John Duns Scotus, Theoremata Subtilissima

Catholic Library Home

▾

John Duns Scotus, Theoremata Subtilissima

THEOREMATA SUBTILISSIMA

THEOREMA PRIMUM.

Quoniam passio praesupponit agens, et omnis actio circa aliquid est, illud circa quod est intellectio, alterum est.

Hoc Theorema patet evidenter ex primo, ut ait Doctor, quia si intelligibile primum est prius intellectione, non potest per eam accipere esse. Secundar

Assertionem hujus Theorematis fuse tradit 1. dist. 3. quaest. 2. num. 21. ubi tribus rationibus probat ultimam speciem esse primum cognitum : idem pro

Aliter potest poni, propter defectum luminis intellectus agentis. Natura, quae cognoscibilior est, potest in ipso agere, et intellectum possibilem imm

Quod ex secunda et tertia flet manifestum si enim nullum universale dictum in quid de singulari extra, causatur per intellectionem ut ex illis sequi

Ratio hujus Theorematis a posteriori, quia nihil cognoscitur perfecte et distincte, nisi cognitis omnibus ejus praedicatis in quid etsi haec essent

Postquam arguit qualitatem esse nobiliorem quantitate, ex quatuor mediis, scilicet communitatis, actualitatis, perfectionis simpliciter, et generation

Hoc Theorema est determino actus intelligendi, qui quatuor nominibus explicari solet, nempe objecto, intelligibili, intellecto, intentione. Circa huju

Ex dictis in Theoremate praecedenti, infert dari statum in conceptibus, ita ut aliquis sit primus. In secunda conclusione hujus, tenet nullum conceptu

6. Conceptum dico objectum actu intellectum, prout scilicet est in intellectu, non ut forma, sed ut actu cognitum. Hic autem esse in, non est nisi hab

1. Primo concipi dicitur, quod intellectui adaequatur.

In undecimo Theoremata una tantum est assertio, seu communis animi conceptio, de ratione per se unius, pro quo nota ex Theorem. 8. quod simplex concep

1. Conceptuum resolutio statum habet.

8. Tantum est unus conceptus quiddilalivus communissimus.

Mirabitur quis, quod Doctor dicat quatuor primis propositionibus hujus Theorematis probari non posse, Deum esse vivum, intelligentem, volentem, vel ul

Circa propositionem octavam Doctor 1. d. 2. q. 7. ad q. 6. n. 3. adducit quatuor rationes .adeo fortes, ad probandam duplicem productionem ad intra, u

Quod tangit decima quinta, tradit fuse 1. d. 26. g. Tertia opinio, n. 23. ubi sustinet ut probabile, personas constitui per absoluta, et a n. 31. solv

Propositionem decimam octavam tractat 4. dist. 43. q. 2. num. 10. ubi tenet animae immortalitatem non demonstrari, de quo fuse egi in supplemento de A

25. Non potest probari, Deum oportere pati propter peccatum hominis remittendum.

30. Non potest probari, necessariam esse institutionem aliquorum Sacramentorum in Ecclesia.

Prima petitio hujus Theorematis probata est tract. de primo principio c. 3. concl. 2. et 15. et 1. d. 2. q. 2. art. 1. a n. 11. secundum tres particul

In hoc Theoremate videtur Doctor, dum haec scriberet, ejus fuisse sententiae, quod istae propositiones non essent demonstrabiles, ut sentiunt Doctores

9. Non potest probari quod Deus aliquid possit extra istum ordinem causarum.

De decimaquarta, decimaquinta et decimasexta quae tangunt Dei simplicitatem, vide 1. dist. 8. q. 1. 3. et 5. et de primo princ. cap. i. conclus. 1. et

Conclusione secunda quod ait, instrumentum non habere propriam actionem, alioquin esset causa principalis, docet 4. d. 1. q. 1. n. 9. et q. 5. n. 14.

De conclusione decima vide Doctorem locis citatis. Pro conelus. 9. concl. 11. quod ait eumdem effectum fieri a diversis causis ordinatis, bene tractat

THEOREMA XVIII.

Vide de variis finis acceptionibus, et quomodo est prima causarum, et qualiter causat 5. Met. q. 1. et locis ibi Schol. 1. citatis per finem intra,

1. Causa est per quam aliud, ut causatum est.

Decimatertia conclusione patenter ostendit, nullam causam simpliciter necessario causare, de quo agit 1. dist. 8. q. 5. In commento decimaequartae fat

Sequuntur sexdecim axiomata seu propositiones famosae, de materia, ex ?-Mlosopho omnes : quarum exactam expositionem videre potes apud ipsum Doctorem,

Circa conclusionem secundam praecedentis Theorematis, ponitur sequens littera, quam Mauritius notavit additionem, infert ad illam conclusionem, causam

1. Forma est essentia simplex, perfectior pars compositi, et propria sibi.

Circa duodecimam, de eo quod quid est, vide Doctorem 7. Metaph. quaest. 7. et 2. dist. quaest. O. ad 3. et quomodo formae sunt sicut numeri, vide eum

18 In omni genere est unum primum.

1. Omne agens agit aliquo, quod est forma ejus.

Explicat conclus. 19. quomodo actio est causa passionis, de diversis actionis acceptionibus, vide eum de Anima, quaest. 7. ubi in commentario plura de

Vigesimasecunda conclusio explicat bene quid sit creatio, et quomodo differat a generatione, et quod for.na est per se terminus ejus, non compositum.

34. Nihil agit in se.

THEOREMA XXIII.

Affert pulcherrimas regulas de ratione perfecti, partim ex se, partim ex Philosopho, cujus loca citat. Vide eum Quodlib. 5. art. 1. ubi declarat descr

Scholia hactenus elaborata, magno certo labore et cerebri vexatione, textui in multis satis intricata inserere sategi. Nec paenitet susceptae molestia

Scholium.

Propositionem decimam octavam tractat 4. dist. 43. q. 2. num. 10. ubi tenet animae immortalitatem non demonstrari, de quo fuse egi in supplemento de Anima, disput. 1. sect. 13. citans multos pro hac sententia et solvens argumenta in contrarium : an possit probari resurrectio naturaliter, vel punitio aut praemiatio, vide Doct. ibi. Sequitur ex hac, propositio decima nona et vigesima. Adverte hic sumi impassibilem, pro posse non mori, vel pati nocivum, quia hoc tantum conveniret in statu innocentiae, ut probat Doct. 2. d. 19. non vero pro non posse mori,

quia hujusmodi impassibilitas est tantum in patria, de qua Doct. 4. d. 49. q. 13. De vigesima prima, vide Doct. 2. d. 28. De vigesima secunda, dist. 30. et 32. num. 8. Duae aliae sequentes sequuntur ex decima octava.

18. Non potest probari animam rationalem esse immortalem.

Per consequens non potest probari resurrectio, nec vita aeterna bonorum, nec paena malorum.

19. Non potest probari hominem esse ordinatum ad aliquam beatitudinem in hac vita, non allingibilem.

Ex praemissa.

20. Non potest probari hominem sine peccato esse impassibilem.

Ex praemissa.

21. Non potest probari ex his quae apparent circa hominem, hominem peccasse.

Ex praemissa.

22. Non potest probari nos nasci cum peccato originali.

Tum ex praemissa, tum propter difficultatem vitandi peccatum actuale. Possent omnes apparentiae salvari per illud, negando pecatum originale.

23. Non potest probari nullum peccatum esse remissibile, sine paena alia a peccato.

Ille in quem peccatur principaliter, ex misericordia potest omnino remittere.

24. Non potest probari peccatum tantum posse remitti per punitionem alterius a peccante, et nobilioris ipso peccante.

Tum ex praemissa; tum, quia vel peccatum erit irremissibile, vel peccans obligabitur ad impossibile. Tum, quia gratia prius naturaliter satisfactione, etiam in Christo, et ita sufficeret in quocumque homine, ut videtur.