delineating Christ, they even portended the future benediction into Christ.63    In Christum. Then, over our cleansed and blessed bodies willingly descends from the Father that Holiest Spirit. Over the waters of baptism, recognising as it were His primeval seat,64    See c. iv. p. 668. He reposes: (He who) glided down on the Lord “in the shape of a dove,”65    Matt. iii. 16; Luke iii. 22. in order that the nature of the Holy Spirit might be declared by means of the creature (the emblem) of simplicity and innocence, because even in her bodily structure the dove is without literal66    Ipso. The ancients held this. gall. And accordingly He says, “Be ye simple as doves.”67    Matt. x. 16. Tertullian has rendered ἀκέραιοι (unmixed) by “simplices,” i.e. without fold. Even this is not without the supporting evidence68    Argumento. of a preceding figure. For just as, after the waters of the deluge, by which the old iniquity was purged—after the baptism, so to say, of the world—a dove was the herald which announced to the earth the assuagement69    Pacem. of celestial wrath, when she had been sent her way out of the ark, and had returned with the olive-branch, a sign which even among the nations is the fore-token of peace;70    Paci. so by the self-same law71    Dispositione. of heavenly effect, to earth—that is, to our flesh72    See de Orat. iv. ad init.—as it emerges from the font,73    Lavacro. after its old sins flies the dove of the Holy Spirit, bringing us the peace of God, sent out from the heavens where is the Church, the typified ark.74    Compare de Idol. xxiv. ad fin. But the world returned unto sin; in which point baptism would ill be compared to the deluge. And so it is destined to fire; just as the man too is, who after baptism renews his sins:75    [2 Pet. i. 9; Heb. x. 26, 27, 29. These awful texts are too little felt by modern Christians. They are too often explained away.] so that this also ought to be accepted as a sign for our admonition.

CAPUT 8. Dehinc manus imponitur per benedictionem advocans et invitans spiritum sanctum. sane humano ingenio licebit spiritum in aquam arcessere et concorporationem eorum accommodatis desuper manibus alio spiritu tantae claritatis animare, deo autem in suo organo non licebit per manus sanctas sublimitatem modulari spiritalem? sed est hoc quoque de veteri sacramento quo nepotes suos ex Ioseph, Ephrem et Manassem, Iacob [capitibus] impositis et intermutatis manibus benedixit, et quidem ita transversim obliquatis in se ut Christum deformantes iam tunc portenderent benedictionem in Christo futuram. tunc ille sanctissimus spiritus super emundata et benedicta corpora libens a patre descendit superque baptismi aquas tanquam pristinam sedem recognoscens conquiescit: columbae figura delapsus in dominum ut natura spiritus sancti declararetur per animal simplicitatis et innocentiae, quod etiam corporaliter ipso felle careat columba. ideoque Estote, inquit, simplices ut columbae: ne hoc quidem sine argumento praecedentis figurae : quemadmodum enim post aquas diluvii quibus iniquitas antiqua purgata est, post baptismum ut ita dixerim mundi, pacem caelestis irae praeco columba terris adnuntiavit dimissa ex arca et cum olea reversa - quod signum etiam ad nationes pacis praetenditur eadem dispositione spiritalis effectus terrae, id est carni nostrae, emergenti de lavacro post vetera delicta columba sancti spiritus advolat pacem dei adferens, emissa de caelis ubi ecclesia est arcae figura. 'sed mundus rursus deliquit, quo male comparetur baptismus diluvio.' itaque igni destinatur, sicut et homo cum post baptismum delicta restaurat: ut hoc quoque in signum admonitionis nostrae debeat accipi.