Praefatio Joannis Lebeuf Ad Subsequentem Librum De Laude Sanctorum.

0437D Operi quod in lucem a me profertur, occasionem praebuit Reliquiarum Sanctorum Apostolorum et 0438D Martyrum receptio. Illud quisquis perpenderit, alicujus Rothomagensis episcopi industriae facile ascribet. 0439A Haec verba quae paragrapho tertio leguntur: Bis ad Rothomagensem Sancti veniunt civitatem, statim indicant Reliquias in urbe Rothomagensi exceptas. Quod vero circa finem paragraphi sexti scribitur: Sed quid ego pauper Victricius cultor vester de loci qualitate formido clare ostendit auctorem fuisse hujus opusculi S. Victricium, qui illius urbis episcopatum tenuit versus finem quarti saeculi et initium quinti.

Stylus hujus operis cum stylo sancti Paulini, quem inter et sanctum Victricium arctissima fuit necessitas, maximam habet similitudinem. Quae ex Scriptura sacra, ea ex Latina versione tunc temporis usitata excerpta sunt. D. Martianay ex manuscripto sancti Germani a Pratis codice, nonnulla retulit, in 0439B quibus similis reperitur S. Matthaei translatio, ex cujus fide Patres Scripturae testimonia afferebant ante S. Hieronymi aetatem.

Hic in quaestionem venire posset an opus illud sit concio quam coram populo Rothomagensi recitaverit Victricius vel libellus quem populi edocendi gratia composuerit? Ex duobus operis locis libellum credam potius esse quam concionem. Sed nos, inquit, paragrapho 9, in tanta gratulatione librum tumultu quaestionum refercimus: et versus finem paragraphi 9, Si nostra cui sordebit oratio, studium certe neutiquam displicebit, siquidem nos videbit librum simplici fide exarasse, nos verbis. Enim vero fidei confessio quam nuncupat paragrapho 4, et repetitae advocationes Ss. Apostolorum et Martyrum quorum Reliquiae in 0439C urbem recens venerant, in libro convenientiorem quam in oratione sedem obtinent.

Si de tempore constaret in quo mortui sunt episcopi Mediolanensis provinciae Theodulus et Eustachius de quibus paragrapho 2, sicuti constat, de tempore quo obiit S. Ambrosius, facilius annum quo Reliquiae illae Rothomagum advectae fuerint, possemus assignare. Id solum pro certo haberi potest (quandoquidem S. Ambrosius ex numero fuit eorum qui in S. Victricii gratiam Ecclesias suas spoliaverint, et quando inter Sanctos morborum curatores appellat Victricius S. Nazarium Mediolanensem) scilicet illam translationem ad illud tempus esse referendam, quod est medium inter Inventionem corporum sanctorum Nazarii et Celsi, ac sancti Ambrosii 0439D mortem. Cum igitur non detexerit Ambrosius eorum Sanctorum corpora ante Theodosii mortem quae contigit die decima septima Januarii anno Christi 395, ipseque Ambrosius obierit anno 397 die Aprilis quarta, sequitur hanc Exceptionem Reliquiarum apud Rothomagenses, circa annum 396 factam fuisse.

De episcopis et Theodulo (si tamen de episcopis agat Victricius) constat quod in Epistola Concilii Mediolanensis anni 390 nomina subscripserint, saltem juxta editionem Labbei tomo II Concil. col. 1027: nam apud alios legitur Theodorus non 0440A Theodulus. Verum non parva oritur difficultas circa ipsum Theodulum, an scilicet ille sit amanuensis beati Ambrosii de quo scribebat Paulinus presbyter in vita ejusdem Ambrosii anno 417, ea quae sequuntur: Cum ad palatium pergeret Ambrosius, eumque pro loco officii nostri sequeremur, Theodulo tunc Notario qui postea summa cum gratia Mutinensem rexit Ecclesiam, etc. Si enim Victricius de episcopo, mentionem faciat, hinc liquet alium esse a Theodulo Mutinensi episcopo, quod nempe Mutinensem cathedram nondum ascenderat, cum Reliquiae Sanctorum ipsi assignatae fuerunt; siquidem ex loco Paulini superius allegato certum est eum anno 395, post Theodosii mortem Notarii munia sub sancto Ambrosio adhuc egisse. Scribit Ughellus memoriam hujusce episcopi 0440B quem Theodorum male vocat, exstare in monumentis Mutinensibus ad annum 397, quo forte tempore obierat Ambrosius et opusculum Victricius jamjam exaraverat.

Cum igitur alium Theodulum assignet Epistola concilii Mediolanensis ad Siricium papam anni 390, istum forte Theodulum indicat potius Victricius. Cujus autem sedis exstiterit episcopus, infertur ex subscriptionibus concilii Aquileiensis anni 381, quae repetuntur in exemplari Romano subscriptionum ejusdem concilii Mediolanensis. In iis Theodulo (male Theodorus dicto) assignatur sedes Octodurensis. At cum in ejus territorio quiescerent corpora Martyrum Agaunensium, si quidpiam de Sanctorum Reliquiis Victricio missurus erat Theodulus, de horum 0440C profecto Martyrum sanguine intinctam humum quae tunc etiam religiosissime asservabatur, in capsulam episcopo Rothomagensi destinatam deposuisset. Altum ergo de sancti Mam itii Reliquiis silentium postulat ut intelligatur de Theodulo alio ab episcopo Octodurensi ea quae in tractatu sancti Victricii referuntur.

De qualicumque episcopo vel Ecclesiae ministro scripta fuerint, aliqua libellus iste quem lectori offero dignus est veneratione, tum ex parte antiquitatis, quae plusquam mille quadringentorum annorum est, tum ex parte auctoris cujus nomine insignitur, quippe qui deinde amissis litteris quas ad S. Paulinum Nolanum scripserat sanctus Victricius, hoc damnum reparat, et aliqua Epistolarum Paulini ad 0440D Victricium loca illustrat. Caeterum si aegre ferant nonnulli qui auctores Gallos et Francos illustrant, quod Honorium vulgo Augustodunensem, e numero scriptorum nostrorum sustulerim Dissertatione superius edita, observent me in locum Honorii virum suffecisse et dignitate celeberrimum et antiquitate longe commendandum.

Digressiones plurimae quibus hoc scriptum refertum est, sententiam videntur recentis auctoris Vitae S. Victricii confirmare, de calumniis quibus petitus fuit, quasi in aliquibus fidei articulis erravisset. Credunt illum in Italiam antea se purgatum ivisse, 0441A unde Reliquias deferre potuerat, quibus illas junxit quas postea excepit; nisi tamen alii prius obtinuerant. Exstat in suburbio Rothomagensi Ecclesia sub titulo S. Gervasii. Hanc non absurde crediderim locum occupare in quo S. Victricius templum posuerat de quo in hujus operis fine loquitur. Tanta est ejus antiquitatis opinio, ut fama sit S. Mellonis primi Rothomagensis episcopi corpus in ea sepultum fuisse. Illam suspicor fuisse aedificatam extra civitatem Romanam ubi juxta leges corpora terrae mandare licitum erat, primamque Rothomagi Coemeterii jus habuisse, quam potissimum frequentabant fideles propter Sanctorum Reliquias et sepulcra.

In notulis infra paginas in hac editione insertis plurima alia legentur quae de hoc manuscripto sese 0441B offerunt exquirenda. Caetera omisi Scholia quae Monachus quidam Sancti Galli noni fortasse saeculi vel decimi observavit, quia sane in confesso est illum Monachum (Notkerus fuerit vel Ekkeardus) paulisper fuisse rudem, qui verbi gratia dixerit Rothomagensem civitatem, civitatem fuisse Britanniae, et loco Victricii quem non noverat, forte Vicarium esse legendum, idque, quia fuerat a scriptore deceptus qui hujus operis auctorem S. Ambrosium fuisse putabat, eo quod in manuscripto codice quem manu tenebat, aliqua sancti Doctoris scripta exciperet.

Hic opportune S. Victricii vitae narratio veniret, si quis forte illam ignoraret. Optime conscripta fuit a Joanne Baptista Le Brun Rothomagensi acolytho juxta ea quae de Victricio in Epistolis S. Paulini narrantur. 0441C Illam Bollandistae iterum ediderunt in secundo Augusti tomo. Ibi legitur Victricium ab adolescentia militasse: Tum colendi Dei cupiditas eo illum adduxit, ut ad Tribuni pedes arma deponeret missionemque peteret. Hunc Tribunus virgis caedi et in carcerem conjici jussit. Rei militaris Comes ad quem adductus fuit Victricium capite damnavit. Lictor caput jamjam erat amputaturus, cum subito oculis captus est, soluta vincula: quae cum vidisset Comes, illum ad Imperatorem remisit, a quo dimissus est. In quem locum sese receperit, incertum est, sed eum Rothomagensis populus post Petri mortem episcopum elegit circa annum 385, Victricium postea circa annum 389 Paulinus vidit Viennae cum S. Martino Turonensi. Ejus autem tanta fuit fama 0441D sanctitatis, ut cum Carnuti oblata fuisset beato Martino adolescentula muta, curandae infirmitatis honorem illi detulerit Martinus, vel episcopo Valentiniano: quod uterque recusavit: populum suum cum simplicitate edocebat Victricius, et exemplum semper praeceptis praemittebat. Monasteria in urbe Rothomagensi ac Dioecesi aedificavit. Multi ejus monitis in matrimonio continentiam observabant; plures illi bona sua afferebant, ut eleemosynas erogaret. Apud 0442A Morinos et Nervios evangelizavit. Haec omnia narrantem audivit apud Nolam Paulinus Paschasium diaconum quem cum Urso catechumeno in Italiam miserat Victricius, quique Paulini Epistolam ad Victricium retulit. Ex Morinis redux, zizania in agro suo invenit disseminata. Contra adversarios, pro doctrinae suae puritate dimicavit, et ea forsan causa est, cur Romam peteret circa annum 403. Unde cum rediisset, Paulino scripsit litteras, quibus veniam precabatur eo quod ad illum iter non direxisset. Candidianum ad eum misit ex suis alumnis unum, qui cum Pontifice Romano de aliquo negotio ageret. A Candidiano didicit Paulinus quaecumque Victricium spectabant, eique secundam ad episcopum Rothomagensem dedit Epistolam. In chartis quas 0442B ad Papam mittebat Victricius, significabat se aliquibus teneri scrupulis propter regulas quas observat Ecclesia Romana circa mores, ad coercendos Canonum violatores. Innocentius librum Regularem illi dedit, id est librum in quo Canones Ecclesiae Romanae continebantur. Haec tantum de S. Victricii vita tenentur, quibus adjungendae sunt circumstantiae quas hoc opus suppeditat.

Corpus ejus sequentibus saeculis ad Castrum Branam pagi Suessionensis delatum fuit. Existimarunt Socii Bollandiani a Calvinistis in favillas redactum fuisse cum pagum illum depraedati sunt. At rumor iste, qui et de reliquiis aliquorum sanctorum Galliae circumfertur, falso nititur fundamento quoad S. Victricii corpus integrum. Quinque nimirum inter 0442C grandiora ossa corporis sancti Praesulis apud Branam sub altari ecclesiae parochialis S. Nicolai etiam a bellorum istorum temporibus asservata sunt in sarcophago ligneo, scilicet os femoris, os tibiae, os illud quod peroné vocant, item omoplate et coxis. Quaedam etiam de eodem sacro corpore in ecclesia abbatiali S. Evodii ipsius oppidi conservabantur; non vero totum corpus ut putaverat Balletius. His adde brachium quod jam ab initio duodecimi saeculi ad Monasterium Charitatis supra Ligerim delatum fuerat. Ossa quinque superius dicta solemniter illata sunt die quinta Maii anni 1733 in novam capsam manibus Rev. in Christo Patris D. Francisci Le Febvre de Laubrière episcopi Suessionensis, qui, ut didici ex processu verbali, statuit in posterum hanc 0442D translationem ritu semiduplici in jam dicta ecclesia S. Nicolai singulis annis recolendam.

Caeterum in edendo hoc Victricii opusculo ipsam numerorum divisionem quae in codice S. Galli habetur, servare propono, ne quidquam de tantae antiquitatis manuscripto pereat, possitque lectori certum esse, omnia ad fidem venerandi codicis religiose fuisse collata.

Scribebam Parisiis mense Sextili anni 1737.