QUAESTIO XVI

Utrum haec sit vera, Homo est animal, et consimiles

D. Thom. de Ente et Essentia cap. 3. Cajet. ibidem. Joan. Ang. et Brasavol. super hanc quaest. Complut. disp. 4. quaest. 4. sig. . primo. Hurtado disp. 3. Log. sect. 3. Ruvius de modo praedicandi. Concr, et Abstr. Meri nero disp. 4. Univers. quaest. 1. Fuente quaest. 6. diff. 8. art. 1. Rodriguez. quaest. 4. de Genere. Art. 1.

Circa hanc particulam, Genus praedicatur de Specie, quaeritur, An Genus praedicetur de Specie, loquendo de praedicatione exercita in fundamentis istarum intentionum. Utrum haec sit vera,

Homo est animal, et consimiles ? Quod non videtur ; Quia pars non praedicatur de toto : per Aristotelem 4. Topicor. cap. 2. ideo dicit eos peccare, qui partem dicunt esse Genus : sed Genus est pars Speciei, per Aristotelem 5. Metaph. capit. de toto text. com. 30. et 33. Et probatur, quod enim est pars definitionis, est pars definiti: sed Genus est pars definitionis: ergo est pars definiti

Item Materia non praedicatur de illo, cujus est materia : sed Genus est materia Speciei: ergo, etc. Major patet, quia materia est per se in potentia ad illud, cujus est: compositum autem est in actu. Minor probatur per Porphyrium in hoc capitulo dicentem: Genus esse principium Specierum, et dicit, quod convenit cum secunda significatione : non est autem principium formale, quia non distinguit Speciem ab aliis 7. Metaph. text. com. 49. forma autem distinguit Speciem ab aliis : nec efficiens,quia non facit Speciem esse in actu : nec finis, quia propter ipsum non est species,cum sit imperfectius specie ; ergo est principium materiale.

Idem patet per Porphyrium capit. de Differentia, ubi probat definitionem secundam Differentiae per hoc, quod Differentia habeat similitudinem formae, Genus vero materiae.

Ad hoc secundum dicitur quod Genus non est materia,sed forma,quia per Aristotelem 7. Metaphysic. context. 35. omnes partes definitionis sunt sicut formae. Et cum dicitur,forma distinguit, verum est de forma ultimata et completiva : Genus autem non est hujusmodi forma.

Ad secundum dictum Porphyrii dicitur, quod ipse non dicit Genus esse materiam, sed simile materiae, quia est indeterminatum.

Contra,Forma non praedicatur de composito, sicut nec materia ; quia repugnat composito ratione materiae,ratione cujus est in potentia.

Dicitur quod duplex est forma, quaedam enim est altera pars compositi ; alia vero consequens compositum.Prima ut anima, et haec non praedicatur de composito : secunda ut humanitas quae resultat ex compositione materiae cum forma; hujusmodi forma est genus, et haec praedicatur de composito.

Contra, Forma secunda non praedicatur de composito, nisi in concreto; haec est enim falsa, Homo est humanitas; sic autem, scilicet in concreto materia potest praedicari de composito: ergo prima responsio non valet, negando Genus esse materiam, et concedendo ipsum esse formam,ad salvandum ipsum praedicari de Specie.

Ideo dicitur aliter ad utrumque argumentum principale, quod pars, vel materia in abstracto, non praedicatur de toto, in concreto tamen potest, et sic per Genus significatur.

Contra, Omne concretum est denominativum ; si igitur Genus praedicatur in concreto de Specie, praedicabitur de ea denominative. Probatio primae propositionis : Denominativa dicuntur quaecumque ab aliquo solo casu differentia, habent denominationem : hujusmodi sunt omnia concreta,respectu abstractorum. Consequens est falsum, quia Genus univoce praedicatur de Speciebus: non ergo denominative ; quia sunt disparati modi praedicandi. Similiter idem ostenditur in principio secundi Topicorum cap. 3.

Item, omne concretum significat formam, ut inhaeret subjecto ; sed nulla substantia est in subjecto, per Aristotelem in Praedicamentis in capitulo de Substantia, Proprietate prima ; igitur nihil significans substantiam est concretum.

Aliter dicitur, quod licet materia, vel pars realis non praedicetur de toto ; materia tamen,vel pars rationis potest praedicari, cujusmodi est Genus.

Contra, 7. Metaph. context. 33. dicit Aristoteles: sicut ratio ad rem, sic partes rationis ad partes rei, ergo permutatim, sicut partes rei ad rem, sic partes rationis ad rationem ; sed partes rei per se non praedicantur de toto : ergo nec partes rationis.

Dicitur secundum Boetium lib. Divisio. quod Genus in definitione est pars, in praedicando vero totum.

Contra : Secundum quod cadit Genus in definitionem Speciei, praedicatur per se, primo modo, de Specie ; quia primus modus est, quando pars definitionis, vel definitio praedicatur de definito : ergo secundum eamdem rationem se habet, ut definit, et ut praedicatur.

Item, aut sic sumptum est univocum, vel aequivocum : si aequivocum, ergo non est Genus, nec definiens; si univocum, ergo idem significat utrobique, et ita, vel utrobique erit pars, vel nusquam.

Tertio ad intentum principale, sequitur : Homo est animal, ergo humanitas est animalitas. Consequens falsum, ergo et Antecedens. Probatio consequentiae, quando enim est praedicatio per se in Antecedente, tunc tenet a concretis ad abstracta ; quia si sit per se, tunc est veritas in concretis, ratione essentiae significatae ; et non ratione illius, quod concernitur : quia in per se primo modo praedicatum praedicat essentiam subjecti; sed ipsa essentia abstracta ab eo, quod concernitur, significatur proprie per abstractum ; ergo vera est in abstracto.

Item patet in exemplo, licet enim non sequatur, Musicum est album, ergo musica est albedo ; quia Antecedens non est per se; bene tamen sequitur, Album est per se coloratum primo modo : ergo albedo est color; quia ex modo significandi terminorum, idem ponitur in Consequente, quod per se exprimitur in Antecedente. Probatio falsitatis Consequentis ; quia si humanitas est animalitas, pari ratione humanitas est rationalitas : nam aeque per se praedicatur rationale de homine, sicut et animal ; et sic ex illis duobus sequitur in tertia figura, ergo per se rationalitas est animalitas, quae falsa est : igitur major ; quia ex majori sequitur minor ; quia si minor est falsa, sequitur quod major, quia similis ratio est de utraque.

Quod illa conclusio sit falsa, probo : Omnis enim praedicatio vera in abstracto est per se primo modo, sed haec non est per se, Rationalitas est animalitas : quia Genus non praedicatur per se de Differentia, per Aristotelem 6. Topicorum, cap. 8. et 3. Metaphysic. cont. 10. ergo, etc. Probatio majoris, quia Aristoteles 7. Metaph. cont. 43. volens ostendere Differentiam superiorem esse de intellectu inferioris, ostendit ex hoc, quod fixio pedis est pedalitas quaedam ; quia scilicet est vera praedicatio superioris Differentiae, de inferiori Differentia in abstracto : sed quod est de intellectu alterius, praedicatur per se primo modo de illo.

Idem ostenditur ratione, quia abstracta significant essentiam secundum se : igitur si unum vere de altero dicatur, cum hoc verbo est, haec essentia est illa ; et ita praedicatum praedicatur essentialiter de subjecto, quare per se, primo modo.

Item quarto ad principale,potest argui per media communia : quia ubi Species subjicitur, et Genus praedicatur, propositio est falsa ; quia subjectum, et praedicatum accipiuntur sub oppositis rationibus, ergo propositio falsa. Consequentia patet, quia non propter aliud est haec falsa, Albedo est alba.

Item, sicut affirmatio animalis sequitur ad affirmationem asini, sic negatio ad negationem ; sed sequitur, Homo est asinus: ergo homo est animal ; quia oppositum Consequentis non stat cum Antecedente : ergo sequitur, Homo non est asinus ; ergo homo non est animal. Antecedens est verum ; ergo et Consequens. Probatio primae per Aristotelem 1. Posteriorum text. 30. Si affirmatio est causa affirmationis ;ergo negatio est causa negationis.

Item, probatur ratione: quia sicut affirmatio asini ad suam negationem, ita affirmatio animalis ad suam negationem; ergo permutatim, sicut primum ad tertium, et secundum ad quartum. Iste modus arguendi patet esse bonus per Aristotelem 2. Priorum cap. 3. in illo capitulo: Quando autem convertuntur extremitates : ubi ponit duas regulas manifeste modum hunc arguendi continentes : hoc etiam modo arguendi utitur 1. Perihermenias, circa finem, ad determinandam illam quaestionem, Utrum autem contraria, etc.

Item, aut praedicatur de homine animal, quod est idem homini, aut quod est aliud ab eo : si idem, igitur idem praedicatur de seipso : si aliud, igitur illud aliud non poterit praedicari de homine.

Item, si homo est animal, tunc tota natura animalis est in homine; aliter enim non esset animal, nisi secundum quid, sed totum est, extra quod nihil est, per Aristotelem 3. Physi. context. 63, ergo extra hominem nihil est naturae animalis: ergo asinus non est animal.

Item, si homo est animal, et animal est Genus ; ergo homo est Genus.

Dicitur hic, quod est fallacia Accidentis, propter variationem medii, quia ut praedicatur de homine, accipitur secundum esse in suppositis, vel quidditativum : ut vero ei convenit intentio, accipitur secundum esse, quod habet, ut comparatur ad intellectum ; quae quidem faciunt extraneitatem in termino.

Contra, Omne quod praedicatur, praedicatur sub ratione alicujus Universalis : ergo hic, Homo est animal, si proprie praedicatur, praedicatur sub ratione alicujus Universalis, non alterius, quam Generis ; ergo illa praedicatio non est sibi extranea secundum quod accipitur hic, Homo est animal.

De Specie arguitur specialiter, quia incorruptibile non praedicatur de corruptibili, Individuum est corruptibile, Species est incorruptibilis per Aristotelem 7. Metaph,. text. com. 35. et 53.

Ad oppositum est Porphyr. cap. de Specie, ubi dicit quod Omnia superiora de inferioribus praedicantur,et hic post definitionem datam exemplificat, ut animal de hominet ergo de aliquo homine.

Item, per Aristotelem in praedicamentis : Secundae substantiae praedicantur de primis, quod probat: quia enim animal praedicatur de homine : ergo de aliquo homine.

Item, primus modus dicendi per se est, quando definitio, vel pars definitionis praedicatur de definito : ergo haec est per se primo modo, Homo est animal; ergo necessario : igitur vera. Consequentiae patent per Aristotelem 1. Posteriorum text. 9. et 15. et circiter, et primum Antecedens similiter.

Item sequitur, Homo currit,ergo animal currit, ut dicitur in Praedicamentis, antequam ponat proprietates Substantiae. Et probatur ratione: quia oppositum Consequentis non stat cum Antecedente, sed omnis consequentia enthymematica tenet virtute alicujus medii necessarii, per quod reduci potest in Syllogismum : illud medium in proposito est hoc, Homo est animal ; ergo illud est necessarium, quia omnis consequentia bona est necessaria. Et quod medium sit necessarium ad consequentiam, patet per Aristotelem 1. Priorum, text. 28. et Posteriorum text. 6. ubi dicit, quod Ex uno nihil sequitur, scilicet sufficienter, nisi aliud subintelligatur.

Dicendum ad quaestionem, quod praedicatio superioris de inferiori universaliter est bona.

Ad primum argumentum solvendum, nota, quod Genus sumitur ab aliquo materiali in Specie, et illud primo importat de suo intellectu determinato : non tamen per modum partis illud significat, sed per modum totius; et ideo totum ex consequenti importat. Et ita Differentia primo significat aliquid formale in Specie, a quo accipitur, sed totum ex consequenti, quia illud formale importat per modum totius. Si enim utrumque idem primo importaret, non posset vitari nugatio in definitionibus, quia positis definitionibus pro nominibus, quod esset de intellectu utriusque, illud idem bis diceretur: si etiam alterum significatum suum haberet per modum partis, praedicatio ejus de toto esset falsa,. propter modum repugnantem.

Dici igitur potest ad primum, et ad secundum argumentum, quod materia, vel pars intellecta per modum partis non praedicatur de toto vere : intellecta tamen per modum totius, potest vere praedicari, ut Avicen. 5. Metaph. exemplificat de manuato, et capitato, quae diversa significant primo, scilicet manum, et caput: utrumque tamen ex consequenti significat totum, ex hoc scilicet quod significat partem per modum totius, ut manuatum exponitur per habens manum, ubi habens non est de significato manitati, sed de modo significandi per modum totius : non enim est partis habere manum, sed totius: et ita exponetur animal, habens sensum : rationale, habens intellectum.

Quia vero responsiones prius dictae possunt reduci ad istam praeter primam ; ideo respondendum est etiam ad ea, quae objiciuntur contra illas.

Et quia secunda responsio concedit Genus significare partem materialem, per modum concreti, in quo conveniunt istae duae, secundum quod prior valet, ideo dicendum ad argumenta contra secundam responsionem.

Ad primum, cum dicitur, Omne concretum est denominativum ; distinguendum est, quod sicut est duplex abstractum, (unum scilicet, quod abstrahit a subjecto : aliud vero quod abstrahit a forma ut est in supposito) ita duplex est concretum per oppositum, unum videlicet quod concernit subjectum, quod est alterius naturae a forma significata, aliud quod concernit suppositum. De primo vera est dicta propositio, de secundo vero falsa.

Per idem ad secundum argumentum dico, quod concretum primo modo signat formam, ut est in subjecto, et tale est tantum in accidentibus, sicut album respectu albedinis.

Secundo vero modo, ut est in suppositis, et sic est in substantiis; ut homo respectu humanitatis.

Ad probationem, cum dicitur, Omne concretum habet definitionem denominativi: dicendum, quod concretum substantiale non habet illam definitionem, quia non differt solo casu, id est, sola inclinatione formae ad subjectum respectu abstracti, sicut sumitur ibi casus, sed differt sola inclinatione formae ad suppositum.

Contra responsionem quae concedit, quod materia in concreto praedicatur, arguitur aliter. Nam sicut animal significat materiam hominis in concreto ; sic lignum materiam arcae in concreto: ergo sicut haec est falsa,Arca est lignum non obstante concretione illa; sic et haec, Homo est animal. Prima propositio patet: nam sicut animal est concretum respectu animalitatis, ita lignum respectu ligneitatis.

Ad hoc dicendum, quod animal est concretum ad suppositum respectu hominis, quia homo est suppositum ejus: non sic lignum respectu arcae, quia licet sit concretum respectu ligneitatis, et ideo de hoc ligno praedicetur: non tamen respectu arcae, quia arca ratione formae, quam principaliter significat, est artificiale: forma autem artificialis se habet ad naturalem, sicut accidens ad subjectum ; et nihil quantumcumque concretum, est concretum respectu sui accidentis. Unde non est simile hic, et ibi; quia hic significatur materia in concreto, quod est concretum materiati, ibi non.

Ad aliud argumentum contra tertiam responsionem supra dictam, dico quod similitudo Aristotelis intelligenda est, quoad determinate importare, non quoad praedicare. Sicut enim tota ratio exprimit totum definitum, sic pars rationis, tantum partem rei; sed non sicut tota ratio praedicatur de tota re, sic etiam pars rationis, de parte rei. Haec enim est falsa, Anima est rationale, prout rationale est hominis differentia. Si ergo fiat permutatio, quoad distincte importare, sic concedo conclusionem, nec quoad aliud valet similitudo.

Quarta responsio Boetii, sic intelligenda est, Genus utrobique pars est, et i totum, id est, partem distincte importat per modum totius, appropriate tamen praedicatur ut totum, id est, habens modum totius, et appropriate definit , quia significat partem . Nam definitio debet principia definiti distincte exprimere, sed distincte non exprimit Genus, nisi partem ; ideo appropriate loquendo definit, ut pars; utrobique tamen in se est totum, et pars, ut ostenditur per duo argumenta, facta contra illam responsionem.

Ad tertium principale, negatur consequentia. Ad probationem dicitur, quod tantum tenet in concretis dictis a concretione ad subjectum, in aliis vero non.

Ad quartum principale, dico quod quidam sunt modi, qui proprie dicuntur modi significandi, qui conveniunt dictioni ex impositione : et illi sunt a significato inseparabiles, quia significatum, ut significatur tali dictione, non potest intelligi sub opposito talis modi significandi, sine repugnantia ; sicut homo, secundum quod singulare, non potest intelligi sub modo plurali, sine repugnantia. Alii vero sunt modi magis proprie dicti modi intelligendi, quia tantum insunt significato, secundum quod sub aliquo certo modo concipitur, qui quidem sunt separabiles: quia significatum, ut significatur sub tali dictione, potest intelligi sub opposito talis modi sine repugnantia, sicut se habent istae intentiones ad illa, quibus applicantur. Potest enim homo intelligi sub opposito hujus intentionis, Species, sine repugnantia, ut iste homo.

Primi modi, qui sunt inseparabiles a significato, ut significatur per talem dictionem, non relinquunt ipsum respectu cujuscumque praedicati : et licet non sint illa, quae uniuntur, sunt tamen formalia principia, seu rationes, sub quibus significata uniuntur. Ideo tales modi repugnantes, causant falsitatem, quando sunt circa idem significatum, ut Albedo est alba; non quando sunt circa diversa, ut Homo est albus; quia ibi non sunt oppositi.

Secundi modi, extranei sunt significatis, ut uniuntur per hoc verbum est. Esse enim est rei per se, istae autem intentiones non insunt rebus per se, sed ut comparantur ad intellectum, ideo isti modi non sunt uniti per se, nec sunt principia formalia, sub quibus significata formalia uniuntur ; ideo eorum repugnantia non causat falsitatem.

Ad quintum negatur similitudo, quia implicat fallaciam Consequentis ad destructionem Antecedentis.

Ad primam probationem dicendum, quod Aristoteles intellexit in causis praecisis, sicut exemplificat, si habere pulmonem est causa respirandi, et non habere pulmonem, est causa non respirandi: sed affirmatio Speciei, non est praecise causa inferendi affirmationem Generis.

Ad aliud dicendum, quod prima similitudo tenet quoad opponi ; quoad hoc ergo solum tenet consequentia in permutando,sed in permutando concluditur esse similitudo, quoad antecedere, et consequi.

Ad sextum dicendum, quod animal praedicatur de homine, quod est indifferens ad idem homini, et ad aliud ab homine, verificatur tamen pro animali, quod est idem homini.

Contra, si animal praedicatur de homine, ut est indifferens ad multa ; ergo quodlibet illorum de illo praedicari potest.

Dico, quod consequentia non valet, quia illa indifferentia est per modum disjunctionis : ad aliquid autem se habens disjunctive ad multa, non sequitur aliquod illorum, quia pro quocumque poterit verificari, sic in proposito.

Ad septimum dicendum, quod definitio totius sic est intelligenda, cujus nihil est extra, id est, cui nihil deest requisitum ad ipsum ; sic naturae animalis, nihil deest in homine de natura animalis, non tamen est praecise illa natura in homine.

Ad octavum dicitur, ut prius, quod est fallacia Accidentis.

Ad argumentum contra hoc : Omne quod praedicatur, praedicatur sub ratione alicujus Universalis ; verum est de praedicari signato, non autem exercito ; quia alicui inquantum praedicat praedicatione exercita, quae fit per esse, extraeatur ratio Universalis.

Ad nonum dicitur dupliciter, uno quidem modo, quod per se suppositum communis,tantum includit naturam sui communis, tamen signatam, et nullum accidens ; ideo nec est corruptibile per se, sicut nec commune; sed utrumque secundum quid, scilicet per accidens.

Aliter dicitur, quod Species, ut est in individuis, est corruptibilis ; secundum se vero est incorruptibilis, ex hoc, quod semper continuatur per successionem in diversis individuis.