CAPUT I.

De tempore in quo spermatizant animalia.

His habitis, tempus aetatis in quo pubescunt animalia et potentia fiunt ad conceptum et partum animalium, determi- nandum est : hoc enim est tempus coitus eorum, quia ante illud et post ipsum non spermatizant. Est autem hoc diversum in diversis secundum genera et species animalium. Non enim in omnibus exitus distillatio spermatis est in tempore uno et eodem, sed potius in diversis temporibus. Eodem autem modo et filiorum animalium dispositio diversatur secundum aetatem parentum et eorumdem diversitatem. Primum enim sperma quod ex animalibus exit in principio aetatis coitus, modicum est valde, eo quod non adhuc natura multum ponit in semine, cum incrementum necdum ad plenum steterit : et iterum quia necdum viae adhuc sunt ampliatae, per quas ad inguina descendit : et quia ipsum sperma necdum adhuc debitam adeptum est maturitatem : sed est adhuc aqueum, cujus calor non est acutus, sed fractus in humido aqueo : et propter istas tres causas si contingat ex ipso impraegnationem fieri, nascetur partus debilis habens fragile corpus. Hoc autem, ut frequentius, apparet in hominibus et quadrupedibus et modis avium. aetates enim animalium quae coi-

tu generant et generantur, in majori parte sunt convenientes in qualibet specie una omnibus individuis : et si contingat fieri variationem in ea, erit raro et in paucis. Est enim omnium individuorum tempus spermatizandi unum, nisi contingat in paucis per occasionem aliquando transgredi vel citra remanere. Propter hujusmodi enim occasiones aliquando accidunt mirabilia et prodigia tam circa partum quam circa parentes, propter necessitatem naturae praeter legem communem occasionatam.

Generaliter autem in omnibus maribus est verum, quod sperma tunc descendere et distillare ad exitum incipit, quando vox est in mutatione. Omne enim animal mutat vocem et grossiorem et acutionem acquirit in statu maturitatis, quam habuit in annis infantiae et juventutis.

Est autem et aliud spermatizationis signum, mutatio videlicet instrumentorum sive organorum coitus, sicut quod pilosa efficiuntur inguina, et grandescunt instrumenta, et quod desiderio coitus incitantur : sic enim mutantur in figura etiam secundum adspectum. Similiter autem in foeminis tumescere et subigi incipiunt mamillae et pili in pectine multiplicari. Et in homine quidem exitus est et descensus spermatis post completionem duorum septenniorum, sed sperma adhuc est modicum et tenue aquosum : conveniens autem est et bonum in tertii septennarii complemento : tunc enim ut frequentius stat aut fere stat longitudinis diameter, et corpus incipit inspissari secundum diametros latitudinis et profunditatis : et ideo etiam tunc sperma spissius et glandulosius efficitur, et suus calor efficitur calidior superflua in ipso exsiccata humiditate : propter quod convenientius est ad generandum. Est autem et hoc circa quantitatem spatii et arcus super quem conjunctio fit minor Jovis et Saturni de novo signo in novum signum, quae conjunctio individuis significat mutationem, sicut tetigimus in libro de Causis proprietatum elemento-rum et planetarum. Sed causa perfecta et ratio de hoc redditur in scientia astrorum, et tunc in somnis pollutiones incipiunt multiplicari, quae non apparent in aliis speciebus animalium, eo quod non abundant tantum in spermate, tum propter cibi defectum, tum etiam propter complexionis duritiam et siccitatem, tum etiam ideo quia substantia spermatis transit in ipsorum pilositatem, vel pennositatem, vel squamositatem, aut in testas. In quibusdam enim aliorum animalium ab homine nulli omnino sunt pili, sicut et in hominibus quibusdam pili nulli sunt omnino, qui frigidi sunt et clausuram patiuntur in poris, nec evaporat humidum eorum in pilos. In quibusdam autem animalibus et hominibus sunt quidem in anteriori corporis pauci et rari sicut in inguine : sed in posteriori sunt aut nulli, aut debiles omnino, quoniam in anteriori erit exitus et descensus humidarum superfluitatum, et ideo ibi aliqui pili nascuntur, sed non posterius, et sunt frigidi, quorum sperma infoecundum est ad generationem. Vox etiam mutatur in tempore pubertatis in quibusdam animalibus et hominibus, et fit ut frequenter et in pluribus sonorior et grossior propter pulmonis confortationem et exsiccationem et indurationem tracheae arteriae : et hoc est signum quod etiam tunc calore terminante humidum fit motus ad luxuriam : et hoc in multis animalibus manifestatur per mutationem dispositionis quorumdam membrorum ipsorum genitalium, videlicet sicut diximus superius. Et haec sunt signa manifestantia, quod sperma, tunc est conveniens generationi.

Vox autem foeminarum acutior est et mollior et debilior vocibus masculorum ut in pluribus : acutior quidem propter viarum stricturam quam operatur constringens complexionalis frigiditas, mollior autem propter instrumentorum humiditatem, et debilior est propter fellis sive pulmonis debilitatem et resolutionem. Propter easdem autem causas acutior et

debilior et mallior est vox juvenis, quam ejus qui jam in statu maturo est (Etatis : strictae enim et humidae sunt viae vocis in juvenibus, et pulmo mollis et debilis. Et eadem est causa quod vox infirmantium acuitur, quia siccitas stringit vias, aut forte intemperata frigiditas aut humiditas opprimens. Et hoc quidem est in multis animalibus, non tamen in omnibus : vox enim cervorum masculorum est grossior et altior vocibus cervarum foeminarum. Et mares quidem tempore coitus multum vociferantur. Foeminae autem cervorum multum vociferant, quando timent. Voces etiam canum quando perveniunt ad robustam aetatem, altiores sive sonoriores fiunt et grossiores : et hanc similiter diversitatem habent voces equorum et hinnitus eorum : equae enim vicinae nativitati et spermati, vociferant debiliter et hinniunt, et mares similiter : sed quando in processu juventutis firmantur, vox major sive grossior efficitur : et hoc est tempore coitus, ita quod etiam tempus coitus clarificat eis voces : praecipue tamen hoc accidit equae ut ex coitu clarificetur vox ejus post infantiam suam. Amplius autem equi periodus vitae est viginti annorum, et post incipiunt destitui et debilitari.

Licet ista quam narravimus sit vocum diversitas in genere animalium : non tamen in omnibus individuis ejusdem speciei vel generis est secundum unum et eumdum modum : sed et nec in omnibus generibus et speciebus accidit hoc quod diximus, vaccae enim grossiorem vocem habent quam tauri non castrati, et praecipue vaccula sive vitula : bovulus grossiorem habet tauro magno. Voces autem taurorum mutantur et grassantur, quando ernentulantur : et horum causa supra est assignata, nec oportet hic dici, nisi quia melancholia animalis est in causa, qua) magis vincitur in juvene quam in perfecto animali, et magis vincitur humore foeminae laxante quam calore maris potius indurante : siccitas enim stringit vias vocis, et ideo fit exilis. Ementulatis autem tauris redit inducens humidum frigiditas complexionatis : et tunc voces fiunt grossiores.

Amplius autem arietes et capri coeunt quando sunt unius anni, et praecipue caprarum mares in illo tempore moventur ad coeundum. Est autem diversitas inter filios caprarum et aliorum animalium : quoniam eo quod hoc animal est siccae complexionis, filius quem primo generat antequam coitu et aetate exsiccetur, est mollior, et fit fortior et grossior corpore omnibus postea generatis. In aliis autem multum humidis animalibus, sicut in ovibus, et porcis, oppositum est, et etiam in hominibus : hoc enim dato quod caper venerit ad aetatem in qua generare potest, erit temperatius in ipso quod primo descendit, quam quod postea. In humidis autem e converso est usque ad aetatem in qua declinare incipiunt.

Amplius porcus saltare cum effectu incipit porcam, post octo menses. Porca autem quae est unius anni, concipit, et parit : quoniam citius completur mas quam foemina, propter calorem qui melius phlegma viscosum quod in illius animalis dominatur complexione, dissolvit in masculo quam in foemina : tamen quod ex spermate porci masculi generatur ante annum, est debile valde propter spermatis parvitatem et aqueitatem. In quibusdam tamen regionibus valde calidis et siccis porcus post quatuor menses saltat, et porca parit post sex menses. In quibusdam autem frigidis et humidis incipiunt saltare porci post sex menses, et foeminae post quatuordecim concipere et parere, et in statu virium et substantia) durant usque ad tres annos : et in hoc tempore desiccato superfluo humore sunt filii meliores.

Canis autem, sicut diximus, saltat forte post octo menses, frequentius post unum annum : masculi tamen canum propter calorem complexionis et siccitatem moventur ad coeundum ante foeminas. Foemina autem a tempore impraeg-

nationis per sexaginta dies habet in utero : et si prius pariat, erit partus debilis, in quo tempore perficiuntur quatuor auges lunae : quoniam in quolibet mense luna bis est in auge : et sic aut una mutat semen, et secunda format et distinguit, et tertia dat quantitatem, et quarta indurationem et confortationem. Omnium enim partus viventium maxime causatur a motibus lunae, et praecipue transmutationes humiditatum corporum animalium. Catula autem a tempore coitus sui incipit concipere in spatio sex mensium : quia in illo tempore confricatione et delectatione in motu matricis incipit cum abundantia venire semen, et sanguis menstruus ad matricem.

Equus vero primo coire incipit quando est duorum annorum, aut forte trium : et quidquid generatur ab eo post aetatem trium annorum, fortius erit et melius usquequo fit viginti annorum, qui est arcus per quem conjunguntur minori conjunctione Jupiter et Saturnus, qui arcus mutationes efficit in praecipuis animalibus perfectis. Equus tamen masculus saltat aliquando usque ad triginta annos : et equa concipit qualitercumque debiles foetus usque ad annos quadraginta, quod tempus fere est tota sua vita. Equus enim mas propter multum suum laborem et coitum communiter non nisi usque ad triginta et quinque annos vivere consuevit. Antiquitus tamen inventus est equus vixisse septuaginta: et temporibus nostris fuit miles residens in cuastro Namurcensi, qui cum ego praesens essem ibidem, habuerat dextrarium quadraginta et amplius annorum, et erat omni tempore illo fortis ad praelia.

Asinus vero melancholicum animal coit post triginta menses, qui sunt unus mensis Saturni : non tamen generat antequam compleat tres annos, nisi valde raro et debilem foetum generant, tamen plures eorum postquam compleverint duos annos et dimidium : et hoc est tempus conceptus et partus multorum quadrupedum. Aliquando tamem unius anni generat foetum de asina perfecta secundum aetatem, qui supervivet et debilis erit: et hoc idem forte faciet vacca quando erit unius anni, et forte supervivet filius sive partus. Sed hoc accidit valde raro : trium enim annorum vel circa hoc tempus deputatur generationi talium animalium perfectorum quadrupedum ut frequentius : quia in illo tempore cum Saturno, qui nulli planetarum conjungitur per applicationem corporum et luminis applicantur pluries omnes planetae leviores, et unus de gravioribus, mas videlicet bis applicatur eidem : ex quibus applicationibus, ut Plato tradit, confortantur vires complexionales in eis ut sint potentes ad generandum. Deest autem applicatio Jovis sola : quia hoc animali debetur perfectissimo ad sui seminis perfectam maturitatem : hoc autem animal est homo.

Homo enim masculus circa triginta annos habens semen perfecte maturum potest generare usque ad septuaginta annos, et raro a valentioribus protenditur haec virtus usque ad octoginta annos. Mulier autem concipit et parit usque ad aetatem quinquaginta annorum : et hoc raro accidit : in paucis enim accidit hoc mulieribus. Inventa est tamen mulier temporibus nostris in Germania, cujus primogenitus excessit ultimo genitum spatio quadraginta annorum. Quod autem frequentius accidit in viris est, quod generant usque ad sexaginta vel usque ad. sexaginta quinque annos : et mulier valida esse consuevit ad conceptum et partum usque ad quadraginta vel usque ad quadraginta quinque annos qui sunt duo arcus minoris conjunctionum Jovis et Saturni, vel parum plus. Et hoc idem tempus est tempus declinationis in eis, sicut in sciencia de aetatibus praescriptum est.

Oves vero pariunt usque ad octo annos : et si bene in bono pastu custodiantur, pariunt usque ad annos undecim quod tempus communiter loquendo est fere tota vita ejus. In quibusdam tamen terris

maritimis in quibus sicca et salsa habent pascua, vivunt per viginti annos, et pariunt.

Capri autem propter siccitatem quando coeunt, malam habent carnem, propter pinguedinis paucitatem, et suorum corporum exsiccationem : et ideo qui curare volunt carnem hircinam, in juventute castrant hircum : et cum castratus fuerit trivius edunt eum, et tunc est caro ejus delectabilis, eo quod frigiditate et humiditate temperata efficitur bona. A proprietate tamen speciei habet sanguis ejus frangere calculum, quando hircus ipse fuerit pastus petrosilino, et potatus vino, et a proprietate naturae habet mollificare adamantem, ita quod fit mollis sicut ovum tremens. In se autem post coitum caro ejus sicca est. Et ideo antiqui Graeci vocant ipsum vitem siccam, vel vitem sterilem, eo quod ad multa valeat culta, sed inculta fit inutilis sicut vitis sterilis.

Amplius autem aper sive porcus agrestis coit quando fuerit trivius : sed quod generatur ex ipso post aetatem senectutis, malum est et pauci corporis. Adhuc autem porcus agrestis quando primo coit cum porca aliqua, ante quam non coivit cum alia, generat foetus bonos. Si autem primo coivit cum alia, fiunt ex secunda foetus sui numero pauciores, et minoris corporis, et habet hoc proprium, quod ad esum secum non admittit porcos que non sunt nati ex ipso : et si junguntur cum eo, rixatur cum eis : et hoc experti fuimus in apro quem domesticavimus. Adhuc autem porca puerpera a virginitate sua facit parvi corporis foetis, et cum pervenerit ad quindecim annos non pariet ultra, nisi fuerit valde carnosa, et in deliciis educata : tamen porca multum pinguis, post partum est pauci lactis. Adhuc autem meliores sunt foetus qui nascuntur ex ea in juventute : quia multum diversantur secundum tempora : quia communiter meliores sunt qui fiunt in hieme, et pejores qui in aestate : quia aestatis partus est intemperate humidus.

In tempore autem impraegnationis coit porcus omni tempore nocte et die, sed praecipue coit in mane in hora sanguinis. Si autem mas non valet coire propter provectam aetatem, tunc mas declinat a porca, et porca saltat marem, et provocat eum, et coibit cum pluribus, et impraegnatur a quolibet qui coit cum ea : et signum delectationis ejus in coitu est, quando dimittit auriculas : et nisi impraegnetur, iterum et iterum, luxuriabit.

Canes vero non desiderant coitum nisi in tempore statuto in sua vita, et hoc est quando pariunt ab uno anno aetatis usque ad quidecim vel decem et octo annos in majori parte, et pauci usque ad viginti annos.

Cameli vero de numero sunt animalium retro concumbentium et generantium : quoniam mingunt retrorsum tam mares quam foeminae, et zabot, hoc est, determinatum habent tempus sui coitus. Coire enim incipit postquam compleverit triennium. Habet autem foemina in utero per duodecim menses, qui sunt annus solis, et post partum quiescit per annum, ut iterum semine impleatur corpus quod per semen est exinanitum.

Elephas vero foemina post decennium incipiens coit usque ad quindecim annos. Elephas autem mas coire incipit post quinquennium, et praecipue in vere. Foemina autem post partum quiescit per triennium, et foetus ejus in quantitate quando projicitur, est sicut vitulus duorum aut trium mensium : et quando impraegnata fuerit foemina, omnino non tangitur a masculo. Habet autem in utero per biennium. Equa autem et asina per duodecim menses sicut camela.

Haec igitur de coitu et conceptu animalium terrestrium dicta sint. Ad ista enim quae hic dicta sunt, etiam alia per similitudinem referuntur.