John Duns Scotus, Theoremata Subtilissima

Catholic Library Home

▾

John Duns Scotus, Theoremata Subtilissima

THEOREMATA SUBTILISSIMA

THEOREMA PRIMUM.

Quoniam passio praesupponit agens, et omnis actio circa aliquid est, illud circa quod est intellectio, alterum est.

Hoc Theorema patet evidenter ex primo, ut ait Doctor, quia si intelligibile primum est prius intellectione, non potest per eam accipere esse. Secundar

Assertionem hujus Theorematis fuse tradit 1. dist. 3. quaest. 2. num. 21. ubi tribus rationibus probat ultimam speciem esse primum cognitum : idem pro

Aliter potest poni, propter defectum luminis intellectus agentis. Natura, quae cognoscibilior est, potest in ipso agere, et intellectum possibilem imm

Quod ex secunda et tertia flet manifestum si enim nullum universale dictum in quid de singulari extra, causatur per intellectionem ut ex illis sequi

Ratio hujus Theorematis a posteriori, quia nihil cognoscitur perfecte et distincte, nisi cognitis omnibus ejus praedicatis in quid etsi haec essent

Postquam arguit qualitatem esse nobiliorem quantitate, ex quatuor mediis, scilicet communitatis, actualitatis, perfectionis simpliciter, et generation

Hoc Theorema est determino actus intelligendi, qui quatuor nominibus explicari solet, nempe objecto, intelligibili, intellecto, intentione. Circa huju

Ex dictis in Theoremate praecedenti, infert dari statum in conceptibus, ita ut aliquis sit primus. In secunda conclusione hujus, tenet nullum conceptu

6. Conceptum dico objectum actu intellectum, prout scilicet est in intellectu, non ut forma, sed ut actu cognitum. Hic autem esse in, non est nisi hab

1. Primo concipi dicitur, quod intellectui adaequatur.

In undecimo Theoremata una tantum est assertio, seu communis animi conceptio, de ratione per se unius, pro quo nota ex Theorem. 8. quod simplex concep

1. Conceptuum resolutio statum habet.

8. Tantum est unus conceptus quiddilalivus communissimus.

Mirabitur quis, quod Doctor dicat quatuor primis propositionibus hujus Theorematis probari non posse, Deum esse vivum, intelligentem, volentem, vel ul

Circa propositionem octavam Doctor 1. d. 2. q. 7. ad q. 6. n. 3. adducit quatuor rationes .adeo fortes, ad probandam duplicem productionem ad intra, u

Quod tangit decima quinta, tradit fuse 1. d. 26. g. Tertia opinio, n. 23. ubi sustinet ut probabile, personas constitui per absoluta, et a n. 31. solv

Propositionem decimam octavam tractat 4. dist. 43. q. 2. num. 10. ubi tenet animae immortalitatem non demonstrari, de quo fuse egi in supplemento de A

25. Non potest probari, Deum oportere pati propter peccatum hominis remittendum.

30. Non potest probari, necessariam esse institutionem aliquorum Sacramentorum in Ecclesia.

Prima petitio hujus Theorematis probata est tract. de primo principio c. 3. concl. 2. et 15. et 1. d. 2. q. 2. art. 1. a n. 11. secundum tres particul

In hoc Theoremate videtur Doctor, dum haec scriberet, ejus fuisse sententiae, quod istae propositiones non essent demonstrabiles, ut sentiunt Doctores

9. Non potest probari quod Deus aliquid possit extra istum ordinem causarum.

De decimaquarta, decimaquinta et decimasexta quae tangunt Dei simplicitatem, vide 1. dist. 8. q. 1. 3. et 5. et de primo princ. cap. i. conclus. 1. et

Conclusione secunda quod ait, instrumentum non habere propriam actionem, alioquin esset causa principalis, docet 4. d. 1. q. 1. n. 9. et q. 5. n. 14.

De conclusione decima vide Doctorem locis citatis. Pro conelus. 9. concl. 11. quod ait eumdem effectum fieri a diversis causis ordinatis, bene tractat

THEOREMA XVIII.

Vide de variis finis acceptionibus, et quomodo est prima causarum, et qualiter causat 5. Met. q. 1. et locis ibi Schol. 1. citatis per finem intra,

1. Causa est per quam aliud, ut causatum est.

Decimatertia conclusione patenter ostendit, nullam causam simpliciter necessario causare, de quo agit 1. dist. 8. q. 5. In commento decimaequartae fat

Sequuntur sexdecim axiomata seu propositiones famosae, de materia, ex ?-Mlosopho omnes : quarum exactam expositionem videre potes apud ipsum Doctorem,

Circa conclusionem secundam praecedentis Theorematis, ponitur sequens littera, quam Mauritius notavit additionem, infert ad illam conclusionem, causam

1. Forma est essentia simplex, perfectior pars compositi, et propria sibi.

Circa duodecimam, de eo quod quid est, vide Doctorem 7. Metaph. quaest. 7. et 2. dist. quaest. O. ad 3. et quomodo formae sunt sicut numeri, vide eum

18 In omni genere est unum primum.

1. Omne agens agit aliquo, quod est forma ejus.

Explicat conclus. 19. quomodo actio est causa passionis, de diversis actionis acceptionibus, vide eum de Anima, quaest. 7. ubi in commentario plura de

Vigesimasecunda conclusio explicat bene quid sit creatio, et quomodo differat a generatione, et quod for.na est per se terminus ejus, non compositum.

34. Nihil agit in se.

THEOREMA XXIII.

Affert pulcherrimas regulas de ratione perfecti, partim ex se, partim ex Philosopho, cujus loca citat. Vide eum Quodlib. 5. art. 1. ubi declarat descr

Scholia hactenus elaborata, magno certo labore et cerebri vexatione, textui in multis satis intricata inserere sategi. Nec paenitet susceptae molestia

Scholium.

Hoc Theorema patet evidenter ex primo, ut ait Doctor, quia si intelligibile primum est prius intellectione, non potest per eam accipere esse. Secundaria tamen intelligibilia, seu esse diminutum creaturarum, intellectione creantur, non sumendo creationem pro positione rei in vera existentia, sed in esse secundum quid, de quo vide Doctorem 2. dist. 1. quaest. 1. art. 2. et alias passim.

Primum intelligibile intellectione creari impossibile.

Quod ex prima patet, comparando intellectionem, et intelligibile ad eumdem intellectum.

ANNOTATIONES MAURITII.

Sequitur secunda conclusio. Primum intelligibile, etc. quae satis clara est ex dictis, ut inquit Doctor in commento :sunt enim ut catena quaedam, istae propositiones, ut plurimum. Et potest verificari haec propositio de triplici primitate, scilicet originis, adaequationis, et perfectionis. Et notanter dicit primum, ad differentiam secundarii, quod intellectione potest causari, ut patet de ipsa intellectione, quae potest esse quo et quod. Excludit etiam instantiam, exponendo propositionem, cum dicit comparando intellectionem, et intelligibile ad eumdem intellectum, quia, ut supra notavi, intellectus divinus producit omnia in esse cognito, actu intelligentiae : et ita quod est primum intelligibile naturaliter, simpliciter, respectu intellectus creati, producitur intellectione Dei, quae est mensura rerum. 12. Metaphysicae, et hoc debet intelligi de primo, primitate originis, non perfectionis, nec adaequationis, ut patet speculanti. Posset etiam ponderari illud quod notavi super quaestionem 4. hujus in Porphyrium, de intellectione universalis hic, et plura alia, ad quae advertat lector. Ex evidentia etiam hujus Theorematis, patet falsitas imaginationis Thomistarum de primo cognito, quod assignant magis universale, quod ex fundamentis opinionis eorum, non habet aliquod esse reale, sed tantum per intellectum ; ergo primum intelligibile secundum eos causabitur intellectione ejusdem intelligibilitatis , quod est oppositum veritatis hujus conclusionis, et per consequens haeresis metaphysicalis.