Albert the Great, De Animalibus

Humiditates vero posterius generatae in corporibus animalium sunt quae pertinent non ad. salutem individui, sed ad permanentiam speciei, et sunt sperma generationis, et lac quod est nutrimentum jam generati in his quae generant similia. Sed differentia est, quia sperma generatur ex sanguine optimo digesto quarta digestione et subtili, et ideo emittens multum de spermate pallescit et debilitatur tantum quantum debilitaretur si quadragesies tantum de sanguine emitteret. Ideo autem fit hoc quia sperma est res habilitata ad transeundum in membra, et cum exit in majori quantitate quam remaneat in membro, destituuntur membra ab eo quod ultimo convenit eis. Cum autem sic est in membris, superfluum ipsius evaporat in pilos. Lac autem generatur non ab ultima digestione completo sanguine, sed. ex sanguine qui non est complete digestus tertia digestione, per venam defertur in mamillas, et albedine mamillarum convertitur in albedinem. Sperma autem non in omnibus animalibus separatur ita a corporibus, quod in una theca speciali retentum conservetur : sed tantum in quibusdam habet talem separationem, sicut in piscibus masculis, quorum sperma separatim colligitur in tela quadam, et est in duo divisum et secundinis intersectum, sicut et ova piscium foeminarum, et hoc vulgariter lac vocatur.

Generaliter autem loquendo de humore qui sperma vocatur, dicimus quod sperma est superfluum quod separatur a quarta digestione, quando jam celebrata in venis tertia digestione, humor distillare incipit a venis in membra, et non est adhuc coagulatus et assimilatus et unitus membro particulari. Cum autem hoc superfluum quod sic separatur a membris, sit optime digestum quo universali digestione potest digeri, est ipsum potentia propinqua quodlibet membrum, praecipue tamen est potentia membrum radicale, quod est arteria vena et nervus et hujusmodi : alia enim, sicut caro, supplementa sunt vacuitatum, et non exigitur ad ea tantum studium digerendi per naturam. Signum autem hujus est, quod albedo spermatica saepe in corporibus divisis membris durioribus adhaerere videtur tamquam nutriens ea. Quod autem dixi, quod universali digestione ultimo completum est, ideo dictum est, quod si particularis membri esset digestione completum, jam esset particulari membro assimilatum: et superfluum quod separaretur ab ipso, non haberet virtutem formandi totum corpus, sed partem illam tantum cui est sperma assimilatum. Signum autem ejus quod diximus ipsum esse digestum ad membrorum radicalium virtutem et potentiam est, quod est globosum et glandulosum quando est efficax ad generationem. Constat autem subtilius et melius quod melioris virtutis est susceptibile, in nutrimentum et restaurationem radicalium partium separari. Quod ergo illis superfluit, spermatis est substantia,

quod deputatur generationi, eo quod ex illo dtum corpus formare poterit: et si illud indigeat supplemento vacuitatum, illud potest fieri ex sanguine menstruo, sicut etiam fit in jam nato ex nutrimento secundario minus subtili et minus nobili. Sperma autem dividitur in sperma viri, et in sperma foeminae sive in sperma masculinum, et in sperma foemininum. Et fuit altercatio inter Antiquos, utrum univoce haec duo nomen spermatis participarent. Et quidam sequentes Sdicos, sicut Plato et Speusippus et Apollo, et tandem sequens Galenus, et hujus imitator Constantinus, dixerunt spermatis nomen utrique per rationem unam convenire, asserentes virtutem generativam secundum unam rationem convenire masculo et foeminae, et utrumque eorum organa generationi debita habere, et spermata utriusque virtutem formativam active habere, et hanc esse in spiritu qui intra viscositatem utriusque spermatis continetur. Sed tamen cum hoc dicunt virtutem activae formationis fortiorem esse in spermate masculi quam in spermate foeminae.

Hoc autem antiqui Platonici mirabili confirmant signo, quod videlicet aliquando sine masculo confortatur virtus formativa seminis foeminae, et impraegnatur ex seipsa, et concipit et parit. Confortationem autem hanc dicunt fieri per stellas, praecipue in primo et quarto climate, in quibus virtus stellarum est magis certa et magis efficax. Addunt etiam ad hujus assertionis defensionem, quod frequenter videmus stellas novas imprimere figuras sperantibus,quae sunt contraria virtutibus formantibus quae sunt in eis, sicut quando ex semine porcae generatur homo, aut ex semine hominis similitudo tauri, aut aliquid hujusmodi de quibus non mentionem fecimus in secundo Physicorum. Non igitur, ut inquiunt, mirum est si stellae excitant virtutem spermati foeminae jam inhaerentem. Aliter etiam, ut dicunt, foemina principium generationis non esset, nec oporteret foeminas spermatizare, sed solummodo ministrare sanguinem menstruum, in quo virtus spermatis viri formando operaretur.

Adhuc autem opposuit Aristoteles et omnis schola Peripateticorum, dicentes numquam ad unum et eumdem naturae effectum concurrere duas causas per unam et eamdem intentionem causae causantes. Natum autem in natura est unum et idem : et ideo non potest habere duo efficientia generationem ipsius per unam causae intentionem. Esset autem una et eadem intentio, si utrumque spermatum secundum efficientem causam virtutem participaret formativam.

Adhuc autem omnino superflueret sperma masculi : quae enim esset causa, quod natura non perfecisset sperma foeminae, ut sic operaretur ex uno, et non indigeret duobus, cum melius et compendiosius operari ex uno, quam ex duobus.

Adhuc autem si verum esset quod dicunt, non esset desiderii similitudo foeminae ad masculum desiderio materiae ad formam, et desiderio turpis ad bonum. Scimus enim ex his quae in Physica bene determinata sunt, quod materia virtutem activam nullam penitus habet ad formam : similiter autem neque turpe ad bonum : sed in materia est posse fieri, et in forma tota virtus efficiendi id quod fieri potest in materia : et hunc sequitur Averroes et Avicenna et omnes qui in naturis bene et subtiliter sunt perscrutati. Medici autem quidam ignari rationis et philosophiae, Galeni praeferunt sententiam, licet ad eos non pertineat de uno vel de alio proferre judicium.

Dicamus igitur cum Arisdtele,quod nomen spermatis non univoce de duobus dicitur spermatibus maris et foeminae, neque dicitur secundum prius et posterius, nec secundum rationem perfecti et imperfecti, si perfectum et imperfectum secundum eamdem virtutem accipiantur, activam, vel passivam. Sed dicitur nomen illud de duobus spermatibus secundum aequivocationem : quoniam licet in spermate foeminae sit formae quaedam confusa incho-

atio, tamen haec non est in ipso nisi sicut confusa inchoatio formae est in materia, et ideo secundum passivam potentiam est in ipso, et non secundum activam.

Hoc vidit Pythagoras confuse, quando in alia systicia principiorum naturae posuit masculum, et in alia foeminam. Haec etiam est causa, quod antiquissimi Aristotelis discipuli, sicut Theophrastus et Porphyrius, distinxerunt inter virtutem informativam et virtutem formativam, dicentes quod virtus infortimava, sive quod melius dicitur, informabilis, est virtus in qua forma formatur, et est in materia. Forma autem secundum se habet virtutem formativam sive formatam : et formativam quidem dederunt spermati masculi, informativam autem dederunt spermati faeminae : cum tamen utraque habeat formam, sed una determinativam agentem per speciem suam, alia autem nihil omnino dat materiae nisi hoc quod ex. ipsa hoc quod formatur possit fieri potentia ordinata et inchoata. Et hujus exemplum optimum est in exemplis Pythagorae, qui cum masculo conjungit bonum et quadratum, cum foemina autem malum et altera parte longius quadrangulum. Malum enim nec malum esset, nisi per aliquid boni quod est sparsum et confusum et omnino imperfectum in ipso, et praecipue secundum quod malum habet rationem turpis. Similiter autem et altera parte longius parallelogrammum non habet quadrilateralem figuram, nisi per aliquid quadrati quod est in ipsa confusum et imperfectum et distractum. Ratio tamen qua malum fit bonum, tota est in bono : et ratio qua altera parte longius reducitur ad quadratum, tota est in quadrato. Sic igitur dicimus aequivoce dici nomen spermatis de duobus sperni atibus.

Et est mirum de Platone : quia hoc aliquando confuse vidit, et postea sui dicti oblitus hoc iterum negavit. Dixit enim Plato formas separatas in sigillando materias diversas se habere, sicut masculus se habet ad foeminam. Unus enim masculus multas implet foeminas, sicut formae separatae eaedem manentes multas implent materias, quod nihil omnino esset dictu, nisi crederet totam impletionem foeminae esse active in masculo : et tamen postea hoc negans dixit collam quae gluten vocatur, esse sufficientem ad generationis materiam et operationem, intelligens collam esse materiam geniturae in qua fit virtus operationis.

Quod autem de stellis objicitur, non magni est momenti. Stellae enim habent virtutes communes, et virtutes excellentes : et excellentibus virtutibus aliquando impediuntur virtutes particulares inferiores, et operantur quaedam prodigia. Sed nos loquimur de virtute communi particulari non universali operativa : et ideo dicimus, quod mater nullo modo sit principium generationis. Est enim principium sicut materia in qua est forma per aptitudinem et inchoationem, sed non per efficiendi potestatem.

Sic igitur determinato de spermate, dicimus quod sperma maris est sicut operator et artifex, sperma autem foeminae sicut operatum et artificiatum : et sicut artifex per se operans inducit formam similem arti quam habet in seipso, ita sperma maris semper intendit formam similem formae maris quae est in ipso : propter quod si forma foeminae inducatur, erit hoc propter aliquod impedimentum materiae, et non de intentione naturae operantis : et ideo numquam foemina inducitur per intentionem hujus naturae, sed per occasionem materiae : propter quod dicit Aristoteles, quod foemina naturaliter est mas occasionatus, sicut diminutio quinti digiti in manu facta vel paralysis in membro est per occasionem alicujus principii deficientis.

Errat autem Avicenna hic errore intolerabili : quoniam dicit, quod sicut sperma maris est operatorium maris, ita sperma foeminae est operatorium foeminae : et sic quamvis sit praeter intentionem naturae quoad sperma viri, non tamen fuit

praeter intentionem illius naturae quae est in spermate mulieris. Et hoc omnino absurdum est, et est secundum Galeni intentionem dictum. In spermate enim foeminae non est intentio proprie loquendo : quia intentio est ejus quod praestituit finem operi, et hoc est efficiens, et non materia: sed in spermate foeminae est appetitus, et non est appetitus nisi boni et perfecti, et ideo appetitus spermatis foeminae est ad formam masculi, et non ad formam foeminae. Et ideo dixit Plato in prima incorporatione formarum produci mares omnes, et in secunda foeminas, intelligens primam incorporationem esse eam quae finem intendit operantis naturae, et secundam illam intellexit esse, quae est per occasionem alicujus principii deficientis in materia. Sed cum natura particularium principiorum semper, ut dictum est, inducere intendat formam masculi, et aliquando sit defectus in aliquo principiorum materiae, ea natura quae causa est ordinis uniuscujusque ad melius quod ex ipso fieri possit, quae natura est universalis in stellis et orbibus et motoribus, sic elicit melius quod esse potest, et haec est forma foeminae, quae non datur ad generationem, sed in generationis adjutorium sicut materia: non enim propter formam secundum se, sed in adjutorium est naturalis formae quod habet in his quae sunt natura.

Hoc autem indicat etiam ipsa spermatum substantia : quoniam sperma maris universaliter est spissum calidum valde spumosum et glandulosum : sperma autem foeminae liquidum aqueum, minus spumosum, et magis fuscum, et projicitur quidem sperma maris per virgam, aut vias sive canales quosdam, et applicat se matrix in his quae generant sibi similia ad glutiendum ipsum, aut spargit ova ut in ipso exitu tangantur a spermate : et ideo confricant se et tangunt pisces et serpentes quando seminant. Mulier autem et foemina generantis sibi simile, semen suum projicit in matricem suam, ut in ipso operetur sperma virile.

Hippocrates autem Cons sperma omne dixit descendere a capite per duas venas quas spermaticas vocavit : et sunt post aures continuatae cum nucha in superiori parte conjunctionis capitis et colli, et deinde perveniunt ad renes, et ideo delectatio sentitur in renibus : et deinde perveniunt ad virgae canalem : et hujus signum esse dixit, quia quibusdam vulneratis in bello usque ad abscissionem harum venarum, accidit sterilitas, et amplius non spermatizaverunt. Galenus autem dixit se nescire utrum hoc sit verum quod dicit Hippocrates : sed quod probabilius de hac sententia dicit, potest esse quod sperma, quod est superfluum quartae digestionis, exsudat ab omnibus membris, sed maxime a capite, et forte etiam in capite accipit decoctionem et fermentationem ad hoc quod compleatur citius, eo quod in capite sunt vires animae nobiliores. Per spongiositatem autem membrorum similium descenditur et attrahitur a testiculis, sicut a ventosa attrahitur sanguis, et in testiculo albatur et accipit digestionem eam virtute formandi quae est a corde, et tunc est completum ad generationem, sicut et in aliis diximus. Quod autem ab omnibus membris exsudet, signum est, quia potentiam habet totum corpus formandi : et in multis animalibus videmus deficere membrum in nato quod deficit in generante, et infirmum esse membrum in nato quod infirmatur in generantibus. Videtur tamen velle Aristoteles, quod foeminae non habeant sperma, et ego puto hoc verum esse. Sed de hoc in sequentibus inquiretur.

Complexiones autem diversae accidunt semini tam simplices, quam compositae. Est enim sperma calidum, et sperma frigidum, et sperma humidum, et sperma siccum, secundum complexiones unius simplicis qualitatis. Et signa quidem spermatis calidi sunt apparitio magna venarum in virga et in pelle testiculo-

rum, et grossitudo et asperitas ipsius, et quod cito oriuntur pili super inguen, et si sunt asperi pili et multum, crispi: in colore tamen melius cognoscitur si panno capiatur et videatur, si enim est aliquantulum croceum et odoriferum, est calidum. Contraria autem horum signorum sunt signa complexionis frigidae in spermatibus omnium animalium. Si autem debilis et mollis sit erectio virgae, et sit sperma subtile et multum, signum est hoc sperma esse complexionis humidae. Contraria autem horum, et quando egreditur sperma filosum, sunt signa complexionis siccae in spermate.

Complexiones compositae ex duabus qualitatibus in spermate, sunt calida et sicca, calida et humida, frigida et humida, frigida et sicca. Signa vero calidi et sicci sunt, quando est sperma multum. spissum in substantia, et quando desideratur coitus in qualibet foeminae praesenquod frequenter impraegnat eas cum quibus coit, et quod plurimum generat filios : et quando desiderium est valde vehemens, et velox coitus, et virgae erectio fortis et rigoris magni, et quod aliquando sit impotens ad emittendum in coitu licet rigescat virga. Si autem superflua sit excedens caliditas et siccitas, in principio libidinis ad aspectum foeminae emittit paruul aquae quae non est sperma, et quod pili sunt super anchas et inguen spissi, quia licet sit siccitas cum. caliditate, tamen calor semper propellit humidum ad loca membrorum dictorum. Signa autem complexionis calidae et humidae sunt, quod est pluris spermatis quam calida, et sicca, sed paucorum pilorum, eo quod in humido non est calidum acutum faciens fumum : et hoc sperma non adeo frequenter impraegnat, et diutius coit antequam emittat: sed plus habet virtutis ad frequenter coeundum quam calidus et siccus, licet non habeat tantam libidinem, nec adeo rigidam erectionem, et laeditur coitu superfluo, et laeditur etiam abstinentia multa coitus. Sed causa laesionis in multo coi- tu est : quia semper emittit, quod non facit calidus et siccus : est enim hic talis frequentissimae pollutionis et velocis ex levibus causis. Signa vero complexionis frigidi et humidi spermatis sunt lenitas inguinis, et pigrum desiderium coeundi, et tenuitas spermatis secundum substantiam, et paucitas impraegnationis, et tarditas ortus pilorum, et paucitas eorum, et alia hujusmodi. Frigidae autem et siccae complexionis in spermate signa sunt crassitudo spermatis et paucitas ipsius : et ut breviter dicatur, omnia contraria signis calidae et humidae complexionis significant frigidam et siccam complexionem.

Haec igitur de humore spermatis dicta hic sufficiant : quoniam adhuc samius oportet tractare de eodem in scientia naturalium animalium.