CAPUT XX.

Et est digressu:) declarans anadmiam

arteriarum. Venae pulsatiles arteriae quasi aretae viae aeris vocantur : eo quod pulsat in eis spiritus aeris per cordis diastolen et sistolen percussus, aut ad eveiitationem cordis attractus, aut etiam tentus ad materiam vocis. Omnes autem istae praeter unam componuntur ex duabus tunicis, et in hoc differunt a venis quae sunt viae nutrimenti : et ex tunicis duabus durior conversa est ad interius, et mollior est extrinsecus. Hujus autem causa est: quia si mollis esset intrinsecus,non posset sustinere pulsationes spiritus, sed frangeretur, et tunc periret animal: propter quod non grossam fecit natura tunicam inferiorem : ita quod Pythagoras dixit " sexcuplam esse tunicam arteriae ad tunicam venae. " Quia autem arteriae sunt viae spiritus, et spiritus est vehiculum vitae et virtutis, ideo etiam arteriae viae sunt vitio et virtutum, quae vitae habent opera- tionem ct potentiam : quia in hoc salus consistit individui. Ideo etiam natura cooperuit has vias duplici tunica, ut firmior esset custodia.

Oriuntur autem pro certo omnes arteriae a corde. Cum enim sint duo cordis ventriculi, dexter, et sinister: dexter est versus hepar conversus, et occupatur in attractu nutrimenti, et exercitio quod exigitur ad illud, praecipue secundum Aristotelem et omnes Peripateticos antiquos, qui dicunt quod ad illud nutrimentum elevatur, et ibi accipit vitae formam et ferinam veram, qua sicut sit nutrimentum, movetur ad corporis membra., sicut ex universali generatore formae nutrimenti membrorum. Ab hoc igitur ventre cordis arteriae, generari non poterant, sed a sinistro. A sinistro igitur ventriculo duae oriuntur arteriae, quarum una ad pulmonem vadit, et in ipso in multa dividitur, propterea ut aer pcr cam a pulmone ad cor attrahatur, et vice versa sanguis a corde veniens qui subtilis est et spiritu plenus, nutriat pulmonem. Decurrit enim sanguis aliquis in arteriis, sed plus spiritus est in eis quam sanguis : et sanguis qui decurrit in eis, est subtilis et tenuis: omnis enim nutrimenti pulmonis transitus primus est ad cor, et a corde vadit ad pulmonem.

Venae autem hujus sive arteriae origo est a cordis .parte subtiliori in loco in quo venae penetrant ad ipsum. Et haec in hoc ab omnibus aliis diversificatur, quia unam habet tunicam simplicem., et ideo ab Antiquis vocata est arteria venalis : quia sicut vena sanguinis unam solam habet tunicam. Causa autem quare ex una sola facta est unica, est ut sit mollior et levior ad dilatationem et constrictionem magis obediens, et ut melius et facilius resudet ex ipsa quod ad pulmonem dirigitur ex sanguine subtili vaporoso, qui magis est conveniens substantiae pulmonis nutriendae : propter complementum enim digestionis quae facta est in corde in sanguine illo, propinquus et subtilis factus est substantiae pulmonis. Nec est ei necessaria

alia digestio magna, sicut alia digestione indiget sanguis qui decurrit in alia vena, quae vocatur vena ventrem habens, quam consequenter nominabimus : maxime autem propter hoc, quod pulmonis locus est juxta cor, et vadit ad ipsum virtus cordis calida facile digerens.

Adhuc autem quia membrum in quo pulsat haec arteria, est rarae substantiae, et non est timor quod durities arteriae noceat cum pulsat in raro : et ideo etiam non tanta grossities fuit necessaria in hac arteria, quanta aliae indiguerunt quae membris duris sunt vicinae. Vena autem arterialis licet pulmoni sit vicina, non tamen vicinatur ei nisi extremum ejus ex parte dorsi, et haec arteria venalis in antecedente pulmonis spargitur, et in ipso submergitur in partes et ramos divisa. Si autem comparamus ea quae conveniunt huic arteriae, inveniemus quod levitas et tenuitas ei magis est necessaria, quam spissitudo et firmitas, propter dilatationem facilem et constrictionem et resudationem, sicut ante diximus.

Alia autem est quae est major, quam Aristoteles et multi alii vocant orthi, oritura spissiori cordis parte, et statim ut a corde oritur, duos ramos ex se emittit, ex quibus major in circuitu cordis revolvitur, et in suis convertitur partibus, et minor etiam ad situm cordis revolvitur dextrum, et spargitur in ventriculo dextro. Quod autem remanet post hos duos ramos, cum separatur, in duas dividitur partes, quarum una pars est apta ad ascendendum, altera autem minor apta ad descendendum. Illa autem quae descendit, facta est major in quantitate, ideo quod tendit ad membra quae numero sunt plura, et secundum quantitatem majora. Et haec sunt illa membra quae sub corde sunt posita.

Sub hujusmodi autem orthi essentia tres duri consistunt panniculi, ab interioribus ad exteriora compositi. Si enim unus vel duo fuissent, non perficerent utilitatem quae intenditur in eis, neque perficerent magnificando debitam quanti- tatem ipsius, et fierent propter ipsos motus difficiles. Si autem essent quatuor, tunc oporteret eos fieri nimis parvos, ita quod iterum non essent utiles. Adhuc autem si essent multum magnae quantitatis, coangustarent viam et destrueretur arteriae utilitas.

Venalis autem arteria de qua prius diximus, duos.habet panniculos respicientes ad interiora : duo enim illi sufficiunt, quia non habet necessitatem illa quam habet ista : sed ad subtiliandum habet necessitatem majorem quam habet ista. Aliter enim non posset expellere vaporem fumosum, nisi esset subtilis sicut in antehabitis est determinatum.

Orthi autem pars illa quae ascendit, in duas dividitur partes, quarumuna major ad partem vadit sinistram ascellae : deinde transversatur ad dextram, donec pervenit ad carnem laxaui quae est in parte illa quae dicitur moro similis in praecordiis existens : et in tres dividitur partes, quarum duae sunt illae quae subethimae vocantur sive subethemi in collo a dextra, et a sinistra penetrant cum duabus partibus profundis venarum, et in divisione cum. eis associantur, sicut patebit posterius. Pars autem tertia in thorace spargitur, et in costis primis, et in sex spondilibus colli, et in partibus furculae usque quo pervenit ad. caput spatulae: postea exinde venit in adjutorii musculos occultos, ut dicit Razi, et ad manifestos sociata cum vena ascellae, ita quod spargitur in eis semper manens occulta, donec pervenit ad cubitum : in multis enim corporibus in cubito pulsans invenitur, In cubito autem dividitur in duos ramos, et postea spargit se in multa in musculis brachii: quae tamen omnia iterato colliguntur in duos ramos, quorum major vadit ad interiora brachii juxta arundinem superiorem brachii, et dirigitur ad rascetam et manum : et ista est quam medici tangunt. Minor autem vadit in ejusdem arundinis exteriori parte brachii ad rascetae exterius et manus : et ideo est, quod pulsus aliquando invenitur in inte-

rioribus brachii, aliquando autem in exterioribus. Pars autem minor ex partibus ortlii ascendens etiam ad partem ascellae vadit, et dividitur sicut divisa est pars tertia majoris partis.

Utraque autem duarum arteriarum quae ab Avicenna a radice subethemi vocantur, cum ad collum perveniunt, in duas partes dividuntur, partem videlicet anteriorem, et partem posteriorem. Ulterius autem pars anterior in duas dividitur partes, partem videlicet occultam, quae ad linguam tendit et ad musculos occultos mandibulae inferioris, et in partem dividitur manifestam, quae ascendit ad id quod est coram duabus auribus ad musculos temporum in quibus manifestus est pulsus, et pertransit eos, relinquens tamen in eis multos ramos, quorum unu smanifeste pulsat in naso juxta angulum oculi. Pertransiens autem tendit ad capitis cacumen, et ibi obviant sibiinvicem dextrae sua) extremitates sinistrae : et pars posterior illarum quae sic ascendunt, in duas partes dividitur, quarum minor quidem ad posteriora levatur et spargitur in musculis qui capitis tenent juncturam : et ex illa etiam parto exit illud quod ad basim postremi cerebri tendit in foramen egrediens magnum, quod est in sutura, quae lambda AdminBookmark est similis. Major autem pars superiora petentis subethemi in foramine petrosi ossis ad rete cerebri ingreditur, ita quod,ut dicit Razi, rete ex eo quod texitur ex venis multis, et tunicis super tunicas per modum rugarum plicatis, nullo modo una sola ex eis apprehendi possit, nisi cum alia continua, sicut sit cum ea ligata, sicut rete : et spargitur ad anteriora et posteriora, et ad dextram et ad sinistram, et sic vadit complendo totum rete.

Tandem autem congregatur ex ea par unum duorum ramorum sicut ante fuit, et formatur ei panniculus, et intrat cerebrum, et spargitur in ipso in panniculo subtili : postea interius in cerebro in ventriculis suis et in pelle ventriculorum suorum et ramorum orificia sibi obviant eorum videlicet quae ibi ascenderunt, sicut etiam ibidem sibi obviant orificia ramorum non pulsantium venarum quae illuc descenderunt. Causa autem quare non pulsantium orificia sunt descendentia, et orificia pulsantium sunt ascendentia, est quia non pulsantia sunt rigantia et fundentia sanguinem : et ideo utilius fuit ut capita essent inclinata deorsum. Alia autem quae sunt pulsantium orificia, dant spiritus quorum naturalis motus est ad superius : et ideo noceret si capita orificiorum essent deorsum conversa, quia tunc multum effunderetur qui subtilis est, et spiritui associatus: et spiritus in motu suo haberet difficultatem, eo quod ipse facilius movetur ad superius : et ideo quia facile ascendit, sufficit hoc quod per se de spiritu ad cerebrum vadit et calefacit ipsum. Sub cerebro autem non est expansum rete, nisi ut sanguis qui est materia, incedat per ipsum redeundo, et similiter spiritus qui cum sanguine est in ea, et sic complexioni cerebri per digestionem similis fiat,et tunc deinde secundum ordinem ad cerebrum vadat. Rete autem de quo diximus inter os et panniculum durum cerebri est positum.

Ea autem pars orthi quae est descendens, primum descendit secundum rectitudinem, donec veniat ad quintam spondilem : illi enim innititur,quia situs illius situi cordis est oppositus, et pulmo est ei sicut sustentamentum quoddam fulciens partem illam, ut faciat separationem inter ipsum pulmonem et ossa dorsi. Meri autem quando pervenit ad locum praedictum, declinat ab eo ad dextram, et non transit secundum rectitudinem : deinde incedit cum panniculis appensa pars illa cum ad diaphragnia pervenit, ne faciat sibi coangustationem : haec enim descendens arteria cum ad spondilem quintam pervenit, ad inferiora trahitur extendendo se supra dorsum, donec pervenit ad os illi : et cum in pectoris est rectitudine, et transiens inde dimittit ibi ramum subtilem et parvum, et dispartitur in receptaculo pulmonis, quod est in pectore : et

perveniunt extrema Ipsius ad cannam pulmonis, et non cessat a raniificatione, sed dimittit in omnibus spondilibus per quas vadit ramus qui inter costam et nucham incedit.

Cum autem pertransivit pectus, dividuntur ex ea duae arteriae quae ad diaphragma perveniunt, et in ipso sparguntur a dextris et a sinistris : et postea emittit a se arteriam cujus rami in stomacho et hepate et splene sparguntur, et ipsius rami ab hepate egrediuntur, et ad vesicam vadunt : et post hanc oritur ab eo arteria quae vadit ad canales quae sunt in circuitu colon, et intestinum orbum. Post hoc autem tres ab ea rami separantur, quorum minor in sinistro est proprius, et in ipsius spargitur fascibus, et in corporibus quae ipsum circumdant, et dat eis vitam. Alii autem duo ad duos vadunt renes, ita ut cum eis ren uterque trahere possit sanguinis aquositatem, eo quod renes multoties a stomacho et intestinis non trahunt purum sanguinem.

Post hoc autem ab eis duae separantur arteriae quae vadunt ad testiculos : sed illae quae vadunt ad testiculum sinistrum, semper associantur eisdem. Portio autem quae pervenit ad renem sinistrum, est illud quod tunc pervenit ad testiculum sinistrum : et non est quod perveniat ad ipsum nisi quod porrigitur ex rene sinistro. Origo autem ejus quae ad dextrum pervenit testiculum, semper ex majori est arteria : et raro contingit ut cum aliqua ejus portionis quae ad renem pervenit parte associetur. Postea ab hac majori arteria duae separantur arteriae quae sparguntur in viis illarum venarum quae sunt in circuitu intestini recti : et rami quidam qui in nucha sparguntur, etiam dividuntur ab eadem, et illi qui in foramina spondilium ingrediuntur, et illae quae ad duo vadunt ilia, et illae similiter quae ad testiculos vadunt, praeter superius inductas.

Ex istius autem summa collecta par parium egreditur, quod in mulieribus vadit ad vulvam, excepto illo quod infra determinabimus : illud enim est in viris et mulieribus, et miscentur cum eis venae non pulsatiles. Postea autem haec major arteria cum ad finem pervenit spondilium. dividitur cum vena non pulsatili quae sibi associatur, in duas partes secundum figuram lambda AdminBookmark litterae graecae hoc modo. Et una pars illarum dexteratur, et altera sinistratur, quarum utraque vehitur ab osse ilii pertingens ad coxas : verumtamen antequam ad coxas perveniat, utraque earum ramum dimittit qui ad vesicam tendit, et ad suram, et sibi apud suram obviant in loco pectinis : et hoc manifeste apparet in nondum natis embryonibus, quando per abortum ejiciuntur : sed in completis eorum extrema jam exsiccata sunt et remanserunt radices earum, et ab ipsis quidam dividuntur rami qui in musculis sparguntur, qui sunt super os ilii positi. Adhuc autem illud quod ex eis ad vesicam pervenit, dividitur in ea, et extrema illius pertingunt ad virgam, et residuum ipsius in mulieribus vadit ad vulvam, et est par parvulum .

Duae vero quae sunt ex costis ad pedes descendentes, in duos dividuntur ramos magnos, silvestrem scilicet, et domesticum : et silvestris etiam aequaliter declinat ad domesticum, et dimittit ramos in musculis qui ibi sunt positi : postea declinat et descendit ad interiora ramus magnus inter pollicem et indicem : et quod remanet, occultatur : et illae plurimis partibus pedis tensae sub ramis venarum non pulsantium, de quibus in sequentibus tractabimus. Quaedam tamen earum non associantur venis non pulsantibus, sicut duae quae ab hepate ad suram in corporibus non complete natorum videntur pertingere : et ramus pulsatilis ille qui non est pulsatili similis, et pulsatilis illa quae ad quintam pertingit spondilem, et ascendens ad furculam : et illa quae declinat ad ascellam, et duo subethemi quando sparguntur in rete et in secundina : et illa quae venit ad diaphragma, et similiter ilia quae ad hepar cum

suis ramis penetrat, et illa quae ad stomachum et hepar et splenem et intestina pertingit, et illae quae ad mirach ventris descendunt, et illae quae solummodo manent in osse ilii. Cum autem arteria venae non pulsatili sociatur, equitat arteria supra dorsum venae non pulsatilis : congruit enim ut ignobilius deferat membrum nobilius. In membris autem manifestis arteria sub vena submergitur, ideo ut sit magis cooperta, et non pulsatilis sit clypeus pulsatili. Arteriae enim non associantur venis nisi propter duo. Una est ut venae ligentur panniculis illis qui arterias cooperiunt, et quiescant venae in villis membrorum inter quae vadunt. Alia autem ut utraque alteram imbibat, et ferat ei auxilium de hoc quod potest.

Haec igitur sunt quae de arteriis in communi et speciali dicere voluimus.